ရှေး ခရစ်ယာန် များနှင့် ဤလောက

လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်းနှစ်ထောင်ခန့်က အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသတွင် အံ့သြဖွယ်အကောင်းဆုံးဖြစ်ရပ်တစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။ ဘုရားသခင်၏တစ်ပါးတည်းသောသားတော်သည် မိမိကောင်းကင်စံမြန်းရာမှ လူ့လောကတွင် ခဏတာလာရောက်နေထိုင်ရန် စေလွှတ်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ လူသားအများစုမည်သို့တုံ့ပြန်ခဲ့ကြသနည်း။ တမန်တော်ယောဟန်ဤသို့ဖြေကြားသည်။ “ဤလောက၌ရှိနေတော်မူလျက်ပင် ကိုယ်တော် [ယေရှု] အားဖြင့်ပေါ်လာသောဤလောကသည် ကိုယ်တော်ကိုမသိ။ ကိုယ့်ဒေသအရပ် [ဣသရေလပြည်] သို့ကြွလာတော်မူသော် ကိုယ့်လူမျိုးတော်သည် လက်မခံချေ။”—ယောဟန် ၁:၁၀၊ ၁၁၊ သမ။

လောကသည် ဘုရားသခင်၏သားတော်ယေရှုခရစ်ကို လက်မခံခဲ့ကြချေ။ အဘယ်ကြောင့်နည်း။ အကြောင်းတစ်ချက်ကို ယေရှုဤသို့ရှင်းပြခဲ့သည်။ “လောကီသားတို့သည် . . . ငါ့ကိုမုန်းကြ၏။ အကြောင်းမူကား၊ ငါသည်သူတို့အကျင့်ဆိုးညစ်ကြောင်းကို သက်သေခံ၏။” (ယောဟန် ၇:၇) နောက်ဆုံးတွင် ဂျူးဘာသာရေးခေါင်းဆောင်အချို့၊ ဧဒုံဘုရင်နှင့် ရောမနိုင်ငံရေးသမားများအားဖြင့် ကိုယ်စားပြုခြင်းခံရသော ဤလောကသည်ပင် ယေရှုအား သေခြင်းသို့ပို့ဆောင်ခဲ့သည်။ (လုကာ ၂၂:၆၆–၂၃:၅။ တမန်တော် ၃:၁၄၊ ၁၅၊ ၄:၂၄-၂၈) ယေရှု၏နောက်တော်လိုက်များကောမည်သို့နည်း။ လောကက သူတို့အား ပိုမို၍လက်ခံလိုပါသလော။ လက်မခံလိုပါ။ ကိုယ်တော်မသေဆုံးမီကလေးမှာပင် သူတို့အား ဤသို့သတိပေးခဲ့သည်။ “သင်တို့သည် လောကီနှင့်ဆက်ဆံလျှင် လောကီသားတို့သည် မိမိတို့နှင့်ဆက်ဆံသောသင်တို့ကို ချစ်ကြလိမ့်မည်။ သင်တို့သည် လောကီနှင့်မဆက်ဆံ၊ လောကီထဲကငါရွေးကောက်သောသူဖြစ်သောကြောင့် လောကီသားတို့သည် သင်တို့ကိုမုန်းကြ၏။”—ယောဟန် ၁၅:၁၉။

တမန်တော်များအချိန်

ယေရှု၏စကားများမှန်ကန်ကြောင်းထင်ရှားခဲ့သည်။ ကိုယ်တော်သေဆုံးပြီးနောက် ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်အကြာတွင် သူ၏တမန်တော်များအဖမ်းခံရပြီး ခြိမ်းခြောက်ခြင်း၊ ရိုက်နှက်ခြင်းများကိုခံရကြသည်။ (တမန်တော် ၄:၁-၃၊ ၅:၁၇၊ ၁၈၊ ၄၀) ထို့နောက်မကြာမီအတွင်းမှာပင် ဇွဲရှိသူသတေဖန်သည် ဂျူးတရားရုံးဆန်ဟီဒရင်သို့ ဆွဲငင်ဖမ်းဆီးခြင်းခံရပြီး ကျောက်ခဲနှင့်ပေါက်သတ်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ (တမန်တော် ၆:၈-၁၂။ ၇:၅၄၊ ၅၇၊ ၅၈) နောက်ပိုင်းတွင် တမန်တော်ယာကုပ်သည် ပထမမြောက်ဟေရုဒ်အဂြိပ္ပမင်း၏ သေဒဏ်စီရင်ခြင်းခံခဲ့ရပြန်သည်။ (တမန်တော် ၁၂:၁၊ ၂) ပေါလုသည် သူ၏သာသနာပြုခရီးစဉ်အတွင်း ဒိုင်အာစပေါရားမြို့မှဂျူးများ၏လှုံ့ဆော်မှုကြောင့် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။—တမန်တော် ၁၃:၅၀။ ၁၄:၂၊ ၁၉။

ယင်းသို့ဆန့်ကျင်ခြင်းကို ရှေးခရစ်ယာန်များမည်သို့တုံ့ပြန်ခဲ့ကြသနည်း။ ကနဦးအချိန်များက ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များသည် ယေရှု၏နာမနှင့်ဟောပြောခြင်းကို တမန်တော်များအား ယေရှု၏နာမဖြင့်ဟောပြောခြင်းကိုတားမြစ်ခဲ့သောအခါ တမန်တော်များက “လူထက်ဘုရားသခင်ကို အုပ်စိုးရှင်အဖြစ်ကျွန်ုပ်တို့သာ၍နာခံရမည်” ဟုပြန်ပြောခဲ့ကြသည်။ (တမန်တော် ၄:၁၉၊ ၂၀။ ၅:၂၉၊ ကဘ) ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်ခံရတိုင်း ယင်းသို့ပင် သူတို့ဆက်၍သဘောပိုက်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် တမန်တော်ပေါလုက ရောမရှိခရစ်ယာန်များအား “အစိုးရသောမင်းအာဏာစက်၏အုပ်စိုးခြင်းကို လူတိုင်းဝန်ခံ” ရန် ဆုံးမသြဝါဒပေးလိုက်သည်။ “လူအပေါင်းတို့နှင့် အသင့်အတင့်နေရန်” ကိုလည်း သူအကြံပြုလိုက်သည်။ (ရောမ ၁၂:၁၈။ ၁၃:၁) ထို့ကြောင့် ရှေးခရစ်ယာန်များသည် မျှမျှတတဖြစ်အောင် ခက်ခက်ခဲခဲရပ်တည်ခဲ့ကြရသည်။ သူတို့သည် ဘုရားသခင်အား မိမိတို့၏မူလအုပ်စိုးရှင်အဖြစ် နာခံကြသည်။ တစ်ချိန်တည်းတွင် သူတို့သည် တိုင်းပြည်အာဏာပိုင်များ၏လက်အောက်ခံများဖြစ်ကြပြီး လူအားလုံးနှင့်အသင့်အတင့်နေနိုင်ရန် ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။

ရောမအသိုင်းအဝိုင်းရှိခရစ်ယာန်များ

လွန်ခဲ့သည့်ပထမရာစု ရောမတို့၏အသိုင်းအဝိုင်းတွင် ခရစ်ယာန်တို့သည် ရောမစစ်တပ်ကထိန်းသိမ်းခဲ့သော ပက်က်စ်ရိုမာနာ ခေါ် ရောမငြိမ်းချမ်းရေးအစီအစဉ်အားဖြင့် အကျိုးခံစားခဲ့ရမည်မလွဲဖြစ်သည်။ တည်ငြိမ်သောဥပဒေနှင့်အမိန့်ပြဌာန်းချက်များ၊ ကောင်းမွန်သောလမ်းမများ၊ အတော်အသင့်လုံခြုံမှုရှိသည့် ရေကြောင်းခရီးစဉ်များတို့က ခရစ်ယာန်ဘာသာတိုးတက်ပျံ့နှံ့ရန်အတွက် အခြေအနေကောင်းများဖြစ်ခဲ့သည်။ ရှေးခရစ်ယာန်များသည် လောကတွင် မိမိတို့ပေးဆောင်စရာရှိသည်များကို အသိအမှတ်ပြုကြပြီး ယေရှုပေးခဲ့သည့် “ကဲသာဘုရင်၏ဥစ္စာကို ကဲသာဘုရင်အားဆက်ပေးကြလော့” ဟူသောပညတ်ချက်ကို သူတို့လိုက်နာခဲ့ကြသည်။ (မာကု ၁၂:၁၇) ရောမဧကရာဇ်အန်တိုနီနပ်စ်ပိုင်းယပ်စ် (စီ၊ အီး ၁၃၈-၁၆၁) ထံစာရေးရာတွင် ဂျပ်စ်တင်မာတာက ခရစ်ယာန်များသည် “အခြားသူအားလုံးထက် သဘောလွယ်သူများဖြစ်ကြသည်”၊ သူတို့၏အခွန်များကို ပေးဆက်ကြသည်ဟုပြောခဲ့သည်။ (First Apology, အခန်း ၁၇) စီ၊ အီး ၁၉၇ ခုတွင် တာတူလျန်က ရောမအာဏာပိုင်များအား သူတို့၏အခွန်ကောက်သူများသည် “ခရစ်ယာန်များကို အလွန်ကျေးဇူးတင်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း”၊ အကြောင်းမှာ ခရစ်ယာန်များသည် အခွန်အတုတ်များကို အသိစိတ်ရှိရှိဖြင့်ပေးဆက်ကြသောကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း ပြောခဲ့သည်။ (Apology, အခန်း ၄၂) ယင်းကား မင်းအာဏာစက်ကိုဝန်ခံရမည်ဟူသော ပေါလု၏သြဝါဒကို သူတို့လိုက်နာသည့်နည်းတစ်နည်းဖြစ်သည်။

ထို့အပြင် ရှေးခရစ်ယာန်များသည် သူတို့၏ခရစ်ယာန်စည်းမျဉ်းများကခွင့်ပြုသရွေ့ မိမိတို့၏အိမ်နီးချင်းများနှင့် အသင့်အတင့်နေနိုင်ရန်ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ယင်းသည်မလွယ်ကူခဲ့ပါ။ သူတို့ပတ်ဝန်းကျင်ရှိလောကသည် ဆိုးဝါးသည့်စာရိတ္တယိုယွင်းမှုနှင့် ဂရိနှင့်ရောမတို့၏ ဧကရာဇ်ဝတ်ပြုရေးပါဝင်သောကိုးကွယ်မှုများတွင် စုံးစုံးမြုပ်နေခဲ့သည်။ ရောမတို့၏တိတ္ထိဘာသာသည် မဖြစ်မနေရသည့်နိုင်ငံဘာသာဖြစ်ခဲ့သဖြင့် ယင်းတို့ကိုလိုက်လျှောက်ရန်ငြင်းဆိုသူမည်သူမဆို အစိုးရ၏ရန်သူအဖြစ် ယူမှတ်ခံခဲ့ရသည်။ ယင်းသည် ခရစ်ယာန်များအား မည်သို့ဖြစ်စေခဲ့သနည်း။

အောက်စဖို့တက္ကသိုလ်ပါမောက္ခ အီး၊ ဂျီ၊ ဟာဒီ ဤသို့ရေးသားခဲ့သည်။ “တာတူလျန်သည် ရုပ်ပုံကိုးကွယ်ခြင်းအပါအဝင် မိမိတို့ဩတ္တပ္ပစိတ်အတိုင်းလိုက်လျှောက်တတ်သောခရစ်ယာန်များအတွက် မဖြစ်နိုင်သည့်အရာမြောက်မြားစွာကို ထည့်သွင်းဖော်ပြခဲ့သည်။ ဥပမာ၊ စာချုပ်စာတန်းများချုပ်ဆိုရာတွင် ကျိန်ဆိုလေ့ရှိခြင်း၊ ပွဲနေ့များတွင် တံခါးများ၌မီးထွန်းခြင်းစသည်ဖြင့်၊ တိတ္ထိဘာသာရေးပွဲများ၊ အားကစားပွဲများ၊ ဆပ်ကပ်များ၊ လောကီ [တိတ္ထိကျမ်းဂန်] စာပေများကိုသင်ကြားခြင်းအတတ်ပညာ၊ စစ်မှုထမ်းခြင်း၊ လူထုဆိုင်ရာရာထူးရာခံများ။”—Christianity and the Roman Government.

ခရစ်ယာန်ယုံကြည်ချက်ကိုမစွန့်ပယ်ဘဲနှင့် ရောမတို့၏လောကတွင်နေထိုင်ရန် အလွန်ခဲယဉ်းသည်။ ပြင်သစ်ကက်သလစ်စာရေးဆရာ အေ၊ ဟာမဲန်က “ဘုရားရေးရာကိုမဆန့်ကျင်ဘဲ တစ်ဆင့်တိုးရန်မလွယ်ကူပါ။ ခရစ်ယာန်ရပ်တည်မှုသည် သူ့အား နေ့စဉ်ပြဿနာများကိုတွေ့ကြုံရစေသည်။ သူသည် လူ့ဘောင်၏အစွန်အဖျားတွင်အသက်ရှင်နေရသည် . . . သူသည် အိမ်တွင်၊ လမ်းများတွင်၊ ဈေးများတွင် အဖန်တလဲလဲပြဿနာရင်ဆိုင်ရသည် . . . ရောမနိုင်ငံသားဟုတ်သည်ဖြစ်စေ၊ မဟုတ်သည်ဖြစ်စေ လမ်းပေါ်လျှောက်သွားသောသူတိုင်း ဗိမာန် သို့မဟုတ် ကျောက်ရုပ်တစ်ခုရှေ့ရောက်လျှင် ခေါင်းဆောင်းကိုချွတ်ပစ်ရသည်။ မယုံသင်္ကာမှုကိုနှိုးဆွခြင်းမရှိဘဲ ယင်းအမှုကိုသူမည်သို့ရှောင်လွဲနိုင်မည်နည်း။ နိုင်ငံအပေါ်သစ္စာစောင့်သိကြောင်းတင်ပြသည့်လုပ်ရပ်ကိုမလုပ်ဘဲ မည်သို့လိုက်လျောညီထွေနေနိုင်မည်နည်း။ သူသည်စီးပွားရေးလုပ်ပြီး ငွေချေးငှားလိုပါက ငွေချေးပေးသူထံတွင် ဘုရားများ၏အမည်ကိုတိုင်တည်၍ ကျိန်ဆိုရသည် . . . လူထုခေါင်းဆောင်အဖြစ်ကိုသူလက်ခံလျှင် ယဇ်ပူဇော်မှုတစ်ခုကိုပြုရန် မျှော်လင့်ခံရတတ်သည်။ စစ်တပ်သွင်းခံရပါက ကျိန်ဆိုခြင်း၊ စစ်နှင့်ဆိုင်သောအမှုကိစ္စများတွင်ပါဝင်ခြင်းတို့မှ မည်သို့ရှောင်လွဲနိုင်မည်နည်း။”—La vie quotidienne des premiers chrétiens (95-197) (Daily Life Among the Early Christians, 95-197 C. E)

တိုင်းသူပြည်သားကောင်းများဖြစ်သော်လည်း မကောင်းပြောဆိုခံရကြ

စီ၊ အီး ၆၀ သို့မဟုတ် ၆၁ ခုနှစ်၊ နီရိုဘုရင်ထံအစစ်ဆေးခံရန် ရောမမြို့တွင်ပေါလုစောင့်ဆိုင်းနေရစဉ်က ရှေးခရစ်ယာန်များနှင့်ပတ်သက်၍ ဂျူးခေါင်းဆောင်များက “ဤဘာသာသည် အရပ်ရပ်တို့၌ကဲ့ရဲ့ပြစ်တင်ခြင်းကိုခံရသောဘာသာဖြစ်သည်” ဟုဆိုခဲ့ကြသည်။ (တမန်တော် ၂၈:၂၂) ခရစ်ယာန်များသည် ကဲ့ရဲ့ပြစ်တင်ခြင်းခံခဲ့ရကြောင်း—သို့သော် မတရားသဖြင့်ဖြစ်ကြောင်းကို သမိုင်းမှတ်တမ်းများကသက်သေထူသည်။ အီး၊ ဒဗျူ၊ ဘားနီးစ်ရေးသည့် The Rise of Christianity စာအုပ်တွင် ဤသို့သူပြောပြထားသည်။ “အထောက်အထားခိုင်လုံသောရှေးမှတ်တမ်းများအရ ခရစ်ယာန်လှုပ်ရှားမှုသည် ထူးခြားသောစာရိတ္တဗလနှင့် ဥပဒေနာခံခြင်းအားဖြင့် ကိုယ်စားပြုခံရသည်။ ယင်း၏ဘာသာဝင်တို့သည် တိုင်းသူပြည်သားကောင်းများနှင့် သစ္စာရှိလက်အောက်ခံများဖြစ်ရန်ဆန္ဒရှိကြသည်။ သူတို့သည် မှားယွင်းပျက်ကွက်မှုများ၊ တိတ္ထိတို့၏ဆိုးသွမ်းညစ်ညမ်းမှုများကို ရှောင်ကြသည်။ တစ်ဦးချင်းအသက်တာတွင် သူတို့သည် အေးဆေးသင့်မြတ်မှုရှိအိမ်နီးနားချင်းများ၊ ယုံကြည်အားထားရသည့်မိတ်ဆွေများဖြစ်ရန် ကြိုးစားကြသည်။ သူတို့သည် သင့်တင့်မျှတမှုရှိရန်၊ လုံ့လဝီရိယရှိရန်နှင့် သန့်ရှင်းသပ်ရပ်စွာနေထိုင်ရန် သင်ကြားခံထားကြရသည်။ နေရာအနှံ့တွင် ဖောက်ပြားယိုယွင်းမှုများနှင့် အလွန်အကျွံစည်းမဲ့ကမ်းမဲ့ဖြစ်နေသည့်ကြားတွင် သူတို့သည် သူတို့၏စည်းမျဉ်းမူကိုသစ္စာစောင့်ပါက ရိုးသား၍ယုံကြည်စိတ်ချရသူများဖြစ်ကြသည်။ သူတို့၏လိင်ဆိုင်ရာစံချိန်များသည်မြင့်မားသည်။ အိမ်ထောင်ရေးနှောင်ကြိုးသည် အာရုံစိုက်ခြင်းခံခဲ့ရပြီး သန့်ရှင်းသည့်မိသားစုဘဝရှိကြသည်။ ထိုပါရမီများအားဖြင့် လူတစ်ဦးထင်နိုင်သကဲ့သို့ ပြဿနာပေးသောနိုင်ငံသားများ သူတို့မဖြစ်နိုင်ပါ။ သို့တိုင် သူတို့သည် ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချခြင်း၊ မကောင်းပြောဆိုခြင်းနှင့် မုန်းတီးခြင်းကို ခံခဲ့ကြရသည်။”

ရှေးလူ့လောကသည် ယေရှုကိုနားမလည်ခဲ့ကြသကဲ့သို့ ခရစ်ယာန်များကိုလည်း နားမလည်ခဲ့ကြသဖြင့် သူတို့ကိုမုန်းတီးခဲ့ကြသည်။ ခရစ်ယာန်တို့သည် ဧကရာဇ်များ၊ တိတ္ထိဘုရားများကို ကိုးကွယ်ရန်ငြင်းဆန်ကြသောကြောင့် ဘုရားတရားမဲ့သူများဟု စွပ်စွဲခံခဲ့ကြရသည်။ ဘေးဥပဒ်တစ်ခုခုကျရောက်ပါက သူတို့သည် ဘုရားများကိုဒေါသထွက်အောင်ပြုသောကြောင့်ဟု ပြစ်တင်ခံရကြသည်။ သူတို့သည် စာရိတ္တယိုယွင်းသည့်ဇာတ်ပွဲများ၊ သွေးရောင်လွှမ်းသည့်ထိုးခုတ်သတ်ဖြတ်ပွဲများကို မတက်ရောက်ကြသောကြောင့် လူ့ဘောင်လောကကိုဆန့်ကျင်သူများအပြင် ‘လူသားမျိုးနွယ်ကိုမုန်းတီးသူများ’ ဟုပင်ယူမှတ်ခံရကြသည်။ အိမ်ထောင်မိသားစုများသည် ခရစ်ယာန် “ဂိုဏ်း” ကြောင့် ပြိုကွဲကြရပြီး ယင်းသည် လူသားလောကတည်တံ့ရေးအတွက် အန္တရာယ်တစ်ရပ်ဖြစ်ကြောင်း သူတို့အားဆန့်ကျင်သူများက စွပ်စွဲကြသည်။ မိမိတို့၏မယားများ ခရစ်ယာန်ဖြစ်ခြင်းထက် မတရားမေထုန်ကျူးလွန်ခြင်းကို သာ၍လိုလားသော တိတ္ထိလင်ယောက်ျားများအကြောင်းကို တာတူလျန်ပြောဆိုခဲ့သည်။

ထိုအချိန်က နေရာအနှံ့ပြုကျင့်နေကြသောသန္ဓေသားဖျက်ချမှုကို ဆန့်ကျင်ကြသောကြောင့် ခရစ်ယာန်များသည် ပြစ်တင်ဝေဖန်မှုခံခဲ့ကြရသည်။ သို့သော် သူတို့အားဆန့်ကျင်သူများက ကလေးများကိုသတ်ဖြတ်သည်ဟု သူတို့အားစွပ်စွဲကြသည်။ သူတို့၏အစည်းအဝေးများတွင် ယဇ်ပူဇော်ထားသောကလေးများ၏အသွေးကို သောက်သုံးကြသည်ဟု အခိုင်အမာစွပ်စွဲပြောဆိုမှုရှိခဲ့သည်။ တစ်ချိန်တည်းတွင် သူတို့အားဆန့်ကျင်သူများသည် သူတို့၏သြတ္တပ္ပစိတ်ကိုဆန့်ကျင်ကြောင်းသိလျက်နှင့်ပင် အသွေးသွပ်ထားသည့်ဝက်အူချောင်းများကိုစားရန် သူတို့အားအတင်းအကြပ်ပြုရန် အားထုတ်ခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် ဤဆန့်ကျင်သူများသည် မိမိတို့၏စွပ်စွဲချက်များမှားကြောင်း မိမိတို့လုပ်ရပ်အားဖြင့်ထင်ရှားစေကြသည်။—တာတူလျန်၊ Apology, အခန်း ၉။

အသင်းအဖွဲ့အသစ်အဖြစ်ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချခြင်းခံရ

သမိုင်းပညာရှင် ကက်နက်စကော့လာတိုးရက်က “ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ မကြာသေးမီကစတင်ပေါ်ပေါက်လာခြင်းကို ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချစရာဖြစ်စေသည့် အခြားစွပ်စွဲချက်များရှိပြီး ယင်းတို့က ခရစ်ယာန်များသည် ရှေးခေတ်ကသူတို့၏ပြိုင်ဖက်များ [ဂျူးဘာသာဝင်များနှင့် ဂရိ-ရောမတိတ္ထိဘာသာများ] နှင့်ခြားနားကြောင်းဖော်ပြသည်” ဟုရေးသားခဲ့သည်။ (A History of the Expansion of Christianity, အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၁၃၁) စီ၊ အီး ဒုတိယရာစုနှစ်အစောပိုင်းက ရောမသမိုင်းဆရာစူတိုးနီးယပ်စ်က ခရစ်ယာန်ဘာသာကို “အကျိုးပျက်စေသည့်အယူသီးမှုအသစ်” ဟုခေါ်ဆိုခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန်ဟူသောအမည်ကပင် မုန်းတီးခြင်းကိုခံခဲ့ရပြီး ထိုခရစ်ယာန်များသည် မနှစ်မြို့မှုခံရသောအသင်းအဖွဲ့ဖြစ်ကြောင်း တာတူလျန်ကဝန်ခံခဲ့သည်။ ဒုတိယရာစုအတွင်း ရောမနိုင်ငံရှိမင်းအရာရှိများသည် ခရစ်ယာန်များအားမည်သို့ရှုမြင်ခဲ့ကြကြောင်းကိုပြောဆိုရာတွင် ရောဘတ်အမ်၊ ဂရန့်တ်က “အခြေခံအမြင်မှာ ခရစ်ယာန်ဘာသာသည် မလိုလားအပ်သော၊ ဘေးဖြစ်စေတတ်သည့်ဘာသာမျှသာဖြစ်သည်” ဟုရေးသားခဲ့သည်။—Early Christianity and Society.

အတင်းအဓမ္မဘာသာသွင်းခြင်းဟုစွပ်စွဲခံရ

စော်ဗွန်ပါမောက္ခ ဂျီးန်ဘာနာဒီရေးသားသည့် Les premiers siècles de l’Eglise (ချာ့ချ်၏ပထမရာစုနှစ်များ) စာအုပ်တွင် “[ခရစ်ယာန်များ] သည် အပြင်သို့ထွက်ပြီး နေရာတိုင်းတွင် လူတိုင်းနှင့်စကားပြောကြရသည်။ မြို့ပြင်တွင်လည်းကောင်း၊ မြို့တွင်းတွင်လည်းကောင်း၊ လူထုရင်ပြင်များတွင်လည်းကောင်း၊ အိမ်များတွင်လည်းကောင်း သူတို့ရောက်ကြသည်။ ကြိုဆိုခံရလျှင်လည်းကောင်း၊ မခံရလျှင်လည်းကောင်း သူတို့ပြုကြသည်။ ဆင်းရဲသားများထံဖြစ်စေ၊ ပစ္စည်းဥစ္စာဖြင့်ဝန်လေးနေသည့် ကြွယ်ဝသူများထံဖြစ်စေ သူတို့သွားကြသည်။ ရောမနယ်ရှိ နှိမ့်ကျသူများမှအုပ်ချုပ်သူများအထိ . . . သူတို့သည် လမ်းများ၊ သင်္ဘောများကိုအသုံးပြု၍ ကမ္ဘာအစွန်းတိုင်သွားကြရသည်” ဟု ရေးသားထားသည်။

ယင်းသို့သူတို့ပြုလုပ်ခဲ့ကြသလော။ ပြုလုပ်ခဲ့ကြကြောင်းထင်ရှားသည်။ ရှေးခရစ်ယာန်များသည် “သူတစ်ပါးအားအပြင်းအထန်ဘာသာသွင်းမှု” ကြောင့် လူထုကသူတို့အား ဆန့်ကျင်ဘက်သဘောထားရှိကြသည်ဟု ပါမောက္ခလီယွန်ဟိုမိုက ဖော်ပြသည်။ ပါမောက္ခလာတိုးရက်က ဂျူးတို့သည် သူတစ်ပါးအားဘာသာသွင်းရန်စိတ်အားထက်သန်မှုကျဆင်းနေချိန်တွင် “ခရစ်ယာန်များမူ အလွန်ထက်သန်သောသာသနာပြုများဖြစ်ကြပြီး ဤနည်းဖြင့် မခံချင်စိတ်ကိုနှိုးဆွကြသည်” ဟုဖော်ပြသည်။

စီ၊ အီး ဒုတိယရာစုတွင် ရောမဒဿနိကပညာရှင်စဲလ်စပ်စ်က ခရစ်ယာန်များ၏ဟောပြောခြင်းနည်းစနစ်ကို ဝေဖန်ခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန်ဘာသာသည် ပညာမဲ့သူများအတွက်ဖြစ်ပြီး ‘မိုက်မဲသူများ၊ ကျွန်များ၊ မိန်းမများနှင့် ကလေးသူငယ်များကိုသာ ယုံကြည်အောင်ပြု’ နိုင်သည်ဟု သူဆိုခဲ့သည်။ “လိမ်လည်၍ရသူများအား ကျိုးကြောင်းညီညွတ်မှုမရှိပဲယုံကြည်လာအောင်” အယူဝါဒသွင်းခြင်းဖြစ်သည်ဟု ခရစ်ယာန်များအား သူစွပ်စွဲခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန်များသည် မိမိတို့၏တပည့်သစ်များအား “မေးခွန်းမမေးနဲ့။ ယုံသာယုံလိုက်” ဟုပြောကြောင်း သူစွပ်စွဲသည်။ သို့သော် အော်ရဂျန်၏အဆိုရ “ယေရှု၏ဘာသာကိုဆက်ခံရန် သူ၏အယူဝါဒလမ်းညွှန်ခံရသူများတွင် ရိုးအသူများချည်းသာမဟုတ်ကြောင်း” စဲလ်စပ်စ်ကိုယ်တိုင်ဝန်ခံခဲ့သည်။

ဂိုဏ်းပေါင်းစုံပေါင်းစည်းညီညွတ်ရေးဝါဒမဟုတ်

မိမိတို့သည် တစ်ဆူတည်းသောဘုရားမှန်နှင့်ဆိုင်သည့်သမ္မာတရားကို ပိုင်ဆိုင်ထားကြသည်ဟုဆိုသောကြောင့် ရှေးခရစ်ယာန်များပိုမိုပြစ်တင်ဝေဖန်ခြင်းခံခဲ့ကြရသည်။ သူတို့သည် ဂိုဏ်းပေါင်းစုံလှုပ်ရှားမှု သို့မဟုတ် ယုံကြည်ခြင်းရောနှောမှုများတွင်ပါဝင်ရန် မိမိတို့ကိုယ်ကိုခွင့်မပြုကြချေ။ လာတိုးရက်ဤသို့ရေးသားခဲ့သည်။ “ထိုအချိန်ကယုံကြည်မှုအများစုနှင့်မတူဘဲ သူတို့ [ခရစ်ယာန်များ] သည် အခြားဘာသာများနှင့် ပြဒါးတစ်လမ်းသံတစ်လမ်းဖြစ်ခဲ့သည် . . . အခြားသောအယူဝါဒများ၏အမှတ်သညာဖြစ်သည့် အတော်အတန်လိုက်လျောပြောင်းလဲနိုင်ခြင်းနှင့်ဆန့်ကျင်လျက် မိမိတို့ထံ၌မပြောင်းလဲနိုင်သောအမှန်တရားရှိသည်ဟု သူတို့ကြေညာကြသည်။”

စီ၊ အီး ၂၀၂ ခုနှစ်တွင် ဧကရာဇ်စက်ပ်တီးမီးယပ်စ်စဗီးရပ်စ်က ဘာသာပြောင်းအောင်ခရစ်ယာန်များပြုခြင်းကို တားမြစ်သည့် အမိန့်တစ်ခုထုတ်ပြန်လိုက်သည်။ သို့တစေ ယင်းအမိန့်သည် မိမိတို့၏ယုံကြည်ချက်ကိုသက်သေခံခြင်းမှ သူတို့အားမရပ်ဆိုင်းသွားစေခဲ့ပါ။ ရလဒ်ကို လာတိုးရက်ဤသို့ဖော်ပြခဲ့သည်။ “ခေတ်ပေါ်တိတ္ထိအယူဝါဒများ၊ များစွာသောလူမှုရေးဆိုင်ရာထုံးတမ်းစဉ်လာများ၊ စာရိတ္တဆိုင်ရာကျင့်ကြံပုံများနှင့် လိုက်လျောညီထွေနေထိုင်ခြင်းကို ငြင်းဆိုခြင်းကြောင့် [ရှေးခရစ်ယာန်များသည်] ရင်းနှီးစည်းကပ်မှုပိုမိုရရှိပြီး လူ့ဘောင်လောကနှင့်ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည့် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုကို တည်ထောင်နိုင်ခဲ့ကြသည်။ ယင်းဘာသာသို့ဝင်ရန်ပိတ်ပင်တားဆီးမှုကိုယ်နှိုက်က ယင်းကိုလိုက်လျှောက်သူများအား နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခြင်းကိုခံနိုင်ရန်ခွန်အားနှင့် ဘာသာပြောင်းခြင်းကို အောင်မြင်စေနိုင်သည့်ဇွဲတို့၏ ပင်ရင်းအမြစ်ကို ပြုစုပျိုးထောင်ပေးသည်။”

ထို့ကြောင့် သမိုင်းမှတ်တမ်းများက ရှင်းနေပါသည်။ အဓိကအားဖြင့် ရှေးခရစ်ယာန်များသည် တိုင်းသူပြည်သားကောင်းများဖြစ်ရန်နှင့် လူအားလုံးနှင့်သင့်မြတ်အောင်ကြိုးစားနေသည့်တစ်ချိန်တည်းတွင် “လောက၏အစိတ်အပိုင်း” မဖြစ်ရန် ကြံ့ကြံ့ခံခဲ့ကြသည်။ (ယောဟန် ၁၅:၁၉) သူတို့သည် အာဏာစက်ကိုလေးစားခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ကဲသာက ဟောပြောခြင်းကိုတားမြစ်လာခဲ့သော် သူတို့သည် ဆက်ဟောပြောနေရုံမှလွဲ၍ အခြားလုပ်စရာမရှိပါ။ လူအားလုံးနှင့် အသင့်အတင့်နေနိုင်အောင်သူတို့ကြိုးစားကြသော်လည်း စာရိတ္တစံချိန်များနှင့် မှောက်မှားသည့်ဝတ်ပြုရေးများကို အလျော့ပေးလိုက်လျောရန် ငြင်းဆန်ခဲ့ကြသည်။ ဤအချက်အားလုံးကြောင့် သူတို့သည် ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချခြင်း၊ မကောင်းပြောဆိုခြင်း၊ မုန်းတီးခြင်းနှင့် သူတို့ခံရမည်ဟုယေရှုတင်ကူးဖော်ပြခဲ့သော နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခြင်းကိုပင် ခံခဲ့ကြရသည်။—ယောဟန် ၁၆:၃၃။

သူတို့သည် လောကနှင့်ဆက်၍သီးခြားရပ်တည်ခဲ့သလော။ သို့မဟုတ် ခရစ်ယာန်ဘာသာကိုလိုက်လျှောက်ပါသည်ဟုဆိုခဲ့သူများသည် အချိန်များကုန်လွန်လာသည်နှင့်အမျှ ဤကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍ သဘောထားပြောင်းလဲခဲ့ကြသလော။

[စာမျက်နှာ ၄ ပါ အကျဉ်းဖော်ပြချက်]

“ခရစ်ယာန်ရပ်တည်မှုသည် သူ့အား နေ့စဉ်ပြဿနာများကိုတွေ့ကြုံရစေသည်။ သူသည် လူ့ဘောင်၏အစွန်အဖျားတွင် အသက်ရှင်နေရသည်”

[စာမျက်နှာ ၆ ပါ အကျဉ်းဖော်ပြချက်]

“ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ မကြာသေးမီကစတင်ပေါ်ပေါက်လာခြင်းကြောင့် ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချစရာအဖြစ် [ဖော်ထုတ်ခံခဲ့ရ] ပြီး . . . ရှေးခေတ်ကသူတို့၏ပြိုင်ဖက်များနှင့်ခြားနားကြောင်းဖော်ပြ”

[စာမျက်နှာ ၃ ပါ ရုပ်ပုံ]

ရောမဧကရာဇ်နှင့် တိတ္ထိဘုရားများကို ဝတ်ပြုရန်ငြင်းဆန်ကြသောကြောင့် ခရစ်ယာန်များသည် ဘုရားတရားမဲ့သူများဟုစွပ်စွဲခံခဲ့ကြရသည်

[Credit Line]

Museo della Civiltà Romana, Roma

[စာမျက်နှာ ၇ ပါ ရုပ်ပုံ]

ပထမရာစုခရစ်ယာန်များသည် ဘုရားနိုင်ငံတော်သတင်းကို ဇွဲရှိစွာ ဟောပြောသူများအဖြစ် ထင်ရှားခဲ့ကြသည်

[Picture Credit Line on page 2]

Museo della Civiltà Romana, Roma