ကမ္ဘာ့ဖြစ်ရပ် အကဲခတ်
နိုင်ငံကူးဝင်ရောက်နေထိုင်သူများ သေဘေးကြုံရ
တောင်အာဖရိကတွင် နှစ်စဉ်ပင် ထောင်နှင့်ချီသော တရားမဝင်နိုင်ငံကူးနေထိုင်သူများသည် အလုပ်ရှာဖွေရန်နှင့် နေထိုင်မှုပို၍အဆင့်မြင့်ရန် သူတို့၏အသက်ကိုစွန့်စားကြသည်။ ရာနှင့်ချီသောသူများသည် လင်ပိုပိုမြစ်ကိုဖြတ်၍ရေကူးစဉ် မိကျောင်းစားခြင်းခံရကြသည်။ အချို့သူများသည် ခရူဂါအမျိုးသားဥယျာဉ်တွင် လမ်းလျှောက်သွားနေစဉ် ဆင်နင်းခြင်း သို့မဟုတ် ခြင်္သေ့ကိုက်ခြင်းကိုခံခဲ့ရကြသည်။ မကြာသေးမီက ဥယျာဉ်အမှုထမ်းအရာရှိများသည် လူသားစားတတ်လာသည့် ခြင်္သေ့ငါးကောင်ကိုပစ်သတ်ခဲ့ရသည်။ ဂျိုဟန်နက်စဘတ်မြို့ထုတ် သည်စတားသတင်းစာတွင် ဤသို့ဆိုသည်– “ခြင်္သေ့ငါးကောင်ကိုခွဲစိတ်စစ်ဆေးရာ ထိုတိရစ္ဆာန်များ၏ အစာခြေအင်္ဂါအဖွဲ့အစည်းတွင် လူသေကောင်အပိုင်းအစများကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။” သားရိုင်းတိရစ္ဆာန်များ၏သတ်ဖြတ်ခြင်းကိုခံရသော တရားမဝင်နိုင်ငံကူးနေထိုင်သူများ၏ အရေအတွက်အတိအကျကိုမသိရပါ။ “ပုံမှန်ကင်းလှည့်အဖွဲ့သည် သဲလွန်စမတွေ့ရဘဲ လုံးဝအဆက်ပြတ်သွားသော လူခြေရာများကိုတွေ့ရှိခဲ့သည်” ဟုသတင်းစာတွင်ဆိုထားသည်။ “အရွယ်ရောက်ပြီးသော [ခြင်္သေ့] အထီးတစ်ကောင်သည် တစ်ထိုင်တည်းနှင့်အသား ၇၀ ကီလိုဂရမ် [၁၅၀ ပေါင်] စားနိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် ခြင်္သေ့ကလူကိုကိုက်သတ်ထားသည့်နေရာသို့ ဟိုင်အီးနားခွေးများနှင့် ခွေးအ,များရောက်ရှိလာပါက အထောက်အထားအဖြစ် လူသေအလောင်း၏အပိုင်းအစများကျန်ရှိရန် အခွင့်အရေးအလွန်နည်းသည်။”
စစ်အတွင်း ကလေးများ၏အခြေအနေ
တယ်ရာ ဒီ ဟုမ်းစ် အဖွဲ့အစည်းသည် ချို့ငဲ့သောကလေးများကို စောင့်ရှောက်ပေးသည်။ ဂျာမနီမှ ထိုအဖွဲ့အစည်း၏ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သူ ပေထရာ ဘော့ခ်စလာကဤသို့ဆိုသည်– “လွန်ခဲ့သောဆယ်နှစ်အတွင်းတွင် ကလေးငယ်နှစ်သန်းခန့်သည် စစ်ပွဲများ၊ တိုက်ပွဲငယ်များနှင့် လမ်းပေါ်တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။” ထို့ပြင် ဇွတ်ဒဝိုက်ချာ စေထွန်သတင်းစာတွင် အခြားကလေးငယ်ခြောက်သန်းသည် ပြင်းပြင်းထန်ထန်ထိခိုက်အနာတရဖြစ်ခဲ့ပြီး ကလေးငယ်ဆယ်သန်းသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာပြင်းထန်သည့် ဒဏ်ရာဒဏ်ချက်များကိုခံခဲ့ရကြသည်။ စစ်ပွဲများသည် ကလေးများအတွက် မကြာသေးမီက နိမိတ်ဆိုးအသွင်ဆောင်လာသည်ဟု ဘော့ခ်စလာမြည်တမ်းသည်။ အချို့သောနိုင်ငံများတွင် ကလေးများကို လူသတ်ရန်အတင်းအဓမ္မလေ့ကျင့်ပေးကြပြီး အခြားနိုင်ငံများတွင် မိုင်းဗုံးများရှာဖွေပေးရန် သူတို့ကိုအသုံးပြုလျက်ရှိသည်။
တိရစ္ဆာန် “အသစ်” များတွေ့ ရှိ
“စုဆောင်းရရှိထားသည့်လေ့လာမှုအရ ကမ္ဘာ့နို့တိုက်သတ္တဝါအများစု—အမွေးထူသော နို့တိုက်သွေးနွေးသတ္တဝါများ—ကိုတွေ့ရှိထားပြီးဖြစ်သည်ဟု လွန်ခဲ့သည့်ဆယ်စုနှစ်အနည်းငယ်ကပင် ယူဆထားကြသည်။ ယင်းယူဆချက်မမှန်တော့ပါ” ဟုယူ.အက်စ်.သတင်းနှင့် ကမ္ဘာ့အစီရင်ခံစာကဆိုသည်။ “၁၉၈၃ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၃ ခုနှစ်အတွင်းတည်းဖြတ်ထုတ်ဝေခဲ့သော ကမ္ဘာ့နို့တိုက်သတ္တဝါမျိုးစိတ်စာအုပ်တွင် ၄၅၉ မျိုးတိုး၍ပါဝင်လာသည်။ လွန်ခဲ့သောလေးနှစ်အတွင်းတွင် ဇီဝဗေဒပညာရှင်များသည် —ကိုက်ဖြတ်စားသတ္တဝါများ၊ လင်းနို့များ၊ သမင်၊ အန်တီလုပ်သမင်များ၊ နွားရိုင်းနှင့် မျောက်များထဲ၌ပင် မျိုးစိတ်ဒါဇင်ပေါင်းများစွာ ထပ်တိုးလာကြောင်းရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။” ယခုသိရှိထားသည့် နို့တိုက်သတ္တဝါမျိုးစိတ် ၄,၆၀၀ သည် ၈,၀၀၀ နီးပါးဖြစ်သွားမည်ဟု ကြိုတင်ခန့်မှန်းကြသည်။ “သိပ္ပံပညာရှင်များသည် လွန်ခဲ့သောနှစ်များစွာကစုဆောင်းရရှိကာ ပြတိုက်တွင်ပြထားသည့် နမူနာများကို အနီးကပ်လေ့လာသည့်အခါ နို့တိုက်သတ္တဝါအချို့ကို ‘အသစ်ရှာဖွေ’ တွေ့ရှိခဲ့သည်။” ထို့အပြင် “ကပ်ပါးကောင်များနှင့် အခြားပိုးမွှားငယ်များလောကသို့ တိုး၍ဝင်ရောက်လာသော သိပ္ပံပညာတွင်မသိရှိသေးသည့် မျိုးစိတ်များစွာရှိသည်” ဟုဆောင်းပါးတွင်တင်ပြထားပြီး “ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည့် နို့တိုက်သတ္တဝါအသစ် ၃ မျိုးတွင် ၁ မျိုးသည် သိပ္ပံပညာရှင်များ တစ်ခါမျှမတွေ့ဖူးသည့်တိရစ္ဆာန်များဖြစ်သည်။” အသစ်ရှာဖွေတွေ့ရှိသည့်တိရစ္ဆာန်အများစုမှာ အပူပိုင်းသစ်တောများနှင့် ဝေးလံသောကမ္ဘာ့ဒေသများမှဖြစ်သည်။ နို့တိုက်သတ္တဝါကျွမ်းကျင်ပညာရှင် ဂျော့ဂ်ျ ရှာလာကဤသို့ဆိုသည်– “ကျွန်တော်တို့ရဲ့ဂြိုဟ်မှာ ရှာဖွေမတွေ့သေးတဲ့ မျိုးစိတ်အများကြီးရှိလျက်နဲ့ မားစ်ဂြိုဟ်မှာ ဘက်တီးရီးယားပိုးရှိနိုင်တယ်ဆိုတဲ့အကြောင်းကို အရမ်းစိတ်ဝင်စားနေကြတဲ့လူတွေကိုတွေ့ရလို့ ကျွန်တော်အံ့သြမိတယ်ဗျာ။”
လမ်းဆုံတွင်ရှိနေသော ဘာသာတရားများ
“ကျွန်တော်တို့ဟာ ဒီရာစုနှစ်နဲ့ ဒီထောင်စုနှစ်တို့ရဲ့အဆုံးကို ဦးတည်သွားနေချိန်မှာ ဒီအဆုံးဟာ ပုံဆောင်တံခါးဝတစ်ခုသက်သက်မဟုတ်ဘဲ ထူးခြားတဲ့အပြောင်းအလဲတစ်ခုဖြစ်မယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ခံစားနေရတယ်” ဟုကမ္ဘာ့ချာ့ချ်ကောင်စီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ကော်န်ရတ် ရိုက်ဇာကပြောခဲ့သည်။ “ပြဿနာကတော့ ဒီပြောင်းလဲမှုဟာ ကျွန်တော်တို့ကိုဘယ်လိုသက်ရောက်မှုရှိမယ်ဆိုတာကို လုံးဝနားမလည်တာပါပဲ။ ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ဟာ ပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ်ကို တုံ့ပြန်လုပ်ဆောင်ရုံပြုမယ့်အစား တက်တက်ကြွကြွဦးတည်ပေးဖို့ အတားအဆီးလိုဖြစ်စေတယ်။” ဒေါက်တာ ရိုက်ဇာက “ဘာသာတရားများစွာရှိခြင်း” သည် ရင်ဆိုင်ရမည့်ပြဿနာတစ်ရပ်ဖြစ်သည်ဟု တင်ပြခဲ့သည်။ အီးအန်အိုင် ဘူးလတင်း၌ သူ၏စကားကိုကိုးကား၍ ခရစ်ယာန်ဘောင်သည် “ဖြေရှင်းပေးဖို့ထက် ပြဿနာဖြစ်စေတဲ့အပိုင်းမှာ ပိုပြီးပါဝင်နေဆဲပဲ” ဟုဆိုခဲ့သည်။ သူဤသို့ထပ်ပြောခဲ့သည်– “ကျွန်တော်တို့ဟာ ဘာသာရေးယုံကြည်ချက်နဲ့ အမူအကျင့်တွေမတူတဲ့ တခြားသူတွေကို သာယာကောင်းစားရေးအတွက်အလားအလာအဖြစ်မဟုတ်ဘဲ အန္တရာယ်မကင်းတဲ့လူတွေအဖြစ် ဆက်ပြီးရှုကြည့်နေရတဲ့အဖြစ်မရှိတော့ဘဲ အချင်းချင်းအိမ်နီးချင်းတွေလိုနေနိုင်တဲ့နည်းလမ်းတွေ ပေါ်ပေါက်လာဖို့ဆိုတာဟာ အလှမ်းကွာဝေးဆဲဖြစ်တယ်။”