အလင်းက အမှောင်တစ်ခေတ်ကို ကုန်ဆုံးစေ

ယေရှုခရစ်နှင့် ကိုယ်တော့်တမန်တော်များ၏ကမ္ဘာလောကသည် ဟေဗြဲကျမ်းစာစောင်ခေတ်အချိန်နှင့် အလွန်ကွာခြားလှ၏။ ယင်းကိုသတိမပြုမိသောကျမ်းစာဖတ်ရှုသူများသည် ပရောဖက်မာလခိမှ ခရစ်ဝင်ကျမ်းရေးသူမဿဲအထိ လူမှုရေးနှင့်ဘာသာရေးတို့၏ဆက်စပ်မှုကို စဉ်းစားကြည့်ကြရာတွင် ယင်းတို့အကြား နှစ် ၄၀၀ ရှိကာလအတွင်း ဘာဖြစ်ပျက်ခဲ့သည်ကို ရေးရေးမျှသာသိမြင်နိုင်ကြပေမည်။

မျက်မှောက်ခေတ်ကျမ်းစာအများတွင် ဟေဗြဲကျမ်း၏နောက်ဆုံးစာစောင်ဖြစ်သော မာလခိကျမ်းသည် ဗာဗုလုန်၌ သုံ့ပန်းအဖြစ်ဖမ်းထားခံရခြင်းမှလွတ်လာပြီးနောက် သူတို့၏ဇာတိမြေ၌ ပြန်လည်အခြေချခဲ့ကြသော ဣသရေလအကြွင်းအကျန်တို့၏အကြောင်းဖြင့် နိဂုံးချုပ်ထားသည်။ (ယေရမိ ၂၃:၃) သစ္စာရှိသောဂျူးတို့သည် ဆိုးသွမ်းသောလောကကိုဖယ်ရှားပြီး မေရှိယခေတ်ကိုအစပြုမည့် ဘုရားသခင်၏တရားစီရင်ရာနေ့ကိုစောင့်မျှော်နေကြရန် လှုံ့ဆော်အားပေးခံရသည်။ (မာလခိ ၄:၁၊ ၂) ထိုအချိန်အတောအတွင်း ပါရှားတို့က စိုးစံခဲ့သည်။ ယုဒတွင်တပ်ချထားသော ပါရှားစစ်တပ်များသည် ငြိမ်သက်မှုဆက်ရှိစေရန်နှင့် ဘုရင့်အမိန့်တော်များကိုအတည်ပြုထိန်းသိမ်းရန် လက်နက်အင်အားကိုအသုံးပြုကြသည်။—ဧဇရ ၄:၂၃ နှိုင်းယှဉ်။

သို့သော် ကျမ်းစာနယ်မြေများသည် နောက်ရာစုလေးခုတစ်လျှောက်လုံး တည်မြဲမှုမရှိခဲ့ချေ။ ဝိညာဏမှောင်မိုက်နှင့် ရှုပ်ထွေးမှု စတင်ဝင်ရောက်လာသည်။ အရှေ့ဖျားဒေသသည် အဓမ္မမှု၊ အကြမ်းဖက်ဝါဒ၊ နှိပ်စက်ကလူပြုမှု၊ အစွန်းရောက်ဘာသာရေးယူဆချက်၊ တွေးခေါ်ဆင်ခြင်ခြင်းပညာရပ်နှင့် ဓလေ့စရိုက်ခြားနားသည့်အသိုင်းအဝိုင်းတို့ဖြင့် တုန်လှုပ်ချောက်ချားနေရပေသည်။

ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းစာစောင်များ၏ ပထမဆုံးသောစာအုပ် မဿဲကျမ်းသည် ကွဲပြားခြားနားသွားပြီဖြစ်သောခေတ်သက္ကရာဇ်အချိန်၌ ရေးသားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ရောမစစ်တပ်များက ပက်စ် ရိုမနာ သို့မဟုတ် ရောမငြိမ်းချမ်းရေးကို အတင်းအကျပ်လိုက်နာစေကြသည်။ ဘုရားတရားကြည်ညိုလေးစားသောလူများက ဒုက္ခ၊ မတရားအုပ်ချုပ်မှုနှင့် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုတို့ကိုပယ်ဖျက်ပြီး ဘဝအသက်တာ၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် အေးငြိမ်းမှုတို့အပေါ် အလင်းဖြာပေးရန် မေရှိယကြွလာခြင်းကို စိတ်အားထက်သန်စွာဖြင့်စောင့်မျှော်နေခဲ့ကြသည်။ (လုကာ ၁:၆၇-၇၉; ၂၄:၂၁; ၂ တိမောသေ ၁:၁၀ နှိုင်းယှဉ်။) ယေရှုခရစ်မမွေးဖွားမီရာစုနှစ်များအတွင်း ဂျူးအဖွဲ့အစည်းကိုတစ်မျိုးတစ်မည်ဖန်လာစေသည့် အင်အားကြီးမားသောတွန်းအားများကို အနီးကပ်ကြည့်ရှုကြစို့။

ပါရှားခေတ်ရှိ ဂျူးလူမျိုးတို့၏အသက်တာ

ဘီ.စီ.အီး. ၅၃၇ တွင် ဂျူးများကို ဗာဗုလုန်သုံ့ပန်းဘဝမှလွှတ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကုရုကြေညာလိုက်ပြီးနောက် ဂျူးများနှင့် ဂျူးမဟုတ်သူအပေါင်းအပါတို့သည် ဗာဗုလုန်မှထွက်ခွာခဲ့ကြသည်။ ဝိညာဉ်ရေးဘက် မဆိုင်းမတွတုံ့ပြန်တတ်သောဤအကြွင်းအကျန်တို့သည် လူသူကင်းမဲ့သောနိုင်ငံ၊ ပျက်စီးနေသည့်မြို့များရှိရာနယ်မြေသို့ ပြန်လာခဲ့ကြသည်။ တစ်ချိန်က ဣသရေလလူမျိုးတို့၏ကျယ်ဝန်းလှသောနယ်မြေကို ဧဒုံလူမျိုး၊ ဖိုနီးရှားလူမျိုး၊ ရှမာရိလူမျိုး၊ အာရပ်လူမျိုးနှင့် အခြားလူမျိုးတို့က ဝါးမျိုလိုက်ကြပြီဖြစ်သည်။ ကျန်ရှိသောယုဒနှင့် ဗင်ယာမိန်နယ်သာ အာဘာ နာဟာရာ (မြစ်တစ်ဖက်ကမ်း) ဟုခေါ်သည့် ပါရှားဘုရင်ခံနယ်တွင်ရှိ ယုဒနိုင်ငံဖြစ်လာလေသည်။—ဧဇရ ၁:၁-၄; ၂:၆၄၊ ၆၅။

ပါရှားနိုင်ငံ၏အုပ်ချုပ်မှုအောက်၌ ယုဒနိုင်ငံသည် “ကျယ်ပြန့်လာခြင်းနှင့် လူဦးရေတိုးပွားလာသည့်ကာလပိုင်း” နှင့်စတင်ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်ဟု The Cambridge History of Judaism ကဆိုသည်။ ယေရုရှလင်နှင့်ပတ်သက်၍ ယင်းက ဤသို့ထပ်၍ဆိုသေးသည်– “လယ်သမားနှင့် ဘုရားဖူးများက လက်ဆောင်များယူလာကြရာ ဗိမာန်တော်နှင့်မြို့တော်သည် ကြွယ်ဝလာပြီး၊ သူတို့၏ချမ်းသာကြွယ်ဝမှုက တိုင်းတစ်ပါးကုန်သည်များနှင့် အနုပညာရှင်များကို ဆွဲဆောင်မှုဖြစ်စေခဲ့သည်။” ပါရှားနိုင်ငံသည် ဒေသခံအစိုးရနှင့် ဘာသာရေးတို့အပေါ် သဘောထားကြီးသော်လည်း အခွန်ကောက်ခံခြင်းတွင်မူ တင်းကျပ်လွန်းပြီး အဖိုးတန်သတ္တုများဖြင့်သာ ပေးချေနိုင်ကြသည်။—နေဟမိ ၅:၁-၅၊ ၁၅; ၉:၃၆၊ ၃၇; ၁၃:၁၅၊ ၁၆၊ ၂၀ နှိုင်းယှဉ်။

ပါးရှားအင်ပါယာ၏နောက်ဆုံးနှစ်များသည် ဘုရင်ခံများကိုပုန်ကန်ခြင်းအားဖြင့် အလွန်ပင်ကသောင်းကနင်းနိုင်လှသောအချိန်ဖြစ်သည်။ မြေထဲပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက် ထကြွပုန်ကန်မှုတွင် ဂျူးများစွာပါဝင်လာကြကာ မြောက်ဘက်အစွန်ပိုင်း ကတ်စ်ပီယံပင်လယ်ရှိ ဟိုက်ကာနီးယားသို့ နယ်နှင်ခံရလေသည်။ သို့သော်လည်း ပါရှားနိုင်ငံ၏တန်ပြန်အပြစ်ပေးမှုက ယုဒနယ်အများစုတို့ကို ထိခိုက်နစ်နာစေခဲ့ဟန်မတူပေ။

ဂရိနိုင်ငံ၏အချိန်ကာလပိုင်း

ဘီ.စီ.အီး. ၃၃၂ ခုနှစ်တွင် မဟာအလက်ဇန္ဒားသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသကို ကျားသစ်ကဲ့သို့ ခုန်အုပ်ခဲ့သည်၊ သို့သော် သူ့မတိုင်မီကတည်းက ဂရိသွင်းကုန်များကို နှစ်ခြိုက်ပြီးဖြစ်သည်။ (ဒံယေလ ၇:၆) ဂရိယဉ်ကျေးမှုသည် နိုင်ငံရေးအရတန်ဖိုးရှိကြောင်း သိရှိနားလည်ထားသောကြောင့် သူ၏ကျယ်ပြန့်သောအင်ပါယာကြီးတွင် ဂရိထုံးတမ်းစဉ်လာကို တမင်တကာသွတ်သွင်းခဲ့သည်။ ဂရိသည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဘာသာစကားဖြစ်လာသည်။ အလက်ဇန္ဒား၏စိုးစံမှုတစ်ခဏတာသည် စကားဖန်ထိုးခြင်းကိုနှစ်သက်မှု၊ အားကစားများဘက်စိတ်သန်မှုနှင့် အလှအပမြတ်နိုးမှုတို့ကို မြေတောင်မြှောက်ပေးခဲ့သည်။ တဖြည်းဖြည်းနှင့် ဂျူးရိုးရာအမွေအနှစ်များပင် ဂရိထုံးတမ်းစဉ်လာဝါဒကို လက်လျှော့အရှုံးပေးလာတော့သည်။

ဘီ.စီ.အီး. ၃၂၃ ခုနှစ်တွင် အလက်ဇန္ဒားသေဆုံးပြီးနောက် ဆီးရီးယားနှင့် အီဂျစ်တို့တွင်ရှိ သူ့ကိုဆက်ခံသူများက “မြောက်ရှင်ဘုရင်” နှင့် “တောင်ရှင်ဘုရင်” ဟု ပရောဖက်ဒံယေလခေါ်ဆိုထားသည့်ကဏ္ဍပိုင်းများကို ပထမဦးဆုံးပြည့်စုံစေခဲ့ကြသည်။ (ဒံယေလ ၁၁:၁-၁၉) အီဂျစ်လူမျိုး “တောင်ရှင်ဘုရင်”၊ တော်လေမီ ၂ ဖိလေဒဲလ်ဖီးယပ် (ဘီ.စီ.အီး. ၂၈၅-၂၄၆) ၏စိုးစံချိန်အတွင်း ဟေဗြဲကျမ်းစာစောင်များကို အများသုံးဂရိစကား၊ ကွိုင်နာသို့ စတင်ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။ ဤဘာသာပြန်ကျမ်းကို စပ်ထွားဂျင့်ဟု ခေါ်ဆိုလာကြသည်။ ဤကျမ်းမှ အခန်းငယ်များစွာတို့ကို ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းစာစောင်များတွင် ထည့်ကိုးကားခဲ့သည်။ ဂရိဘာသာစကားသည် ဝိညာဏရှုပ်ထွေးမှုနှင့် မှောင်အတိကျနေသောလောကသို့ အဓိပ္ပာယ်အတော်အတန်ကိုသိမြင်နားလည်စေရန် ဖော်ပြခြင်းအတွက် အကောင်းဆုံးဖြစ်လာသည်။

အန်တီအုပ်ကပ် ၄ အီပီဖာနစ် (ဘီ.စီ.အီး. ၁၇၅-၁၆၄) သည် ဆီးရီးယားဘုရင်နှင့် ပါလက်စတိုင်းအုပ်စိုးရှင်ဖြစ်လာသည့်နောက် အစိုးရကအားပေးလှုံ့ဆော်သောညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုသည် ဂျူးဘာသာကို ပျောက်ကွယ်လုမတတ်ဖြစ်စေခဲ့သည်။ ဂျူးများအား သတ်မည်ဟုခြိမ်းခြောက်ကာ ယေဟောဝါဘုရားသခင်ကိုစွန့်ပယ်ရန်နှင့် ဂရိဘုရားများကိုသာပူဇော်ပသရန် အတင်းအကျပ်ပြုကြသည်။ ဘီ.စီ.အီး. ၁၆၈ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် ယေရုရှလင်ဗိမာန်တော်၌ ယေဟောဝါ၏ကြီးမားလှသောယဇ်ပလ္လင်ပေါ်တွင် တိတ္ထိယဇ်ပလ္လင်ကိုတည်ဆောက်ပြီး ယင်းပေါ်တွင် အိုလီပီယန် ဇုသကို ယဇ်များပူဇော်ပသခဲ့ကြသည်။ ထိတ်လန့်ကြောက်ရွံ့နေကြရသော်လည်း သတ္တိရှိသော ကျေးလက်ဒေသမှယောက်ျားတို့သည် ယုဒ မက္ကဘီး၏ဦးဆောင်မှုလက်အောက်၌ စုရုံးခဲ့ကြကာ ယေရုရှလင်၏ပိုင်ဆိုင်ရာတို့ကိုပြန်ရသည့်အထိ ပြင်းထန်လှသောစစ်ပွဲကိုဆင်နွှဲခဲ့ကြသည်။ ဗိမာန်တော်ကို ဘုရားသခင်ထံပြန်လည်အပ်နှံခဲ့ကာ ယင်းမလေးမမြတ်ပြုခံခဲ့ရပြီးသည့်နောက် သုံးနှစ်အကြာတွင် နေ့စဉ်ယဇ်ပူဇော်ခြင်းများကို ပြန်လည်လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။

ဂရိတို့၏ကျန်ရှိသောအချိန်ကာလပိုင်းတွင် ယုဒလူစုတို့သည် သူတို့၏နယ်မြေများကို ရှေးက၎င်းတို့၏နယ်နိမိတ်များအထိချဲ့ထွင်ရန် အားကြိုးမာန်တက်ရှာကြံခဲ့ကြသည်။ သူတို့၏အသစ်တွေ့ရှိသောစစ်စွမ်းရည်အား တိတ္ထိအိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများကို ဓားဖြင့်ခြိမ်းခြောက်၍အတင်းအဓမ္မဘာသာသွင်းရန် ဘုရားတရားမဲ့လမ်းစဉ်ကို အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့တိုင် ဂရိနိုင်ငံရေးအယူအဆများသည် မြို့ရွာများကို ဆက်လက်လွှမ်းမိုးနေခဲ့သည်။

ထိုအချိန်ကာလအတွင်း၌ ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းကြီးဖြစ်ရန်အတွက် ဆိုင်ပြိုင်သူများသည် မကြာခဏပင်စာရိတ္တပျက်ပြားကြသည်။ ဉာဏ်နီဉာဏ်နက်များ၊ လုပ်ကြံမှုများနှင့် နိုင်ငံရေးမသမာမှုများက သူတို့၏ရာထူးကိုစွန်းထင်းမှုဖြစ်စေသည်။ ဂျူးများအကြား ဘုရားတရားပို၍မဲ့လာလေ ဂရိအားကစားများ ပို၍ရေပန်းစားလာလေဖြစ်သည်။ အားကစားပွဲများတွင်ပါဝင်ရန်အတွက် ယဇ်ပုရောဟိတ်ငယ်များ သူတို့၏တာဝန်များအပေါ်လျစ်လျူရှုကြခြင်းကိုတွေ့ရခြင်းသည် မည်မျှအံ့သြစရာပါတကား! ဂျူးလူမျိုးအားကစားသမားများသည် တစ်ပါးအမျိုးသားများနှင့် ဝတ်လစ်စားလစ်ပြိုင်ဆိုင်ကြသောအခါ ရှက်ကိုးရှက်ကန်းမဖြစ်ရလေအောင် ‘အရေဖျားလှီးခြင်းကိုစွန့်သော’ သူများဖြစ်လာဖို့ နာကျင်သည့်ခွဲစိတ်မှုကိုပင် ခံယူကြသည်။—၁ ကောရိန္သု ၇:၁၈ နှိုင်းယှဉ်။

ဘာသာရေးအပြောင်းအလဲများ

ပြည်နှင်ခံရပြီးနောက်အစောပိုင်းနှစ်များတွင် သစ္စာရှိဂျူးများသည် တိတ္ထိအယူအဆအတွေးအခေါ်များနှင့် စစ်မှန်သောဘာသာတို့ရောထွေးမှုကိုတွန်းလှန်ခဲ့ကြကြောင်း ဟေဗြဲကျမ်းစာစောင်များတွင် ဖော်ပြထားသည်။ ပါရှားနိုင်ငံနှင့် နှစ် ၆၀ ကျော်ကြာနီးကပ်စွာပေါင်းသင်းဆက်ဆံခဲ့ပြီးသည့်နောက်ရေးသားခဲ့သော ဧသတာစာစောင်တွင် ဇိုရိုဝက်စ္စထရီယန်နစ်ဇမ်နှင့်ပတ်သက်၍ အစအနပင်မပါရှိခဲ့ပေ။ ထို့အပြင် ပါရှားခေတ် (ဘီ.စီ.အီး. ၅၃၇-၄၄၃) ၏အစောပိုင်းအချိန်အတွင်းရေးသားခဲ့ကြသော ဧဇရ၊ နေဟမိနှင့် မာလခိကျမ်းစာစောင်အားလုံးတို့တွင် ဤပါရှားဘာသာ၏လွှမ်းမိုးသြဇာသက်ရောက်မှုအကြောင်း မတွေ့ရှိခဲ့ရပေ။

သို့သော် ပါရှားခေတ်နှောင်းပိုင်းအချိန်အတွင်း ဂျူးများစွာတို့သည် အဓိကပါရှားဘုရားဖြစ်သော အာဟုရာ မာဆာဒါကိုဝတ်ပြုသူများ၏အချို့သောအမြင်များကို စ၍ခံယူလာကြကြောင်း ကျမ်းပညာရှင်များကယုံကြည်ကြသည်။ ယင်းကို ရေပန်းစားလှသောအယူသီးမှုများနှင့် အက်ဆင်းတို့၏ ယုံကြည်ချက်များတွင် မြင်တွေ့ရပေသည်။ ခွေးအ၊ အခြားကန္တာရသတ္တဝါများနှင့် ညငှက်တို့အတွက် သုံးနေကျဟေဗြဲစကားလုံးတို့သည် ဂျူးတို့၏စိတ်ထဲ၌ နတ်ဆိုးဝိညာဉ်များ၊ ဗာဗုလုန်နှင့်ပါရှားရိုးရာပုံပြင်တို့မှညသတ္တဝါကြီးများတို့နှင့် ဆက်စပ်တွေးတောလာကြသည်။

ဂျူးတို့သည် တိတ္ထိသဘောထားများကို ခြားနားသည့်အမြင်မှ စတင်ရှုမြင်လာကြသည်။ ကောင်းကင်၊ ငရဲ၊ ဝိညာဉ်၊ နှုတ်ကပါဌ်တော် (လိုဂေါ့စ်) နှင့် ဉာဏ်ပညာတို့နှင့်ပတ်သက်သောယူဆချက်အားလုံးသည် အဓိပ္ပာယ်သစ်များဖြင့်ဖြစ်လာလေသည်။ ထို့အပြင် ထိုအချိန်ကသွန်သင်ကြသည့်အတိုင်း ဘုရားသခင်သည် လူတို့နှင့်မဆက်သွယ်တော့လောက်သည့်အထိ ကွာလှမ်းလွန်းနေမည်ဆိုလျှင် ကိုယ်တော်အတွက် ကြားဝင်ဖျန်ဖြေပေးသူများလိုအပ်လာလေပြီ။ ဤကြားဝင်ဖျန်ဖြေပေးခြင်းနှင့် ကာကွယ်စောင့်ထိန်းပေးခြင်းဝိညာဉ်များကို ဂရိတို့က ဒီမွန်စ်ဟုခေါ်ကြသည်။ ဒီမွန်စ် (နတ်ဆိုးများ) သည် ကောင်းနိုင် သို့မဟုတ် ဆိုးနိုင်သည်ဟူသည့်သဘောထားကိုခံယူလာကြရာ ဂျူးများသည် နတ်ဆိုး၏ထိန်းချုပ်မှုကို ခံလာကြရသည်။

အကျိုးပြုသောပြောင်းလဲမှုတွင် ဒေသခံဝတ်ပြုရေးပါဝင်သည်။ ဘာသာရေးဆိုင်ရာပညာသင်ကြားမှုနှင့် ဝတ်ပြုဆုတောင်းမှုအတွက် အိမ်နီးချင်းဂျူးလူစုတို့တွေ့ဆုံရာနေရာအဖြစ် တရားဇရပ်များ လျင်မြန်စွာပေါ်ထွက်လာသည်။ ဂျူးတရားဇရပ်များ မည်သည့်အချိန်၊ မည်သည့်နေရာနှင့်မည်သို့စတင်ခဲ့ကြောင်းကိုမူ အတိအကျမသိရပေ။ ဝေးလံသောနေရာများရှိ ဂျူးတို့သည် ဗိဗာန်တော်သို့မသွားနိုင်သောအခါများ၌ တရားဇရပ်များက ဝတ်ပြုရေးအတွက် သူတို့၏လိုအပ်ရာများကိုဖြည့်စွက်ပေးသောကြောင့် ယင်းကို နယ်နှင်ခံရသည့်ကာလ သို့မဟုတ် နယ်နှင်ခံရပြီးသည့်နောက်ပိုင်းအချိန်များတွင် တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်မည်ဟု အများအားဖြင့်ယုံကြည်ကြသည်။ သိသိသာသာပင် ယင်းတို့သည် ‘မှောင်မိုက်ထဲမှ အံ့ဖွယ်သောအလင်းတော်သို့ခေါ်သွင်းတော်မူသော ဘုရားသခင်၏ဂုဏ်ကျေးဇူးများကို ဖော်ပြစေခြင်းငှာ’ ယေရှုနှင့်တပည့်တော်များအတွက် ကောင်းမွန်လှသော လူထုဆွေးနွေးရာအရပ် ဖြစ်လာလေသည်။—၁ ပေတရု ၂:၉။

ယုဒဘာသာတွင် အယူအဆအမျိုးမျိုး ရှိသောဂိုဏ်းများကို လက်ခံခဲ့ကြ

ဘီ.စီ.အီး. ဒုတိယရာစုတွင် အယူအဆအမျိုးမျိုးရှိသောဂိုဏ်းများ စတင်ပေါ်ထွက်လာလေသည်။ ယင်းတို့သည် ကွဲပြားသောဘာသာရေးအဖွဲ့အစည်းများမဟုတ်ကြပါ။ သို့အစား ယင်းတို့မှာ လူတို့ကိုလွှမ်းမိုး၍ နိုင်ငံကိုထိန်းချုပ်ရန်ကြိုးစားနေကြသော ဂျူးဓမ္မဆရာများ၊ တွေးခေါ်ပညာရှင်များနှင့် နိုင်ငံရေးတွင်ပါဝင်လုပ်ဆောင်သူများဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားသော အသင်းအဖွဲ့ငယ်လေးများဖြစ်ကာ အားလုံးတို့သည် ယုဒဘာသာ၏အရိပ်အာဝါသအောက်ကပင်ဖြစ်ကြသည်။

နိုင်ငံရေးလိုက်စားကြသောဇဒ္ဒုကဲတို့သည် အများအားဖြင့် ကြွယ်ဝသောအထက်တန်းလွှာများမှဖြစ်ကာ ဘီ.စီ.အီး. ဒုတိယရာစုအလယ်ပိုင်းလောက်ကပုန်ကန်ထကြွခဲ့သော ဟတ်စမိုနီယန်အချိန်ကတည်းက ကျွမ်းကျင်လှသောသံတမန်ရေးကြောင့် သူတို့ကို လူသိများကြသည်။ သူတို့ထဲမှအများစုမှာ ယဇ်ပုရောဟိတ်များဖြစ်သော်လည်း အချို့မှာ စီးပွားရေးသမားများနှင့် မြေပိုင်ရှင်များဖြစ်ကြသည်။ ယေရှုမွေးဖွားလာသည့်အချိန်၌ ဇဒ္ဒုကဲအများစုတို့သည် ပါလက်စတိုင်းအပေါ် ရောမအုပ်ချုပ်နေခြင်းကို နှစ်သက်ကြသည်။ အကြောင်းမှာ ယင်းသည် ပို၍တည်ငြိမ်မှုရှိစေပြီး လက်ရှိအခြေအနေကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းနိုင်မည်ဟု သူတို့ထင်ကြသည်။ (ယောဟန် ၁၁:၄၇၊ ၄၈ နှိုင်းယှဉ်။) အနည်းစုတို့ (ဟေရုဒ်တပည့်များ) က ဟေရုဒ်၏မျိုးနွယ်မှ အုပ်ချုပ်ခြင်းသည် အမျိုးသားရေးယူဆချက်အတွက် ပို၍သင့်တော်မည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေ ဇဒ္ဒုကဲတို့သည် နိုင်ငံတော်ကို ဂျူးအယူသီးမှု၏ လက်ထဲတွင်မထားလိုကြသလို ယဇ်ပုရောဟိတ်များမှလွဲ၍ ဗိဗာန်တော်ကို မည်သူမျှမထိန်းချုပ်စေလိုကြပေ။ ဇဒ္ဒုကဲတို့၏ယုံကြည်ချက်များသည် ရှေးရိုးစွဲဖြစ်ပြီး မောရှေစာစောင်များကို သူတို့၏အနက်ဖွင့်ချက်အပေါ် အဓိကအခြေခံထားကာ တန်ခိုးထက်မြတ်သော ဖာရိရှဲတို့၏ဂိုဏ်းအပေါ် သူတို့၏ဆန့်ကျင်မှုကိုလည်းထင်ဟပ်ပြသည်။ (တမန်တော် ၂၃:၆-၈) ဇဒ္ဒုကဲတို့သည် ဟေဗြဲကျမ်းစာစောင်များပါ ပရောဖက်ပြုချက်များကို ခန့်မှန်းချက်များသာဖြစ်သည်ဟုဆိုကာ ငြင်းပယ်ကြသည်။ သမိုင်းဆိုင်ရာ၊ ကဗျာဆိုင်ရာနှင့် စကားပုံဆိုင်ရာ ကျမ်းစာစာစောင်များသည် မှုတ်သွင်းခြင်းမခံရသည့်အပြင် လိုလည်းမလိုအပ်ဟု သူတို့သွန်သင်ကြသည်။

ဖာရိရှဲများသည် ဂရိအချိန်ကာလအတွင်းက ဂျူးဆန့်ကျင်ရေးဂရိထုံးတမ်းစဉ်လာဝါဒကို အားသွန်ခွန်စိုက်တန်ပြန်တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် စတင်ပေါ်ထွက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော် ယေရှုခေတ်သို့ရောက်သောအခါ၌ သူတို့သည် ခက်ထန်ခိုင်မာသူ၊ ထုံးတမ်းစဉ်လာကို ဦးစားပေးသောသူ၊ ဥပဒေနှင့်အညီ လှေနံဓားထစ်လိုက်လျှောက်သောသူ၊ မာနကြီးသောသူ၊ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုဖြောင့်မတ်သည်ဟုထင်သောသူ၊ ဘာသာသွင်းသောသူနှင့် တရားဇရပ်၌သင်ကြားပို့ချချက်များမှတစ်ဆင့် နိုင်ငံကိုထိန်းချုပ်ရန်ကြိုးစားကြသောဆရာများ ဖြစ်နေကြသည်။ သူတို့သည် အဓိကအားဖြင့် အလယ်အလတ်တန်းစားမှလာကြပြီး သာမန်လူများကို အထင်အမြင်သေးကြသည်။ ယေရှုသည် ဖာရိရှဲအများစုကို ကိုယ်ကျိုးရှာသူများ၊ သနားခြင်းကင်းမဲ့ကာ ငွေကိုသာတပ်မက်သည့် အရေခြုံသူများအဖြစ် ဖော်ပြခဲ့သည်။ (မဿဲ၊ အခန်းကြီး ၂၃) ဟေဗြဲကျမ်းတစ်အုပ်လုံးကို သူတို့၏ကိုယ်ပိုင်ရှင်းလင်းချက်များနှင့်အညီ လက်ခံကြသော်လည်း သူတို့၏နှုတ်တိုက်ထုံးတမ်းများကို ယင်းနှင့်ထပ်တူ သို့မဟုတ် ပို၍စွဲလမ်းကြသည်။ သူတို့၏ထုံးတမ်းစဉ်လာများသည် “ပညတ်ကို ဝန်းရံထားသည့်စည်းရိုးတစ်ခု” ဖြစ်သည်ဟု သူတို့ဆိုကြသည်။ သို့သော် စည်းရိုးတစ်ခုဖြစ်ဖို့ဝေးစွ၊ သူတို့၏ထုံးတမ်းစဉ်လာများသည် ဘုရားသခင့်နှုတ်ကပါဌ်တော်ကို အချည်းနှီးဖြစ်စေပြီး လူထုကို ဇဝေဇဝါဖြစ်စေသည်။—မဿဲ ၂၃:၂-၄; မာကု ၇:၁၊ ၉-၁၃။

အက်ဆင်းတို့သည် အနည်းငယ်သာရှိ၍သီးခြားရပ်ကွက်များတွင် နေထိုင်ကြဟန်ရှိသည့် နားလည်ရခက်သောသူများဖြစ်သည်။ သူတို့သည် ကတိတော်တည်ရာမေရှိယကိုကြိုဆိုရန် သန့်ရှင်းစွာဖြင့်စောင့်မျှော်နေကြသည့် စစ်မှန်သောဣသရေလအကြွင်းအကျန်ဖြစ်သည်ဟု သူတို့ကိုသူတို့ယူမှတ်ကြသည်။ အက်ဆင်းတို့သည် ဘာသာတရားကိုင်းရှိုင်းပြီး ကိုယ့်ကိုယ်ကိုခြိုးခြံကြပ်မတ်လွန်းသည့်အသက်တာဖြင့်နေထိုင်ကြသည်။ ထို့အပြင် သူတို့၏ယုံကြည်ချက်အများစု၌ ပါရှားနှင့်ဂရိယူဆချက်များ ထင်ဟပ်ပေါ်လွင်ခဲ့သည်။

လွတ်လပ်သောဂျူးနိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်ပေါ်ရေးကို တားဆီးသူအားလုံးတို့အား ရန်သူများအဖြစ် ဘာသာရေးလှုံ့ဆော်မှုအရအယူသီးသော မျိုးချစ်စိတ်ပြင်းထန်သူ ဇေလုတ်အဖွဲ့အသီးသီးတို့က ယူဆကြသည်။ သူတို့သည် ဟတ်စမိုနီယန်များနှင့်ဆင်တူပြီး ယင်းကို အကောင်းဆုံးသောအရာကိုမှရလိုသည့် စွန့်စွန့်စားစားလုပ်ဆောင်တတ်ကြသော လုလင်ပျိုများက အများအားဖြင့်နှစ်သက်ကြသည်။ ဓားပြများ သို့မဟုတ် တော်လှန်သူများအဖြစ်ယူမှတ်ခံရသည့် ဤသူများသည် ပြောက်ကျားစနစ်များကိုအသုံးပြုကြပြီး တောလမ်းခရီးနှင့် ပြည်သူ့ပန်းခြံများကို အန္တရာယ်ပြုကြရာ ထိုခေတ်အခါ၏စိုးရိမ်မှုများကို တိုးများစေသည်။

အီဂျစ်နိုင်ငံတွင် ဂရိအတွေးအခေါ်ပညာသည် အလက်ဇန္ဒြီးယားမြို့သား ဂျူးတို့အလယ်တွင် ရှင်သန်ကြီးထွားလျက်ရှိသည်။ ထိုနေရာမှ ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံနှင့် ဒိုင်အာစပေါရားနယ်မြေတွင်ရှိ အရပ်ရပ်သို့ကွဲပြားရောက်ရှိနေသောဂျူးများထံသို့ ပျံ့နှံ့သွားလေသည်။ ကျမ်းပိုနှင့် စယူဒီပီဂရာဖာကိုရေးသော ဂျူးတွေးခေါ်ပညာရှင်များသည် မောရှေ၏အရေးအသားများကို ရှင်းလင်းပီပြင်မှုမရှိ၊ ငြီးငွေ့ဖွယ်ကောင်းသော ဇာတ်လမ်းများအဖြစ် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုကြသည်။

ရောမခေတ်တိုင်လေသော် ဂရိထုံးတမ်းစဉ်လာဝါဒများသည် ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံကို လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေးနှင့် အတွေးအခေါ်ပိုင်းအရ လုံးဝပြောင်းလဲစေခဲ့ပေပြီ။ ဂျူးများ၏ ကျမ်းစာအခြေခံသောဘာသာတရားအစား ကျမ်းစာသမ္မာတရားအနည်းငယ်နှင့်အတူ ဗာဗုလုန်၊ ပါရှားနှင့် ဂရိအယူအဆများရောပြွမ်းထားသည့် ဂျူးဘာသာတရားဖြစ်လာချေပြီ။ သို့ရာတွင် ဇဒ္ဒုကဲများ၊ ဖာရိရှဲများနှင့် အက်ဆင်းတို့သည် ထိုလူမျိုး၏ ၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှပင်မရှိချေ။ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော ဤသြဇာ၏ဝဲသြဃထဲတွင် ကျော့မိနေကြသည့် ဂျူးလူမျိုးအများစုတို့သည် “ထိန်းသူမရှိဘဲ ပစ်ထားသောသိုးကဲ့သို့ဖြစ်” နေကြသည်။—မဿဲ ၉:၃၆။

ထိုမှောင်မိုက်လောကအတွင်းသို့ ယေရှုခရစ် ချင်းနင်းဝင်ရောက်တော်မူခဲ့သည်။ ကိုယ်တော်၏ ဤဖိတ်ခေါ်ချက်သည် အလွန်စိတ်အားတက်ဖွယ်ဖြစ်ပေသည်– “ဝန်လေး၍ပင်ပန်းသောသူအပေါင်းတို့ ငါ့ထံသို့လာကြလော့။ ငါသည်လန်းဆန်းစေမည်။” (မဿဲ ၁၁:၂၈) “ငါသည် ဤလောက၏အလင်းဖြစ်” တော်မူသည်ဟူသည့် ကိုယ်တော်၏မိန့်တော်မူချက်သည် အလွန်အားတက်ဖွယ်ဖြစ်သည်တကား! (ယောဟန် ၈:၁၂) ကိုယ်တော်၏ ဤရွှင်မြူးဖွယ်ကတိတော်သည်လည်း အလွန်နှစ်မြို့ဖွယ်ဖြစ်ပါသည်တကား– “ငါ့နောက်သို့လိုက်သောသူသည် မှောင်မိုက်၌မသွားမလာ၊ အသက်၏အလင်းကိုရလိမ့်မည်!”—ယောဟန် ၈:၁၂။

[စာမျက်နှာ ၂၆ ပါ ရုပ်ပုံ]

ဂျူးဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များသည် ဝိညာဏမှောင်မိုက်ထဲ၌ရှိနေကြကြောင်း ယေရှုဖော်ပြခဲ့

[စာမျက်နှာ ၂၈ ပါ ရုပ်ပုံ]

အန်တီအုပ်ကပ် ၄ (အီပီဖာနစ်) ၏ပုံပါသောဒ င်္ဂါး

[Credit Line]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.