“. . .ဆင်းရဲခြင်း၏ အစအဦး”

၁၁၊ ၁၂။ ပထမကမ္ဘာစစ်သည် အဘယ်နည်းဖြင့် “. . .ဆင်းရဲခြင်း၏ အစအဦး” မျှသာဖြစ်သနည်း။

^၁၁ ယေရှုပရောဖက်ပြုချက်၏ အစောပိုင်း အခန်းငယ်များကို ဤစကားများဖြင့် နိဂုံးချုပ်ထားသည်– “ထိုအမှုအရာတို့သည် . . .ဆင်းရဲခြင်း၏ အစအဦးဖြစ်သတည်း။” ပထမကမ္ဘာစစ်၏ အခြေအနေသည် ဤအတိုင်းပင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၁၈ ခုနှစ်တွင် စစ်ကြီးပြီးဆုံးသွားသော်လည်း အဓွန့်ရှည်တည်တံ့သောငြိမ်းချမ်းရေးကို မဆောင်ကြဉ်းပေးနိုင်ခဲ့ချေ။ ၎င်းနောက် များမကြာမီ အီသီယိုးပီးယား၊ လိုင်ဘေးရီးယား၊ စပိန်၊ ရုရှား၊ အိန္ဒိယနှင့် အခြားနိုင်ငံများတွင် အကန့်အသတ်ရှိသော်လည်း ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သည့်စစ်ပွဲများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ထို့နောက် စစ်သားနှင့်အရပ်သား သန်း ၅၀ ခန့်အသက်ဆုံးရှုံးရသည့် ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်းသော ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး ဖြစ်လာသည်။

^၁၂ ထို့အပြင် အခါအားလျော်စွာ ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်များနှင့် ယာယီအတိုက်အခိုက်ရပ်စဲမှုများရှိသော်ငြားလည်း လူသားတို့သည် စစ်ဖြစ်ဆဲပင်။ ၁၉၆၀ ပြည့်နှစ်ကတည်းက တိုက်လာခဲ့သည့် စစ်ပွဲကြီး ၈၁ ခုကြောင့် ယောက်ျား၊ မိန်းမ၊ ကလေးပေါင်း ၁၂,၅၅၅,၀၀၀ သေဆုံးခဲ့ရကြောင်း ၁၉၈၇ ခုနှစ်တွင် သတင်းရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၈၇ ခုနှစ်တွင် သမိုင်းတစ်လျှောက် ယခင် မည်သည့်နှစ်ကထက်မဆို စစ်ပို၍ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရသည်။^၁ ထို့အပြင် စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုနှင့် စစ်အသုံးစရိတ်အတွက် ယခုအခါ နှစ်စဉ် စုစုပေါင်း ဒေါ်လာ ၁,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀ အထိသုံးစွဲလျက်ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးကို ကမောက်ကမဖြစ်စေသည်။^၂ ‘လူတစ်မျိုးနှင့်တစ်မျိုး တစ်နိုင်ငံနှင့်တစ်နိုင်ငံ ရန်ဘက်ပြုကြလိမ့်မည်’ ဟူသည့် ယေရှု၏ပရောဖက်ပြုချက်သည် ဧကန်မုချ ပြည့်စုံလျက်ရှိနေပြီ။ စစ်ပွဲဆိုင်ရာမြင်းနီသည် ကမ္ဘာတစ်လွှား မညှာမတာ ဆက်၍ အသော့နှင်လျက်ရှိသည်။ သို့သော် နိမိတ်၏ ဒုတိယအင်္ဂါရပ်ကော အသို့နည်း။

၁၄။ ၁၉၁၄ ခုနှစ်မှစ၍ အဘယ်အငတ်ဘေးကြီးများက ယေရှု၏ပရောဖက်ပြုချက်ကို ပြည့်စုံစေခဲ့သနည်း။

^၁၄ အချို့နိုင်ငံများတွင် လူနေမှုအဆင့်အတန်း ဤမျှမြင့်မားနေသည့် ယခုခေတ်တွင် ဤပရောဖက်ပြုချက် ဆက်လက်ပြည့်စုံနိုင်ပါမည်လော။ တစ်ကမ္ဘာလုံး၏ အခြေအနေကို တစေ့တစောင်း လေ့လာကြည့်လိုက်လျှင် အဖြေအတွက် သံသယရှင်းသွားပေမည်။ သမိုင်းအရ အငတ်ဘေးများသည် စစ်နှင့် သဘာဝကပ်ဘေးများကြောင့် ဖြစ်ပွားရသည်။ သို့ဖြစ်၍ သဘာဝကပ်ဘေးများနှင့် စစ်ပွဲများ အဆမတန်များပြားသည့် ကျွန်ုပ်တို့၏ရာစုနှစ်တွင် အငတ်ဘေးများ အကြိမ်ကြိမ်ဆိုက်ရခြင်းမှာ အံ့ဩစရာမဟုတ်ပေ။ ၁၉၁၄ ခုနှစ်ကတည်းက ကမ္ဘာ့ဒေသအများတွင် ဤကဲ့သို့သောကပ်ဘေးများ သင့်ရောက်ခဲ့သည်။ သတင်းတစ်ပုဒ်က ၁၉၁၄ ခုနှစ်မှစ၍ဖြစ်ပွားခဲ့သော အငတ်ဘေးကြီး ၆၀ ကျော်ကိုစာရင်းပြုစုထားရာ ဂရိ၊ နယ်သာလန်၊ ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု၊ နိုင်ဂျီးရီးယား၊ ချက်၊ ချီလီ၊ ပီရူး၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ ဘင်္ဂလား၊ ကမ်ပူးချား၊ အီသီယိုးပီးယားနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံ အစရှိသည်ဖြင့် အလှမ်းကွာဝေးလှသည့် နိုင်ငံဒေသများတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။^၃ ဤအငတ်ဘေးများအနက် အချို့မှာ နှစ်ပေါင်းများစွာ တာရှည်ပြီး လူပေါင်းသန်းနှင့်ချီ၍ သေဆုံးစေခဲ့သည်။

မြေငလျင်လှုပ်ခြင်းများ

၁၇။ ၁၉၁၄ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း များမကြာမီ အပျက်အစီးကြီးမားသည့် အဘယ်ငလျင်ကြီး လှုပ်ခဲ့သနည်း။

^၁၇ ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီး စတင်ဖြစ်ပွား၍ လပိုင်းမျှသာကြာသေးသည့် ၁၉၁၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် အီတလီနိုင်ငံ အဘရူဇီဒေသတွင် မြေငလျင်တစ်ခုလှုပ်သွားရာ လူပေါင်း ၃၂,၆၁၀ အသက်ဆုံးခဲ့ရသည်။ ဤကပ်ဘေးကြီးက ယေရှုရောက်ရှိစဉ်အတွင်း စစ်နှင့်အစာခေါင်းပါးခြင်းအပြင် အခြားကပ်ဘေးတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပျက်လာမည့်အကြောင်း သတိရစေသည်– “အရပ်ရပ်တို့၌ . . . မြေကြီးလှုပ်ခြင်းတို့သည် ဖြစ်ကြလိမ့်မည်။” စစ်ဘေးနှင့် ငတ်မွတ်ဘေးနည်းတူပင် အဘရူဇီငလျင်မှာလည်း “. . .ဆင်းရဲခြင်း၏ အစအဦးဖြစ်သတည်း။”a