UMBUZO 5

Ngingenzani Nxa Ngihlutshwa Ngabanye Abantwana Esikolo?

KUNGANI KUQAKATHEKILE?

Indlela ozakwenza ngayo ingenza ukuthi abanye bekele ukukuhlupha kumbe baqhubeke.

KUNGUWE UBUZAKWENZANI?

Cabanga ngesimo lesi: UBukhosi kasafuni lakuzwa ngesikolo. Okwenza akudondele ukuya esikolo yikuthi ezinyangeni ezintathu ezidlulileyo abanye afunda labo esikolo bahamba bekhuluma amanga ngaye. Basebeqalisa ukumbiza ngamabizo okutshoka. Kwesinye isikhathi othile wayewisa amabhuku ayabe ethwelwe nguBukhosi kumbe nxa kulabantu ngemva kwakhe othile wayemfuqa, nxa ethalaza angaboni ukuthi ufuqwe ngubani. Izolo kube kubi kakhulu ngoba uthunyezelwe umlayezo esethuselwa . . .

Ubuzakwenzani ngabe unguBukhosi?

QALA UCABANGE!

Lanxa ungasebenzisanga izibhakela, kukhona ongakwenza nxa uhlutshwa ngothile. Ungenzani?

UNGAPHANGISI UKUZONDA. IBhayibhili lithi: “Isiwula siyalukhihliza lonke ulaka lwaso, kodwa umuntu ohlakaniphileyo uyazithiba.” (IZaga 29:11) Yenza angani vele akuthi thiki kuwe nxa bekuhlupha, lokhu kungenza ukuthi batshiyane lawe.
UNGAPHINDISELI. IBhayibhili lithi: “Lingaphindiseli muntu okubi ngokubi.” (KwabaseRoma 12:17) Ungaphindisela uyabe ungani uthela ipharafini emlilweni.
UNGALANDI INGOZI UYIKHANGELE. IBhayibhili lithi: “Umuntu olengqondo uthi ebona ingozi acatshe.” (IZaga 22:3) Zama sibili ukudlalela khatshana labantu abangakuhlupha njalo ungabi sendaweni lapho abangakuhlupha khona.
MTHELE NGAQANDAYO. IBhayibhili lithi: “Impendulo ethobileyo iyaludedisa ulaka.” (IZaga 15:1) Nxa othile esithi uyisifuqufuqu, ungathi: “Yazi uqinisile, kumele ngizame sibili ukwehlisa amafutha.”
ZIHAMBELE. UNora oleminyaka engu-19 uthi: “Ukuzithulela kutshengisa ukuthi ukhulile lokuthi uyamehlula lowo okuhluphayo. Uyabe utshengisa lokuthi awufanani laye ngoba wena uyenelisa ukuzithiba.”—2 KuThimothi 2:24.
TSHENGISA UKUTHI AWUMESABI. Abantu abahlupha abanye bayabananzelela labo abazikhangelela phansi labakhanya bengelamandla, besebebathwalisa amagabha avuzayo. Kodwa bangehlukana lawe nxa ungabatshengisa ukuthi awubesabi.
MCEBELE. Omunye owayengutitsha uthi: “Ngikhuthaza bonke abantwana abahlutshwa ngabanye ukuthi babacebele. Yinto eqondileyo okumele yenziwe. Ungaceba uyabe uncedile ngoba kungenza ukuthi kungabi labanye abantwana abahlutshwayo.”

Umfana othile utshengisa ukuthi kamesabi umuntu ohlupha abanye — Ungenelisa ukunqoba umuntu okuhluphayo nxa ungatshengisa ukuthi awumesabi

UBUKWAZI YINI?

Ngaphandle kokutshaya, abahlupha abanye bangasebenzisa izindlela ezilandelayo:

Ukutshela Abanye Amazwi Ahlabayo. “Angisoze ngiwakhohlwe amabizo okutshoka ababengibiza ngawo lezinto ababezitsho ngami. Babengenza ngizizwe ngiyindlubu ewele ephokweni njalo ngiyinhlanzi etshelwe ngamanzi. Kwakuzakuba ngcono ngabe bangitshaya.”—UCeline, oleminyaka engu-20.
Ukuninelwa khatshana. “Abanye esikolo baqalisa ukungininela khatshana. Nxa ngangisiya etafuleni ababedlela kiyo ngesikhathi sekhefu babesenza angani akula ndawo yokuthi ngihlale. Ngangitshona ngikhala njalo ngisidla ngedwa okomnyaka wonke.”—UHaley, oleminyaka engu-18.
Ukuthunyezelwa imilayezo usethuselwa kumbe utshelwa amazwi ahlabayo. “Ngamabala amalutshwana nje kukhompiyutha uyabe usumbhixe ngodaka omunye njalo uyabe usuwone impilo yakhe. Kungazwakala angani ngisenga lezimithiyo kodwa engikukhulumayo kuliqiniso.”—UDaniel, oleminyaka engu-14.

**UNGATHINI?**
YE KUMBE HAYI	IZIMPENDULO
1 Kusukela ntolontolo, bekulabantu abebehlupha abanye.	1 Ye. Ngokwesibonelo, iBhayibhili lisitshela ngamaNefilimi, okutsho ukuthi “Abawisi.”—UGenesisi 6:4.
2 Ukuhlutshwa kwabanye abantwana yikudlala nje okungatsho lutho.	2 Hayi. Abantwana abanengi abahlutshwayo bacina bezibulele.
3 Kumele uphindisele ukuze ungahlutshwa ngabanye abantwana.	3 Hayi. Esikhathini esinengi abahlupha abanye bayabe beqinile kulalabo abahlutshwayo, yikho ukuphindisela kungafanana lezithukuthuku zenja eziphelela eboyeni.
4 Nxa ungabona omunye ehlutshwa, kungcono ukwenza angani awubonanga lutho.	4 Hayi. Endabeni le, ukubukela ungenzi lutho akutsho ukuthi awulacala. Kulokuthi ube luncedo uyabe usungani uyavumelana lakho.
5 Abahlupha abanye bangazenza omanotsha kodwa esikhathini esinengi kukhona okuyabe kubakhathaza.	5 Ye. Abantu abahlupha abanye bangakhanya angani bazithembile, kodwa inengi labo ngamagwala njalo bahlupha abanye ukuze bavale ubugwala babo.
6 Abahlupha abanye bangantshintsha.	6 Ye. Abahlupha abanye bangantshintsha nxa bengancediswa ukuthi batshiye abakwenzayo.