Mbimbiliya Ya Pua Livulu lia tu Hana Njambi

1, 2. Omo lia vika Mbimbiliya ya pua vuana vue ku tu vuisa ndzolela ya kama?

VATI mue ku ivua nga kavusamba kenu a mi hana vuana? Mutima ue ku liangalianga mu ku tonda ku fukula vuana vuaco, kaha mue ku viukilila muomu kavusamba kenu na mi vuluka. Cikuavo naua mue ku mu santsela cikuma ku vuana.

² Mbimbiliya ya pua vuana vua tu hana Njambi. Ya tu hana mizimbu ka tu hasa ku uana ku cihela ceka. Ya tu leka nguayo Njambi ua tangele melu na mavu, na yala na mpuevo va katete. Ya kala na vimamuna vi hasa ku tu kuasa nga tuli mu visoti. Ya longesa nguayo Njambi tangua a ka puisamo cikulaheso ceni ca ku alulula mavu ku pua a cili. Mbimbiliya ya pua vuana vue ku tu vuisa ndzolela ya kama!

3. Vika mu ka tantekeya mu ku lilongesa Mbimbiliya?

³ Omo mu lilongesa Mbimbiliya mu ka mona nguenu nkuma Njambi a tonda mu pue kavusamba keni. Omo mu tualelelaho ku lilongesa vieni, vusamba vuenu neni vu ka kola cikuma.

4. Vika vie ku mi komouesa ku tuala ha Mbimbiliya?

⁴ Mbimbiliya va i langulula mu malimi a heta ku 2.600, kaha va tuhula makulukazi na makulukazi avio. Cingi ca vantu va kala na Mbimbiliya mu malimi avo. Kaha nkala simano, vantu va tuvakana 1 milhão ve ku tambula viMbimbiliya! Mua vusunga, ka kuesi livulu lieka lia hiana Mbimbiliya.

5. Vika tu hasa ku handekela nguetu Mbimbiliya va i ‘tumbula kuli Njambi na muku ueni’?

⁵ Mbimbiliya va i ‘tumbula kuli Njambi na muku ueni.’ (Tandenu 2 Timoteo 3:16.) Vunoni vamo ve ku singanieka nguavo, ‘Nga vantu vakevo va soneka Mbimbiliya, vati ya pua livulu lia Njambi?’ Mbimbiliya ya kumbulula nguayo: “Vantu va handekele via Njambi omo Sipilitu Santu ua va pangesele.” (2 Petulu 1:21) Ngue mue ku linga kuku ya muntu nga a tuma mutekulueni a mu sonekeleko mukanda. Nga u nahu, mukanda uaco ue ku pua ueya? Ka ue ku pua ua mutekulu, vunoni ua kukueni. Na vuno vene, Njambi ikeye ivene Mbimbiliya kati vantu va i sonekele. Njambi ua va tuamenene ku soneka visinganieka vieni. Mua vusunga, Mbimbiliya ya pua “lizi lia Njambi vene.”—1 Tesalonika 2:13; talenu Litota 2 ku ntsongo ya kapitulu.

MBIMBILIYA YA PUA YA VUSUNGA

6, 7. Vika tu hasa ku handekela nguetu Mbimbiliya ya litombola?

⁶ Mbimbiliya ya ambatele miaka 1.600 linga i hue ku i soneka. Vantu va i sonekele va yoyele mu vintsimbu via ku liseza-seza. Vamo va puile vantu va ku lilongesa cikuma vakuavo kuahi. Umo uavo ua puile ndotolo. Vakuavo va puile va ndimi, vakua ku tsiha vantsi, tuniungi, vapolofeto, vangazi na vamiangana. Mbimbiliya yose ya litombola, vutuhu va i sonekele ku vantu va ku liseza-seza. Ka ya handekele vimo ha kapitulu kamo kaha kapitulu kakuavo ka vi luisa, houe.a

⁷ Mu Mbimbiliya, tupitulu tua katete tua lombolola vati visoti via putukile ha mavu, kaha tua ku ntsongo tua muesa vati Njambi a ka manusula visoti viaco mu ku alulula ano mavu ku pua citungu. Mbimbiliya ya kala na mizimbu ya ingi ya muono ua vantu mu ku hita ca miaka, kaha ya muesa ngecize Njambi kasi ue ku puisamo vutumbe vueni.

8. Vimueso vika via solola ngecize Mbimbiliya ya litombola na siensia?

⁸ Mbimbiliya ka va i sonekelele ku longesa via ku sikola ngeci mua siensia, vunoni ku tuala ku via siensia ya handeka vusunga. Evi vikevio vi tua pande ku uana mu livulu lia Njambi. Ca ku muenako, livulu lia Levitiku lia muesa vimamuna via Njambi kuli vaIsaleli ku tuala ha viuma vi va pandele ku linga mu ku vindika mavezi ku sambukila vantu veka. Vimamuna viaco va vi sonekele tele vantu kanda va tantekeye vati tulongolo ve ku koka mavezi. Mbimbiliya ya longesa naua nguayo mavu a kala ha vukambuila. (Yombi 26:7) Omo vantu vavengi va tsilielele nguavo mavu a pua a ku lipasa, Mbimbiliya ya muesele ngecize mavu a pua livundungulu.—Isaya 40:22.

9. Vusunga vua vakua ku soneka Mbimbiliya vua tu kuasa ku ivuisisa vika?

⁹ Ku tuala naua ku via mizimbu, Mbimbiliya ya handeka vusunga. Vunoni mavulu a engi a mizimbu ka handekele vusunga, muomu ku va sonekele viose mu vusunga. Ca ku muenako, ka va sonekele mizimbu i va vulile vifuti viavo ku ndzita. Vunoni vakua ku soneka Mbimbiliya va handekele vusunga mu va kele na ku vula Isaleli ku ndzita. Va sonekelele kumo na vipenga viavo. Livulu lia Numelu, lia muesa ngecize Mosesa ua lingile mulonga ua kama kaha Njambi ua mu sungamesele. (Numelu 20:2-12) Vusunga vu va muesele vakua ku soneka Mbimbiliya vua muesa ngecize Mbimbiliya ya tunda kuli Njambi. Tu hasa ku i kulahela.

LIVULU LIA SULA NA VIMAMUNA VIA CILI

10. Omo lia vika vimamuna via Mbimbiliya vi hasa ku tu kuasa lelo lino?

¹⁰ Mbimbiliya va i ‘tumbula kuli Njambi na muku ueni, kaha i silivila ku longesa, ku handekela, na ku sungamesa.’ (2 Timoteo 3:16) Cili vene, vimamuna via mu Mbimbiliya vie ku tu kuasa lelo lino. Yehova a tantekeya vuino vati tua fua, ngeci mukemuo a tantekeya mu vutuntu visinganieka vietu na vati tue ku ivua ku mitima. A tu tantekeya ku tuvakana netu vavene, kaha ua tonda tu yoye mu ndzolela. A tantekeya naua vika via cili kuli etu na vika via vipi.

11, 12. (a) Vimamuna vika ua hele Yesu ku Mateo kapitulu 5 ku tuala 7? (b) Vika vikuavo vi tu hasa ku lilongesa mu Mbimbiliya?

¹¹ Ku Mateo kapitulu 5 ku tuala 7, va sonekako vimamuna via cili via hanene Yesu ku tuala ha vati mua ku uanena ndzolela, mua ku yoyela na vakuetu, mua ku vundila, na mua ku muena vimbongo. Vutuhu ua handekele mezi aco miaka 2.000 ku nima, kasi a kala na ngolo ngue ha litangua lia a handekele.

¹² Mu Mbimbiliya, Yehova ua tu longesa naua vitume vize vie ku tu kuasa ku yoya mu ndzolela, ku pua vakua vipanga va cili, na ku yoya mu ciyulo na vakuetu. Vitume via mu Mbimbiliya vi hasa ku tu kuasa tu vose, nkala cifua cetu, cihela ci tua kala ni visoti vietu.—Tandenu Isaya 48:17; talenu Litota 3 ku ntsongo ya livulu..

MU HASA KU TSILIELA VUPOLOFETO VUA MBIMBILIYA

13. Vika ua handekele Isaya ku tuala ha Mbambilone?

¹³ Vupolofeto vua vuingi vua mu Mbimbiliya vua lipuisamo laza. Ca ku muenako, Isaya ua polofetele ngueni Mbambilone tangua va ka i nongesa. (Isaya 13:19) Ua lomboluele vati mpundu va ka vula mbonge. Mbonge yaco ya kele mu kati ka vivumbe via kama na ndonga. Vunoni Isaya ua muesele ngecize ndonga va ka i umisa kaha vimbelo va ka vi seza via casi. Masualale va kovele mu mbonge ca ku hona ku lua. Isaya ua muesele naua ngecize ntuamena ua masualale va ka vula Mbambilone lizina lieni li ka pua Silu.—tandenu Isaya 44:27-45:2.Talenu litota 4 ku ntsongo ya livulu.

14, 15. Vati vua lipuisilemo vupolofeto vua Isaya?

¹⁴ Mu nima ya miaka 200, tunde ha va sonekelele ovu vupolofeto, civunga ca masualale cezile mu ku luisa Mbambilone. Iya ua puile ntuamena uaco? Ngue mu vua muesele vupolofeto, Silu muangana ua vakua Pelesia. Viose via puilemo linga ovu vupolofeto vu lipuisemo.

¹⁵ Ku vutsiki vu vezile masualale, vakua Mbambilone va kele na ku linga cilika. Ka va vuile vuoma muomu vivumbe na ndonga via va zengelekele. Ku mbandza Silu na masualale veni va kele na ku hinda kapila linga mema a tepuluke mu ndonga. Mema a tepulukile kaha vaze masualale va ku Pelesiya va hasele ku zavuka ha mikono. Vunoni vati va zavukile vivumbe? Ngue mu vua muesele vupolofeto, vimbelo va vi sile via casi, ngeci masualale va kovelele mu mbonge ca ku hona ku lua ndzita.

16. (a) Vika ua polofetele Isaya ngueni vika solokela Mbambilone? (b) Vati tua tantekeya nguetu vupolofeto vua Isaya vua lipuisilemo?

¹⁶ Isaya ua polofetele laza ngueni uahi naua a ka tunga mu Mbambilone. Ua sonekele ngueni: “Na umo uahi a ka kalamo ku miaka yose, Cipue na umo uahi a ka tumamamo fume ku lizimo na ku lizimo.” (Isaya 13:20) Vuno a mezi a lipuisilemo ni? Eyo. Mbambilone ya kele ha cihela ca kala vikilometro 80 ku vutokelo vua mbonge ya Bagdá ku Iraque, kaha ya pua ngundu ya ngoco. Na lelo lino uahi ua kalako. Yehova ua i komba na “cikombeso ca ku nongesa.”—Isaya 14:22, 23.

17. Omo lia vika tu hasa ku tsiliela mu vikulaheso via Njambi?

¹⁷ Ku lipuisamo ca vupolofeto vua vuingi vua mu Mbimbiliya ci tu kuasa ku tsiliela ngecize vi ya handeka Mbimbiliya ku tuala ha matangua a ku lutue vi ka lipuisamo mpundu. Tu hasa ku kala na vusunga nguetu Yehova a ka puisamo vutumbe vueni vua ku puisa ano mavu citungu. (Tandenu Numelu 23:19.) Mua vusunga, tua lavelela “Muono uze ka ue ku hua ua ya-ye” ua tu sikile Njambi laza kaha “ikeye ka hasa ku onga.”—Tito 1:2.b

MBIMBILIYA I HASA KU ALULULA MUONO UENU

18. Vika ua handekele Paulu ku tuala ha “lizi lia Njambi”?

¹⁸ Ngue mu tua limuena, ka kua kele livulu lia lifua na Mbimbiliya. Ku litombola cayo, ku tuala ku via siensia na mizimbu ya ku laza, viose via vusunga. Mu Mbimbiliya mua kala vimamuna via cili na vupolofeto vua vuingi vua lipuisamo. Vunoni kuli naua vikuavo. Kapostolo Paulu ngueni: “Lizi lia Njambi li li na muono, lia takama.” Aa mezi a lomboloka vika?—Tandenu VaHevelu 4:12.

19, 20. (a) Vati Mbimbiliya i hasa ku mi kuasa ku litantekeya enu vavene? (b) Vati mu hasa ku muesa ku santsela ku vuana vua Mbimbiliya?

¹⁹ Mbimbiliya i hasa ku alulula muono uenu. I hasa ku mi kuasa mu li tantekeye enu vavene. I hasa ku mi kuasa ku ivuisisa visinganieka via mu ntima na vati mue ku ivua. Ca ku muenako, halumo tu hasa ku singanieka nguetu tua lema Njambi. Vunoni tu hasa lika ku muesa nguetu tua mu lema, nga tu niunga vi ya longesa Mbimbiliya.

²⁰ Mbimbiliya ya pua livulu lia ku tunda mpundu kuli Njambi. A tonda mu pue na ku i tanda, ku lilongesayo na ku i lema. Muesenu ku santsela cenu ku vuana ovu mu ku tualelelaho ku lilongesa. Kaha mu ka tantekeya vutumbe vua Njambi ku vantu. Mu kapitulu ka na hatako tu ka lilongesa via vutumbe vuaco.