‘Ua Nji Lema ku Hiana Ava Ni?’

1, 2. Cilongesa cika ua tambuile Petulu mu nima ya ku zuama vutsiki vuose mu ku tsiha vantsi?

VANDONGESI va Yesu vatanu na vavali va zuamene vutsiki vuose mu ku seteka ku tsiha vantsi mu Cisali ca ku Ngalileya. Vunoni ka va sampuile na umo uahi. Lia mukuavo cimene, Yesu tele ua sanguka, ua manene ku mukulo ua cisali mu ku va tala. Kaha ua va lekele ngueni: “Tenu vuanda ku mutamba ua cilio ua vuato, kaha mu ka lavula. Ngoco vene va tele, kaha vuovuno ka va hasele ku vu koka muomu vantsi va lanene cikuma.”​—Yoano 21:1-6.

² Yesu ua hanene mbolo na vantsi ku vandongesi veni linga va liaule. Kaha ua talele kuli Simone Petulu ua mu hulile ngueni: “U hiana ava mu ku nji lema, ni?” Yesu ua tantekeyele ngecize Petulu ua lemene ku tsiha vantsi. Ngeci mukemuo, citava Yesu ua kele na ku hula nga Petulu ua lemene Yesu na vilongesa vieni ku hiana mingoso ya vantsi. Petulu ua kumbuluile Yesu ngueni: “U tantekeya ngecize nja ku kata.” (Yoano 21:15) Tunde tangua lize, Petulu ua muesele ngecize ua handekele vusunga. Muomu ua muesele cilemo ceni kuli Kilistu mu ku fuitangana mu cipanga ca ku ambulula, kaha ua lingile cipanga ca kama mu Cikunguluklo ca vakua Kilistu.

3. Vakua Kilistu va pande ku zangama ku vika?

³ Vika tu hasa ku lilongesa ha mezi a Yesu kuli Petulu? Tua pande ku zangama linga cilemo cetu kuli Kilistu kati ci tontole. Yesu ua tantekeyele ngecize muono mu mavu ano u ka kaluua kaha tu ka hita mu masiua na visoti via vingi. Mu cisimo ceni ca mukua ku kuna mbuto, Yesu ua handekele ngueni vantu va ka tava “lizi lia vuangana” kaha ha katete va kala na ntuima. Vunoni mu nima ya ntsimbu, “viuma via hano ha mavu, na ku-kokola ca vufuko” ci ka “tsiha lizi” kaha vantu vaco va ka zimbalesa ntuima yavo. (Mateo 13:19-22; Mako 4:19) Nga ka tu zangama, visoti via tangua na tangua vi hasa ku tu tanganesa ku pangela Yehova. Ngeci Yesu ua mamuine vandongesi veni ngueni: “Liniungienu ku tina mitima yenu I ka lemuua na ku lia, na ku penda, na visoti via muono.”​—Luka 21:34.

4. Vika vi hasa ku tu kuasa ku tantekeya nga cilemo cetu kuli Kilistu ci na kaniama? (Talenu cikupulo ca ku vuputukilo.)

⁴ Ngeci mua Petulu, tu hasa ku muesa cilemo cetu kuli Kilistu mu ku tuameka cipanga ca ku ambulula mu muono uetu. Vati tu hasa tualelelaho ku lingamo? Tu hasa ku lihula nguetu: ‘Vika nja lema cikuma mu muono? Ndzolela yange ye ku tunda mu ku pangela Yehova ni mu vipanga vieka?’ Linga tu kumbulule evi vihula, tu hilulenu vinjila vitatu vi hasa ku tontuesa cilemo cetu kuli Kilistu. Via pua vipanga, vueho, na vupite.

HAKENU VIPANGA MU CIHELA CI VIA PANDE

5. Kapandi kaka va kala nako mitue ya vindzivo?

⁵ Petulu ka lemene lika ku tsiha vantsi houe. Vunoni ua kele na ku linga cipanga caco linga a uane via ku suka vusoko vueni. Na lelo lino, Yehova ua hana mitue ya vindzivo kapandi ka ku tonda via ku suka vusoko vuavo. (1 Timoteo 5:8) Kaha ve ku fuitangana cikuma mu ku puisamo aka kapandi. Vunoni ku matangua ano a ku kotokela, vipanga vie ku lingisa vantu ku lisosomua cikuma.

6. Omo lia vika vipanga vie ku neha visoti via kama ku vantu?

⁶ Matangua ano vakua ku tonda vipanga va na lana, vunoni vipanga via vindende. Ngeci mukemuo vantu ve ku lizungila vipanga. Vavengi ve ku tonda ku va vueza ku ntsimbu ya vipanga, vutuhu fueto ya indende. Vakua mingoso ve ku tonda ku tuhula viuma via vingi via ku landesa, vunoni ve ku pangesa vakua vipanga va vandende. Ngeci mukemuo vakua vipanga ve ku zeya cikuma, ve ku kala na cisoti ca mutima kaha halumo na ku vavala vene. Vamo ve ku lisosomua nguavo va va tundisa ha vipanga nga ka va lingi nkala viuma vi va va tuma.

7, 8. (a) Kuli iya tua pande ku muesa lukakatela ku hiana viose? (b) Cilongesa cika ca seho ua lilongesa umo muanetu ku Tailandia ku tuala ha vipanga vieni?

⁷ Etu Vakua Kilistu, tue ku muesa lukakatela kuli Yehova ku hiana nkala muntu, ambe vene mukuluntu ua ku vipanga. (Luka 10:27) Vipanga via pua lika njila ya ku uanenamo viuma via tondeka cikuma mu muono ngeci mua via-ku-lia, vuzalo, na ndzivo kaha na ku tu kuasa mu cipanga ca ku ambulula. Vunoni nga ka tua zangamene, viteli via ku vipanga vi hasa ku tanganesa ku lemesa cetu. Tu talenu vi tu hasa ku lilongesa kuli umo muanetu ua ku Tailandia. Ua handekele ngueni: “Nja lemene cikuma cipanga cange ca ku viukisa vikomputador, vunoni ca kele na ku ambata viola via vingi cikuma. Ngeci ka nja hasele ku kala na ntsimbu ya ku linga via mu lutsilielo. Mu nima ya ntsimbu, nja muene ngecize nja pandele ku alulula vipanga viange linga nji tuameke Vuangana ku lutue.” Vati ua lingile ou muanetu?

⁸ Ua lomboluele ngueni: “Mu nima ya ku liviukisila muaka ua mutuntu, nja putukile ku landesa gelado (ice cream) mu vitapalo. Ha katete, nja yandele omo lia ku honoua vimbongo, ngeci nja vuile vusiua. Mu nja kele na ku liuana na vakuetu va nja pangele navo laza ku vikomputador va kele na ku nji zola na ku nji hula nguavo, nkuma ku landesa gelado (ice cream) ca hiana ku viukisa vikomputador. Nja vundilile kuli Yehova a nji kuase ku kolesa na ku puisamo cizango cange ca ku uana ntsimbu ya ku linga via mu lutsilielo. Mu ntsimbu ya indende, viuma via putukile kuenda vuino. Nja tantekeyele vuino vutovale vu va lema vakua ku nji landa, kaha nja putukile ku kala na vutongue mu ku panga gelado. Mu ntsimbu ya indende gelado yange ya kele na ku hua mu litangua lia ngongo. Ngue visaki, vunoni nja kele na vimbongo ku hiana mu nja pangele ku vikomputador. Ce ku nji vuisa ndzolela muomu ka nje ku lisosomua naua cikuma ngue mu nja kele ku vipanga viange via laza. Kaha ca seho ya kama, nja kaniamesa cikuma vusamba vuange na Yehova.”​—Tandenu Mateo 5:3, 6.

9. Vati tu hasa ku tualelelaho ku mona vipanga mu njila ya cili?

⁹ Yehova ua lema ku tu mona tu fuitangana. Ku fuitangana ce ku neha vilunguiso via vingi. (Visimo 12:14) Vunoni tua pande ku lihakela kapandi linga kati tu hake seho ya kama ku vipanga, ku hiana ku pangela Yehova. Yesu ua handekele ha viuma via tondeka cikuma ku li yetu, ngueni: “Ha katete lengeyenu vuangana vua Njambi, na vuviuke vueni; kaha a ka mi vuezelelako viuma evi viose.” (Mateo 6:33) Vunoni vati tu hasa ku tantekeya nga tue ku mona vipanga mu njila ya cili? Mu ku lihula nguetu: ‘Vuno nja lema na ku viukilila cikuma na vipanga viange, ku hiana ku pangela Njambi ni? Vuno ku pangela Njambi ce ku nji tovala ni ce ku nji vuisa vuli?’ Ku singanieka vuino ha vihula evi ci hasa ku tu kuasa ku mona vika tua lema mpundu.

10. Cuma cika ca seho ya kama ua longesele Yesu?

¹⁰ Yesu ua longesele vika tua pande ku tuameka mu muono. Tangua limo ua ile ku ndzivo ya vamo vampuevo vavali va ntsongo na mukuluntu, Maliya na Mata. Vuasi-vuasi, Mata ua putukile ku mu telekela via-ku-lia, vunoni Maliya ua tumamene ku mukulo ua Yesu na ku halakana ku vilongesa vieni. Mata ua liniengele kuli Yesu ngueni Maliya kesi na ku mu kuasa. Vunoni Yesu ua lekele Mata ngueni: “Maliya na hangula mutamba uze ua cili, ukeuo ka va ka mu fumisauo.” (Luka 10:38-42) Na mezi aa, Yesu ua longesele cuma ca seho ya kama. Linga kati tu tanguke ku viuma via tondeka cikuma kuli etu vavene na ku muesa cilemo cetu kuli Kilistu, tua pande ku hangula “mutamba ua cili.” Eci ca lomboloka ngecize vusamba vuetu na Yehova vua pande ku hiana viose ku seho.

CIFUA CI TUE KU MUENAMO KU LIZIMA VULI NA VUEHO

11. Vika ya handeka Mbimbiliya ku tuala ha ku huima?

¹¹ Muono ua sula na via ku linga via vingi, ngeci mukemuo vintsimbu vimo tue ku tondeka ku huimako. Mbimbiliya nguayo: “Ka kuesi vieka ku muntu via ku hiana eci, a lie, a nue, na ku zolesa muono ueni na vize via viuka mu vipanga vieni.” (Ekelesiaste 2:24) Yesu ua tantekeyele ngecize ca puile ca seho ku vandongesi veni ku huima. Ca ku muenako, mu nima ya ku fuitangana mu cipanga ca ku ambulula, Yesu ua va lekele ngueni: “Tuayenu kua lika lienu ku mpambo, mu ka huime kantsimbu.”​—Mako 6:31, 32.

12. Omo lia vika tua pande ku zangama ku tuala ha vueho? Hanenu cimueso.

¹² Vueho vu hasa ku tu zima vuli na ku tu kuasa ku huima. Vunoni tua pande ku zangama linga vueho kati vu pue cuma ca seho ya kama mu miono yetu. Ku sekulu ya ku livanga, vavengi va kele na visinganieka via cifua eci: “Tu lienu ngoco na ku nua, muomu mene tu ka tsa.” (1 Kolintu 15:32) Na lelo lino, vikevio visinganieka vi va kala navio va vengi. Ca ku muenako, umo mukuendze ku Europa ua putukile ku kunguluka na Vakaleho va Yehova. Vunoni ua lemene cikuma vueho ngeci ua likelele ku kunguluka. Mu nima yaco, ua muene ngecize ku tuameka vueho ca mu nehelele vitanga via vingi. Ngeci ua putukile naua ku lilongesa Mbimbiliya, kaha mu nima ya ntsimbu ua puile mukua ku ambulula muzimbu ua cili. Mu nima ya ku mu mbatiza ua handekele ngueni: “Nje ku liveya cikuma muomu nja pihisile ntsimbu ya kama mu ku tuameka vueho, amba vuose nja nongonuene ngecize nkuma ku pangela Yehova ce ku neha ndzolela ya kama ku hiana vueho vua mu mavu ano.”

13. (a) Omo lia vika ku pihisa ntsimbu ya kama ku vueho kati ca cili? Hanenu cimueso. (b) Vika vi hasa ku tu kuasa mona vueho mu njila ya cili?

¹³ Vueho vue ku tu kuasa ku huima na ku hiluisa ndzili mu muvila. Vunoni vua pande ku ambata ntsimbu ingahi? Linga tu hase ku kumbulula eci cihula, tua pande ku singaniekaho mu cifua eci. Vantu vavengi va lema ku lia vibolu (cakes) na via-ku-lia vikuavo via ku puelelela. Vunoni tua tantekeya ngecize nga tu lia viuma viaco ntsimbu yose, vi hasa ku tu kokela mavezi. Nga tu tonda ku kala na cihindu ca cili, tua pande ku lia via ku-lia via cili. Na vuno vene, ku pihisa ntsimbu ya kama ku vueho, ci ka tanganesa vusamba vuetu na Yehova. Vika vi hasa ku tu kuasa ku tantekeya nga tue ku mona vueho mu njila ya cili ni kuahi? Cuma cimo ci hasa ku tu kuasa ca pua ku hangula imo simano na kusoneka viola vingahi tu na lingi mu vipanga via Yehova, ngeci mua ku kunguluka, ku ambulula, na ku lilongesa Mbimbiliya. Kaha tu hasa naua ku soneka vi ola vingahi tua lingile vueho ngeci mua, ku asa mbola, ku tala TV, ni kueha vi video game mu simano yaco. Mu nima ya ku setekesa evi viuma vivali, vika tu lilongesaho? Kuli vimo vi tua pande ku alulula ni?​—Tandenu Efeso 5:15, 16.

14. Vika vi hasa ku tu kuasa ku hangula vueho vua cili?

¹⁴ Yehova ua tu tavesa ku hangula vueho, kaha mitue ya vindzivo va hasa ku hanguila vueho vosoko vuavo. Mu Mbimbiliya, Yehova ua tu hana vitume via muesa cifua ce ku vu singaniekelamo ikeye. Vitume viaco vie ku tu kuasa ku hangula mua cili viuma.a (Talenu litota.) Vueho vua cili vua pua “vuana vua Njambi.” (Ekelesiaste 3:12, 13) Vantu va liseza-seza, ngeci va lema vueho vua ku liseza-seza. (Ngalata 6:4, 5) Vunono nkala vueho vu tu hangula, tua pande ku zangama. Yesu ua handekele ngueni: “Kuze kua kala vufuko vuove, kukekuo naua ku ka kala mutima uove.” (Mateo 6:21) Ku lema Muangana uetu Yesu, ce ku tu lingisa ku singanieka, ku handeka na ku linga viuma mu cifua ca muesa ngecize Vuangana vua kala na seho ya kama kuli yetu ku hiana nkala viuma vieka.​—Filipu 1:9, 10.

NDZITA YA KU VIANA KU LEMA VUPITE

15, 16. (a) Vati ku lema vupite ci hasa ku tu puila ngandzo? (b) Cimamuna cika ua hele Yesu ku tuala ha vupite?

¹⁵ Vantu vavengi va tonda ku kala na viuma vi na tuhuka vuovuno (moda) ngeci mua vuzalo, vitelefone, vikomputadore na vikuavo. Va tanguka na ku lema vupite. Ku lema vupite ca pua ku tuameka viuma na vimbongo ku hiana vikuavo viose. Mu ku pua Mukua Kilistu, vika via kala na seho ya kama kuli enu? Lihulenu nguenu: ‘Vuno nje ku pihisa ntsimbu ya kama mu ku singanieka ha makalu a na tuhuka vuovuno na vikuavo vili mu moda, ku hiana ku liviukisila viuano ni? Vuno nje ku lilundika cikuma vipanga via tangua na tangua, kaha ka nje ku kala na ntsimbu ya ku vundila ni ku tanda Mbimbliiya ni?’ Nga ka tua zangamene cilemo cetu ku vupite ci ka hiana cilemo cetu kuli Kilistu. Ngeci mukemuo tua pande ku singanieka hali aa mezi a Yesu: “Liniungenu ku cipululu cose.” (Luka 12:15) Vika ua handekelele ngoco?

¹⁶ Yesu ua handekele ngueni “Na umo uahi a hasa ku pangela vasukulu vavali.” Ka citava ku pangela Yehova na ndzili yetu yose vunoni oku tu tuala mana ku vupite. Yesu ua lomboluele ngecize ka citava, muomu noho tu “ka zinda umo na ku lema mukuavo” ni tu “ka pandama ku umo na ku yengula mukuavo.” (Mateo 6:24) Mu ku linga ka tua tantulukile, tua pande ku tualelelaho ku luisa “masungu a vusitu vuetu” ngeci mua lisungu lia ku lema vupite.​—Efeso 2:3.

17. (a) Omo lia vika ku mona vupite mu njila ya cili ce ku kaluuila vamo? (b) Vika vie ku tu kuasa ku lua na cilemo ca vupite?

¹⁷ Vantu vavengi va tuala mana cikuma ku masungu na vizango viavo, ngeci ce ku va puila ca cikalu ku mona vupite mu njila ya cili. (Tandenu 1 Kolintu 2:14.) Mu ku linga ka ve ku hasa ku singanieka vuino, ce ku va puila ca cikalu ku tepesa via cili ku via vipi. (VaHevelu 5:11-14) Cizango cavo ca ku kala na vupite ci hasa ku tualelelelaho ku kola. Kaha muze mu va uana vupite vua vuingi na cizango ca ku tualelelaho ku tondelako vukuavo ce ku li vuezelela. (Ekelesiaste 5:10) Vunoni kuli vimo vi tu hasa ku linga, tu viane visinganieka via cifua eci. Ku tanda Lizi lia Njambi ntsimbu yose ci ka tu kaniamesa linga tu tualeleleho ku tina ngandzo ya ku lema vupite. (1 Petulu 2:2) Yesu ua kele na ku hilula ha mana a Yehova, kaha ca mu kuasele ku viana vieseko via Ndiavu. (Mateo 4:8-10) Na lelo lino, nga tu tonda ku viana ngandzo yaco tua pande ku pangesa mana eku tunda kuli Yehova mu muono uetu. Nga tu lingamo tu ka muesa kuli Yesu ngecize tua mu lema ku hiana vupite.

18. Kapandi kaka mu na lihakela?

¹⁸ Omo Yesu ua hulile Petulu ngueni: “U hiana ava mu ku nji lema, ni?” ua kele na ku longesa Petulu ngecize ku pangela Yehova cikeco ca pandele ku tuameka mu muono ueni. Ca cili ku tantekeya ngecize lizina Petulu lia lomboloka “Civalavala ca Livue.” Ku kola ca vifua via cili via kele navio Petulu tu hasa ku ci setekesa ku livue. (Vilinga 4:5-20) Netu lelo lino, tua tonda cilemo cetu kuli Kilistu ci kaniame. Ngeci mukemuo tue ku lihakela kapandi ka ku haka vipanga, vueho na vupite mu cihela ci via pande mu muono. Nga tu lingamo, ci ka pua ngue tu li na ku leka Yesu mezi a mu lekele Petulu ngueni: “U tantekeya ngecize nja ku kata.”