Referencia Ña̱ Kéʼé na̱ Ndásakáʼnu Ndióxi̱ Tutu nu̱ú Va̱xi ña̱ Keʼéyó Reunión
4-10 TÍ ENERO
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA̱ | LEVÍTICO 18, 19
“Viíní ná koo ña̱ keʼéyó”
¿Nda̱saa kivi kiʼinyó kuenta xíʼin iin ña̱ kini ña̱ xíniñúʼuní ta̱ Ndi̱va̱ʼa?
Tá ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼin na̱ israelita xa̱ʼa̱ ña̱ kini ña̱ kéʼé na̱ inka ñuu, ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Va̱ása keʼéndó táki̱ʼva kéʼé na̱ ñuu Canaán, ñuʼú ña̱ taxii̱ ndaʼa̱ndó; [...] ku̱yaku̱a̱ ndiʼi ñuʼú yóʼo, ta taxii̱ castigo ndaʼa̱ña”. Nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ yi̱i̱, kininí xi̱keʼé na̱ ñuu Canaán, ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ku̱yaku̱a̱ ndiʼi ñuʼú kán (Lev. 18:3, 25).
w17.02 20 párr. 13
Jehová níʼira yichi̱ nu̱ú na̱ ñuura
13 Na̱ chíñu na̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ inka ñuu, xi̱keʼéna ña̱ xi̱ndakanixi̱ní miína. Saátu na̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ cananeo, na̱yóʼo xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼin na̱ ñuuna ña̱ ná keʼéna ña̱ kini, tá kúú ña̱ ku̱su̱nna xíʼin na̱ veʼe miína, ña̱ ku̱su̱n ta̱a xíʼin inka ta̱a, ña̱ ku̱su̱nna xíʼin kití, ña̱ kaʼmina se̱ʼena nu̱ú ndióxi̱ vatá ta saátu ku̱a̱ʼání na̱ ndióxi̱ vatá xi̱ndasakáʼnuna. Soo síínva ni̱xi̱yo na̱ nda̱kúní-ini xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱ (Lev. 18:6, 21-25). Tá kúú na̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ ñuu Babilonia xíʼin ñuu Egipto va̱ása níxi̱ka̱ʼa̱nna xíʼin na̱ ñuuna ndáa ki̱ʼva limpio koona. Soo Jehová ta̱xivara ley ndaʼa̱ na̱ ñuu Israel ña̱ chindeétáʼan xíʼinna ña̱ va̱ʼa limpio koona, ta ña̱ ley yóʼo va̱ʼaníña (Núm. 19:13). Saátu na̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ ñuu Ndióxi̱ yóʼo xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼin na̱ ñuu ña̱ va̱ʼa limpio koona saátu ña̱ limpioní koo ña̱ ndasakáʼnuna Ndióxi̱. Ta mií Ndióxi̱ kúú ta̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱yóʼo.
¿Ndáaña keʼé Ndióxi̱ xíʼin ña̱ va̱ása va̱ʼa?
Soo, ¿ndáaña kundoʼo na̱ yiví na̱ xi̱ín nasama ki̱ʼva ña̱ táku ta kúni̱kana keʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa? Ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia kivi chindeétáʼan xíʼinyó kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “Saáchi nda̱saa na̱ yiví na̱ nda̱kú-ini kundoo nu̱ú ñuʼú yóʼo ta saátu nda̱saa na̱ kǒo ku̱a̱chi kundoo nu̱úña”; tasaá káʼa̱nkaña “soo, na̱ ndi̱va̱ʼa-ini ndiʼi-xa̱ʼa̱na ta kǒokana koo nu̱ú ñuʼú yóʼo; [...] tavánana nu̱úña” (Proverbios 2:21, 22). Ña̱kán, ndiʼi-xa̱ʼa̱ na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa tasaá va̱ʼaní kundoo na̱ yiví. Tasaá na̱ yiví na̱ xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ va̱ása kookana na̱ yiví ku̱a̱chi (Romanos 6 17, 18; 8:21).
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ kivi chindeé miíyó
w06 15/6 22 párr. 11
“Kúʼvi̱ní-inii̱ xínii̱ nda̱yíún”
11 Ña̱ u̱vi̱ ña̱ náʼa̱ nu̱úyó ña̱ xi̱kuʼvi̱ní-ini Ndióxi̱ xi̱xinira na̱ ñuura kúú ña̱ va̱xi nu̱ú ley ña̱ taxira ndaʼa̱ ta̱ Moisés. Ña̱ ley yóʼo xi̱ka̱ʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱ nandukúna ña̱ kuxuna nu̱ú ñuʼú inkana. Ña̱kán Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu Israel na̱ xi̱chiʼi ña̱ʼa yóʼo ña̱ ná taxina ndakaya na̱ ndáʼvi ña̱ʼa nu̱ú ñuʼúna. Ña̱kán na̱ xi̱chiʼi va̱ása níxiniñúʼu ndakayána ndiʼi ña̱ʼa nu̱ú xi̱chiʼina, tá kúú nu̱ú xi̱chiʼina uva, nu̱ú xi̱chiʼina olivo, ta saátu nu̱ú xi̱chiʼina trigo. Ta Ndióxi̱ xi̱keʼéra ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ na̱ ndáʼvi, na̱ ke̱e inka ñuu, na̱ ki̱ndoo ndáʼvi ta saátu ná kǒoka yií. Ta na̱yóʼo xi̱xiniñúʼu ku̱ʼu̱nna ndakayána ña̱ʼa yóʼo ña̱ va̱ʼa kuxuna tasaá va̱ása kaka ndukúna ña̱yóʼo nu̱ú inkana (Levítico 19:9, 10; Deuteronomio 24:19-22; Salmo 37:25).
11-17 TÍ ENERO
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA̱ | LEVÍTICO 20, 21
“Jehová nda̱kaxinra na̱ ñuu Israel ña̱ síín koona nu̱ú na̱ inka ñuu”
w04 15/10 11 párr. 12
¿Á koún nu̱ú ñuʼú livi?
12 Íyo iin ña̱ʼa ña̱ va̱ása xíniñúʼu sana iniyó xa̱ʼa̱. Chi Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu Israel: “Kandíxandó ndiʼi nda̱yí ña̱ táxii̱ ndaʼa̱ndó vitin ña̱ va̱ʼa ndakú koondó ta ndakiʼinndó ñuʼú ña̱ ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinndó ndakiʼinndó” (Deuteronomio 11:8). Ta suvi xa̱ʼa̱ ñuʼú yóʼo kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna nu̱ú ña̱ Levítico 20:22, 24 ta ña̱yóʼo káchiña: “Kandíxandó ndiʼi ña̱ káʼi̱n xíʼinndó ta kundiku̱nndó ndiʼi ña̱ ndáka̱xii̱n keʼíi̱, tasaá va̱ása tavái̱ ndóʼó nu̱ú ñuʼú ña̱ taxii̱ ndaʼa̱ndó kundoondó. Ña̱kán ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinndó: ‘Ndóʼó kúú na̱ ndakiʼin ñuʼú na̱ inka ñuu, ta yi̱ʼi̱ taxii̱ña ndaʼa̱ndó, iin ñuʼú ña̱ íyo leche xíʼin ñu̱ñú nu̱úʼ”. Ña̱yóʼo náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ xi̱niñúʼu va̱ʼaní kandíxana Jehová ña̱ va̱ʼa ndakiʼinna ñuʼú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra taxira ndaʼa̱na. Soo xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása níxiniso̱ʼona, Ndióxi̱ ta̱xira ña̱ ná kundi̱va̱ʼa na̱ ñuu Babilonia xíʼinna ta na̱yóʼo nda̱kiʼinnana ku̱a̱ʼa̱n xíʼinna.
it-1 1119
Herencia
Ña̱ʼa á ñuʼú ña̱ ndákoo iin na̱ yiví ndaʼa̱ se̱ʼena tá xíʼi̱na, á nda̱a̱ ndáaka na̱ kúúmií derecho ndakiʼin ña̱yóʼo ndaʼa̱ na̱ ni̱xi̱ʼi̱ yóʼo. Ta tu̱ʼun hebreo ña̱ xíniñúʼuna tá káʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúú ña̱ tu̱ʼun na·jál (sustantivo, na·jaláh). Ta ña̱ tu̱ʼun yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ ndakiʼinna herencia ndaʼa̱ inkana á ña̱ taxina ña̱yóʼo ndaʼa̱ inkana. (Nú 26:55; Eze 46:18.) Ña̱ tu̱ʼun ya·rásch xíniñúʼunaña tá káʼa̱nna xa̱ʼa̱ na̱ “ndákoona herencia ndaʼa̱” ta saátu kúni̱ kachiña ña̱ kiʼinna herencia yóʼo ndaʼa̱ inkana ni su̱ví na̱yóʼo kúú na̱ kúúmií derecho ndakiʼinña. (Gé 15:3; Le 20:24.) Ta ña̱ tu̱ʼun herencia kivi chitáʼanyóña xíʼin ña̱ kéʼé na̱ soldado tá “ndákiʼinna” iin ñuʼú na̱ yiví á tá “távána” na̱ xi̱ndoo nu̱úña. (Dt 2:12; 31:3.) Ña̱ tu̱ʼun griego “herencia”, kítáʼanña xíʼin ña̱ tu̱ʼun klḗ·ros, ña̱ kúni̱ kachi “suerte”; ta saátu kúni̱ kachiña “na̱ ndákiʼin”, ta saátu kúni̱ kachiña “herencia”. (Mt 27:35; Hch 1:17; 26:18.)
it-2 579 párr. 5
Saa
Tándi̱ʼi ku̱un sa̱vi̱ kini, ta̱ Noé ta̱xira sacrificio ndaʼa̱ Ndióxi̱, ta ta̱xira tá kúú tí saa ta saátu ta̱xikara inkaka nu̱ú kití. (Gé 8:18-20.) Ta nda̱a̱ tá tiempo saá Ndióxi̱ ta̱xira ña̱ ná kuxu na̱ yiví tí saa yóʼo ta va̱ása kuxuna ni̱i̱rí. (Gé 9:1-4; chitáʼanña xíʼin Le 7:26; 17:13.) Tá tiempo saá, va̱ása níka̱ʼa̱n Ndióxi̱ ndáa kití tí ndáchí kúú tí va̱ʼa taxina ña̱ koorí sacrificio nu̱úra; ta saátu va̱ása káʼa̱n Biblia ña̱ níndaka̱xin Ndióxi̱ tíyóʼo ña̱ kúúrí kití tí yaku̱a̱ tá tiempo saá. Chi nda̱a̱ tá ta̱xi Ndióxi̱ leyra ndaʼa̱ ta̱ Moisés saáví ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ kití tí ndáchí ndáa tí kúú tí va̱ʼa kuxuna. (Le 11:13-19, 46, 47; 20:25; Dt 14:11-20.) Ña̱ Biblia va̱ása káʼa̱nña ndáa ki̱ʼva xi̱kunda̱a̱-inina ndáa kití tí ndáchí kúú tí yaku̱a̱. Ni̱xi̱yo ku̱a̱ʼáníva kití tí ndáchí tí xi̱xaxi ku̱ñu, ta ni̱xi̱yotu tí va̱ása níxi̱xaxi ku̱ñu. (Koto ABUBILLA.) Soo vitin ndiʼiva kití va̱ʼa kuxuyó xa̱ʼa̱ ña̱ trato xa̱á ña̱ keʼé Ndióxi̱, nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Pedro ti̱xin iin visión. (Hch 10:9-15.)
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ kivi chindeé miíyó
it-1 562 párr. 1
Ña̱ sátukue̱ʼe̱na miína
Ña̱ ley Ndióxi̱ káxiní xi̱ka̱ʼa̱nña ña̱ va̱ása níxi̱xiniñúʼu kaʼnda na̱ ñuu Israel miína xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kusuchí-inina xa̱ʼa̱ iin na̱ ni̱xi̱ʼi̱. (Le 19:28; 21:5; Dt 14:1.) Saáchi na̱ ñuu Israel na̱ yi̱i̱ xi̱kuuna nu̱ú Jehová ta kuenta miíra xi̱kuuna (Dt 14:2), ña̱kán va̱ása níxi̱xiniñúʼu sátukue̱ʼe̱na miína. Saátu va̱ása níxi̱xiniñúʼu keʼéna ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kunda̱a̱-inina ndáaña ndóʼo na̱ xíʼi̱, ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kunda̱a̱-inina ña̱ chí nu̱únínu ndataku na̱yóʼo. (Da 12:13; Heb 11:19.) Ta ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼin na̱ ñuu Israel ña̱ va̱ása kaʼndana miína, ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinna ña̱ chindayáʼvina miína, chi mií Ndióxi̱ kúú ta̱ i̱xava̱ʼa miína.
18-24 TÍ ENERO
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA̱ | LEVÍTICO 22, 23
“¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin vikó ña̱ xi̱keʼé na̱ ñuu Israel?”
it-1 934
Vikó ña̱ si̱táva̱ʼa ña̱ kǒo yuxa̱n iyá xíʼin
Ña̱ ki̱vi̱ ña̱ xi̱ndakindee̱na kúú ña̱ ki̱vi̱ nu̱ú ña̱ xi̱kixáʼa ña̱ Vikó ña̱ si̱táva̱ʼa ña̱ kǒo yuxa̱n iyá xíʼin. Ta ña̱ ki̱vi̱ u̱vi̱, ña̱ 16 tí yo̱o̱ Nisán, xi̱xa̱ʼa̱nna xi̱taxina cebada ndaʼa̱ ta̱ su̱tu̱, mií ña̱ nu̱ú ña̱ xi̱ndakiʼinna nu̱ú xi̱chiʼina, chi ña̱yóʼo kúú ña̱ nu̱ú ña̱ xi̱ndakuxa chí Palestina. Ta tá kúma̱níka koo ña̱ vikó yóʼo, nda̱a̱ ni iin na̱ ñuu Israel va̱ása níxi̱xiniñúʼu keʼéna ña̱ʼa ña̱ kuxuna xíʼin ña̱ʼa ña̱ nu̱ú ña̱ xi̱ndakiʼinna nu̱ú ñuʼú ña̱ xi̱chiʼina. Chi siʼna ta̱ su̱tu̱ kúú ta̱ xi̱xiniñúʼu taxi ña̱yóʼo nu̱ú Ndióxi̱, tá xi̱taxina iin ndikachi loʼo tí iin ku̱i̱ya̱ ña̱ koorí ofrenda nu̱ú Ndióxi̱, ta saátu tá xi̱taxina si̱ʼva̱ ña̱ xi̱chika̱a̱na loʼo aceite xíʼin ta xi̱chika̱a̱na inkaka ndutá xíʼinña. (Le 23:6-14.) Kǒo iin nda̱yí ña̱ níxi̱ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ kaʼmina si̱ʼva̱ xíʼin harina nu̱ú ña̱ altar, chi tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo ta xa̱ʼmiva na̱ su̱tu̱ ña̱yóʼo nu̱ú ña̱ altar. Ta ña̱ ki̱vi̱ kán su̱ví nda̱saa ña̱ʼa ña̱ nu̱ú ña̱ xi̱chiʼina níxi̱kuchiñu taxina, chi saátu xi̱kuchiñu taxi ndiʼika na̱ ñuu Israel nda̱a̱ ndáaka ña̱ʼa ña̱ xi̱kuumiína ndaʼa̱ Ndióxi̱ ti̱xin ña̱ vikó kán. (Éx 23:19; Dt 26:1, 2; koto PRIMICIAS.)
Ña̱ kúni̱ kachiña. Ña̱ xi̱xixina si̱táva̱ʼa ña̱ kǒo yuxa̱n iyá xíʼin ti̱xin ña̱ vikó yóʼo, xi̱na̱ʼa̱na ña̱ xi̱ndiku̱nna ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼin ta̱ Moisés, nda̱a̱ táki̱ʼva va̱xiña nu̱ú Éxodo 12:14-20, ta nu̱ú ña̱ (versículo 19) va̱xi ña̱ xi̱niñúʼu keʼéna: “U̱xa̱ ki̱vi̱ va̱ása xíniñúʼu koo yuxa̱n ña̱ ni̱xi̱ya̱ ti̱xin veʼendó”. Ta nu̱ú Deuteronomio 16:3 káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱ si̱táva̱ʼa ña̱ kǒo yuxa̱n iyá xíʼin ña̱ naníña “si̱táva̱ʼa ña̱ sandákaʼánna xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xo̱ʼvi̱nína”, ña̱ si̱táva̱ʼa yóʼo xi̱sandákaʼánña na̱ ñuu Israel ña̱ ke̱ena ti̱xin ñuu Egipto (tá kǒo tiempo níxi̱yo nu̱úna ña̱ sakúíya̱na yuxa̱n ña̱ keʼéna si̱táva̱ʼa [Éx 12:34]). Ta ña̱ si̱táva̱ʼa yóʼo xi̱sandákaʼánña miína ña̱ ke̱ena nu̱ú ña̱ xi̱saxóʼvi̱ miína, ta nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinna, ndiʼi tiempo ndakaʼánna xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ ña̱ ke̱ena ti̱xin ña̱ ñuu Egipto. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ ta̱vá Jehová na̱yóʼo ti̱xin ña̱ ñuu kán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ ná keʼéna u̱ni̱ vikó ti̱xin ña̱ iin ku̱i̱ya̱. (Dt 16:16.)
it-2 631 párr. 1
Pentecostés
Síín xi̱keʼéna xíʼin ña̱ trigo mií ña̱ nu̱ú ña̱ xi̱ndakiʼinna nu̱ú xi̱chiʼina xíʼin ki̱ʼva ña̱ xi̱keʼéna xíʼin ña̱ cebada. Saáchi ku̱mí litro ña̱ trigo yóʼo xi̱ndasakánaña xíʼin levadura ña̱ va̱ʼa keʼéna u̱vi̱ si̱táva̱ʼa. Ta xi̱niñúʼu keʼéna ña̱yóʼo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo si̱táva̱ʼa ña̱ xi̱keʼéna xi̱xixi miína saá xi̱xiniñúʼu koo ña̱yóʼo. (Le 23:17.) Ta xíʼin ofrenda ña̱ xi̱xaʼmina nu̱ú Ndióxi̱ xi̱taxina ña̱ si̱táva̱ʼa yóʼo, á ña̱ ofrenda ña̱ xi̱taxina xa̱ʼa̱ ku̱a̱china, ta xi̱taxina u̱vi̱ ndikachi válí ña̱ koorí ofrenda ña̱ comunión. Ta ta̱ su̱tu̱ xi̱chisóra ña̱ si̱táva̱ʼa yóʼo nu̱ú ndaʼa̱ra ta saátu ku̱ñu tí ndikachi yóʼo ta xi̱sakúíkora ña̱yóʼo nu̱ú Jehová, ta ña̱ xi̱keʼéra yóʼo xi̱na̱ʼa̱ña ña̱ nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ña̱ ta̱xira ndaʼa̱ Jehová saá ni̱xi̱yoña. Tá xi̱sandíʼi ta̱ su̱tu̱ xi̱keʼéra ña̱yóʼo saá kúú ña̱ xi̱kuchiñu ndakiʼinra ña̱yóʼo ña̱ va̱ʼa kuxuraña. (Le 23:18-20.)
¿Á ndíku̱nyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n na̱ ñuu Jehová xíʼinyó?
11 Na̱ ñuu Jehová ndíʼi̱ní-inina xa̱ʼa̱yó ña̱kán sándakaʼánna miíyó xa̱ʼa̱ consejo ta̱ Pablo: “Ná kundi̱ʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱ táʼanyó ta ná kuʼvi̱ka-iniyó kuni táʼanyó ta keʼéyó ña̱ va̱ʼa xíʼin táʼanyó, ta kǒo sandákooyó ña̱ ndatakayó nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé inkana. Va̱ʼaka ná chika̱a̱yó ndee̱ xíʼin táʼanyó, saáchi kúnda̱a̱-iniyó ña̱ xa̱a̱ ku̱yatin kixaa̱ ki̱vi̱” (Heb. 10:24, 25). Tá xi̱ndakutáʼan na̱ ñuu Israel ña̱ ndasakáʼnuna Jehová saá kúú ña̱ xi̱ndundakúka ña̱ kándíxanara, saátu iin ki̱vi̱ ña̱ si̱íní xi̱xiyo ña̱yóʼo nu̱úna. Ta saátu ni̱kusi̱íní-inina tá ni̱xi̱yo vikó ña̱ Cabaña ña̱ ke̱ʼéna tá tiempo ña̱ ni̱xi̱yo ta̱ Nehemías (Éx. 23:15, 16; Neh. 8:9-18). Saátu sánáʼa̱ Ndióxi̱ miíyó tiempo vitin tá kúú ti̱xin ña̱ reunión á ti̱xin ña̱ asamblea. Ta chíka̱a̱níyó ndee̱ ña̱ sákuaʼakayó xa̱ʼa̱ra tá xíyo ña̱yóʼo chi ti̱xin ña̱yóʼo ndundakúka ña̱ kándíxayóra ta saátu sákusi̱íníña iniyó (Tito 2:2).
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ kivi chindeé miíyó
Nda̱kú ná koo iniyó
3 Ña̱ nda̱kú koo iniyó kúni̱ kachiña ña̱ kuʼvi̱-iniyó kuniyó Jehová ta ndiʼi tiempo keʼéyó ña̱ kúni̱ra. Nu̱ú Biblia, tu̱ʼun hebreo ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ “nda̱kú-ini” káʼa̱nña xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa ña̱ íyo níí, ña̱ va̱ása kúma̱ní iin táʼví á ña̱ va̱ʼa íyo. Tá kúú, ley ña̱ ni̱xi̱yo nu̱ú na̱ ñuu Israel xi̱ka̱ʼa̱nña ña̱ tá xi̱taxina iin kití ndaʼa̱ Jehová xíniñúʼu va̱ʼa koorí ta ni va̱ása kuumiírí kue̱ʼe̱ (Lev. 22:21, 22). Na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱ va̱ása xíniñúʼu taxina iin kití tí kúma̱ní iin xa̱ʼa̱, tí kúma̱ní iin so̱ʼo á iin nduchúnu̱ú á tí kúúmií kue̱ʼe̱. Nu̱ú Jehová xi̱ndayáʼviní ña̱ va̱ʼa koo tí kití yóʼo (Mal. 1:6-9). ¿Nda̱chun kúni̱ Jehová ña̱ va̱ʼa ná koo ndiʼi ña̱ táxiyó ndaʼa̱ra? Ejemplo yóʼo chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó. Tá sátáyó iin ku̱i̱ʼi, va̱ása kúni̱yó ña̱ kuma̱ní iin táʼvírí á ña̱ koo yavi̱ ti̱xinrí. Kúni̱yó ná koo níírí ta va̱ʼa koorí. Saátu íyo ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyó Jehová xíʼin ña̱ nda̱kú íyo iniyó xíʼinra, kúni̱ra ña̱ ndinuʼuní ná koo ña̱yóʼo.
25-31 TÍ ENERO
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA̱ | LEVÍTICO 24, 25
“Ku̱i̱ya̱ ña̱ Jubileo xíʼin ña̱ ndátuyó sa̱ñáyó chi nu̱únínu”
Jehová chíndeétáʼanra xíʼinyó ña̱ va̱ʼa sa̱ñáyó
3 Kivi kunda̱a̱ka-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuni̱ kachi ta̱ Jesús tá ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱ sa̱ñáyó, tá ná kotoyó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼin na̱ ñuu Israel keʼéna ti̱xin ña̱ Jubileo. Ka̱chira: “Ta xíniñúʼu ndasayi̱i̱ndó ña̱ ku̱i̱ya̱ 50 ta ka̱ʼa̱nndó xíʼin ndiʼi na̱ íyo nu̱ú ñuʼú xa̱ʼa̱ ña̱ sa̱ñána. Ta ña̱ ku̱i̱ya̱ yóʼo kooña ña̱ Jubileo nu̱ú ndóʼó, ta iin iin ndóʼó ndakiʼinndó ñuʼúndó ta iin iin ndóʼó ndikóndó nu̱ú na̱ veʼendó” (kaʼvi Levítico 25:8-12). Nu̱ú artículo ña̱ ni̱ya̱ʼa, ku̱ndaa̱-iniyó ndáaña va̱ʼa xi̱ndakiʼin na̱ ñuu Israel, xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása níxikachíñuna ña̱ ki̱vi̱ sábado. Vitin, kunda̱a̱-iniyó ndáaña va̱ʼa xi̱ndakiʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱sañána. Ná kachiyó, ña̱ iin ta̱ ñuu Israel níkáníra ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ni̱xi̱kóra ñuʼúra ña̱ va̱ʼa chaʼvira ña̱ níkára. Ta tá ku̱i̱ya̱ ña̱ sáña̱na xi̱sandándikóna ñuʼúra. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ta̱ ta̱a yóʼo xi̱ndakiʼinra ñuʼúra ta va̱ása níxindiʼi-xa̱ʼa̱ herencia ña̱ ndakiʼin se̱ʼera. Saátu, ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ iin ta̱ ñuu Israel ta̱ kǒo xu̱ʼún á ña̱ kuxura, ta ña̱ va̱ʼa chaʼvira ña̱ níkára, nda̱a̱ íxi̱kóra se̱ʼera ña̱ koona esclavo, á nda̱a̱ íxi̱kóra miíra. Ta ku̱i̱ya̱ ña̱ sáña̱na, na̱ esclavo yóʼo ndándikóna nu̱ú na̱ veʼena. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, na̱ esclavo xi̱kunda̱a̱-inina ña̱ kixaa̱ iin ki̱vi̱ ña̱ sa̱ñána. ¿Á su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ ndíʼi̱ní-ini Jehová xa̱ʼa̱ na̱ ndásakáʼnu-ñaʼá?
it-1 1120 párr. 3
Herencia
Ñuʼú ña̱ xi̱kuumií na̱ ñuu Israel va̱ása níxi̱kuchiñu xi̱kónaña chi ña̱ xi̱ndakiʼin na̱ se̱ʼena xi̱kuuña ta saátu na̱ se̱ʼeñánina xíʼin na̱ se̱ʼexíkúána. Saáchi ña̱ʼa ña̱ xi̱ndakiʼin na̱ yiví na̱ xi̱chiʼi nu̱ú ña̱ ñuʼú kán kúú ña̱ xi̱chaʼví ya̱ʼvi ña̱ ñuʼú kán, ta nda̱a̱ nda̱saa ku̱i̱ya̱ ki̱ndoona xíʼin táʼanna saá xi̱xiniñúʼu ndataxina ndaʼa̱ táʼanna. Ta na̱ yiví na̱ sa̱tá ña̱ ñuʼú kán xi̱xiniñúʼu ndataxinaña ndaʼa̱ na̱ xíʼin ñuʼúña tá ná kixaa̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ Jubileo. Soo va̱ása níxi̱kuchiñu ndakiʼinnaña tá xa̱a̱ tuku ni̱xi̱kónaña. (Le 25:13, 15, 23, 24.) Saátu xi̱keʼéna xíʼin veʼe ña̱ xi̱ndita chí yuku̱ xi̱kuchiñu xi̱kónaña nu̱ú inkaka na̱ yiví ta tá kíxaa̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ Jubileo saá kúú ña̱ xi̱ndakiʼinnaña. Ta veʼe ña̱ ni̱xi̱yo ti̱xin iin ñuu, iin ku̱i̱ya̱ kuití xi̱kuchiñu xi̱kónaña nu̱ú inkaka na̱ yiví, ta tá xi̱xinu iin ku̱i̱ya̱ na̱ yiví na̱ sa̱tá ña̱ veʼe kán ndúuña veʼe miína. Soo veʼe na̱ levita ña̱ xi̱kuumiína ti̱xin ñuuna, xi̱xi̱kóva na̱yóʼoña, soo kǒo na̱ níxi̱kindo̱o xíʼin veʼena ndiʼi tiempo, saáchi xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo herencia níxi̱kuumiína kúú ña̱ xi̱keʼéna ña̱yóʼo. (Le 25:29-34.)
Jehová chíndeétáʼanra xíʼinyó ña̱ va̱ʼa sa̱ñáyó
4 ¿Ndáa inka ña̱ va̱ʼa xi̱ndakiʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ Jubileo? Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra: “Nda̱a̱ ni iin ndóʼó va̱ása xíniñúʼu xa̱a̱ndó koondó na̱ ndáʼvi, saáchi Jehová mií ña̱ nda̱a̱ taxira bendición ndaʼa̱ndó, nu̱ú ñuʼú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová Ndióxi̱ taxira ndaʼa̱ndó” (Deut. 15:4). Soo síínní íyo tiempo ña̱ ndóoyó vitin, chi na̱ ku̱i̱ká ndeéka ndúkuikána ta na̱ ndáʼvi ndeéka ndúndáʼvina.
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ kivi chindeé miíyó
w09 1/9 22 párr. 4
¿Á va̱ʼa nandikóniʼiyó ña̱ va̱ása va̱ʼa kéʼéna xíʼinyó?
Tiempo xi̱naʼá tá iin na̱ ñuu Israel xi̱satúkue̱ʼe̱na iin na̱ yiví, ña̱ Ley xi̱ka̱ʼa̱nña nda̱saa ndatiinna ku̱a̱chi yóʼo. Ta na̱ tu̱kue̱ʼe̱ yóʼo va̱ása níxi̱xiniñúʼu ndukúna ndáa ki̱ʼva ixandi̱va̱ʼana xíʼin na̱ sa̱túkue̱ʼe̱ miína á xíʼin iin na̱ veʼe na̱yóʼo. Chi ña̱ Ley xi̱ka̱ʼa̱nña ña̱ na̱ chíñu á na̱ xi̱kuu juez kúú na̱ xi̱xiniñúʼu ndatiin ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ na̱yóʼo. Ta ki̱ʼva ña̱ xi̱ndatiin na̱ chíñu yóʼo ku̱a̱chi, xi̱chindeétáʼanña xíʼin na̱ ñuu Israel ña̱ va̱ása keʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼin táʼanna, chi xi̱kunda̱a̱ káxi-inina ña̱ táki̱ʼva keʼéna xíʼin inkana saátu kundoʼo mií na̱yóʼova.
1-7 TÍ FEBRERO
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA̱ | LEVÍTICO 26, 27
“¿Ndáaña xíniñúʼu keʼíi̱ ña̱ va̱ʼa taxi Jehová bendición ndaʼíi̱?”
w08 15/4 4 párr. 8
Ná kǒo keʼéyó ña̱ʼa ña̱ va̱ása ndáyáʼvi
8 ¿Ndáa ki̱ʼva xa̱a̱ ña̱ ku̱i̱ká nduuña ndióxi̱ vatá nu̱úyó? Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ iin ejemplo. Tá iin na̱ ñuu Israel nda̱ni̱ʼína iin yu̱u̱ chí yuku̱. Na̱yóʼo kiviva kuniñúʼunaña ña̱ kuva̱ʼa veʼena. Soo tá ña̱ yu̱u̱ yóʼo ná kuniñúʼunaña ña̱ kooña iin ña̱ ndasakáʼnuna, ku̱a̱ʼání na̱ ñuu Israel kivi xa̱a̱na ndasakáʼnuna ña̱yóʼo (Lev. 26:1). Saátu íyo ña̱ xu̱ʼún, ña̱yóʼo chíndeétáʼannívaña xíʼinyó. Xíniñúʼuvayó ña̱yóʼo ña̱ va̱ʼa kutakuyó ta saátu xíniñúʼuyó ña̱yóʼo ña̱ káchíñuyó nu̱ú Jehová (Ecl. 7:12; Luc. 16:9). Soo tá ña̱yóʼo kúú ña̱ ndíʼi̱ka-iniyó xa̱ʼa̱ nu̱úka chiñu Jehová, ña̱yóʼo kivi xa̱a̱ña nduuña iin ndióxi̱yó (kaʼvi 1 Timoteo 6:9, 10). Tiempo ña̱ ndóoyó vitin, ña̱ ndíʼi̱ka-inina na̱ yiví xa̱ʼa̱ kúú ña̱ ku̱i̱ká. Ña̱kán ná chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ ki̱ʼvaní ná koo ña̱ kundi̱ʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱ xu̱ʼún (1 Tim. 6:17-19).
it-2 1096 párr. 8
Ña̱ ixato̱ʼóna
Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱niñúʼu Jehová ta̱ Moisés xíʼin ki̱ʼva ña̱ keʼéra xíʼinra, na̱ ñuu Israel xi̱ ixato̱ʼónína (heb. moh·ráʼ) ta̱yóʼo. (Dt 34:10, 12; Éx 19:9.) Na̱ ndinuʼu-ini xi̱kandíxa Ndióxi̱ xi̱ ixato̱ʼónína ta̱ Moisés. Ta xi̱kunda̱a̱-inina ña̱ ta̱ Moisés kúú ta̱ xi̱xiniñúʼu Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nra xíʼinna. Ta saátu na̱ ñuu Israel xi̱xiniñúʼu ixato̱ʼónína santuario Jehová. (Le 19:30; 26:2.) Ta xi̱xiniñúʼu to̱ʼóní tiinna chiñu ti̱xin ña̱ santuario nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n mií Jehová xíʼinna saá xi̱xiniñúʼu keʼéna ta kundiku̱nna ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra.
w91 1/3 17 párr. 10
Ndióxi̱ ná chindeétáʼanra xíʼinndó ña̱ va̱ása ndi̱ʼi-inindó
10 Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu Israel: “Tá ndiʼi tiempo ndíku̱nndó ña̱ ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinndó ta saátu ndíku̱nndó nda̱yí ña̱ ta̱xii̱ ndaʼa̱ndó ta sáxi̱nundó ndiʼi ña̱ káʼa̱nña, saá kúú ña̱ sákui̱n sa̱vi̱ mií tiempo ña̱ xíniñúʼundóra, tasaá nu̱ú ñuʼú kuaʼnu ña̱ʼa nu̱úña, ta saátu yitu̱n taxinú fruta. Chindeétáʼi̱n xíʼinndó ña̱ viíní kundoondó, ta tá xíku̱ndoondó ña̱ ku̱su̱nndó kǒo na̱ sayíʼvi ndóʼó. Ta ni va̱ása taxii̱ koo kití yukú ñuundó, ta ni guerra va̱ása taxii̱ koo ñuundó. Yi̱ʼi̱ koi̱ xíʼinndó ta yi̱i̱ koo Ndióxi̱ndó, ta ndóʼó koondó na̱ ñui̱”. (Levítico 26:3, 4, 6, 12.) Na̱ ñuu Israel viíní kundoona ta chindeétáʼan Ndióxi̱ xíʼinna nu̱ú na̱ sáa̱-ini xíni miína, ta saátu koo ku̱a̱ʼá ña̱ʼa nu̱úna ta viíní kutáʼanna xíʼin Jehová. Soo xi̱xiniñúʼu viíní kundiku̱nna Ley Jehová. (Salmo 119:165.)
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ kivi chindeé miíyó
it-2 657
Kue̱ʼe̱
Ña̱ kundoʼona tá ná ndakoona ña̱ kundiku̱nna nda̱yí Ndióxi̱. Tá ná ndakoo na̱ ñuu Israel kundiku̱nna ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱, ta̱kán chindaʼára kue̱ʼe̱ kixi sa̱tána. (Le 26:14-16, 23-25; Dt 28:15, 21, 22.) Ña̱ Biblia káʼa̱nña ña̱ kǒo kue̱ʼe̱ kúúmiíyó xíʼin ña̱ vií kítáʼanyó xíʼin Ndióxi̱, kítáʼanña xíʼin bendición ña̱ táxi Ndióxi̱ ndaʼa̱yó (Dt 7:12, 15; Sl 103:1-3; Pr 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Rev 21:1-4), ta ña̱ kúú kue̱ʼe̱ kítáʼanña xíʼin ña̱ kúú ku̱a̱chi á ña̱ kúú pecado. (Éx 15:26; Dt 28:58-61; Isa 53:4, 5; Mt 9:2-6, 12; Jn 5:14.) Sava yichi̱, Jehová ta̱xira kue̱ʼe̱ yóʼo ki̱xi sa̱tá na̱ yiví tá kúú ñá Míriam, ta̱ Uzías xíʼin ta̱ Guehazí (Nú 12:10; 2Cr 26:16-21; 2Re 5:25-27), ta sava yichi̱ na̱ yiví yóʼo xi̱kiʼinna kue̱ʼe̱ yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuuna na̱ yiví ku̱a̱chi. Ta xa̱ʼa̱ sava ña̱ va̱ása va̱ʼa níxi̱keʼéna kúú ña̱ xi̱ndoʼona ña̱ kue̱ʼe̱ yóʼo ta xi̱xoʼvi̱na. (Gál 6:7, 8.) Ta na̱ ke̱ʼé ku̱a̱chi kini, ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ke̱ʼé Ndióxi̱ xíʼin na̱yóʼo “ta̱xivara ña̱ ná keʼéna ndiʼi ña̱ yaku̱a̱ ña̱ ñúʼu níma̱na, ta na̱kán ña̱ kaʼan nu̱ú kúú ña̱ ke̱ʼéna. Soo na̱yóʼo nda̱kiʼinna castigo xa̱ʼa̱ ña̱ kini ke̱ʼéna”. (Ro 1:24-27.)
8-14 TÍ FEBRERO
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA̱ | NÚMEROS 1, 2
“Jehová viíní chi̱ndoora na̱ ñuura”
w94 1/12 9 párr. 4
Ña̱ ndáyáʼviníka nu̱úyó kúú ña̱ ndasakáʼnuyó Jehová
4 Tá nda̱a̱ xíká níxi̱nditayó kotoyó nu̱ú xi̱ndoo na̱ ñuu Israel chí nu̱ú ñuʼú yi̱chí, ña̱ kuniyó kúú ku̱a̱ʼání veʼe válí ña̱ manta nu̱ú xi̱ndoo ki̱ʼva u̱ni̱ millón na̱ yiví, ta u̱ni̱ tribu xi̱ndoo chí norte, u̱ni̱ tribu xi̱ndoo chí sur, u̱ni̱ tribu xi̱ndoo chí este ta inka u̱ni̱ tribu xi̱ndoo chí oeste. Ta tá yatinka níxitoyó nu̱ú xi̱ndoo na̱yóʼo, na̱ kuniyó kúú inka grupo na̱ xi̱ndoo yatin chí ma̱ʼñú ña̱ campamento yóʼo, ta na̱ ku̱mí grupo yóʼo kúú na̱ tribu ta̱ Leví. Ta suvi mií ma̱ʼñú campamento yóʼo xi̱ndichi tienda ña̱ reunión á ña̱ tabernáculo, ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼin na̱ ñuu Israel ixava̱ʼana. (Números 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; Éxodo 35:10.)
it-1 403 párr. 1
Campamento
Ku̱a̱ʼání xi̱kuu na̱ ñuu Israel nu̱ú xi̱ndoona. Káʼa̱nna ña̱ ki̱ʼva 603,550 xi̱kuu na̱ ta̱a na̱ xi̱xika nu̱ú ku̱a̱chi, ta saátu ku̱a̱ʼání ni̱xi̱yo ná ñaʼá xíʼin na̱ va̱lí, ta ku̱a̱ʼánítu ni̱xi̱yo na̱ xi̱ku̱a̱ʼa̱ xíʼin na̱ ki̱ví kaka, ta 22,000 xi̱kuu na̱ levita ta saátu ku̱a̱ʼání xi̱kuu na̱ inka ñuu na̱ xi̱ñuʼu xíʼin na̱yóʼo. Ta ndiʼi saá na̱yóʼo yáʼaka 3,000,000 xi̱kuuna. (Éx 12:38, 44; Nú 3:21-34, 39.) Va̱ása kúnda̱a̱-iniyó nda̱saa ñuʼú xi̱xiniñúʼu na̱ ñuu Israel nu̱ú xi̱ndoona, chi ku̱a̱ʼání xi̱kuuna. Chi tá ni̱xa̱a̱na xi̱kundoona nu̱ú xítondaa chí Jericó, chí yoso̱ ña̱ Moab, káʼa̱nna ña̱ na̱yóʼo xi̱ndoona nda̱a̱ Bet-jesimot iinsaá nda̱a̱ Abel-sitim. (Nú 33:49.)
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ kivi chindeé miíyó
it-1 1231
Ña̱ ndákaʼyína ki̱vi̱ na̱ yiví
Tá xi̱ndakaʼyína ki̱vi̱ na̱ yiví, xi̱kiʼinna kuenta ndáa familia xi̱kuuna, ta ndáa tribu ki̱xina ti̱xin. Ta ña̱ xi̱ndakaʼyína ki̱vi̱ na̱ yiví yóʼo kúú ña̱ va̱ʼa chaʼvína impuesto, ta saátu ndáana kúú na̱ ku̱ʼu̱n nu̱ú ku̱a̱chi, á ndáana kúú na̱ kachíñu ti̱xin ña̱ santuario.
15-21 TÍ FEBRERO
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA̱ | NÚMEROS 3, 4
“Chiñu ña̱ xi̱keʼé na̱ levita”
it-2 890 párr. 1
Su̱tu̱
Ti̱xin trato ña̱ Ley. Tá ndóoka na̱ ñuu Israel ña̱ ñuu Egipto nu̱ú xi̱kuuna esclavo, Jehová sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ra se̱ʼe nu̱ú na̱ ñuu Egipto tá ta̱xira ña̱ u̱xu̱ plaga sa̱tá na̱yóʼo, soo sa̱kǎkura ndiʼi se̱ʼe nu̱ú na̱ ñuu Israel. (Éx 12:29; Nú 3:13.) Ña̱kán kuenta mií Jehová xi̱kuu na̱ se̱ʼe nu̱ú na̱ ñuu Israel, ta nda̱saa na̱yóʼo kúú na̱ xi̱kuchiñu keʼé chiñu yi̱i̱ nu̱ú Ndióxi̱. Ta xi̱kuchiñu ndaka̱xinra ndiʼi na̱yóʼo ña̱ koona su̱tu̱ á ña̱ kachíñuna ti̱xin ña̱ santuario. Soo na̱ tribu ta̱ Leví kúú na̱ xi̱niñúʼura ña̱ ke̱ʼéna chiñu yóʼo. Ta nu̱úka ña̱ kuniñúʼura se̱ʼe na̱ doce tribu na̱ ñuu Israel, va̱ʼaka na̱ ta̱a na̱ ki̱xi ti̱xin veʼe ta̱ Leví xi̱niñúʼu Ndióxi̱ ña̱ keʼéna chiñu yóʼo (na̱ se̱ʼe ta̱ Efraín xíʼin ta̱ Manasés, na̱ se̱ʼe ta̱ José, u̱vi̱ tribu xi̱kuu na̱yóʼo). Tá nda̱kaʼvina se̱ʼe nu̱ú na̱ ñuu Israel ku̱a̱ʼáníka xi̱kuu na̱yóʼo chí ki̱ʼva 273 xi̱kuuna nu̱ú na̱ se̱ʼe ta̱ Leví, ña̱kán Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ná chaʼvína cinco siclo xa̱ʼa̱ iin tá iin na̱ 273 yóʼo (11 dólar [E.U.A.]) ta ña̱ xu̱ʼún yóʼo ta̱xinaña ndaʼa̱ ta̱ Aarón xíʼin na̱ se̱ʼera. (Nú 3:11-16, 40-51.) Tá kúma̱níka ndaka̱xin Jehová keʼéra ña̱yóʼo, xa̱a̱ ya̱chi̱kaví nda̱kaxinra na̱ se̱ʼe ta̱ Aarón na̱ ki̱xi ti̱xin trubu ta̱ Leví ña̱ koona su̱tu̱ ti̱xin ña̱ ñuu Israel. (Nú 1:1; 3:6-10.)
it-2 213
Na̱ levita
Chiñu ña̱ xi̱keʼéna. Na̱ levita u̱ni̱ familia xi̱kuuna ta ke̱ena ti̱xin na̱ se̱ʼe ta̱ Leví: Ta̱ Guersón (Guersom), ta̱ Qohat xíʼin ta̱ Merarí. (Gé 46:11; 1Cr 6:1, 16.) Ta iin tá iin na̱ familia yóʼo ta̱xina ña̱ kundoona yatin nu̱ú xi̱ndichi ña̱ tabernáculo: na̱ qohatita xi̱ndoona chí este yatin sa̱tá ña̱ tabernáculo; ta na̱ savaka xi̱ndoona chí sur yatin sa̱tá ña̱ tabernáculo; ta na̱ guersonita xi̱ndoona chí oeste, ta na̱ merarita xi̱ndoona chí norte yatin sa̱tá ña̱ tabernáculo. (Nú 3:23, 29, 35, 38.) Chiñu ña̱ xi̱keʼé na̱ levita kúú ña̱ xi̱xanina ña̱ tabernáculo ta saátu ña̱ ndachitáʼanaña ta na̱yóʼo kúú na̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼinña tá xi̱xa̱ʼa̱nña inkaka lugar xíʼinna. Tá xi̱kixaa̱ ki̱vi̱ ña̱ ku̱ʼu̱nña xíʼinna inka lugar, ta̱ Aarón xíʼin na̱ se̱ʼera kúú na̱ xi̱sanúu ña̱ cortina ña̱ xi̱ndataʼví ña̱ Santo xíʼin ña̱ Santísimo ta xi̱ndakasina sa̱tá tú arca, sa̱tá ña̱ altar, ta saátu sa̱tá inkaka ña̱ʼa ña̱ xi̱xiniñúʼuna ini ña̱ veʼe yóʼo. Ta na̱ qohatita kúú na̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin ña̱yóʼo tá xi̱xa̱ʼa̱nna inkaka lugar. Ta na̱ guersonita kúú na̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin ña̱ tela ña̱ xi̱ndasi sa̱tá ña̱ veʼe yóʼo tá xi̱xa̱ʼa̱nna inkaka lugar, ta saátu ndiʼika tela ña̱ xi̱xiniñúʼuna xíʼin ña̱yóʼo ta saátu yoʼo̱ (sana ndiʼi yoʼo̱ ña̱ xi̱xiniñúʼuna xíʼin ña̱ tabernáculo). Ta na̱ merarita kúú na̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin ndiʼi ña̱ armazón, ta saátu ndiʼika ña̱ columna, xíʼin ka̱a ña̱ plata ta saátu ña̱ tíin táʼan xíʼinña ta saátu yitu̱n nu̱ú xi̱nuʼni yoʼo̱ ña̱ xi̱tiin ña̱ tabernáculo (ndiʼi yoʼo̱ ña̱ xi̱xiniñúʼuna xíʼin ña̱ tabernáculo). (Nú 1:50, 51; 3:25, 26, 30, 31, 36, 37; 4:4-33; 7:5-9.)
it-2 214 párr. 2
Na̱ levita
Tá xi̱ndakiʼin na̱ levita treinta ku̱i̱ya̱na, saá kúú ña̱ xi̱kuchiñu kachíñuna ti̱xin ña̱ tabernáculo ta na̱yóʼo kúú na̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin ña̱ʼa ña̱ xi̱xiniñúʼuna ti̱xin ña̱ tabernáculo tá xi̱xa̱ʼa̱nna inkaka lugar. (Nú 4:46-49.) Soo sava chiñu yóʼo xi̱kuchiñu keʼé na̱ xi̱kuumií veinticinco ku̱i̱ya̱, soo va̱ása níxi̱kuchiñu kachíñuna sava chiñu ña̱ ve̱ení tá kúú ña̱ kundisona ña̱ʼa ña̱ xi̱xiniñúʼuna xíʼin ña̱ tabernáculo. (Nú 8:24.) Tá tiempo ña̱ ni̱xi̱yo ta̱ rey David, xi̱kuchiñu kachíñu na̱ válíka tá ku̱va̱ʼa ña̱ templo, na̱ xi̱kuumií veinte ku̱i̱ya̱. Ta xi̱kuchiñu kachíñuna saáchi ña̱ veʼe yóʼo va̱ása kanikanaña chi ndáa iinlá lugar kundichiña. Ta na̱ levita tá xa̱a̱ kúúmiína cincuenta ku̱i̱ya̱na saá kúú ña̱ va̱ása níxi̱kachíñukana. (Nú 8:25, 26; 1Cr 23:24-26; koto EDAD.) Na̱ levita xi̱xiniñúʼu viíní kunda̱a̱-inina xíʼin ña̱ Ley, saáchi na̱yóʼo kúú na̱ xi̱kaʼviña nu̱ú na̱ ñuu Israel ta saátu xi̱sanáʼa̱na ña̱ Ley yóʼo na̱ ñuu kán. (1Cr 15:27; 2Cr 5:12; 17:7-9; Ne 8:7-9.)
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ kivi chindeé miíyó
w06 1/8 23 párr. 13
Ndíchi ná kooyó: ná ixato̱ʼóyó Ndióxi̱
13 Tá ni̱xi̱yo ña̱ sa̱ndíʼi-ini ta̱ David, Jehová chi̱ndeétáʼanra xíʼinra ta xa̱ʼa̱ ña̱kán kúú ña̱ ni̱xa̱a̱ ta̱ David i̱xato̱ʼóníkara Jehová ta saátu ni̱xa̱a̱ra ka̱ndíxaníra ta̱yóʼo (Salmo 31:22-24). Soo u̱ni̱ yichi̱ va̱ása ní ixato̱ʼóra Jehová ta xa̱ʼa̱ ña̱kán kúú ña̱ ki̱xiní tu̱ndóʼo nu̱úra. Ña̱ nu̱ú yichi̱ ña̱ va̱ása ní ixato̱ʼóra Jehová kúúña tá nda̱kiʼinna tú arca ña̱ trato ku̱a̱ʼa̱n xíʼinna chí ñuu Jerusalén, ta nu̱úka ña̱ kundiso na̱ levita túyóʼo ku̱ʼu̱nna, nda̱a̱ táki̱ʼva káʼa̱n Ley Ndióxi̱, sa̱tá iin carro tú íxi̱tá tí kuáyi̱ chi̱núuna túyóʼo ni̱xa̱ʼa̱n xíʼinna. Ta tá xi̱kuni̱ ndakava tú arca yóʼo, ta̱ Uzah xi̱kuni̱ra tiinranú ña̱ ndachinúu viíranú, soo xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ni̱xi̱ʼi̱ra. Iin ku̱a̱chi káʼnuva kúú ña̱ ni̱ki̱ʼvi ta̱ Uzah, soo xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása ní ixato̱ʼó ta̱ David Ley Ndióxi̱ kúú ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Uzah ña̱yóʼo. Ña̱kán ña̱ ixato̱ʼóyó Ndióxi̱ kúú ña̱ keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva káʼa̱nra xíʼinyó (2 Samuel 6:2-9; Números 4:15; 7:9).
22-28 TÍ FEBRERO
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA̱ | NÚMEROS 5, 6
“¿Ndáa ki̱ʼva kundiku̱nyó ejemplo na̱ nazareo?”
it-2 467; 468 párr. 1
Nazareo
Na̱ xi̱keʼé voto ña̱ koona nazareo ña̱yóʼo kúú ña̱ va̱ása níxi̱xiniñúʼu keʼéna: 1) Va̱ása níxi̱xiniñúʼu koʼona ndixi; saátu va̱ása níxi̱xiniñúʼu kaxína uva, ni kúúrí tí xa̱a̱ ni̱chi̱chi á tí yi̱chí, ni ña̱ koʼona jugo tíyóʼo, ni tá xa̱a̱ ni̱xi̱ya̱rá. 2) Va̱ása níxi̱xiniñúʼu kaʼndana yixí xi̱nína. 3) Va̱ása níxi̱xiniñúʼu tiinna iin na̱ yiví na̱ xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱, ni kúúna na̱ veʼena, yivána, siʼína, ñanina á ku̱ʼvana. (Nú 6:1-7.)
Voto ña̱ xi̱ndayáʼviní. Na̱ yiví na̱ xi̱keʼé ña̱ voto yóʼo, xi̱xiniñúʼu ndataxina miína ndaʼa̱ Jehová ta iinlá chiñu miíra kúú ña̱ kundi̱ʼi̱-inina keʼéna, ta ña̱ xi̱ndaka̱xinna keʼéna ña̱yóʼo su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuni̱na ka̱ʼa̱n va̱ʼa na̱ yiví xa̱ʼa̱na kúúña, chi xi̱keʼénaña xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuni̱na iinlá mií Jehová kachíñuna nu̱ú. Ña̱ Ley xi̱ka̱ʼa̱nña xa̱ʼa̱ na̱yóʼo ña̱ ndiʼi tiempo xi̱xiniñúʼu koona na̱ yi̱i̱ nu̱ú Ndióxi̱. (Nú 6:2, 8; chitáʼanña xíʼin Gé 49:26, nota.)
Nda̱yí ña̱ xi̱ndiku̱n na̱ nazareo, xi̱ndayáʼviní keʼéna ña̱yóʼo ña̱ vií ndasakáʼnuna Jehová. Ta ki̱ʼva saá xi̱xiniñúʼu keʼé ta̱ su̱tu̱ káʼnu, ta̱ xi̱keʼé chiñu ña̱ yi̱i̱ ti̱xin ña̱ tabernáculo, va̱ása níxi̱xiniñúʼu tiinra na̱ yiví na̱ xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱, ni na̱ veʼe miíra xi̱kuu na̱yóʼo. Ta ki̱ʼva saá xi̱keʼé na̱ yiví na̱ xi̱kuu nazareo. Ta̱ su̱tu̱ káʼnu xíʼin na̱ inkaka su̱tu̱, va̱ása xíxi̱xiniñúʼu koʼona ndixi tá xi̱keʼéna chiñu yi̱i̱ nu̱ú Jehová, saáchi xi̱ndayáʼviní chiñu ña̱ xi̱keʼé na̱yóʼo nu̱úra. (Le 10:8-11; 21:10, 11.)
Na̱ yiví na̱ xi̱kuu nazareo (heb. na·zír) xi̱xiniñúʼu yi̱i̱ koo na̱yóʼo ta taxina ña̱ kuaʼnu yixí xi̱nína, ña̱ va̱ʼa kiʼin na̱ yiví kuenta ña̱ kúú na̱yóʼo nazareo. (Nú 6:5.) Ña̱ tu̱ʼun na·zír, ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ tu̱ʼun hebreo, xi̱niñúʼuna ña̱ tu̱ʼun yóʼo ña̱ ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ tú uva tú va̱ása níxi̱xaʼndana ndaʼa̱ ña̱ ki̱vi̱ sábado á ku̱i̱ya̱ ña̱ jubileo. (Le 25:5, 11.) Suvi ña̱ tu̱ʼun yóʼo kúú ña̱ xi̱niñúʼuna tá ni̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱a ña̱ xi̱tiin chí te̱ʼé ta̱ su̱tu̱ káʼnu, ta nu̱ú ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼyi̱ “Iinlá Jehová kúú Ndióxi̱ ta̱ yi̱i̱”, ta ña̱ xi̱tin ña̱ ka̱a yóʼo chí te̱ʼé ta̱ su̱tu̱ yóʼo xi̱kuni̱ kachiña ña̱ mií Ndióxi̱ nda̱kaxin ta̱yóʼo ña̱ keʼéra chiñu yóʼo [heb. né·zer, ña̱ kítáʼan xíʼin ña̱ tu̱ʼun na·zír]. (Éx 39:30, 31.) Ta ña̱ tu̱ʼun né·zer kúú ña̱ xi̱xiniñúʼuna xíʼin corona ña̱ xi̱chinúuna xi̱ní na̱ xi̱ndaka̱xinna koo rey ti̱xin ña̱ ñuu Israel. (2Sa 1:10; 2Re 11:12; koto CORONA; DEDICACIÓN.) Ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ná ñaʼá ná íyo ti̱xin congregación, ña̱ síín íyo náyóʼo nu̱ú na̱ ta̱a, saáchi Ndióxi̱ ta̱xira ña̱ náni̱ koo yixí xi̱ní náyóʼo, ta ña̱yóʼo xi̱sandákaʼánña miíná ña̱ síín ni̱xi̱yoná nu̱ú na̱ ta̱a ta saátu xi̱xiniñúʼu kundiku̱ná ndiʼi ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱. Na̱ ta̱a na̱ xi̱kuu nazareo xi̱xiniñúʼu náni̱ koo yixí xi̱nína ta va̱ása kaʼndana ña̱yóʼo, ta saátu va̱ása koʼona ndixi, ta saátu xi̱xiniñúʼu limpio koo na̱yóʼo ña̱ ndasakáʼnuna Jehová, ta xi̱xiniñúʼu kundiku̱nna ndiʼi ña̱ xi̱ka̱ʼa̱nra chi kuenta miíra xi̱kuu na̱yóʼo. (1Co 11:2-16; koto CABELLO; COBERTURA PARA LA CABEZA; NATURALEZA.)
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ kivi chindeé miíyó
w05 15/1 30 párr. 2
Pregunta ña̱ kéʼé na̱ káʼvi tutu yóʼo
Ta̱ Sansón nazareo ni̱xi̱yo ta̱yóʼo, soo síín ni̱xi̱yora nu̱ú na̱ inkaka nazareo. Saáchi tá kúma̱níka kaku ta̱yóʼo iin ángel Jehová ni̱ka̱ʼa̱n xíʼin siʼí ta̱yóʼo, ña̱ kaku iin ta̱a loʼo se̱ʼeñá ta va̱ása kaʼndañá yixí xi̱ní ta̱ loʼo yóʼo tá ná kakura, saáchi nazareo mií Ndióxi̱ xa̱a̱ ta̱yóʼo koora, chi ta̱yóʼo kúú ta̱ sáka̱ku na̱ ñuu Israel nu̱ú na̱ filisteo (Jueces 13:5). Va̱ása níkeʼé ta̱ Sansón nda̱a̱ ni iin voto ña̱ koora nazareo, saáchi mií Ndióxi̱ nda̱kaxin ta̱yóʼo ña̱ koora nazareo. Ta xa̱ʼa̱ ña̱kán ndiʼi tiempo koora nazareo. Ña̱kán va̱ása níxi̱diku̱nra ña̱ ley ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n ña̱ va̱ása va̱ʼa tiinna iin na̱ yiví na̱ xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱. Tá iin sana ná tiinra iin na̱ yiví na̱ xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱, va̱ása tuku kixáʼara koora nazareo, chi xa̱a̱ nazareo kúúra ndiʼi tiempo. Káxinní íyo ña̱yóʼo, na̱ yiví na̱ xi̱ndaka̱xin mií Ndióxi̱ ña̱ koona nazareo síín ni̱xi̱yo na̱yóʼo nu̱ú na̱ xi̱ndaka̱xin mií ña̱ koona nazareo.