Referencia Ña̱ Kéʼé na̱ Ndásakáʼnu Ndióxi̱ Tutu nu̱ú Va̱xi ña̱ Keʼéyó Reunión
2-8 TÍ SEPTIEMBRE
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA̱ | HEBREOS 7, 8
“Ndiʼi tiempo koora su̱tu̱ nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Melquisedec”
(Hebreos 7:1, 2) Saáchi ta̱ Melquisedec, ta̱ kúú rey ña̱ ñuu Salem, ta̱ kúú su̱tu̱ ta̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ káʼnu, ta̱ ki̱ta nda̱kiʼin ta̱ Abrahán tá nda̱ndikora ña̱ ni̱xa̱ʼa̱nra xa̱ʼníra na̱ rey, ta ta̱xira bendición ndaʼa̱ ta̱yóʼo, 2 ta ta̱ Abrahán ta̱xira ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ña̱ ki̱ʼinra tá ni̱xa̱ʼa̱nra nu̱ú ku̱a̱chi ndaʼa̱ ta̱yóʼo, ta ki̱vi̱ra kúni̱ kachiña “rey ta̱ nda̱kúní tíin ku̱a̱chi”, ta saátu kúúra rey ña̱ ñuu Salem, á “rey ta̱ táxi ña̱ táxin”.
it-2-S 359
Ta̱ Melquisedec
Xi̱kuura rey ti̱xin ña̱ ñuu yatá ña̱ xi̱naní Salem ta ni̱xi̱yora “su̱tu̱ Ndióxi̱”, Jehová. (Gé 14:18, 22.) Ta̱yóʼo kúú su̱tu̱ ta̱ nu̱ú ta̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱ xa̱ʼa̱; yatání ni̱xi̱yora su̱tu̱ nda̱a̱ ku̱i̱ya̱ 1933 t. x. Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuura rey ña̱ ñuu Salem, ta ki̱vi̱ ña̱ ñuu yóʼo kúni̱ kachiña “ñuu táxi̱n”, ña̱kán ta̱ apóstol Pablo káʼa̱nra xa̱ʼa̱ ta̱yóʼo ña̱ naníra “rey ta̱ táxi ña̱ táxin”, nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ kachi ki̱vi̱ ta̱yóʼo, “rey ta̱ nda̱kúní tíin ku̱a̱chi”. (Heb 7:1, 2.) Ti̱xin ña̱ ñuu Salem ña̱ ni̱xi̱yo xi̱naʼá ki̱ta ki̱vi̱ ña̱ ñuu Jerusalén xa̱ʼa̱ ña̱kán káʼa̱nna xíʼinña “Salem”. (Sl 76:2.)
Ta̱ Abrán (Abrahán) ku̱chiñura ka̱nitáʼanra xíʼin ta̱ Kedorlaomer xíʼin inka na̱ chíñu na̱ kítáʼan xíʼinra, ta tándi̱ʼi ni̱xa̱a̱ra nda̱a̱ Savé á ña̱ naní “yoso̱ ta̱ rey”. Ta kán ta̱vá ta̱ Melquisedec si̱táva̱ʼa xíʼin tá vino ta ta̱xira bendición ndaʼa̱ ta̱ Abrahán, ta ka̱chira: “Ta̱a káʼnuní kúú yóʼó ta̱ Abrán ta̱ kúú kuenta mií Ndióxi̱ káʼnu, ta̱ ke̱ʼé ndiví xíʼin ñuʼú; káʼnuní ná koo Ndióxi̱, ña̱ nda̱taxira na̱ sáa̱-ini xíni yóʼó ndaʼún”. Tasaá ta̱xi ta̱ Abrahán ña̱ʼa ña̱ ki̱ʼinra nu̱ú ni̱xa̱ʼa̱nra ka̱nitáʼanra ndaʼa̱ ta̱ kúú rey xíʼin su̱tu̱ yóʼo. (Gé 14:17-20; Heb 7:4.)
(Hebreos 7:3) Ta kǒo yivára, saátu ni kǒo siʼíra, ni na̱ veʼera, ta ni kǒo ki̱vi̱ ña̱ níkakura ta ni kǒo ki̱vi̱ ña̱ kuvira, soo xa̱ʼa̱ ña̱ káara táki̱ʼva káa se̱ʼe Ndióxi̱, kúúra su̱tu̱ ndiʼi tiempo.
it-2-S 360
Ta̱ Melquisedec
¿Nda̱chun va̱ʼa káʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ta̱ Melquisedec ña̱ “kǒo ki̱vi̱ ña̱ níkakura ta ni kǒo ki̱vi̱ ña̱ kuvira”?
Tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo xa̱ʼa̱ ta̱ Melquisedec ña̱ kǒo yivára níxi̱yo, ni siʼíra, ni na̱ veʼera, saátu kǒo ki̱vi̱ ña̱ níkakura ta ni kǒo ki̱vi̱ ña̱ kuvira, soo ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo xa̱ʼa̱ ta̱yóʼo ña̱ káara táki̱ʼva káa se̱ʼe Ndióxi̱, chi ndiʼi tiempo ni̱xi̱yora su̱tu̱. (Heb 7:3.) Ta̱ Melquisedec ka̱kura tasaá ni̱xi̱ʼi̱ra nda̱a̱ táki̱ʼva ndóʼo ndiʼi na̱ yiví. Ta kǒo nu̱ú va̱xiña káʼa̱nña míí va̱xi ki̱vi̱ yivára á ki̱vi̱ siʼíra, ta ni nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱ kǒo nu̱ú va̱xiña káʼa̱nña xa̱ʼa̱ na̱ veʼera saátu va̱ása káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ ka̱kura á ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra. Ta̱ Melquisedec kúú ta̱ ni̱na̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva koo ña̱ kaʼndachíñu ta̱ Jesucristo, chi ña̱ kúúra su̱tu̱ va̱ása ndiʼi-xa̱ʼa̱ña. Nda̱a̱ táki̱ʼva kǒo na̱ níndakiʼin ña̱ koona su̱tu̱ nu̱ú ta̱ Melquisedec, saátu náʼa̱ Biblia ña̱ nda̱a̱ ni iin na̱ yiví va̱ása ndakiʼin nu̱ú ta̱ Jesús ña̱ koona su̱tu̱. Ni ti̱xin na̱ veʼe ta̱ Judá ka̱ku ta̱ Jesucristo á ni ti̱xin na̱ veʼe ta̱ David ke̱éra, va̱ʼava ni̱xa̱a̱ra ku̱ura su̱tu̱ xíʼin rey. Ta xíʼin ña̱yóʼo ni̱xi̱nu ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová keʼéra.
(Hebreos 7:17) tu̱ʼun Ndióxi̱ káchiña xa̱ʼa̱ra: “Yóʼó kúú su̱tu̱ ndiʼi tiempo nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Melquisedec”.
it-2-S 359
Ta̱ Melquisedec
Ña̱ náʼa̱ táki̱ʼva káa ta̱ Cristo ña̱ kúúra su̱tu̱. Nu̱ú iin profecía ña̱ ndáyáʼviní ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús ta ka̱chira: “Yóʼó kúú su̱tu̱ ndiʼi tiempo nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Melquisedec”. (Sl 110:1, 4.) Xíʼin ña̱ tu̱ʼun yóʼo, na̱ Hebreos nda̱kanixi̱nína ta̱ kúú Mesías xa̱a̱ra koora su̱tu̱ xíʼin rey. Ta ña̱ carta ka̱ʼyí ta̱ Pablo ku̱a̱ʼa̱n nu̱ú na̱ Hebreos, ni̱na̱ʼa̱ káxira nu̱úna ña̱ ta̱ Mesías ta̱ káʼa̱nna xa̱ʼa̱ yóʼo “ni̱xa̱a̱ra ku̱ura su̱tu̱ káʼnu ndiʼi tiempo nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Melquisedec”. (Heb 6:20; 5:10; koto nu̱ú káʼa̱nña PACTO.)
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ kivi chindeé miíyó
(Hebreos 8:3) Saáchi ndiʼi na̱ su̱tu̱ náʼnu ndáka̱xinna na̱yóʼo ña̱ taxina ña̱ʼa ndaʼa̱ Ndióxi̱ saátu ña̱ taxina sacrificio; ña̱kán xi̱niñúʼu taxitu ta̱yóʼo iin ña̱ʼava.
w00-S 15/8 14 párr. 11
Sacrificio ña̱ ndákiʼin Jehová
11 Ta̱ apóstol Pablo káchira, “saáchi ndiʼi na̱ su̱tu̱ náʼnu ndáka̱xinna na̱yóʼo ña̱ taxina ña̱ʼa ndaʼa̱ Ndióxi̱ saátu ña̱ taxina sacrificio” (Hebreos 8:3). Ta̱ Pablo káʼa̱nra xa̱ʼa̱ u̱vi̱ nu̱ú ña̱ʼa ña̱ xi̱taxi ta̱ su̱tu̱ káʼnu ña̱ ñuu Israel ndaʼa̱ Ndióxi̱, ta ña̱ nu̱ú káʼa̱nra xa̱ʼa̱ kúú “ña̱ʼa ña̱ va̱ʼa ña̱ xi̱taxi ta̱yóʼo xíʼin ndiʼi níma̱ra ndaʼa̱ Ndióxi̱”, ña̱ u̱vi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ kúú “sacrificio ña̱ xi̱taxira ndaʼa̱ Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi ña̱ xi̱keʼé na̱ ñuu Israel” (Hebreos 5:1). Na̱ yiví táxina ña̱ʼa ndaʼa̱ inka na̱ yiví xa̱ʼa̱ ña̱ íxato̱ʼóna na̱yóʼo, á xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱na kutáʼan va̱ʼana xíʼinna (Génesis 32:20; Proverbios 18:16). Saátu íyo sava ña̱ʼa ña̱ xi̱taxina ndaʼa̱ Ndióxi̱ xíʼin ndiʼi níma̱na ña̱ kindo̱o va̱ʼana nu̱úra nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱ka̱ʼa̱n ña̱ ley. Soo tá kǒo níxikeʼéna ña̱ káʼa̱n ley, xi̱xiniñúʼu taxina sacrificio ndaʼa̱ Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi ña̱ xi̱ki̱ʼvina nu̱úra. Ña̱ libro Éxodo, Levítico xíʼin Números, káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ku̱a̱ʼá nu̱ú ña̱ʼa ña̱ xi̱taxina ndaʼa̱ Ndióxi̱ saátu ña̱ sacrificio ña̱ xi̱taxina xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi ña̱ xiki̱ʼvina nu̱ú Ndióxi̱. Ni yo̱ʼvi̱ní kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ña soo xíniñúʼu taváyó tiempo ña̱ sakuaʼayó xa̱ʼa̱ ndiʼi sacrificio ña̱ xi̱taxina ndaʼa̱ Ndióxi̱.
(Hebreos 8:13) Xa̱a̱ ku̱yatin ndiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ yatá, ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ iin “trato xa̱á” chi xa̱a̱ ku̱yatá ña̱ nu̱ú.
it-2-S 574 párr. 4
Trato
¿Ndáa ki̱ʼva ku̱yatá trato ña̱ ley?
Ndióxi̱ xi̱niñúʼura ta̱ Jeremías ña̱ ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ iin trato xa̱á, tasaá trato ña̱ ley táki̱ʼva íyo ña̱ ni̱xa̱a̱ ku̱yatá saá ni̱xa̱a̱ña ku̱uña. (Jer 31:31-34; Heb 8:13.) Tá ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Cristo ña̱ ku̱i̱ya̱ 33, trato ña̱ va̱xi nu̱ú ley va̱ása ndáyáʼvikaña chi xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱ Jesús xa̱ʼa̱yó ndaʼa̱ iin yitu̱n (Col 2:14) tasaá ni̱ndi̱ʼvi trato xa̱á yóʼo nu̱ú ña̱ xa̱a̱ ku̱yatá. (Heb 7:12; 9:15; Hch 2:1-4.)
Ña̱ kaʼviyó nu̱ú Biblia
(Hebreos 7:1-17) Saáchi ta̱ Melquisedec, ta̱ kúú rey ña̱ ñuu Salem, ta̱ kúú su̱tu̱ ta̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ káʼnu, ta̱ ki̱ta nda̱kiʼin ta̱ Abrahán tá nda̱ndikora ña̱ ni̱xa̱ʼa̱nra xa̱ʼníra na̱ rey, ta ta̱xira bendición ndaʼa̱ ta̱yóʼo, 2 ta ta̱ Abrahán ta̱xira ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ña̱ ki̱ʼinra tá ni̱xa̱ʼa̱nra nu̱ú ku̱a̱chi ndaʼa̱ ta̱yóʼo, ta ki̱vi̱ra kúni̱ kachiña “rey ta̱ nda̱kúní tíin ku̱a̱chi”, ta saátu kúúra rey ña̱ ñuu Salem, á “rey ta̱ táxi ña̱ táxin”. 3 Ta kǒo yivára, saátu ni kǒo siʼíra, ni na̱ veʼera, ta ni kǒo ki̱vi̱ ña̱ níkakura ta ni kǒo ki̱vi̱ ña̱ kuvira, soo xa̱ʼa̱ ña̱ káara táki̱ʼva káa se̱ʼe Ndióxi̱, kúúra su̱tu̱ ndiʼi tiempo. 4 Ta̱ Abrahán ta̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ veʼera, ta̱xira ña̱ʼa ña̱ ki̱ʼinra tá ku̱chiñura ka̱nitáʼanra ndaʼa̱ ta̱a ta̱ ndáyáʼviní yóʼo. 5 Ña̱ nda̱a̱ kúúña na̱ se̱ʼe ta̱ Leví na̱ kúú su̱tu̱ kúú na̱ kivi ndakiʼin ña̱ diezmo nda̱a̱ táki̱ʼva káʼa̱n ley, ña̱ ndakiʼinna ña̱ʼa ndaʼa̱ na̱ ñanina, ni na̱ ke̱e ti̱xin veʼe ta̱ Abrahán kúú na̱yóʼo; 6 soo ta̱a ta̱ kǒo níkixi ti̱xin veʼe ta̱yóʼo kúú ta̱ nda̱kiʼin ña̱ diezmo ndaʼa̱ ta̱ Abrahán, ta ta̱xira bendición ndaʼa̱ra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. 7 Soo su̱ví ña̱ ka̱ʼa̱n kúachika̱yó xa̱ʼa̱ kúúña, ña̱ loʼo ndákiʼinña bendición íxaa ña̱ káʼnu. 8 Soo na̱ nu̱ú na̱ káʼa̱nña xa̱ʼa̱ kúú na̱ ndákiʼin ña̱ diezmo ta na̱yóʼo kúú na̱ xíʼi̱ soo na̱ u̱vi̱ na̱ káʼa̱nña xa̱ʼa̱ yóʼo kúú na̱ táku. 9 Taxi loʼondó ná kaʼi̱n xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, nda̱a̱ ta̱ Leví ta̱ ndákiʼin ña̱ diezmo, ta̱ Abrahán cha̱ʼví nu̱úra, 10 tá nda̱kutáʼanra xíʼin ta̱ Melquisedec, chi ta̱ Leví ta̱ʼán kakura. 11 Ña̱kán, tá xa̱ʼa̱ na̱ su̱tu̱ na̱ veʼe ta̱ Leví kúú na̱ sándoo ku̱a̱china. (Chi xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo nda̱kiʼin na̱ ñuu ley), ¿nda̱chun xíniñúʼu koo inka su̱tu̱ ta̱ koo nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Melquisedec ta va̱ása koora nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Aarón? 12 Saáchi xa̱ʼa̱ ña̱ ki̱xáʼa nása̱ma na̱ su̱tu̱, saátu nasa̱ma ña̱ káʼa̱n ley. 13 Saáchi ta̱a ta̱ káʼa̱nña xa̱ʼa̱ yóʼo ti̱xin inka ñuu ki̱xira, ta nda̱a̱ ni iin na̱ ke̱e ti̱xin ñuu yóʼo ta̱ʼán keʼéna chiñu ña̱ kéʼé na̱ su̱tu̱. 14 Saáchi ti̱xin na̱ veʼe ta̱ Judá ki̱xi tátayó, na̱ va̱ása níka̱ʼa̱n ta̱ Moisés xa̱ʼa̱ kixi na̱ su̱tu̱. 15 Ta ña̱yóʼo náʼa̱ káxiña nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Melquisedec saá xa̱a̱ ta su̱tu̱ yóʼo koora, 16 ta ña̱ ni̱xa̱a̱ ta̱yóʼo ku̱ura su̱tu̱ su̱ví na̱ yiví níndaka̱xin ta̱yóʼo, ña̱kán va̱ása ndiʼi-xa̱ʼa̱ra, 17 tu̱ʼun Ndióxi̱ káchiña xa̱ʼa̱ra: “Yóʼó kúú su̱tu̱ ndiʼi tiempo nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Melquisedec”.
9-15 TÍ SEPTIEMBRE
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA̱ | HEBREOS 9, 10
“Iin ña̱ náʼa̱ nu̱úyó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa koo chí nu̱únínu”
(Hebreos 9:12-14) ta ta̱yóʼo va̱ása níki̱ʼvira xíʼin ni̱i̱ tí íyo táki̱ʼva íyo ti̱xúʼu ni xíʼin ni̱i̱ si̱ndi̱ki̱, chi iin yichi̱va ni̱ki̱ʼvira xíʼin ni̱i̱ miíra nu̱ú lugar ña̱ santo, tasaá ta̱xira ña̱ va̱ʼa kooyó ndiʼi tiempo. 13 Saáchi tá xíʼin ni̱i̱ tí íyo táki̱ʼva íyo ti̱xúʼu xíʼin ni̱i̱ si̱ndi̱ki̱, á xíʼin ya̱a̱ tí si̱ndi̱ki̱ válí, ña̱yóʼo xi̱ndasayéʼeña na̱ ni̱ki̱ʼvi ku̱a̱chi, 14 ndáyáʼviníkava ni̱i̱ ta̱ Cristo, ña̱ ta̱xira miíra ndaʼa̱ Ndióxi̱ ta ni kǒo ku̱a̱chira níxi̱yo, ña̱ va̱ʼa ndasayéʼera ña̱ xínitúni̱yó, tasaá va̱ʼa ndasakáʼnuyó Ndióxi̱ ta̱ táku.
it-2-S 635 párr. 4
Ña̱ káʼnu-ini
Táki̱ʼva káʼa̱n ley Ndióxi̱ ña̱ ta̱xira ndaʼa̱ na̱ ñuu Israel, ña̱ va̱ʼa ixakáʼnu-ini Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi na̱ yiví na̱ ni̱ki̱ʼvi ku̱a̱chi nu̱úra á nu̱ú iin na̱ yiví, siʼna xi̱niñúʼu ndakunina ku̱a̱china nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱ka̱ʼa̱n ña̱ ley, ta saáví xi̱taxina iin sacrificio ndaʼa̱ Jehová. (Le 5:5–6:7.) Nda̱a̱ táki̱ʼva ka̱ʼyí ta̱ Pablo: “Tá ndiʼi ña̱ʼa ndúyéʼeña xa̱ʼa̱ ni̱i̱ nda̱a̱ táki̱ʼva káchi ley, chi nda̱a̱ ná ku̱i̱ta̱ ni̱i̱ saáví ixakáʼnu-inina xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi”. (Heb 9:22.) Ni̱i̱ tí kití va̱ása níkuchiñuña kindaaña ku̱a̱chi na̱ yiví xíʼin ndasayéʼeña ña̱ xínitúni̱na. (Heb 10:1-4; 9:9, 13, 14.) Trato xa̱á va̱ʼava chindeé ña̱yóʼo miíyó ña̱ va̱ʼa koo káʼnu-ini Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ ku̱a̱chiyó, xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesucristo xa̱ʼa̱yó. (Jer 31:33, 34; Mt 26:28; 1Co 11:25; Ef 1:7.) Chi tá ki̱xi ta̱ Jesús nu̱ú ñuʼú yóʼo, ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ va̱ʼa ixakáʼnu-inira xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi na̱ yiví chi saá ke̱ʼéra xíʼin iin ta̱a, i̱xakáʼnu-inira xa̱ʼa̱ra ta sa̱ndáʼarara. (Mt 9:2-7.)
(Hebreos 9:24-26) Saáchi su̱ví iin lugar nu̱ú níkeʼé na̱ yiví níki̱ʼvi ta̱ Cristo, saáchi lugar ña̱ santova ni̱ki̱ʼvira chí ndiví, ña̱kán va̱ʼa ka̱ʼa̱n ndáʼvira xa̱ʼa̱yó xíʼin Ndióxi̱. 25 Saátu va̱ása nítaxira miíra ku̱a̱ʼá yichi̱ ña̱ kuvira, chi iin kuitíva yichi̱ ta̱xira miíra, chi va̱ása níkeʼéra táki̱ʼva xi̱keʼé na̱ su̱tu̱ náʼnu ña̱ xi̱kiʼvina nu̱ú lugar ña̱ santo ta ku̱i̱ya̱ tá ku̱i̱ya̱ xi̱taxina ni̱i̱. 26 Chi tásaá níkeʼéra ku̱a̱ʼáníva yichi̱ xo̱ʼvi̱ra. Soo vitin iin kuitíva yichi̱ kéʼéraña nda̱a̱ ná kixa̱a̱ ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ ñuyǐví yóʼo, ta nda̱taxira miíra xa̱ʼa̱yó ña̱ va̱ʼa ndoo ku̱a̱chiyó.
cf-S 183 párr. 4
“Ndakundeé ña̱ kundiku̱n yi̱ʼi̱”
4 Tu̱ʼun Ndióxi̱ va̱ása káʼa̱nña ndáaña ku̱u tá ndi̱kó ta̱ Jesús chí ndiví, tá nda̱kiʼinnara saátu tá nda̱kutáʼanra xíʼin yivára; soo káʼa̱nvaña ndáaña kuu tá ná ndikóra chí ndiví. Tu̱ʼun Ndióxi̱ káʼa̱nña xa̱ʼa̱ vikó ña̱ yi̱i̱ ña̱ xi̱keʼé na̱ ñuu Judío tá yáʼaka 1500 ku̱i̱ya̱. Nu̱ú xi̱ki̱ʼvi ta̱ kúú su̱tu̱ káʼnu ña̱ lugar Santísimo iin yichi̱ nu̱ú ku̱i̱ya̱ ini ña̱ templo ta xi̱xatara ni̱i̱ nu̱ú arca ña̱ pacto, ni̱i̱ ña̱ xi̱keʼéna sacrificio ki̱vi̱ ña̱ expiación. Ña̱ xi̱keʼé ta̱ su̱tu̱ káʼnu yóʼo xi̱naʼa̱ña ña̱ saá keʼé ta̱ Mesías. Ña̱kán tá ndi̱kó ta̱ Jesús chí ndiví ni̱xi̱nu nu̱ú ña̱ profecía yóʼo. Saá kúú ña̱ ni̱xa̱a̱ ta̱ Jesús nu̱ú yivára nu̱ú lugar ña̱ santo ta ña̱ lugar yóʼo kǒo inka ña̱ kítáʼan xíʼinña, ta ni̱na̱ʼa̱ra nu̱ú Ndióxi̱ ña̱ ndáyáʼvíní ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra (Hebreos 9:11, 12, 24). ¿Á ku̱si̱í-ini Jehová xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱yóʼo?
(Hebreos 10:1-4) Saáchi ña̱ ley náʼa̱ña nu̱úyó ndáa ki̱ʼva koo ña̱ kixi chí nu̱únínu, chi va̱ʼaníva ña̱ koo, chi sacrificio ña̱ táxina ku̱i̱ya̱ tá ku̱i̱ya̱ va̱ása kuchiñuña kindaaña ku̱a̱chi. 2 Chi tá ña̱ ley ná kuchiñuña taváña ku̱a̱chi ña̱ kúúmií na̱ yiví, va̱ása ndakanika̱xi̱nína ña̱ kúúmiína ku̱a̱chi ta va̱ása taxikana sacrificio ndaʼa̱ Ndióxi̱. 3 Soo su̱ví saá íyoña, chi ña̱ sacrificio yóʼo kúú ña̱ sándakaʼán miína xa̱ʼa̱ ku̱a̱china ku̱i̱ya̱ tá ku̱i̱ya̱, 4 saáchi va̱ása kuchiñu ni̱i̱ tí si̱ndi̱ki̱ xíʼi ni̱i̱ tí íyo táki̱ʼva íyo ti̱xúʼu kindaaña ña̱ kúú ku̱a̱chi.
it-2-S 638 párr. 7
Ña̱ va̱ʼaní íyo
Va̱ʼaní íyo ley ta̱ Moisés. Ley ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱ ta̱ Moisés ña̱ kundiku̱n na̱ ñuu Israel, káʼa̱nña ndáa ki̱ʼva xi̱ndaka̱xinna na̱ su̱tu̱ saátu xa̱ʼa̱ sacrificio kití tí xi̱taxina ndaʼa̱ Ndióxi̱. Ndaʼa̱ táki̱ʼva ka̱ʼyí ta̱ apóstol Pablo, ni mií Ndióxi̱ ta̱xi ña̱ ley yóʼo, soo ni ña̱ ley yóʼo, ni na̱ su̱tu̱, xíʼin ña̱ sacrificio xi̱taxina xa̱ʼa̱ ku̱a̱china, va̱ása nítaváña ku̱a̱chi ña̱ kúúmiína, ni xi̱chika̱a̱na ndee̱ ña̱ kundiku̱nna ña̱yóʼo. (Heb 7:11, 19; 10:1.) Va̱ása níkuchiñuña sandiʼi-xa̱ʼa̱ña ña̱ kúú ku̱a̱chi xíʼin ña̱ xíʼi̱ na̱ yiví chi ña̱ ndu̱ndeékava kúúña. (Ro 3:20; 7:7-13.) Soo Ndióxi̱ ta̱xi ña̱ ley yóʼo ña̱ va̱ʼa xi̱nu ña̱ kúni̱ miíra: ña̱ ley yóʼo táki̱ʼva ni̱xi̱yo ña̱ chi̱ndeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa xa̱a̱yó nu̱ú ta̱ Cristo saá ni̱xi̱yoña, “saáchi ña̱ ley náʼa̱ña nu̱úyó ndáa ki̱ʼva koo ña̱ kixi chí nu̱únínu, chi va̱ʼaníva ña̱ koo”. (Gál 3:19-25; Heb 10:1.) Ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ása níkundeé ña̱ ley yóʼo sandiʼi-xa̱ʼa̱ña ku̱a̱chiyó chi na̱ yiví ku̱a̱chi kúúyó (Ro 8:3), ña̱ káʼa̱n ta̱ Pablo xa̱ʼa̱ nu̱ú Hebreos 7:11, 18-28, su̱ví xa̱ʼa̱ ley yóʼo níka̱ʼa̱nra chi xa̱ʼa̱ ta̱ su̱tu̱ káʼnu judío yóʼova ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ása níkuchiñura sakǎkura na̱ yiví, (ta̱ xi̱ki̱ʼvi nda̱a̱ nu̱ú lugar ña̱ Santisimo ki̱vi̱ ña̱ expiación ta xi̱taxira sacrificio nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱ka̱ʼa̱n ña̱ ley). Ni na̱ su̱tu̱ na̱ veʼe ta̱ Aarón xi̱taxina sacrificio ndaʼa̱ Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ na̱ ñuu ña̱ kindo̱o va̱ʼa na̱yóʼo nu̱úra, va̱ása ni chindeéña miína ña̱ kita ku̱a̱chi ña̱ kúúmiína (ña̱ va̱ása kookana na̱ yiví ku̱a̱chi). Ta̱ apóstol Pablo káʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo tá ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ sacrificio ña̱ xi̱taxina ki̱vi̱ expiación ña̱ va̱ása níkúchiñuña ndasayéʼeña ña̱ xínitúni̱na. (Heb 10:1-4; chitáʼanña xíʼin Heb 9:9.) Ta̱ su̱tu̱ káʼnu va̱ása níkuchiñura chaʼvíra xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi ña̱ kúúmií na̱ yiví. Soo ña̱ kuchiñu chaʼví xa̱ʼa̱ ku̱a̱chiyó kúú ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Cristo xíʼin chiñu ña̱ kéʼéra ña̱ kúúra su̱tu̱ ndiʼi saá tiempo. (Heb 9:14; 10:12-22.)
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ kivi chindeé miíyó
(Hebreos 9:16, 17) Ña̱ va̱ʼa kundayáʼvi iin trato, xíniñúʼu kuvi na̱ yiví na̱ ke̱ʼé ña̱ trato yóʼo. 17 Saáchi ña̱ trato yóʼo ndáyáʼviña tá xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱ na̱ ke̱ʼéña, soo tá táku na̱ yiví na̱ ke̱ʼé ña̱ trato yóʼo, va̱ása ndáyáʼviña.
w92-S 1/3 31 párr. 4-6
Pregunta ña̱ kéʼé na̱ káʼvi tutu yóʼo
Ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra, ña̱ va̱ʼa kundayáʼvi trato ña̱ ke̱ʼé Ndióxi̱ xíʼin na̱ yiví xi̱niñúʼu kuvi iin na̱ yiví. Trato ña̱ ley kúú iin ejemplo ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Ta̱ Moisés kúú ta̱ xi̱ka̱ʼa̱n ndáʼvi xa̱ʼa̱ na̱ ñuu Israel xíʼin Jehová. Ta iin chiñu ndáyáʼviní kúúña ke̱ʼéra, saáchi chi̱ndeétáʼanra xíʼin na̱ ñuu Israel ña̱ va̱ʼa ndi̱ʼvina ti̱xin trato ña̱ ke̱ʼé Ndióxi̱ xíʼinna. Ta̱ Moisés kúú ta̱ ke̱ʼé trato ña̱ ley, soo mií ta̱ taxiña kúú Jehová. Soo ¿á xi̱niñúʼu kuvi ta̱ Moisés tasaá va̱ʼa kundayáʼvi trato ña̱ ley yóʼo? Va̱ása. Saáchi nu̱ú nii̱ ta̱ Moisés nda̱kiʼin nii̱ tí kití. (Hebreos 9:18-22.)
¿Soo ndáaña ku̱u xíʼin trato xa̱á ña̱ ke̱ʼé Jehová xíʼin na̱ Israel espiritual? Ta̱ Jesucristo kúú ta̱ ke̱ʼé iin chiñu ndáyáʼviní ña̱ va̱ʼa chi̱ndeétáʼanra xíʼin na̱ Israel espiritual ña̱ va̱ʼa xa̱a̱na kutáʼanna xíʼin Jehová. Ni Jehová kúú ta̱ chi̱ndúʼú xa̱ʼa̱ ña̱ trato yóʼo, soo xi̱niñúʼuvara ta̱ Jesucristo ña̱ va̱ʼa xi̱nu nu̱ú ña̱ trato yóʼo, saátu xi̱táʼan ta̱ Jesús xíʼin na̱ ni̱ki̱ʼvi ti̱xin ña̱ trato yóʼo tá ni̱xi̱yora nu̱ú ñuʼú yóʼo. (Lucas 22:20, 28, 29.) Ta xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása níxikuumiíra ku̱a̱chi ña̱kán va̱ʼa nda̱taxira miíra ña̱ kuvira tasaá va̱ʼa kundayáʼvi ña̱ trato yóʼo. Ta su̱ví ni̱i̱ tí kití kúú ña̱ ndáyáʼvi, chi ni̱i̱ na̱ yiví na̱ va̱ása kúúmií ku̱a̱chi kúú ña ndáyáʼvi. Ña̱kán ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús ña̱ kúúra ta̱ ke̱ʼé ña̱ trato xa̱á yóʼo. “Saáchi su̱ví iin lugar nu̱ú níkeʼé na̱ yiví níki̱ʼvi ta̱ Cristo, saáchi lugar ña̱ santova ni̱ki̱ʼvira chí ndiví, ña̱kán va̱ʼa ka̱ʼa̱n ndáʼvira xa̱ʼa̱yó xíʼin Ndióxi̱”, ña̱kán tá ni̱ki̱ʼvi ta̱ Jesús chí ndiví saá ni̱xa̱a̱ ña̱ trato yóʼo ndáyáʼviña. (Hebreos 9:12-14, 24.)
Ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo xa̱ʼa̱ ta̱ Moisés xíʼin xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús ña̱ na̱yóʼo kúú na̱ ke̱ʼé trato yóʼo, va̱ása níxi̱kuni̱kachira ña̱ na̱yóʼo kúú mií na̱ ke̱ʼé ña̱ trato, chi miíva Ndióxi̱ kúú ta̱ ke̱ʼé ña̱yóʼo. Ndióxi̱ xi̱niñúʼura na̱yóʼo ña̱ va̱ʼa xi̱nu nu̱ú trato ña̱ ke̱ʼéra. Ta ña̱ va̱ása kuvi ta̱ Moisés xi̱niñúʼuna ni̱i̱ tí kití ña̱ taxina ndaʼa̱ Jehová, soo ta̱ Jesús ta̱xira miíra ña̱ kuvira xa̱ʼa̱yó ña̱ va̱ʼa kundayáʼvi trato xa̱á yóʼo.
(Hebreos 10:5-7) Ña̱kán, tá ni̱ki̱ʼvira nu̱ú ñuyǐví yóʼo, ta̱kán ka̱chira: “‘Va̱ása níxiinkaún ndakiʼún sacrificio ni ña̱ʼa ña̱ táxina ndaʼún, soo i̱xanduviún ku̱ñui̱. 6 Va̱ása ni kandíxaún ña̱ taxina sacrificio nu̱ún ni ña̱ taxina inka ña̱ʼa ndaʼún xa̱ʼa̱ ku̱a̱chiʼ. 7 Tasaá ka̱chii̱: ‘Koto va̱xii̱ (xa̱a̱ ni̱ka̱ʼyi̱ nu̱ú rollo xa̱ʼíi̱) keʼíi̱ ña̱ kúni̱ miíún Ndióxi̱ miíi̱ʼ”.
it-1-S 291 párr. 4
Ña̱ ndákuchi
Ta̱ Lucas ka̱ʼyíra ña̱ káʼa̱nva ta̱ Jesús xíʼin Ndióxi̱ tá nda̱kuchira. (Lu 3:21.) Saátu káʼa̱n ta̱ ka̱ʼyí carta ña̱ ku̱a̱ʼa̱n nu̱ú na̱ Hebreo, ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús ña̱ “tá ni̱ki̱ʼvira nu̱ú ñuyǐví yóʼo” saá kúúña ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ tu̱ʼun yóʼo, (ta su̱ví tá níkakura níka̱ʼa̱nraña, saáchi va̱ása kuchiñuvíra ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, chi tá nda̱kuchira xíʼin tá ki̱xáʼara nátúʼunra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ saá ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo), ta ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱ va̱xiña nu̱ú Salmo 40:6-8 (Versión de los Setenta): Ña̱kán, tá ni̱ki̱ʼvira nu̱ú ñuyǐví yóʼo, ta̱kán ka̱chira: “‘Va̱ása níxiinkaún ndakiʼún sacrificio ni ña̱ʼa ña̱ táxina ndaʼún, soo i̱xanduviún ku̱ñui̱. ‘Koto va̱xii̱ (xa̱a̱ ni̱ka̱ʼyi̱ nu̱ú rollo xa̱ʼíi̱) keʼíi̱ ña̱ kúni̱ miíún Ndióxi̱ miíi̱ʼ”. (Heb 10:5-9.) Ta̱ Jesús ki̱xira ti̱xin na̱ ñuu Judío, na̱ ke̱ʼé Ndióxi̱ trato xíʼin, trato ña̱ ley. (Éx 19:5-8; Gál 4:4.) Ña̱kán xa̱a̱ ndíka̱a̱va ta̱ Jesús ti̱xin trato ña̱ ke̱ʼé Jehová Ndióxi̱ tá sa̱ndákuchi ta̱ Juan ta̱yóʼo. Ta ku̱a̱ʼákava ña̱ keʼéra. Ta̱yóʼo nda̱taxira miíra ndaʼa̱ yivára Jehová ña̱ va̱ʼa keʼéra chiñu nu̱ú ta̱kán, tasaá sa̱ndiʼi-xa̱ʼa̱ra ña̱ xi̱xaʼnína kití nu̱ú Ndióxi̱ táki̱ʼva xi̱kaʼa̱n ña̱ ley. Ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra: “Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xa̱a̱ ndu̱ndiiyó xa̱ʼa̱ ña̱ ta̱xi ta̱ Jesucristo miíra ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼa̱yó iin yichi̱ ña̱ va̱ʼa ndoo ku̱a̱chiyó ndiʼi tiempo”. (Heb 10:10.) Saátu ña̱ xi̱kuni̱ Ndióxi̱ kúú ña̱ kachíñu ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ ña̱ reino, ta ke̱ʼévara ña̱ chiñu yóʼo. (Lu 4:43; 17:20, 21.) Ku̱si̱íní-ini Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kuchi ta̱ Jesús tasaá ta̱xira espíritu santora ndaʼa̱ ta̱yóʼo ta ka̱chira xíʼinra: “Yóʼó kúú se̱ʼi̱, ta̱ kúni̱níi̱ xínii̱; yi̱ʼi̱ kúú ta̱ nda̱ka̱xin yóʼó”. (Mr 1:9-11; Lu 3:21-23; Mt 3:13-17.)
Ña̱ kaʼviyó nu̱ú Biblia
(Hebreos 9:1-14) Ta trato ña̱ nu̱ú xi̱ka̱ʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱ kachíñuna nu̱ú ña̱ lugar santo ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo. 2 Saáchi cuarto ña̱ nu̱ú, kúú nu̱ú xi̱ndichi ña̱ candelabro saátu yóʼo kúú nu̱ú xi̱ndichi tú mesa xíʼin ña̱ si̱táva̱ʼa; ta xi̱naníña “Lugar ña̱ Santo”. 3 Soo chí sa̱tá ña̱ cortina xi̱ndika̱a̱ ña̱ naní “Santísimo”. 4 Ta yóʼo kúú nu̱ú xi̱ndichi iin ka̱a ña̱ oro nu̱ú xi̱ñuʼu ña̱ xi̱taxina ndaʼa̱ Ndióxi̱ xíʼin arca ña̱ trato ta tú oro kúú túyóʼo, ta kán xi̱ndika̱a̱ ki̱si ña̱ oro nu̱ú ñúʼu maná xíʼin vara ta̱ Aarón xíʼin tabla ña̱ trato; 5 Soo sa̱tá túyóʼo ndíta na̱ querubín ndásina yuʼú tú arca. Soo su̱ví tiempo ña̱ ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúúña. 6 Tándi̱ʼi ke̱ʼéna ndiʼi ña̱ʼa yóʼo, na̱ su̱tu̱ ndiʼi ki̱vi̱ kíʼvina ña̱ cuarto nu̱ú ña̱ va̱ʼa taxina ña̱ʼa ndaʼa̱ Ndióxi̱; 7 soo ña̱ cuarto u̱vi̱, ta̱ su̱tu̱ káʼnu xi̱kiʼvira iin yichi̱ nu̱ú iin ku̱i̱ya̱, ta xi̱kiʼvi ni̱i̱ kití xíʼinra xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi miíra saátu xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi na̱ ñuu. 8 Tasaá, ña̱ espíritu santo náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ tá xi̱ndichi ña̱ veʼe nu̱ú, ta̱ʼán kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ mií ña̱ lugar ña̱ santo. 9 Ta ña̱ veʼe yóʼo iin ilustración ni̱xi̱yoña nu̱úyó ña̱ íyo tiempo vitin, ta ña̱ xi̱keʼéna ini ña̱ veʼe yóʼo kúú ña̱ xi̱taxina ña̱ʼa ndaʼa̱ Ndióxi̱ saátu sacrificio. Soo ña̱yóʼo ki̱ví ndasayéʼeña ña̱ xínitúni̱ na̱ yiví na̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱, 10 chi ña̱ʼa ña̱ xi̱taxina kúú ña̱ xi̱xixina xíʼin ña̱ xi̱xiʼinna saátu ña̱ xi̱ndakuchina̱. Soo ndiʼi ña̱yóʼo ña̱ xi̱niñúʼu keʼévana kúúña ña̱ va̱ʼa ndoo ku̱a̱china nda̱a̱ ná kixa̱a̱ ki̱vi̱ ña̱ nduva̱ʼa ndiʼi ña̱ ki̱vi̱ yóʼo. 11 Soo tá ki̱xi ta̱ Cristo táki̱ʼva íyo iin su̱tu̱ káʼnu, ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ keʼéra ña̱ va̱ʼa chi ni̱ki̱ʼvira ini iin veʼe ña̱ kǒo níkeʼé na̱ yiví ña̱ kǒo íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo, 12 ta ta̱yóʼo va̱ása níki̱ʼvira xíʼin ni̱i̱ tí íyo táki̱ʼva íyo ti̱xúʼu ni xíʼin ni̱i̱ si̱ndi̱ki̱, chi iin yichi̱va ni̱ki̱ʼvira xíʼin ni̱i̱ miíra nu̱ú lugar ña̱ santo, tasaá ta̱xira ña̱ va̱ʼa kooyó ndiʼi tiempo. 13 Saáchi tá xíʼin ni̱i̱ tí íyo táki̱ʼva íyo ti̱xúʼu xíʼin ni̱i̱ si̱ndi̱ki̱, á xíʼin ya̱a̱ tí si̱ndi̱ki̱ válí, ña̱yóʼo xi̱ndasayéʼeña na̱ ni̱ki̱ʼvi ku̱a̱chi, 14 ndáyáʼviníkava ni̱i̱ ta̱ Cristo, ña̱ ta̱xira miíra ndaʼa̱ Ndióxi̱ ta ni kǒo ku̱a̱chira níxi̱yo, ña̱ va̱ʼa ndasayéʼera ña̱ xínitúni̱yó, tasaá va̱ʼa ndasakáʼnuyó Ndióxi̱ ta̱ táku.
16-22 TÍ SEPTIEMBRE
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA̱ | HEBREOS 11
“Nda̱chun ndáyáʼviní ña̱ kandíxayó Ndióxi̱”
(Hebreos 11:1) Ña̱ kándíxayó Ndióxi̱, kúni̱ kachiña va̱ása kaka-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuyó koo chí nu̱únínu, chi ña̱ xi̱nu kúúvaña ni kǒoña xíniyó vitin.
w16.10-S 27 párr. 6
Ná kandíxayó ña̱ káʼa̱n Jehová ke̱ʼéra chí nu̱únínu
6 Nu̱ú Hebreos 11:1 (kaʼviña), va̱xi ndáa ki̱ʼva káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxayó Ndióxi̱. Káʼa̱nña xa̱ʼa̱ u̱vi̱ ña̱ʼa ña̱ kǒo kivi kuniyó. 1) “Ña̱ʼa ña̱ ndátuyó”, ña̱ káʼa̱nna xa̱ʼa̱ koo, soo ña̱ ta̱ʼán kuniyó; ta iin ejemplo kúú ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼin ña̱ ndátuyó kixi ñuʼú xa̱á. 2) Ña̱ ndixa ña̱ ta̱ʼán kuniyó. Nu̱ú texto yóʼo ña̱ tu̱ʼun, “ña̱ xi̱nu kúúvaña” ña̱ tu̱ʼun yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ kandíxayó iin ña̱ʼa ña̱ íyo, tá kúú ña̱ kándíxayó ña̱ íyo Jehová, ta̱ Jesucristo xíʼin na̱ ángel, xíʼin ña̱ kéʼé reino Ndióxi̱ (Heb. 11:3). Soo, ¿ndáa ki̱ʼva náʼa̱yó ña̱ kándíxayó ndiʼi ña̱ʼa ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ koo chí nu̱únínu? Tá kándíxayó ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ keʼéra náʼa̱yó xíʼin tu̱ʼun ña̱ káʼa̱nyó xíʼin ña̱ kéʼéyó.
(Hebreos 11:6) Saáchi tá va̱ása kándíxaún Ndióxi̱ kǒo kivi kuyatiún nu̱úra, chi na̱ kúni̱ kuyatin nu̱úra xíniñúʼu kandíxana ña̱ íyora ta saátu kandíxana ña̱ taxira ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱ na̱ nándukúníñaʼá.
w13-S 1/11 11 párr. 2-5
Na̱ chíka̱a̱ ndee̱ nándukú Ndióxi̱ táxira ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱na
¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa sákusi̱íyó-ini Jehová? Ta̱ Pablo ka̱ʼyíra: “Saáchi tá va̱ása kándíxaún Ndióxi̱ kǒo kivi kuyatiún nu̱úra”. Nu̱ú texto yóʼo ta̱ Pablo va̱ása káchira yo̱ʼvi̱, chi káchira “kǒo kivi”. Ña̱kán, ña̱ va̱ʼa sákusi̱íyó-ini Ndióxi̱ xíniñúʼuní kandíxayóra.
Soo, ¿ndáaña kúni̱ kachiña ña̱ kandíxayó Ndióxi̱? Xa̱ʼa̱ u̱vi̱ ña̱ʼa kúúña. Ña̱ nu̱ú, xíniñúʼu kandíxayó ña̱ íyo Ndióxi̱, chi tá xíka-iniyó ña̱ íyo Ndióxi̱ va̱ása kuchiñu sákusi̱íyó-inira. Soo su̱ví ña̱yóʼo kuití kúú ña̱ xíniñúʼu ke̱ʼéyó; chi nda̱a̱ na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa kándíxana ña̱ íyo Ndióxi̱ (Santiago 2:19). Ña̱ kandíxayó ña̱ íyo Ndióxi̱, ña̱yóʼo kúú ña̱ chindeé miíyó ña̱ kutakuyó ta keʼéyó táki̱ʼva kúni̱ miíra (Santiago 2:20, 26).
Ña̱ u̱vi̱, xíniñúʼu kandíxayó “ña̱ taxira ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱ na̱ nándukúníñaʼá”, á ña̱ táxira ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱ na̱ yiví. Na̱ yiví na̱ kándíxa Ndióxi̱, ndinuʼu-inina kándíxana ña̱ íyo iin ña̱ va̱ʼa ndakiʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ ndásakáʼnuna Ndióxi̱ (1 Corintios 15:58). ¿Ndáa ki̱ʼva sákusi̱íyó-inira tá xíka-iniyó ña̱ taxira ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱yó? (Santiago 1:17; 1 Pedro 5:7.) Tá ndákanixi̱níyó ña̱ va̱ása va̱ʼa-ini Ndióxi̱, á ña̱ va̱ása ndáyáʼviyó nu̱úra á ña̱ kǒo-xa̱ʼa̱yó nu̱úra, ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ va̱ása xíni̱ va̱ʼayóra.
¿Ndáana taxi Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱? Ta̱ Pablo káchira “Na̱ nándukúníñaʼá”. Iin tutu ña̱ chíndeétáʼan xíʼin na̱ traductor káʼa̱nña “Na̱ nándukúníñaʼá” káchiña ña̱ su̱ví nda̱saa nandukú kuitíyó Ndióxi̱ ta xa̱a̱ va̱ʼaví chi xíniñúʼu ku̱a̱ʼáka ña̱ keʼéyó ña̱ va̱ʼa “nandukúyó” Ndióxi̱; saátu xíniñúʼu koo yatinyó nu̱úra ña̱ “ndasakáʼnuyóra”. Inka ña̱ tutu yóʼo káchiña ña̱ xíniñúʼu chika̱a̱yó ndee̱. Ña̱kán Jehová táxira ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱ na̱ kándíxa ñaʼá tá chíka̱a̱nína ndee̱ ndásakáʼnuna miíra xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-inina xíninara (Mateo 22:37).
(Hebreos 11:33-38) saáchi xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxana Ndióxi̱ ku̱chiñuna ka̱nitáʼanna xíʼin na̱ chíñu, ke̱ʼéna ña̱ va̱ʼa, nda̱kasina yuʼú león, 34 sa̱sina nu̱ú ñuʼu̱, saátu ni̱ka̱kuna nu̱ú na̱ kúni̱ kaʼní miína xíʼin espada, saátu tá nda̱kava-inina ndakú ni̱xi̱yo inina, saátu ndakú ni̱xi̱yo inina nu̱ú ku̱a̱chi, saátu ku̱chiñuna xíʼin inka na̱ soldado. 35 Saátu ni̱xi̱yo ná ñaʼá ná nda̱taku na̱ veʼe; ni̱xi̱yotu na̱ ta̱a na̱ ni̱xoʼvi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo níkandíxana ña̱ sáka̱ku inkana miína, xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱nina ndatakuna iin nu̱ú va̱ʼaka. 36 Inkana xi̱ñuʼu veʼeka̱a ta xi̱nuʼnina xíʼin cadena, ta ni̱xoʼvi̱na xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱sikindanana xíʼin ña̱ ka̱ninana. 37 Inkana ka̱nina yu̱u̱, xi̱tondosóna na̱yóʼo, savana xa̱ʼnda válína xíʼin espada, savana xa̱ʼndana su̱kún xíʼin espada, savana xi̱ndixi ñií tí ndikachi, xíʼin ñií tí ti̱xúʼu, xa̱ʼa̱ ña̱ i̱xaa ma̱ní ña̱ʼa nu̱úna, xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xoʼvi̱na, saátu xa̱ʼa̱ ña̱ sa̱xóʼvi inka na̱ yiví miína; 38 ke̱ena ni̱xi̱kana nu̱ú ñuʼú yi̱chí saátu ni̱xi̱kana yukú xíʼin ti̱xin kava̱ xíʼin ti̱xin yaví nu̱ú ñuʼú yóʼo. Va̱ása níxiniñúʼu kundoʼona ndiʼi ña̱yóʼo.
w16.10-S 23 párr. 10, 11
Ná kandíxaníyó ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó chí nu̱únínu
10 Nu̱ú capítulo 11 ña̱ Hebreos, ta̱ apóstol Pablo káʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼoní na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱. Káʼa̱nra xa̱ʼa̱ ná ñaʼá ná xi̱kandíxa Ndióxi̱ ná xi̱ni ndáa ki̱ʼva ni̱xi̱ʼi̱ se̱ʼena ta nda̱takuna. Saátu káʼa̱nra ña̱ ni̱xi̱yo sava na̱ yiví “ña̱ kǒo níkandíxana ña̱ sáka̱ku inkana miína, xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱nina ndatakuna iin nu̱ú va̱ʼaka” (Heb. 11:35). Soo kǒo xíni̱yó ndáana kúú mií na̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱, soo sava na̱ ni̱xi̱ʼi̱ xíʼin yu̱u̱ kúú ta̱ Nabot xíʼin ta̱ Zacarías xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kandíxana Ndióxi̱ xíʼin xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱keʼéna chiñura (1 Rey. 21:3, 15; 2 Crón. 24:20, 21). Ta̱ Daniel xíʼin na̱ xi̱táʼan xíʼinra kǒo níxiinna taxina sakǎku inkana miína xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱yo nda̱kú-inina. Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kandíxana Ndióxi̱ xíʼin ndee̱ra, táki̱ʼva íyo na̱ “sa̱si nu̱ú ñuʼu̱”, xíʼin “nda̱kasina yuʼú león” saá ni̱xi̱yona (Heb. 11:33, 34; Dan. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23).
11 Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kandíxa ta̱ profeta Micaya xíʼin ta̱ Jeremías Ndióxi̱ “ni̱xoʼvi̱na xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱sikindanana xíʼin [...] xi̱ñuʼuna veʼeka̱a”. Ta savakana tá kúú ta̱ Elías, “ke̱ena ni̱xi̱kana nu̱ú ñuʼú yi̱chí saátu ni̱xi̱kana yukú xíʼin ti̱xin kava̱ xíʼin ti̱xin yaví nu̱ú ñuʼú yóʼo”. Soo ndiʼina ku̱ndeé-inina chi ka̱ndíxana ndiʼi ña̱ʼa ña̱ koo chí nu̱únínu (Heb. 11:1, 36-38; 1 Rey. 18:13; 22:24-27; Jer. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2).
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ kivi chindeé miíyó
(Hebreos 11:4) Xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ndíxa ta̱ Abel Ndióxi̱ ta̱xira sacrificio ña̱ va̱ʼaka ndaʼa̱ Ndióxi̱ nu̱ú ta̱ Caín, ta ni̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ra ña̱ va̱ʼaní ta̱a ni̱xi̱yora, chi mií Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ra xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ ta̱xira; ña̱kán ni ni̱xi̱ʼi̱ra tákuva ña̱ ke̱ʼéra.
it-1-S 920 párr. 3
Ña̱ kándíxayó Ndióxi̱
Ejemplo na̱ xi̱kandíxa Ndióxi̱ xi̱naʼá. Na̱ káʼa̱n ta̱ Pablo xa̱ʼa̱ yóʼo (Heb 12:1) íyo xa̱ʼa̱ kúúña xi̱kandíxana Ndióxi̱. Ta̱ Abel xi̱xini̱ va̱ʼara xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ keʼé ta̱ se̱ʼe ñá ñaʼá xíʼin tí ko̱o̱ ña̱ ku̱a̱ñi̱ndosóra xi̱nírí. Saátu xi̱ni miíra ña̱ sa̱xínu Ndióxi̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ yivára xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo níxiniso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra chí Edén. Ta̱ Adán xíʼin na̱ veʼera ni̱xo̱ʼvi̱nína ña̱ va̱ʼa koo ña̱ kuxuna chi chi̱ka̱a̱ Ndióxi̱ chiʼña sa̱tá ñuʼú, ña̱kán nina yitu̱n tú iñu̱ kúú tú ni̱xi̱yo. Sana xi̱ni ta̱ Abel ña̱ xi̱kuni̱ní ñá Eva kooñá xíʼin yiíñá ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo miíra xi̱xaʼndachíñu nu̱úñá. Sana na̱túʼuntu siʼí ta̱yóʼo xíʼinra ndáa ki̱ʼva ndóʼo iin ñaʼá ñá káku se̱ʼe. Saátu xi̱nira ña̱ xi̱ndasi nu̱ú xi̱kiʼvina ini jardín ña̱ Edén ta xi̱ndaa na̱ querubin yéʼeña xíʼin iin espada ña̱ xíxi̱. (Gé 3:14-19, 24.) Ta xíʼin ndiʼi ña̱ xi̱ni ta̱ Abel yóʼo ku̱nda̱a̱ káxi inira, ta ña̱yóʼo chi̱ndeéña miíra ña̱ va̱ʼa kandíxara ña̱ ta̱ se̱ʼe ñá ñaʼá kúú ta̱ tavá miína nu̱ú ku̱a̱chi, ta xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ndíxara ña̱yóʼo ta̱xira iin sacrificio ña̱ va̱ʼaníka ndaʼa̱ Ndióxi̱ nu̱ú ta̱ Caín. (Heb 11:1, 4.)
(Hebreos 11:5) Xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ndíxaní ta̱ Enoc Ndióxi̱ nda̱kiʼinrara ta va̱ása níxo̱ʼvira ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra, ta va̱ása níndani̱ʼínara nda̱a̱ ni iin lugar, saáchi Ndióxi̱ nda̱kiʼinrara; saáchi tá kúma̱níka ndakiʼin Ndióxi̱ra iin ta̱a va̱ʼa ni̱xi̱yora nu̱ú Ndióxi̱.
wp17.1-S 12
Kunda̱a̱-inira ña̱ sa̱kúsi̱íra ini Ndióxi̱
Tásaá, ¿ndáa ki̱ʼva nda̱kiʼin Ndióxi̱ ta̱ Enoc ta va̱ása níxo̱ʼvira tá ni̱xi̱ʼi̱ra? Sana viíní ni̱xi̱ʼi̱ ta̱yóʼo ta va̱ása níxo̱ʼvi̱ra, ta saátu va̱ása nítaxi Jehová ña̱ kininí kuvira. Soo ¿nda̱saa ku̱nda̱a̱-ini ta̱ Enoc, ña̱ ni̱xi̱yora iin ta̱a va̱ʼa nu̱ú Ndióxi̱ tá kúma̱níka kuvira? Sana mií Ndióxi̱ ta̱xi xi̱nira iin visión nu̱ú ñuʼú yóʼo, ña̱ xa̱a̱ ndu̱uña iin ñuʼú livi. Tá xa̱a̱ kunda̱a̱-ini ta̱ Enoc ña̱ iin ta̱a va̱ʼa kúúra nu̱ú Ndióxi̱, saá ni̱xi̱ʼi̱vara. Ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ta̱ Enoc xíʼin xa̱ʼa̱ inka ta̱a xíʼin ná ñaʼá na̱ va̱ʼaní nda̱kú ni̱xi̱yo-ini xíʼin Ndióxi̱, ta̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱na ña̱ kándíxakana Ndióxi̱ tá ni̱xi̱ʼi̱na (Hebreos 11:13). Tándi̱ʼi ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Enoc, sana na̱ sáa̱-ini xíni ta̱yóʼo na̱ndukúvanara, soo kǒo níkuchiñuna ndani̱ʼínara chi mií Ndióxi̱ nda̱kiʼin ta̱yóʼo. Tasaá kǒo nítaxi Ndióxi̱ ña̱ saxóʼvi̱ na̱ yiví ta̱yóʼo.
Ña̱ kaʼviyó nu̱ú Biblia
(Hebreos 11:1-16) Ña̱ kándíxayó Ndióxi̱, kúni̱ kachiña va̱ása kaka-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuyó koo chí nu̱únínu, chi ña̱ xi̱nu kúúvaña ni kǒoña xíniyó vitin. 2 Chi xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo na̱ xi̱ndoo tiempo xi̱naʼá ni̱xa̱a̱na ku̱nda̱a̱-inina. 3 Ta xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ ni̱xa̱a̱yó ku̱nda̱a̱-iniyó ña̱ miíra ni̱ka̱ʼa̱n ña̱ va̱ʼaní na̱kuva̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa, ta ña̱ʼa ña̱ xítoyó ndákanda̱-iniyó xíʼinña. 4 Xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ndíxa ta̱ Abel Ndióxi̱ ta̱xira sacrificio ña̱ va̱ʼaka ndaʼa̱ Ndióxi̱ nu̱ú ta̱ Caín, ta ni̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ra ña̱ va̱ʼaní ta̱a ni̱xi̱yora, chi mií Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ra xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ ta̱xira; ña̱kán ni ni̱xi̱ʼi̱ra tákuva ña̱ ke̱ʼera. 5 Xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ndíxaní ta̱ Enoc Ndióxi̱ nda̱kiʼinrara ta va̱ása níxo̱ʼvira ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra, ta va̱ása níndani̱ʼínara nda̱a̱ ni iin lugar, saáchi Ndióxi̱ nda̱kiʼinrara; saáchi tá kúma̱níka ndakiʼin Ndióxi̱ra iin ta̱a va̱ʼa ni̱xi̱yora nu̱ú Ndióxi̱. 6 Saáchi tá va̱ása kándíxaún Ndióxi̱ kǒo kivi kuyatiún nu̱úra, chi na̱ kúni̱ kuyatin nu̱úra xíniñúʼu kandíxana ña̱ íyora ta saátu kandíxana ña̱ taxira ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱ na̱ nándukúníñaʼá. 7 Chi xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní ka̱ndíxa ta̱ Noé Ndióxi̱, ni̱xa̱a̱ra ku̱nda̱a̱-inira xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ ta̱ʼán kunira, ta ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ ka̱ndíxara ña̱kán ke̱ʼéra iin arca ña̱ va̱ʼa ka̱ku na̱ veʼera; ta xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ndíxara ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ yiví ña̱ kundoʼona, ta ke̱ʼéra ña̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ndíxara. 8 Xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ndíxaní ta̱ Abrahán Ndióxi̱, tá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra, xi̱niso̱ʼora, tasaá ke̱era ku̱a̱ʼa̱nra nu̱ú ñuʼú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra taxira ndaʼa̱ra; ta ki̱tara ku̱a̱ʼa̱nra, ni kǒo xíni̱ra nu̱ú ku̱a̱ʼa̱nra. 9 Ta xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní ka̱ndíxara, ni̱xi̱kara inka ñuu ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ taxira ndaʼa̱ra, ta ni̱xi̱yora veʼe ña̱ manta nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Isaac xíʼin ta̱ Jacob, chi saátu va̱ʼaní kandíxa na̱yóʼova. 10 Chi xi̱ndatura ndakiʼinra ña̱ va̱ʼa ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n mií Ndióxi̱ keʼéra chí nu̱únínu ña̱ va̱ása ndiʼi-xa̱ʼa̱. 11 Saátu ñá Sara xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ndíxañá Ndióxi̱ nda̱kiʼinñá ndee̱ ña̱ va̱ʼa ka̱ku se̱ʼeñá ni xa̱a̱ kúúmiíñá ku̱a̱ʼá ku̱i̱ya̱, saáchi ka̱ndíxañá ña̱ nda̱kúní íyo ini ta̱ ni̱ka̱ʼa̱n xíʼinñá. 12 Saátu iin kuití ta̱a tá xa̱a̱ chéera, ku̱a̱ʼání ni̱xa̱a̱ na̱ se̱ʼera ku̱una nda̱a̱ táki̱ʼva kúú tí ki̱mi tí íyo chí ndiví ta nda̱a̱ táki̱ʼva kúú yu̱tí yuʼú tá mar saá ni̱xa̱a̱ na̱yóʼo ku̱una. 13 Ndiʼi na̱yóʼo ka̱ndíxana Ndióxi̱ nda̱a̱ tá ni̱xi̱ʼi̱na, soo ni kǒo níxinina ndakiʼinna ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra, soo xi̱nivanaña nda̱a̱ xíka, ta ku̱nda̱a̱-inina, ta ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ kúúna na̱ inka ñuu ta ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ loʼova tiempo íyona nu̱ú ñuʼú yóʼo. 14 Saáchi na̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo náʼa̱na ña̱ kúni̱na ndakiʼinna ña̱ ndátuna. 15 Soo tá níndakaʼánna xa̱ʼa̱ ñuu nu̱ú ke̱ena, sana kuni̱va na̱yóʼo nandikóna. 16 Soo vitin ndátuna koona iin lugar ña̱ va̱ʼaka, ña̱ kúú kuenta mií Ndióxi̱. Ña̱kán Ndióxi̱ va̱ása kúkaʼan nu̱úra xíʼin na̱yóʼo, ña̱ káʼa̱nna xa̱ʼa̱ra ña̱ kúúra Ndióxi̱ miína, chi xa̱a̱ íyo tu̱ʼva iin lugar nu̱ú koona.
23-29 TÍ SEPTIEMBRE
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA̱ | HEBREOS 12, 13
“Jehová táxira consejo ndaʼa̱ na̱ kúʼvi̱-inira xínira”
(Hebreos 12:5) Soo xa̱a̱ na̱ndósó va̱ʼandó xa̱ʼa̱ consejo ña̱ ku̱xa̱a̱ nu̱úndó: “Se̱ʼe miíi̱, ná kundayáʼviní consejo Jehová nu̱ún, ta ni kǒo ndakava-iniún tá táxira consejo yóʼo ndaʼún;
w12-S 15/3 29 párr. 18
Va̱ása ndakaʼún xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ xa̱a̱ sa̱ndákoún
18 Consejo. ¿Á xi̱taxina iin consejo ndaʼa̱yó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása níkandíxayó kuniso̱ʼoyó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinyó? Ña̱ ndakaʼánníyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kivi sandákava ña̱yóʼo iniyó (Heb. 12:5). Íyo sava na̱ xi̱ín kuniso̱ʼo consejo, ta íyo savatuna xíniso̱ʼovanaña soo íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ña̱ keʼénaña: soo tá saá kéʼéyó va̱ása chindeétáʼan consejo yóʼo xíʼinyó. Ta iin ña̱ va̱ʼaníka kúúña kuniso̱ʼoyó ña̱ ka̱ʼyí ta̱ Salomón: “Keʼé ña̱ káʼa̱nña; va̱ása sandákoúnña. Taxiva̱ʼúña níma̱ún, chi ña̱yóʼo taxi ña̱ kutakún” (Pro. 4:13). Táki̱ʼva kéʼé iin na̱ va̱ʼaní káva carro ki̱vi̱ xínina iin señal ndíku̱nnaña ta kǒo ña̱ ndóʼona, tasaá xíniñúʼu keʼéyó xíʼin consejo ña̱ táxina ndaʼa̱yó: tá xíniso̱ʼoyóña ta ndíku̱nyóña saá kúú ña̱ va̱ʼaní kutakuyó (Pro. 4:26, 27; kaʼviña Hebreos 12:12, 13).
(Hebreos 12:6, 7) saáchi Jehová táxira consejo ndaʼa̱ na̱ kúʼvi̱-inira xínira; ta nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ta̱ káni se̱ʼe saá íyora”. 7 Ta kundeé-inindó tá ndákiʼindó consejo. Chi se̱ʼe mií Ndióxi̱ kúúndó. Saáchi ¿á íyo iin yivá ta̱ kǒo táxi iin consejo ndaʼa̱ se̱ʼera?
w12-S 1/7 21 párr. 3
“Tá káʼa̱nndó xíʼin Ndióxi̱ ‘Yiváʼ kachindó xíʼinra”
Iin yivá ta̱ va̱ʼaní-ini, ndíʼi-inira xa̱ʼa̱ ña̱ keʼé se̱ʼera tá ná xa̱a̱na kuaʼnuna, ña̱kán táxira consejo ndaʼa̱na (Efesios 6:4). Káxiní káʼa̱nra xíʼin se̱ʼera xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása kúni̱ra keʼéna, soo va̱ása íxandi̱va̱ʼara xíʼinna. Saá íyo yiváyó Jehová, sava yichi̱ táxira consejo ña̱ ndeéní ndaʼa̱yó. Soo nda̱a̱ ni iin yichi̱ va̱ása íxandi̱va̱ʼara xíʼinyó, ndiʼi tiempo táxira consejo ndaʼa̱yó xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-inira xínira miíyó. Saátu ke̱ʼé ta̱ Jesús tá xi̱taxira consejo ndaʼa̱ na̱ discípulora, va̱ʼa xi̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ta nda̱a̱ ni iin yichi̱ kǒo nínda̱ʼyi̱ra nu̱úna, ni sava yichi̱ xi̱keʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa ta nda̱a̱ sava yichi̱ xi̱ ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ña̱ kandíxana consejo (Mateo 20:20-28; Lucas 22:24-30).
(Hebreos 12:11) Ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ va̱ása kúsi̱í-iniyó ña̱ ndákiʼinyó consejo chi ña̱ kaʼan nu̱ú kúú ña̱yóʼo; soo tá ndákiʼinyó ña̱yóʼo va̱ʼaníka íyo ña̱ kéʼéyó chi kíxaʼáyó kéʼéyó ña̱ nda̱kú.
“Kuniso̱ʼondó consejo tasaá ndíchi koondó”
18 Sana tá ndákiʼinyó iin consejo yo̱ʼvi̱ íxaaña xíʼinyó, soo tá ná kǒo kuniso̱ʼoyóña yo̱ʼvi̱ka koo tu̱ndóʼo kixi nu̱úyó (Heb. 12:11). Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ u̱vi̱na: ta̱ Caín xíʼin ta̱ rey Sedequías. Tá xi̱ni Ndióxi̱ ña̱ ki̱xaʼá sáa̱ní-ini ta̱ Caín xínira ñanira ta kúni̱ra kaʼnírara, ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “¿Nda̱chun sáa̱ní-iniún ta nda̱chun náʼa̱ ña̱ nda̱kavaní-iniún? Tá ná keʼún ña̱ va̱ʼa ¿á va̱ása kusi̱í-inii̱ xíʼin ña̱ kéʼún? Soo tá ná keʼún ña̱ va̱ása va̱ʼa kixi tu̱ndóʼo nu̱ún, chi xa̱a̱ íyo tu̱ʼvaña ndátuña yóʼó; ta miíún, ¿á kuchiñún xíʼinña?” (Gén. 4:6, 7). Soo ta̱ Caín kǒo níxiniso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová. Xa̱ʼníra ñanira ta xa̱ʼa ña̱yóʼo ki̱xi tu̱ndóʼo nu̱úra ndiʼi tiempo ña̱ xi̱takura (Gén. 4:11, 12). Tá níxiniso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová, kǒo tu̱ndóʼo yóʼo kixi nu̱úra.
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ kivi chindeé miíyó
(Hebreos 12:1) Saáchi íyo ku̱a̱ʼá na̱ kúú testigo na̱ xa̱a̱ kúnda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ña̱kán ná kǒo taxiyó kasi nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa nu̱úyó, saátu ña̱ kúú ku̱a̱chi ña̱ kúúmiíyó, ta ndakú ná koo-iniyó ña̱ kunuyó.
w11-S 15/9 17 párr. 11
“Ndakú ná koo-iniyó ña̱ kunuyó”
11 Ña̱ ku̱a̱ʼání kúú na̱ yiví na̱ xíto iin nu̱ú xínuna, su̱ví na̱ ndóo mií kúúna, chi íyona ña̱ chika̱a̱na ndee̱ xíʼin na̱ xínu yóʼo, saátu su̱ví na̱ ndóo ña̱ koto kuití kúúna á ña̱ kotona ña̱ kuchiñu iin na̱ xínu yóʼo á equipo na̱ kítáʼanna xíʼin, chi ni̱xi̱yo iin tiempo ña̱ xi̱nutu na̱yóʼova ta xa̱a̱ ku̱chiñuna. Saá íyo na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱ tiempo xi̱naʼá ni xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱na nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ táku saá íyona ña̱ chíka̱a̱na ndee̱ xíʼinyó. ¿Ndáa ki̱ʼva chindeétáʼan ña̱yóʼo xíʼinyó? Chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ʼa chika̱a̱yó ndee̱ ta va̱ása ndakava-iniyó. Xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱a̱ʼání kúú testigo xíto ña̱ xínuyó, chindeéña miíyó ña̱ kuchiñuyó. Ta ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ na̱ xa̱a̱ ku̱chiñu xi̱nu yóʼo, ña̱yóʼo taxi ndee̱ ndaʼa̱yó ña̱ va̱ʼa keʼékayó chiñu nu̱ú Ndióxi̱. Ña̱ consejo yóʼo va̱ʼaní chi̱ndeétáʼanña xíʼin na̱ ñuu Hebreo na̱ xi̱ndoo tá siglo nu̱ú, saátu kuchiñu ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó.
(Hebreos 13:9) Va̱ása taxindó sanáʼa̱ inkana ndóʼó ña̱ kǒo nísakuaʼandó; chi va̱ʼaka ná ndasandakúndó nímandó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa-ini Ndióxi̱ xíʼinndó nu̱úka ña̱ʼa ña̱ xíxindó, chi kǒo ña̱ va̱ʼa táxiña ndaʼa̱ na̱ ndíʼi̱ní-ini xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo.
w89-S 15/12 22 párr. 10
Ná taxiyó sacrificio ndaʼa̱ Jehová ña̱ sákusi̱í-inira
10 Na̱ hebreo va̱ása níxiniñúʼu sákuaʼana ña̱ xi̱sanáʼa̱ na̱ judaizante. (Gálatas 5:1-6.) Chi su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱sanáʼa̱ na̱yóʼo kúú ña̱ va̱ʼa nda̱kúka koo-inina hebreo, chi xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa-ini Ndióxi̱ kúú ña̱ va̱ʼa xa̱a̱na nda̱kú koo-inina. Savana xi̱ka̱ʼa̱n kúáchina xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱xixina xíʼin xa̱ʼa̱ ña̱ sacrificio, soo ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ su̱ví ña̱ xíxiyó kúú ña̱ chindeé miíyó nda̱kú koo-ini, chi ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása níchindeétáʼan ña̱yóʼo xíʼinna. Ta su̱ví ña̱ kundi̱ʼi̱ní-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ xíxiyó xíʼin ña̱ ndasakáʼnuyó vikó kúú ña̱ chindeé miíyó. Chi ña̱ chindeé miíyó kúú ña̱ sánáʼa̱ Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa ndasakáʼnuyóra ta saátu ña̱ taxiyó tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ ta̱xira se̱ʼera ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼa̱yó. (Romanos 14:5-9.) Chi xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Cristo va̱ása ndáyáʼvika ña̱ sacrificio. (Hebreos 9:9-14; 10:5-10.)
Ña̱ kaʼviyó nu̱ú Biblia
(Hebreos 12:1-17) Saáchi íyo ku̱a̱ʼá na̱ kúú testigo na̱ xa̱a̱ kúnda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ña̱kán ná kǒo taxiyó kasi nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa nu̱úyó, saátu ña̱ kúú ku̱a̱chi ña̱ kúúmiíyó, ta ndakú ná koo-iniyó ña̱ kunuyó, 2 ná koto va̱ʼayó ta̱ Jesús chi ta̱yóʼo kúú ta̱ chíndeétáʼan xíʼinyó ña̱ kandíxakayó Ndióxi̱. Xa̱ʼa̱ ña̱ na̱kunda̱a̱-inira ndáaña ndakiʼinra chí nu̱únínu ni̱kusi̱í-inira ta ndakú ni̱xi̱yo inira ni ni̱xo̱ʼvi̱nívara, ta vitin íyora chí ndaʼa̱ kúaʼa nu̱ú xáʼndachíñu Ndióxi̱. 3 Ta viíní ndakanixi̱níndó ndáa ki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ ku̱ndeé-ini xíʼin ndiʼi ña̱ xi̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ra, ña̱kán va̱ása kunandó ta ndakava-inindó. 4 Ta ndóʼó táʼanka kánitáʼanndó xíʼin ña̱ kúú ku̱a̱chi, chi ta̱ʼán ya̱ʼandó nu̱ú ña̱yóʼo, 5 soo xa̱a̱ na̱ndósó va̱ʼandó xa̱ʼa̱ consejo ña̱ ku̱xa̱a̱ nu̱úndó: “Se̱ʼe miíi̱, ná kundayáʼviní consejo Jehová nu̱ún, ta ni kǒo ndakava-iniún tá táxira consejo yóʼo ndaʼún; 6 saáchi Jehová táxira consejo ndaʼa̱ na̱ kúʼvi̱-inira xínira; ta nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ta̱ káni se̱ʼe saá íyora”. 7 Ta kundeé-inindó tá ndákiʼindó consejo. Chi se̱ʼe mií Ndióxi̱ kúúndó. Saáchi ¿á íyo iin yivá ta̱ kǒo táxi iin consejo ndaʼa̱ se̱ʼera? 8 Soo tá ndóʼó kǒo ndákiʼinndó consejo ña̱ xa̱a̱ ndákiʼin inkana, su̱ví se̱ʼe miíra kúúndó. 9 Saátu ni̱xi̱yo yiváyó na̱ xi̱taxi consejo ndaʼa̱yó, ta xi̱ ixato̱ʼóyóna. ¿Á va̱ása xíniñúʼu kundiku̱nyó yiváyó ta̱ sánáʼa̱ miíyó xíʼin ta̱ táxi ña̱ tákuyó? 10 Chi na̱yóʼo sava yichi̱ xi̱taxina consejo ndaʼa̱yó táki̱ʼva kúni̱ miína, soo ta̱yóʼo táxiraña ndaʼa̱yó ña̱ va̱ʼa chindeéña miíyó ña̱ nduyéʼeyó. 11 Ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ va̱ása kúsi̱í-iniyó ña̱ ndákiʼinyó consejo chi ña̱ kaʼan nu̱ú kúú ña̱yóʼo; soo tá ndákiʼinyó ña̱yóʼo va̱ʼaníka íyo ña̱ kéʼéyó chi kíxaʼáyó kéʼéyó ña̱ nda̱kú. 12 Ña̱kán, ndasandakúndó ndaʼa̱nndó xíʼin xa̱ʼa̱nndó ña̱ xa̱a̱ ku̱vitá. 13 Ta nda̱kúní ná koo yichi̱ ña̱ kakandó, ña̱kán xa̱ʼa̱ndó ña̱ ni̱ta̱ʼnu̱ va̱ása xoʼvi̱ña, ta va̱ʼa ndaʼaña. 14 Ta va̱ása ndakoondó ña̱ viíní kundoondó xíʼin ndíʼi na̱ yiví, xíʼin ña̱ yéʼe koondó ña̱kán va̱ʼa xa̱a̱ndó kutáʼan va̱ʼandó xíʼin Ndióxi̱, 15 ta kiʼinníndó kuenta ña̱kán va̱ʼa ndakiʼinndó ña̱ va̱ʼa ixaa Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa-inira; ña̱kán va̱ása koondó táki̱ʼva íyo iin ti̱oʼo ña̱ va̱ása va̱ʼa ta kixáʼandó keʼéndó ña̱ kúni̱ miíndó, ta kuni inkana tasaá keʼéna; 16 va̱ása taxindó koo na̱ kéʼé ña̱ kini xíʼinndó ni na̱ va̱ása kúsi̱í-ini xíʼin ña̱ʼa ña̱ táxi Ndióxi̱ ndaʼa̱na nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Esaú, chi xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱xira ni̱xi̱kóra ña̱ va̱ʼa, ña̱ kivi ndakiʼinra xa̱ʼa̱ ña̱ kúúra ta̱ nu̱ú. 17 Saáchi xa̱a̱ xínivandó chi tándi̱ʼi xi̱kuni̱ra ndakiʼinra bendición, va̱ása níkuchiñuka ndakiʼinraña, chi ni xa̱kura ta ni xa̱kundáʼvira xa̱ʼa̱ña va̱ása níndakiʼinkaraña.
30 TÍ SEPTIEMBRE NDA̱A̱ 6 TÍ OCTUBRE
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA̱ | SANTIAGO 1, 2
“Ña̱ʼa ña̱ chíndaʼá miíyó keʼéyó ña̱ va̱ása va̱ʼa”
(Santiago 1:14) Tá iin iin miíyó ña̱ ndíka̱a̱-iniyó kúú ña̱ chíndaʼá miíyó keʼéyó ña̱ va̱ása va̱ʼa, ta sándaʼviña miíyó ña̱ keʼéyó ña̱yóʼo.
g17.4-S 14
Tentación
Ña̱ tentación yóʼo kúú ña̱ chíndaʼá miíyó keʼéyó iin ña̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ iin ejemplo, tá ku̱a̱ʼún satáún, xi̱niún iin ña̱ʼa ña̱ kútóoníún ta nda̱kanixi̱níún ña̱ kuchiñuva ixakui̱ʼnáúnña tá kǒo nda̱a̱ ni iin na̱ yiví xíto. Soo ña̱ xínitúni̱ún káʼa̱nña xíʼún ña̱ va̱ása va̱ʼa ixakuíʼnáúnña, tasaá kǒo níkeʼún ña̱ nda̱kanixi̱ún keʼún tasaá ndakiʼún ku̱a̱ʼún. Saá kúú ña̱ kuchiñún nu̱ú iin tentación.
ÑA̱ KÁʼA̱N TU̱ʼUN NDIÓXI̱
Ki̱vi̱ kúni̱yó keʼéyó iin ña̱ va̱ása va̱ʼa, va̱ása kúni̱ kachiña ña̱ kúúyó iin na̱ yiví na̱ va̱ása va̱ʼa. Tu̱ʼun Ndióxi̱ káchiña ña̱ ndiʼiyó yáʼayó nu̱ú ña̱ tentación (1 Corintios 10:13). Soo ña̱ ndáyáʼvi kúú ña̱ ndáa ki̱ʼva kéʼéyó tá yáʼayó nu̱ú ña̱yóʼo. Sava na̱ yiví kǒo ndákoona ña̱ ndakanixi̱nína xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ta nda̱a̱ sava yichi̱ ndakavana kéʼéna ña̱ tentación yóʼo; ta inkatuna ndi̱ku̱n va̱ása kéʼéna ña̱yóʼo chi xíni̱na ña̱ va̱ása va̱ʼaña.
“Tá iin iin miíyó ña̱ ndíka̱a̱-iniyó kúú ña̱ chíndaʼá miíyó keʼéyó ña̱ va̱ása va̱ʼa, ta sándaʼviña miíyó ña̱ keʼéyó ña̱yóʼo” (Santiago 1:14).
(Santiago 1:15) Tá xa̱a̱ xáʼnu ña̱yóʼo iniyó, xáa̱yó kéʼéyó ña̱ kini tasaá kíʼviyó ku̱a̱chi, ta tá xa̱a̱ ni̱ki̱ʼviyó ku̱a̱chi nda̱kavayó ndaʼa̱ ña̱yóʼo ta xíʼi̱vayó.
g17.4-S 14
Tentación
Tu̱ʼun Ndióxi̱ káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱ chíndaʼá miíyó keʼéyó ña̱ va̱ása va̱ʼa. Santiago 1:15 káchiña: “Tá xa̱a̱ xáʼnu ña̱yóʼo iniyó, xáa̱yó kéʼéyó ña̱ kini tasaá kíʼviyó ku̱a̱chi”. Tá va̱ása ndákooyó ña̱ ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ iin ña̱ va̱ása va̱ʼa, kixa̱a̱ iin ki̱vi̱ ña̱ va̱ása kuchiñuyó ya̱ʼayó nu̱úña chi nda̱a̱ xa̱a̱yó keʼéyóña nda̱a̱ táki̱ʼva ndóʼo iin ñaʼá ñá káku se̱ʼe ña̱ kǒoka inka ña̱ kivi chindeé miíñá. Soo su̱ví ña̱ tentación kúú ña̱ xáʼnda nu̱úyó; chi kuchiñuvayó ya̱ʼayó nu̱úña.
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ kivi chindeé miíyó
(Santiago 1:17) Ndiʼi ña̱ va̱ʼa ña̱ ndákiʼinyó chí ndiví va̱xiña, ndaʼa̱ Ndióxi̱ ta̱ i̱xava̱ʼa luz ta ta̱yóʼo va̱ása nása̱mara.
it-2-S 263 párr. 3
Luz, I
Jehová kúú “ta̱ i̱xava̱ʼa luz”. (Snt 1:17.) Ndióxi̱ táxira luz ñu̱ʼu ña̱ íyo chí ndiví, saátu luz tí yo̱o̱ xíʼin tí ki̱mi ña̱ va̱ʼa koo luz ñuú, soo su̱ví nda̱saa ña̱yóʼo kuití táxira (Jer 31:35), chi saátu sándáyeʼera nu̱úyó ña̱ va̱ʼa sákuaʼayó xa̱ʼa̱ra. (2Co 4:6.) Nu̱ú ley ña̱ kúúmiíra, ña̱ ndákanixi̱níra keʼéra xíʼin ña̱ kúú tu̱ʼunra iin luz kúúña nu̱ú na̱ yiví na̱ táxi ña̱ sanáʼa̱ra miína. (Sl 43:3; 119:105; Pr 6:23; Isa 51:4.) Ta̱ ka̱ʼyí Salmo káchira: “Yóʼó kúú ta̱ sándáyeʼe nu̱úndi̱ ña̱ va̱ʼa xítondi̱”. (Sl 36:9; chitáʼanña xíʼin Sl 27:1; 43:3.) Ki̱vi̱ kíta ñu̱ʼu ndeéka ndáyeʼe luz tíyóʼo, saátu ndáyeʼe nu̱ú na̱ yiví xíʼin ña̱ ndíchi ña̱ kúúmií Ndióxi̱, tá kúnda̱a̱ka-inina xa̱ʼa̱ra. (Pr 4:18.) Ta ña̱ kakayó ti̱xin luz Ndióxi̱ kúni̱ kachiña kandíxayó ña̱ káʼa̱nra xíʼinyó. (Isa 2:3-5.) Tá iin na̱ yiví xítona iin ña̱ va̱ása va̱ʼa ta ndákanixi̱nína keʼéna ña̱yóʼo, táki̱ʼva íyo na̱ ñúʼu nu̱ú naá saá íyona. Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “Soo tá va̱ása va̱ʼa nduchúnu̱ún, ndiʼi ku̱ñuún naá kooña. Soo tá luz ña̱ kúúmiíún ña̱ naáva kúúña, ku̱a̱ʼání ña̱ naá kúúmiíún”. (Mt 6:23; chitáʼanña xíʼin Dt 15:9; 28:54-57; Pr 28:22; 2Pe 2:14.)
(Santiago 2:8) Soo tá ndóʼó kéʼéndó ña̱ káʼa̱n ña̱ ley mií ña̱ ndixa nda̱a̱ táki̱ʼva káʼa̱n nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱: “Xíniñúʼu kuʼvi̱-iniún kuniún ñanitáʼún táki̱ʼva kúʼvi̱-iniún xíniún miíún”, va̱ʼaní kéʼéndó.
it-2-S 227 párr. 6
Ley
“Ley mií ña̱ ndixa”. Ña̱ ley yóʼo káʼnukaña nu̱ú ndiʼika ley ña̱ ndíku̱n na̱ yiví nu̱ú ñuʼú yóʼo, á ley ña̱ kuumií iin ta̱ rey ta̱ íyo ñuyǐví yóʼo. (Snt 2:8.) Ña̱ káʼa̱nka Ley ña̱ pacto xa̱ʼa̱ kúú ña̱ kúʼvi̱-ini. Ta ley ña̱ u̱vi̱ yóʼo kúú nu̱ú ka̱na ndiʼika ley xíʼin na̱ profeta ta káchiña: “Xíniñúʼu kuʼvi̱-iniún kuniún ñanitáʼún táki̱ʼva kúʼvi̱-iniún xíniún miíún” (ña̱ kúú ley mií ña̱ ndixa). (Mt 22:37-40.) Na̱ cristiano va̱ása ñúʼukana ti̱xin ley ña̱ trato, chi xa̱a̱ ti̱xin trato ña̱ xa̱á ñúʼuna ta ndíku̱nna ley Jehová ta̱ kúú rey mií ta̱ káʼnu va̱ʼaka xíʼin se̱ʼera ta Jesucristo ta̱ kúú rey.
(Santiago 2:10-26) Saáchi ndiʼi na̱ ndíku̱n ña̱ káʼa̱n ley, tá íyo iin ña̱ va̱ása va̱ʼa níkeʼéna, ni̱ki̱ʼvina ku̱a̱chi xíʼin ndiʼika ley. 11 Saáchi ta̱ ni̱ka̱ʼa̱n: “Tá xa̱a̱ ti̱ndaʼún va̱ása xíniñúʼu ku̱su̱n xíʼin inkana”, saátu ka̱chira: “Va̱ása va̱ʼa kaʼníún”. Soo tá va̱ása kísi̱ún xíʼin inkana, soo tá xáʼníún iin ku̱a̱chi kúúña nu̱ú ley. 12 Ndóʼó xíniñúʼu ka̱ʼa̱nndó ta keʼéndó nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé iin na̱ ndatiin ley ku̱a̱chi xíʼin ña̱ va̱ʼa xa̱a̱na koona iin na̱ yiví libre. 13 Saáchi na̱ va̱ása sákuaʼa ña̱ kúndáʼvi-inina kunina inkana, saátu va̱ása kundáʼvi-inina kunina na̱yóʼo tá ná ndatiinna ku̱a̱chi xíʼinna. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ kúndáʼvi-inina xínina inkana va̱ása ndeéní ndatiinna ku̱a̱chi xíʼin na̱yóʼo. 14 Saáchi va̱ása ndáyáʼvi ña̱ káʼa̱nndó ña̱ kándíxandó Ndióxi̱ chi kǒo kéʼéndó ña̱ káʼa̱nnra, chi tásaá kéʼéndó va̱ása kivi ka̱kundó. 15 Tá iin ñaniyó á ku̱ʼvayó kǒo ti̱ko̱to̱na á ña̱ kuxuna, 16 ta sava ndóʼó káʼa̱nndó xíʼinna: “Ndióxi̱ ná ku̱ʼu̱n xíʼún, kundixi ti̱ko̱to̱ún ta kuxu va̱ʼún”, ta kǒo ña̱ xíniñúʼuna táxindó ndaʼa̱na, ¿á chindeé tu̱ʼun yóʼo miína túvindó? 17 Ña̱ kándíxayó Ndióxi̱, tá kǒo náʼa̱ ña̱ kéʼéyó, su̱ví ña̱ ndixa kándíxayóra. 18 Soo iinna kachina: “Yóʼó kándíxaún Ndióxi̱, ta yi̱ʼi̱ kéʼíi̱ ña̱ káʼa̱nra. Na̱ʼa̱ ña̱ kándíxaún Ndióxi̱ nu̱íi̱, ta yi̱ʼi̱ na̱ʼi̱ ña̱ kándíxai̱ra xíʼin ña̱ kéʼíi̱ ña̱ káʼa̱nra”. 19 Yóʼó kándíxaún ña̱ íyo iinlá Ndióxi̱, ¿á su̱ví saá? Va̱ʼaní kéʼún tásaá. Chi nda̱a̱ na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa kándíxana ña̱ íyo Ndióxi̱ ta yíʼvina. 20 Soo xíniñúʼu kunda̱a̱-iniún ña̱ xíniñúʼu na̱ʼún ña̱ kándíxaún Ndióxi̱ chi tá kǒo ña̱yóʼo kéʼún va̱ása kándíxaúnra. 21 Ta̱ Abrahán xi̱kuni̱ra taxira se̱ʼera ta̱ Isaac ndaʼa̱ Ndióxi̱, ¿á su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéra ña̱yóʼo ni̱xa̱a̱ra ku̱ura iin ta̱a va̱ʼa? 22 ¿Á ku̱nda̱a̱-iniún vitin?, xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xa̱a̱ ta̱yóʼo ka̱ndíxara Ndióxi̱ ke̱ʼéra ña̱ va̱ʼa tasaá ndu̱ndakúka ña̱ kándíxara Ndióxi̱, 23 ta ni̱xinu nu̱ú tu̱ʼun ña̱ káchi: “Ta̱ Abrahán ka̱ndíxara xíʼin ndinuʼu-inira Jehová ña̱kán ni̱xa̱a̱ra ku̱ura iin ta̱ xíka nda̱kú xíʼin Jehová”, ta ni̱xa̱a̱ra ku̱ura “migo Ndióxi̱”. 24 Vitin kúnda̱a̱-inindó iin ta̱a kuchiñura xa̱a̱ra koora iin ta̱a va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼéra, ta su̱ví nda̱saa xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxara Ndióxi̱. 25 Saátu nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ñá Rahab, ¿á su̱ví ni̱ka̱ʼa̱n va̱ʼana xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéñá tá nda̱kiʼinñá na̱ ni̱xa̱ʼa̱n veʼeñá ta ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinna ña̱ ku̱ʼu̱nna chí inka yichi̱? 26 Mií ña̱ nda̱a̱, táki̱ʼva íyo ku̱ñu tá kǒo ndéeña kǒo kívi kutakuña, saátu íyo ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ tá kǒo chíndeéyó inkana ña̱ kandíxanara, su̱ví ña̱ ndixa kándíxayóra.