1-3. a) ¿Atsi mʼayhay toj wichi tayʼatshan lhamehen lewhay toj elh yʼil? b) ¿Atsi mʼak toj religiones iyhaj lechufwenyaj, toj yome atsi toj inamejen toj nayʼinhen?

BIBLIA yome toj ihichela ifwala toj «nemla iche nʼotʼilek» (Apocalipsis 21:4). Natetshan naji toj ihi nʼochufwenyaj 5 toj isej toj Jesús lhayen lahayaʼpe wichi, iwoyek nakatej nʼowʼatshancheyaj toj tʼun. Mat yikchufwi toj nayʼinhen (Eclesiastés 9:5). Toj malhyejtso iche nʼoyʼatshanek toj matche toj laha ihi toj hope toja: ¿Atsi mʼak toj iyej wichi toj yʼinhen?

² Che nahanej lechulhyaj nʼoyʼatshanekna matche toj laha ihi, che iche lhaelh toj nahumin toj yʼil. Nʼalej toj iwoyek nayʼatshan lhamehen: ¿Atsi lhip toj ihi? ¿Ha iyahin namel? ¿Ha pʼalitsaj? ¿Ha iwoyek tachʼot namehen? ¿Ha iwohiyela che yachajo toj nawʼen ifwala at che hope?

³ Religiones toj iche wʼenhahiche lechulhyajay toj nichulho nʼoyʼatshanhayna. Iyhaj religiones lechufwenyajay yome toj wichi toj isen ihoye pele wet wichi toj niʼisahen ihoye itaj. Iyhaj yome toj lewhay toj nayʼinhen nechʼe nahopehen espíritu wet yachajo toj nalhayʼe lhawʼet lheley toj yʼinhen pʼante. Wet iche iyhaj toj yome toj, che nayʼinhen, nʼoti namejen nʼokalelhthayaj wet yachajo toj nalayhiche, nʼehi elh hinʼu wok itshawet at che hope.

4. ¿Atsi mʼak toj nilhokej religiones ichufwenej wichi toj yome nʼotʼilek?

⁴ Tej toj wujpe religiones wʼenhahiche lechufwenyajay toj yome nʼotʼilek, iche mʼak toj ichufwenej wichi toj malhyej at iwoye iyhaj. Lhamel yome toj lewhay toj nayʼinhen, iche mʼak toj talho lhatʼisan toj kamaj ilayhi. Mat, ¿ha matche tajtso?

¿ATSI MʼAK TOJ IYEJ WICHI TOJ YʼINHEN?

5, 6. ¿Atsi mʼak toj iyej wichi toj yʼinhen?

⁵ Heowa ihanej mʼak toj inamejen toj nayʼinhen. Ichumyenlhi Biblia hopkhilak ichufwen namejen toj lewhay toj nayʼinhen nemhit nʼechehen. Lewhay toj nayʼinhen, nemhit nawo lhatichunhayaja, nemhit nawʼenche honhat, nalatche honhat. Hate mʼayhay toj lhahusekchʼoye wet lhatichunhayajay yʼinhen. Ihichetʼa espíritu toj talho namel che kamaj yikchufwi toj ilayhi che ihi lhip elh.a

⁶ Hop niyat Salomón ilesayen pʼante toj yok: «Tseyhay mʼak ihanhiyejtʼa». Toj malhyejtso iwohiyetʼa che iwo lehumnhayaja wok nʼayiho elh. Hate Salomón yopʼante: «Lhip tä lehoye tä häpe honhat tä nʼopʼitseyhay lewʼet, ihichetʼa nʼochumyaj, wok nʼotichunhayaj, wok nʼotäfwnhayaj, wok nʼohanyhayaj» (yahyen Eclesiastés 9:5, 6, 10). Wet Salmo 146:4 yome toj lewhay che nʼoelh yʼil, «noj häp mʼayhay tä iwaklhat yämthilek iwoye» wok yʼinhen letichunhayajay.

¿ATSI TOJ JESÚS YOME PʼANTE TOJ HOPE NʼOTʼILEK?

7. ¿Atsi mʼak toj Jesús itechʼaynej pʼante nʼotʼilek?

⁷ Lewhay toj Jesús lakalayʼi toj lhey Lázaro yʼil, ifwenho pʼante lechufwenkay toj yok: «Häp nʼaelh Lázaro imä tʼat, mat oyik tä ohoye yämthilek onʼomhatlhi». Jesús hopkhitʼa pʼante toj yome toj Lázaro ima. Toj paj ikalelhat pʼante toj yok: «Lázaro pajche yʼil tʼat» (Juan 11:11-14). Toj malhyejtso Jesús itechʼaynej pʼante nʼotʼilek toj nʼoelh matche toj ima. Yamhiyetʼa pʼante che Lázaro ihi pele wok iyej lewʼet lheley toj pajche yʼinhen. Hate hopkhitʼa che yome toj ihi lepʼaltseyaj toj ihi itaj, wok tiyajo elh hinʼu wok itshawet at che hope. Mat yome pʼante toj malhyej iwoye at che Lázaro matche toj ima. Hate iche pʼante lewhay toj Jesús itechʼaynej nʼotʼilek toj nʼoelh matche toj ima. Lewhay toj lham ineyhatpha hop Jairo lhase, yopʼantek: «Lhutsha yʼinhitʼa, imäfwaj tʼat» (Lucas 8:52, 53).

8. ¿Atsi mʼak toj tamenej toj nahanej toj Dios yenhilhitʼa pʼante namel hopkhilak nayʼinhen?

⁸ Dios yenhilhitʼa pʼante wichi hopkhilak yʼinhen. ¿Atsi mʼak toj tamenej toj nahanej tajtso? Hop toj Heowa yenlhi pʼante Adán wet Eva hopkhilak ilayhiche pajlaʼtha tiyajʼattsiy wet tʼinhayaj neyahi. Hate lewhay toj yenlhi, itihi pʼante letichunhayaj toj tʼuhlak ilayhi yamlek tiyajʼattsiy (Eclesiastés 3:11). Ihichetʼa nʼojcha at che hope che ihuminchek leles tʼinhayaj ihi wet yʼinhen. Hate iwoye, Lhajcha Heowa ihuminhitʼa toj namel lhatʼinhayajay ihi wet nayʼinhen. Mat che Dios yenlhi pʼante namel hopkhilak nalayhiche yamlek tiyajʼattsiy, ¿atsi mʼak toj tamenej toj nayʼinhen?

¿ATSI MʼAK TOJ TAMENEJ TOJ NAYʼINHEN?

9. ¿Atsi mʼak toj tamenej toj Adán wet Eva iwoyek ikalhi toj iwoye mʼak toj Heowa tʼalheje pʼante?

⁹ Toj ihi pʼante yachuyajwʼet Edén, Heowa tahuyej pʼante Adán wet yok: «Tufw tʼat lhay tä ihi nilhokej halʼäy tä ihi yachuyajwʼetna. Mat häp halʼä tä itäfwnhatej hinʼo mʼak tä is lhäyʼe mʼak tä niʼisa, häp tä yej letufwa lhay. Tsi chik letufwla, letʼinla tʼat» (Génesis 2:9, 16, 17). Matche toj kalelhaj pʼante nʼolhometna toj nʼofwenho lhamel wet athahitʼa che lhamel iwoye. Heowa toj yenwetha pʼante lhamel wet tajlhamet Lham toj tʼuhawetej toj ikalelhat mʼak toj is wet mʼak toj niʼisa. Che Adán wet Eva tachʼahuye pʼante Heowa, iwoye pʼante che inʼalit toj yenhitʼa wʼet mʼayeka lenʼohyaj wet hiwʼenho gracias toj nʼowʼenho nilhokej mʼayhay.

10, 11. a) ¿Atsi mʼak toj Satanás iwoye pʼante hopkhilak ikalhi toj Adán wet Eva tachʼahuhiyetʼa Dios? b) ¿Atsi mʼak toj tamenej toj matche toj niʼisa mʼak toj Adán wet Eva iwoye pʼante?

¹⁰ Adán wet Eva itshupyene pʼante toj tachʼahuhiyetʼa Dios. Matche toj niʼisa mʼak toj iche pʼante. Satanás ifwenho pʼante Eva toj yok: «¿Hä matche tä Dios nʼäyej amho lhay nilhokej halʼäy tä ihi yachuyajwʼet?» Eva nichulho wet yok: «Kha, neʼtek olhamel otufw tʼat lhay halʼä chik häpe. Tajlhama halʼä tä ihi lechowej yachuyajwʼetna, häp tä yok, “Yej letufwa lhay, wok letsok, tsi chik letufw letʼinhihena.”» (Génesis 3:1-3).

¹¹ Toj paj Satanás tahuyej pʼante Eva wet yok: «Mathichetʼa, tek letʼinhenla. Dios ihanej tʼat, chik amel letufw lhay häp halʼätso, hätehlat iwoyek tafwocheʼpe atey, letäfwenhiyeja mʼak tä is lhäyʼe mʼak tä niʼisa wet amälhhiyejat iwoye lham Dios» (Génesis 3:4-6). Satanás tʼupʼantehla che Eva imatitche toj iwoyek itshupyene atsi mʼak toj is lhayʼe mʼak toj niʼisa. Hate ifwechʼenlhi pʼante Eva toj ifwenho toj yʼinhitʼala che tachʼahuhiyetʼa Dios. Toj malhyejtso Eva tuj pʼante halʼo lha wet toj paj hiwʼenho pʼante lechʼefwa wet hate tuj. Adán wet Eva ihanej pʼante toj Heowa pajche ifwenho lhamel toj isitʼa che tuj halʼo lha. Nʼolhomtesna kalelhaj mʼak toj yome wet tʼuhawetej wet athahitʼa mʼak toj is che iwoye, mat iwohiyetʼa pʼante. Adán wet Eva, mʼak toj lhamel itshupyene pʼante toj iwoye, inʼalit toj yen wʼet mʼayeka Lajcha toj humnhatshaj toj ihi pele. Lhamel letes ihi tʼat.

12. ¿Atsi mʼak toj tamenej toj Heowa lefwitajayaj ihi pʼante toj hiwʼen mʼak toj Adán wet Eva iwoye?

¹² Iwoyek nʼen lhatichunhayaja toj Heowa lefwitajayaj ihi pʼante toj hiwʼen mʼak toj Adán wet Eva iwoye. Lhamel inʼalit pʼante toj yen wʼet mʼayeka Heowa toj hope lajcha. Lhek tichunla che alekhajyenej toj lechiyhelit as (os) wet ase (ose), mat lhamel itshupyene toj tatay ahila wet iwoye mʼak toj lhamel ihuminchek iwoye. Matche toj aytaj atichunhayaj.

13. ¿Atsi mʼak toj Heowa yome lewhay toj ifwenho Adán toj yok: «lewelanla honhata»?

¹³ Toj Adán wet Eva tachʼahuhiyetʼa pʼante Dios, nemhit iwoye pʼantek ilayhiche yamlek tiyajʼattsiy. Heowa tahuyej pʼante Adán toj yok: «Ahonhat tʼat wet lewelanla honhata» (yahyen Génesis 3:19). Heowa yome toj Adán yachajohla tʼat toj hope honhat mok, hate iwoye che ihichetʼa lewhay che iche pʼante (Génesis 2:7). Lewhay toj yʼil pʼante, nemhit iche.

14. ¿Atsi mʼak toj tamenej toj nayʼinhen?

¹⁴ Adán wet Eva tachʼahuhiyetʼa pʼante Dios, hop toj tamenej toj yʼinhen pʼante. Che lhamel iwohiyetʼa pʼante tajtso, athana kamaj ilayhiche. Nʼochʼisukyaj malhyej at iwoye nʼotʼinhayaj toj nʼoelh italhte lajcha wet lako. Hate lhachʼisukyaj talhe tʼat Adán. Hop toj tamenej toj nahopehen wichi toj lechʼisukyaj ihi wet nayʼinhen (Romanos 5:12). Heowa lenechʼethayajitʼa toj wichi yʼinhen. Hop toj tamenej toj Biblia yome toj nʼotʼilek hope «[lha]tayhfwa» (1 Corintios 15:26).

MʼAK TOJ MATCHE TAMENEJ TOJ NALEYEJ TOJ NʼEHI MʼAK TOJ KAMATACHE

15. Toj nahanej mʼak toj matche, ¿atsi mʼayhay toj kamatachehena naleyej toj namatitche?

¹⁵ Iche wujpe religiones toj yome toj nʼopʼitseyhay yikchufwi toj ilayhiche toj ihi lhip elh wet iwoyek nachʼote. Che iche nʼoelh toj yʼil, lewʼet lheley iche toj hiwʼenho chinaj tʼoj hop hiyawu hopkhilak tahuyej elh toj pajche yʼil. Mat Biblia lechufwenyaj yome toj nʼopʼitseyhay pʼalitsesitʼa wet lefwitajayaj ihihitʼa. Iwohiyetʼa che namel natahuyej wok nachʼote. Hate iwoye lhamel iwohiyetʼa che tahuy namejen, tachʼot namehen wok iti namejen lhawitʼay. Hop toj tamenej toj isitʼa che nanowaye. Toj nahanej mʼayhayna toj iyej wichi toj yʼinhen pʼante, kalelhaj tʼat toj naleyej toj nehi mʼak toj kamatache.

16. Wujpe religiones, ¿atsi mʼak toj kamatache toj ichufwenej wichi malhyej mʼak toj iyej nʼopʼitseyhay?

¹⁶ Satanás ichumyenlhi religiones toj kamatachehena hopkhilak ifwechʼenlhi namel wet namatitche toj nʼopʼitseyhay kamaj ilayhiche. Malhyej toja, iche iyhaj religiones toj lechufwenyaj yome toj che nayʼinhen iche mʼak toj talho lhatʼisan toj kamaj ilayhi toj ihi lhip elh. ¿Ha hope tajtso mʼak toj aka religión lechufwenyaj wok hope mʼak toj Biblia yome? Satanás ichumyenlhi mʼakna toj kamatache wet wujpe iyhaj toj malhyejenna hopkhilak wichi ileyej toj yamwhoye Dios.

17. ¿Atsi mʼak toj tamenej toj inʼafwlhat Heowa nʼochufwenyaj toj yome toj wichi toj fwitses yʼohen toj ihi itaj?

¹⁷ Mʼak toj kamatache toj religiones lechufwenyaj toj yomeje nʼotʼilek, inʼafwlhat Heowa. Malhyej toja, iche iyhaj toj yome toj wichi toj fwitses yʼohenla toj ihi itaj yamlek tiyajʼattsiy. Mat tajtso hopkhitʼa mʼak toj matche, hop toj Heowa ihichetʼala lewhay che hipʼaltsenwetha wichi (yahyen 1 Juan 4:8). Che iche nʼojcha toj hipʼo lhos lakweyey hop toj iwoye mʼak toj niʼisa, ¿atsi atichunhayaj? Kalelhaj toj lhenla atichunhayaja toj matche toj fwitsaj nʼojchatso wet letʼuhitʼahlak lhenla akalayʼiya. Satanás tʼukwe che malhyejtso lhatichunhayaj toj natiyej Heowa.

18. ¿Atsi mʼak toj tamenej toj isitʼa che nanowaye nʼopʼitseyhay?

¹⁸ Iche religiones iyhaj toj lechufwenyaj yome toj wichi toj yʼinhen nechʼe hopehen espíritus. Hate yome toj is che nanowaye wet isitʼa che nʼen wʼet mʼayeka lhamel, hop toj iwoyek hopehen lhakalayʼis wok lhatayhfwas toj matche toj takhajayhen. Tajtso toj hope mʼak toj kamatache tamenej toj wujpe wichi nowaye wet nʼokwiyej nʼopʼitseyhay. Mat is che letichunla toj nʼopʼitseyhay iwohiyetʼa che iche mʼak toj ilate wok iwoye mʼak at che hope. Hop toj tamenej toj isitʼa che nanowaye. Heowa hope elh toj yenlhi pʼante namel wet Dios toj matche. Tajlhamet Lham toj is che nanʼokwiyej (Apocalipsis 4:11).

19. ¿Atsi lenʼayij toj tachʼot namehen toj nahanej mʼak toj matche toj iyej nʼopʼitseyhay?

¹⁹ Toj nahanej mʼak toj iyej nʼopʼitseyhay tamenej toj naleyej toj nehi mʼayhay toj kamatache toj religiones ichufwenej wichi. Hate tachʼot namehen toj tʼaytshi toj natafwelche mʼayhay toj Heowa yome toj iwohiyela toj matche toj isis toj ihihla lewhayis toj tatay alhoho.

20. ¿Atsi nʼoyʼatshanek toj nachulhihola toj ihi nʼochufwenyaj toj ihan elhna?

²⁰ Iche pʼante Dios lakawo toj lhey Isaías toj yok: «Wichi tä yʼinhen yachajiholak iläyhen wet inukwephä tä tälho honhat» (Isaías 26:19). ¿Ha matche toj wichi toj yʼinhen pʼante iwoyek yachajo toj ilayhiche? Biblia matche toj kalelhaj toj nichulho nʼoyʼatshanekna. Natetshanla toj ihi nʼochufwenyaj toj ihan elhna.

1-3. a) ¿Atsi mʼak toj hipʼo namhiche? b) ¿Atsi toj iwohiyela Heowa hopkhilak itonchepha namel?

TICHUNLA che nʼoti amej mʼak toj am lewohiyetʼa wet nʼokalelhthayajwos ikalelhat toj is che nʼopʼo amhi pajlaʼtha leyʼil. Ihichetʼala lewhay che lenupha. Iwohiyetʼak lekalhi mʼak at che hope che lewohiyela. Mat tej toj malhyejtso, letichunla toj iche nʼoelh toj iwoyek aifwayhat wet ifwel amho toj tachʼotla ame. ¿Atsi toj ihihla atichunhayaj?

² Nilhokej namel malhyej iwoye che nʼotʼilek hipʼo namhiche. Tej toj nawoye mʼak at che hope, toj paj nayʼinhen. Mat Heowa lakhajyhayaj ihi hopkhilak itonchepha namel. ¿Atsi lenʼayij toj iwohiyela tajtso? Ikalelhat pʼante toj «letayhfwa elh tä lepes tä lham ikalhihila, häpe tʼat nʼotʼilek» (1 Corintios 15:26).

³ Lhek tichunla nʼotamsek toj nehihla lewhay che nʼotʼilek nemhit iche. Mat tsʼilakhitʼala che Heowa itayhat nʼotʼilek, hate itonhiphala wichi toj nʼotʼilek ilanhen pʼante. Heowa yachajohla che ilayhtiche, hop toj pajche pʼante ikalelhat toj «wichi inuhikwephäla tä tälho lepʼitseyhay» (Isaías 26:19).

LEWHAY TOJ YʼIL NʼOELH TOJ NAHUMIN

4. a) ¿Atsi mʼak toj iwoyek hiwʼen namhohen lhatamsek lewhay che yʼil elh lhawʼet lhele, lhalhoiyhfwa wok lhakayʼefwaj? b) ¿Atsi wichi toj matche toj Jesús ihumin pʼante toj hopehen lhoiyhfwas wok lakayʼefwas?

⁴ Lewhay toj yʼil elh lhawʼet lhele, lhalhoiyhfwa wok lhakayʼefwaj, lhayʼe lhip toj aytaj mʼak toj nalate. Toj neyache mʼak toj iwoyek nawoye hopkhilak nʼoelhtso yachajo toj ilayhi, lhakʼefwhayaj ihi. Mat, mʼak toj Biblia yome matche toj iwo lhatamseka (yahyen 2 Corintios 1:3, 4). Natetshan ejemplo toj inʼalit toj Heowa wet Jesús tʼuhlak yachaje lewʼatshancheyaj hop lhawʼet lheley, lhalhoiyhfwas wet lhakayʼefwas. Lewhay toj Jesús ihi pʼante honhatna, ichepej lewhay toj tʼisiyake hop Lázaro, Marta wet María toj lhalepuhfwas. Hopehen pʼante Jesús lhoiyhfwas wet lakayʼefwas. Biblia yome toj yok: «Jesús wuj tä ihumin pʼante häp Marta lhäyʼe lechʼinhä lhäyʼe Lázaro» (Juan 11:3-5).

5, 6. a) ¿Atsi mʼak toj iyej pʼante Jesús toj hiwʼen Lázaro lewʼet lheley, lhoiyhfwas wet lakayʼefwas toj tafwchehcha? b) ¿Atsi mʼak toj tamenej toj iwo lhatamseka mʼak toj aytaj toj Jesús ilate pʼante toj tume lehusek?

⁵ Lázaro yʼil pʼante. Toj malhyejtso Jesús ihoye pʼante Marta wet María hopkhilak ifwonwetha. Toj Marta ihanej pʼante toj Jesús tottʼaye honhat toj ihi, yistejla pʼante. Matche toj lekajyaj ihi pʼante toj hiwʼen Jesús, mat tahuyej pʼante toj yok: «Iwuk, chik lhehinʼaj kana, tek yʼinhi nʼaji ochʼinij». Marta yen pʼante letichunhayaja toj Jesús tajitʼaʼpe elh. Toj paj Jesús hiwʼene María toj hate tafwlhi. Toj hiwʼen toj Lázaro lewʼet lheley, lhoiyhfwas wet lakayʼefwas matche toj tafwchehcha, lham hate tafwlhi (Juan 11:21, 33, 35). Mʼak toj Jesús ilate toj matche toj aytaj toj ihi lehusek, nilhokej namel nalate che iche lhaelh che yʼil toj nahumin.

⁶ Mʼak toj aytaj toj Jesús ilate pʼante toj ihi lehusek iwo lhatamseka, hop toj ichufwen namejen toj lham wet Lajcha nayiho nʼotʼilek (Juan 14:9). Hate Heowa hiwʼen lakhajyhayaj hopkhilak itayhat nʼotʼilek wet pajche ikalelhat toj atofwiyetʼa che yamla matche.

«¡LÁZARO [...] NUPHÄ!»

7, 8. a) Toj Jesús ihoye pʼante lhip toj Lázaro lepʼitsek ihi, ¿atsi mʼak toj tamenej toj Marta yen letichunhayaja toj isitʼa alhoho che nʼoti kanhi tunte toj ihi lepe? b) ¿Atsi mʼak toj matche pʼante toj takhajay toj Jesús iwoye?

⁷ Jesús ihoye pʼante lhip toj nʼopʼitseyhay ihi. Iche pʼante tunte toj matche toj wuj toj ihi lepe. Toj malhyejtso Jesús yopʼantek: «Hutay kanhi tunte». Mat Marta itichunejlhi toj isitʼa alhoho tajtso, hop toj Lázaro pajche tafwaytshi cuatro ifwalas toj yʼil (Juan 11:39). Marta iwoyetso pʼante hop toj ihanhiyejtʼa mʼak toj Jesús tʼuhlak iwoyeje Lázaro lewhaytso.

⁸ Toj tafwaytshi toj nʼoti kanhi tunte, Jesús ifwitsenej lechos toj yok: «¡Lázaro [...] nuphä!». Marta wet María hiwʼen pʼante mʼak toj matche toj lhamel iseltej: «Hinʼo tä pajche yʼil inuphä tʼat, mat wesas tä õʼnayhtejchehen takweyey lhäyʼe takäläy [...] kamaj iyej tʼat» (Juan 11:43, 44). Lázaro yachajo pʼante toj ilayhi wet iwoye pʼante toj iyej lewʼet lheley wet iyhaj toj ihumnhen. Nilhokej wichi toj hiwʼen pʼante iwoyek tachase, tatsufwelej wet tahuyej Lázaro. ¡Matche toj takhajay pʼante mʼak toj Jesús iwoye! Ilayhti pʼante Lázaro.

«LHUTSHA, AM TÄ OYÄM AME, OYOK, NEPHÄ»

9, 10. a) ¿Atsi toj hiwʼenho pʼante Jesús lakhajyhayaj hopkhilak ilayhtiche wichi? b) ¿Atsi mʼak toj tamenej toj tachʼot namehen toj nayahyen lhipey toj ihi Biblia toj yome wichi toj nʼolayhtiche?

⁹ ¿Atsi toj hiwʼenho pʼante Jesús lakhajyhayaj hopkhilak ilayhtiche nʼopʼitseyhay? Lewhay toj ilayhtihla Lázaro, iwo pʼante tʼalhyajaye Heowa. Toj malhyejtso Heowa hiwʼenho pʼante lakhajyhayaj hopkhilak ilayhti (yahyen Juan 11:41, 42). Mat tsʼilakhitʼa pʼante Lázaro toj yachajo toj ilayhi.a Hate Biblia yome atsinha lhutsa toj hiwʼen 12 nekchomis toj matche pʼante toj tʼinhayaj ihi. Lajcha lhey pʼante Jairo wet ihichetʼa pʼante lhos elh. Matche pʼante toj lelhakli ihi wet lhahipʼaltsene pʼante Jesús che ichesat lhase. Toj kamaj yomhoplhi Jesús iche pʼante hinʼul toj ihoye lhamel wet tahuyej Jairo toj yok: «Äse pajchene ileyej honhat. Yej lhaklitejlhi häp Maestro». Mat Jesús tahuyej toj yok: «Yej nuhat amho, mat ekhaye». Toj malhyejtso nilhokej lhamel ihoye Jairo lewʼet. Toj Jesús tottʼaye Jairo lewʼet hiwʼen wichi toj wuj toj tafwchehcha wet tahuyej toj yok: «¿Chipte tä [...] letafwchehchä? Lhutsha yʼinhitʼa, imäfwaj tʼat». Nʼalej toj atsinha lhutsana lajcha wet lako itafwnhichetʼa Jesús lhomet. Toj paj, Jesús ichen alhoye nilhokej wichi wet ichaj lhamche lhutsa lajcha wet lako toj ihane lhip toj ichufwi. Toj malhyejtso tachuma lakwey wet tahuyej toj yok: «Lhutsha, am tä oyäm ame, oyok, Nephä». Tichunla lajcha wet lako toj matche toj lekajyaj ihi toj hiwʼen toj lhase nepha wet ilunlhichufwi lewukwe. Jesús ilayhti pʼante atsinha lhutsatso (Marcos 5:22-24, 35-42). Toj Jairo wet lechʼefwa hiwʼenpej lhase, itichunla mʼak toj Heowa iwoyeje pʼante toj ichumyenlhi Jesús.

¹⁰ Wichi toj Jesús ilayhtiche pʼante, yʼinhen pʼante toj paj. Mat toj nahanej mʼak toj Jesús iwoye pʼante matche toj tachʼot namehen, hop toj hiwʼen namhohen lhaniwhayaj toj matche. Hate ikalelhat namhohen toj Heowa tʼuhlak inuhatchepha wichi toj yʼinhen wet toj iwohiyela tajtso.

¿ATSI TOJ ICHUFWEN NAMEJEN LHIPEY TOJ IHI BIBLIA TOJ YOME WICHI TOJ NʼOLAYHTICHE?

11. ¿Atsi mʼak toj ichufwen namejen Eclesiastés 9:5 mʼak toj iyej pʼante Lázaro?

¹¹ Biblia yome toj nʼopʼitseyhay «mʼak ihanhiyejtʼa». Hope tʼat mʼak toj iyej pʼante Lázaro (Eclesiastés 9:5). Matche tʼat mʼak toj Jesús yome pʼante, toj lewhay toj Lázaro yʼil hate iwoye che ima (Juan 11:11). Lewhay toj Lázaro ihi pʼante lhip toj nʼopʼitseyhay ihi, «mʼak ihanhiyejtʼa».

12. ¿Atsi mʼak toj tamenej toj nahanej toj Jesús ilayhti pʼante Lázaro?

¹² Wujpe pʼante wichi toj hiwʼenej toj Jesús inuhatpha Lázaro. Hate Jesús letayhfwas ihanej tʼat toj lham toj iwoye pʼante mʼaktso toj inʼalit lakhajyhayaj. Lázaro ilayhi pʼante, toj malhyejtso ihichetʼa pʼante nʼoelh che iwoyek ikachu toj Lázaro matche tʼat toj yachajo toj ilayhi (Juan 11:47). Toj paj, wujpe wichi toj iyahne pʼante Lázaro, tajtso tamenej toj lhamel imatitche toj Jesús hope Dios chenek. Jesús letayhfwas ihuminhitʼa pʼante tajtso. Hop toj tamenej toj lhamel tʼukwe lenʼayij hopkhilak ilan Jesús wet Lázaro (Juan 11:53; 12:9-11).

13. ¿Atsi mʼak toj tamenej toj kalelhaj namhohen toj Heowa ilayhtichehla nʼopʼitseyhay?

¹³ Nahanej toj Heowa lakhajyhayaj ihi hopkhilak ilayhtiche wichi toj yʼinhen pʼante, hop toj lham toj yenweta pʼante nilhokej mʼayhay. Wet Jesús yome pʼante toj «nilhokhiyeja nʼopʼitseyhay» inuhikwephala (Juan 5:28). Tajtso yome toj nilhokej wichi toj ihi Heowa letichunhayaj ilayhichehla. Mat hopkhilak Heowa ikalhi toj iwoye tajtso is che lehusekchʼoye nilhokej mʼak toj iyej pʼante nʼoelhtso. ¿Atsi mʼak toj tamenej toj nahanej toj iwoyek ikalhi tajtso? Lhek tichunla, iche millones wet millones katetsel wet Biblia inʼalit toj lham ihanej nilhokej katetsel lheyis (yahyen Isaías 40:26). Toj malhyejtso, che Heowa ihanej weihalhapej kates lhey, hate iwoyek ihi letichunhayaj nilhokej mʼak toj iyej pʼante nʼoelh toj ilayhtihla.

14, 15. ¿Atsi mʼak toj ichufwen namejen Job lhomtes?

¹⁴ Iche pʼante Dios lakawo toj lhey Job toj imatitche pʼante toj ihichela ifwala toj nʼopʼitseyhay inuhikwephala. Hop toj tamenej toj tahuyej pʼante Heowa toj yok: «Che letʼänhinʼe nʼoye, wet onchulhinʼe tʼat, wet aʼäkäjilhinʼe nʼoyej tä eneknʼo». Tajtso ichufwen namejen toj Heowa tʼuhlak ilayhtiche nʼopʼitseyhay (Job 14:15).

¹⁵ ¿Atsi mʼak toj ihi ahusek toj letichunla toj nʼolayhtichehla wichi? Hope mʼak toj hiwʼen namhohen lhatamsek toj nahanej toj Heowa tʼuhlak ilayhtiche wichi toj yʼinhen pʼante. Mat nʼalej toj letʼatshan ame: «¿Atsi toj ihiyeja owʼet lheley, olhoyhfwas wet okayʼefwas toj yʼinhen pʼante? ¿Ha yachajohla toj ilayhiche?». Natetshan toj ihi Biblia toj yome atsi wichi toj yachajohla toj ilayhiche wet atsi lhip toj ihila.

«ILÄTHIYELA LECHOS WET INUHIKWEPHÄLA»

16. ¿Atsi mʼak toj ihihla wichi toj inuhikwephala toj iʼpe honhatna?

¹⁶ Wichi toj ilayhiche pʼante lewhay toj pajche, yachajo toj iyej pʼante lewʼet lheley wet iyhaj toj ihumnhen toj iʼpe honhatna. Mʼayhay toj malhyejenna toj tatay namehen, inuhlaʼpe tajtso. Iche dos mʼayhay toj tamenej. Toj ichun, wichi toj inuhikwephala iwohiyelak ilayhiche pajlaʼtha tiyajʼattsiy toj iʼpe honhat. Hate mʼayhay toj iʼpe honhatna nʼowohla iyhaja. Nemhit ihichela nʼokaʼtsayahay, wichi toj iwoye mʼak toj niʼisa wet nʼotʼinhayahay.

17. ¿Atsi wichi toj nʼolayhtichehla?

¹⁷ ¿Atsi wichi toj ilayhichehla? Jesús yome pʼante toj yok: «Nilhokhiyeja nʼopʼitseyhay iläthiyela lechos wet inuhikwephäla» (Juan 5:28, 29). Toj malhyejtso nilhokej wichi toj ihi Heowa letichunhayaj inuhikwephala. Hate Dios Lhomtes yok: «Wet lewomekitas yachaj nʼopʼitseyhay tä ihi, wet häte Nʼotʼilek niyatyaj [nʼopʼitseyhaywʼet, TNM] yachaj nʼopʼitseyhay» (Apocalipsis 20:13). Toj malhyejtso wujpey wichi toj inuhikwephala. Hop apóstol Pablo yopʼantek: «Dios inuhthichephäla nʼopʼitseyhay, häp wichi tä isen lhäyʼe iyhäj tä niʼisahen» (yahyen Apóstoles Lhenhay 24:15).

18. ¿Atsi iyhaj toj hopehen wichi toj «isen» toj ilayhichehla?

¹⁸ ¿Atsi iyhaj toj hopehen wichi toj «isen»? Iyhaj hopehen Dios lakawos toj tʼifwtintses toj ichehen pʼante lewhay toj kamaj Jesús ihihitʼa honhatna. Nilhokej nʼolayhtichehla toj ihi honhatna. Iyhaj Dios lakawosna hopehen Noé, Abrahán, Sara, Moisés, Rut wet Ester. Toj ihi Hebreos capítulo 11 inʼalit iyhaj toj hopehen hinʼulna wet atsinhayna. Wet, ¿atsi toj ihiyeja Dios lakawos toj tʼifwtintses toj yʼinhen ifwalasna? Hate lhamel hopehen iyhaj wichi toj «isen» toj ilayhichehla.

19. a) ¿Atsi iyhaj toj hopehen wichi toj «niʼisahen» toj ilayhichehla? b) ¿Atsi mʼak toj lhamel iwohiyelak iwoye?

¹⁹ ¿Atsi iyhaj toj hopehen wichi toj «niʼisahen» toj ilayhichehla? Iyhaj hopehen wujpey wichi toj iwohiyetʼa pʼantek itafwelej Heowa. Tej toj lhamel yʼinhen pʼante Heowa tek hipʼethatla. Lham ilayhtichehla lhamel hopkhilak iwoyek itafwelej wet hopehen lakawos.

20. ¿Atsi wichi toj iwohiyetʼala che ilayhiche?

²⁰ Toj malhyejtso, ¿ha nilhokhiyeja wichi toj yʼinhen yachajohla toj ilayhiche? Kha. Jesús yome pʼante toj ihichela wichi toj wohiyetʼalak yachajo toj ilayhiche (Lucas 12:5, TNM; tetshan Nʼosilot 19). Wichitso toj iwohiyetʼala che ilayhiche, hopehen iyhaj toj iwohitʼa elha lakeyis toj matche toj niʼisahen. Mat, ¿atsi toj ikalelhtila che nʼoelh ilayhi wok kha? Heowa. Lham hope Nʼokalelhthayajwo toj Lhamya. Hate Jesús, Dios yen Lakalelhthayajwoyayej «wichi tä iläyhen lhäyʼe iyhäj tä yʼinhen» (Apóstoles Lhenhay 10:42).

WICHI TOJ NʼOLAYHTICHEHLA TOJ IHI PELE

21, 22. a) ¿Atsi tʼisan toj nʼowʼenhohla wichi toj nʼolayhtiche toj ihihla pele? b) ¿Atsi nʼoelh toj ichun pʼante toj yachajo toj ilayhi hopkhilak ihi pele?

²¹ Dios Lhomtes hate yome toj ihichela wichi toj ihi pele. Lewhay che wichina nʼolayhtiche nʼowʼenhohla tʼisanis toj espíritu, hopkhitʼa tʼisan toj hinʼu.

²² Nʼoelh toj ichun toj yachajo pʼante toj ilayhi hopkhilak ihi pele, hope pʼante Jesús (Juan 3:13). Tres ifwalas toj tafwaytshi pʼante toj nʼolan, Heowa ilayhti pʼante, mat tʼisan nemhit malhyej iwoye lhatʼisanis (Salmo 16:10; Apóstoles Lhenhay 13:34, 35). Hop apóstol Pedro ikalelhat toj Jesús «hinʼo tʼat, tä wichi ilän yʼil tʼat, mat Dios iläyteji husek» wok tʼisan toj espíritu (1 Pedro 3:18). Lewhay toj Jesús yachajo toj ilayhi nechʼe hope espíritu toj matche toj takhajay (1 Corintios 15:3-6). Mat Biblia yome toj tsʼilakhitʼa lham toj malhnhiyejatso mʼak toj iyej.

23, 24. ¿Atsi wichi toj hopehen «[nʼ]oläy tsonʼatas tä niwujaʼpe» toj Jesús yome pʼante, wet chifwajte (ephotefwas)?

²³ Toj tatay lhimpaj che Jesús yʼil, tahuyej pʼante lechufwenkay toj yok: «Oyik wet owaklhathihena amel hawʼetes» (Juan 14:2). Tajtso hope tʼat toj yome toj iyhaj Dios lakawos nʼolayhtichehla hopkhilak ihi pele lhayʼe lham. Jesús yome pʼante toj wichina hopkhihena iyhaj «[nʼ]oläy tsonʼatas tä niwujaʼpe», hop toj nitakwitʼa (Lucas 12:32). Lewhay toj apóstol Juan hiwʼen Jesús toj ihi pele toj ihi lewʼenek, lham yome pʼante chifwajte (ephotefwas) wichina. Juan hiwʼen pʼante Jesús toj «takasitpe chenaj tä Sión, lhäyʼe ciento cuarenta y cuatro mil (144.000) wichi» (Apocalipsis 14:1).

²⁴ Malhyej toj Biblia yome pʼante, ¿atsi lewhay toj nʼolayhtiche hop 144.000 Dios kawostso? Toj tafwaytshi toj Jesucristo iwo tesa leniyatyaj toj ihi pele (1 Corintios 15:23, TNM). Jesús ifwalasna iwo leniyatyaja toj ihi pele, lhayʼe wujpe iyhaj toj hopehen 144.000 toj pajche nʼolayhtiche. Mat kamaj tatay iyhaj toj iʼpe honhat Dios kawosna. Lewhay che yʼinhen, hope tʼat lewhaytso toj nʼolayhtiche toj ihi pele. Mat wujpey iyhaj wichi nʼolayhtichehla hopkhilak iʼpe honhat toj wʼatshan wet isilataj pajlaʼtha tiyajʼattsiy.

25. ¿Atsi toj natetshanla toj ihi nʼochufwenyaj toj ihan elhna?

²⁵ Tatay lhimpaj che Heowa itonchepha nilhokej namel toj nehi nʼotʼilek toj hate iwoye che hipʼo namhiche, wet nemhit ihichela nʼotʼilek yamlek tiyajʼattsiy (yahyen Isaías 25:8). Mat, hop 144.000 wichi, ¿atsi mʼak toj iwohiyela toj ihi pele? Dios Lhomtes ikalelhat toj lhamel iwohla leniyatyaja, lhayʼe Jesús. Nʼochufwenyaj toj ihan elhna ichufwenla namejen iyhaj mʼayhay toj yome atsi toj hope nʼoniyatyajna.