အဇာဘိုင်ဂျန်သို့ အလည်တစ်ခေါက်

အဇာဘိုင်ဂျန်နိုင်ငံက ကော့ကေးဆပ်တောင်ပိုင်းမှာရှိတဲ့ နိုင်ငံသုံးနိုင်ငံထဲက အကြီးဆုံးနိုင်ငံဖြစ်တယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်းတစ်ထောင်လောက်ကတာကစ် (Turkic) မျိုးနွယ်တွေက အုပ်စုလိုက် ဝင်ရောက်အခြေချခဲ့ကြတယ်။ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်သူတွေက ဒေသခံတွေရဲ့ ဓလေ့ထုံးစံတချို့ကို ခံယူခဲ့ကြပြီး ဒေသခံတွေကလည်း လာရောက်နေထိုင်သူတွေရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတချို့ကို ကျင့်သုံးကြတယ်။ ဒါကြောင့် အဇာဘိုင်ဂျန်ဘာသာစကားက တူရကီဘာသာစကား၊ တာ့ခ်မင်ဘာသာစကားနဲ့ တော်တော်လေးနီးစပ်နေတာ အဆန်းတော့မဟုတ်ပါဘူး။

အဇာဘိုင်ဂျန်မှာရှိတဲ့သူတွေကို အာဇရီ (Azeris) လို့ခေါ်တယ်။ အာဇရီတွေဟာ ဖျတ်လတ်တက်ကြွပြီး နွေးထွေးဖော်ရွေသူတွေ ဖြစ်ကြတယ်။ မိသားစုတွေ စည်းစည်းလုံးလုံးရှိပြီး အခက်အခဲကြုံတဲ့အခါ ဆွေမျိုးတွေက တစ်ယောက်ကိုတစ်ယောက် ရိုင်းပင်းကူညီကြတယ်။

အာဇရီတွေက တေးဂီတနဲ့ ကဗျာလင်္ကာတွေကို နှစ်သက်ကြတယ်။ တေးဂီတပုံစံတစ်မျိုးကတော့ မူဂန်ဖြစ်ပြီး သီဆိုသူဟာ ရိုးရာတူရိယာနဲ့ လိုက်ဖက်စွာသီဆိုနိုင်ဖို့ အာဇရီ ရှေးဟောင်းကဗျာတွေကို အလွတ်ရထားဖို့လိုတယ်။ သီဆိုတီးခတ်သူဟာ ရိုးရာမူဂန်တေးသီချင်းအကြောင်း ကောင်းကောင်းသိထားဖို့လိုတဲ့အပြင် အလိုက်အထိုက်သီဆိုတီးမှုတ်တတ်ဖို့လည်းလိုတယ်။

အဇာဘိုင်ဂျန်ယဉ်ကျေးမှုမှာ လက်ဖက်ရည်ဟာ အရေးပါတယ်။ လက်ဖက်ရည်ကို သစ်တော်သီးပုံဖန်ခွက်၊ သကြားခဲနဲ့ တည်ခင်းပြင်ဆင်ပြီး အရှေ့အလယ်ပိုင်းထွက် သစ်ဆိမ့်သီး၊ အယ်လ်မွန်သီး၊ စပျစ်သီးခြောက်လည်း ပါတတ်တယ်။ လက်ဖက်ရည်ဆိုင်တွေကို မြို့ငယ်လေးတွေမှာတောင် တွေ့နိုင်တယ်။

နိုင်ငံရဲ့အရှေ့ဘက်မှာ စတာဂျင်ငါးတွေရှိတဲ့ ကက်စပီယန်ပင်လယ်ရှိတယ်။ ဘယ်လူဂါစတာဂျင် (beluga sturgeon) ငါးတွေရဲ့သက်တမ်းက နှစ်ပေါင်း ၁၀၀ ကျော်တယ်။ ဖမ်းမိဖူးတဲ့ အကြီးဆုံးစတာဂျင်ငါးတစ်ကောင်ဆိုရင် ၂၈ ပေရှည်ပြီး ၂,၈၆၀ ပေါင် လေးတယ်။ စတာဂျင်ငါးတွေဟာ သူတို့ရဲ့ဥတွေကြောင့် အဖိုးတန်ငါးတွေဖြစ်တယ်။ ငါးဥဆားနယ်က အထူးထင်ရှားပြီး ဈေးကြီးတယ်။

အာဇရီတွေက ဘာသာရေးကိုင်းရှိုင်းသူတွေဖြစ်ကြပြီး ဘုရားတရားအကြောင်းပြောရတာကို နှစ်သက်ကြတယ်။ လူဦးရေအများစုက အစ္စလာမ်တွေဖြစ်တယ်။ တခြားဘာသာကို ကိုးကွယ်သူတွေလည်း ရှိတယ်။ အဲဒီထဲမှာ ယေဟောဝါသက်သေ တစ်ထောင်ကျော်လည်းပါဝင်ပြီး အများစုကတော့ အဇာဘိုင်ဂျန်နိုင်ငံသားတွေ ဖြစ်တယ်။