Mbela “Etestamendi Ekulu” otali longo natango?
MO 1786 ondohotola yimwe yOmufulaanisa oya li ya nyola embo hali ithanwa Traité d’anatomie et de physiologie (Oonkundathana kombinga yankene omalutu gaantu niinamwenyo haga longo). Embo ndyoka olya talika ko kutya olyo lya li li na uuyelele oundji wu li mondjila pethimbo ndyoka kombinga yankene omalutu gaantu nogiinamwenyo haga longo, nomolwaashoka omasiku ngano embo limwe lyomomambo omashona ngoka ga hupa po olya li lya landithwa po koodola dhaNamibia omayovi 195. Nonando ongaaka, aavu oyendji kunena ihayi inekele ondohotola yokutanda ndjoka hayi longitha uuyelele wu li membo lyopaunamiti ndyoka lya nyolwa momathelemimvo gonale. Molwaashoka ongushu yopandjokonona nosho wo uuyelele mboka wu li membo ndyoka itawu vulu okukwathela omuntu ngoka te ehama ngashingeyi.
Aantu oyendji oyu uvite sha faathana kombinga yaashoka hashi ithanwa Etestamendi Ekulu. Ohaya pandula ehokololo lyondjokonona yAaisraeli nosho wo oohapu oombwanawa dhuutewo ndhoka dhi li mo. Ihe oye na omalimbililo ngele oshi li pandunge okulandula ewiliko ndyoka lyonale lyuule woomvula dhi vulithe 2 400. Kunena ontseyo yopaunongononi, omapindiko nosho wo onkalamwenyo yuukwanegumbo oyi li ya yooloka ko unene kwaandjoka yopethimbo sho Ombiimbeli ya li ya nyolwa. Philip Yancey ngoka a li nale ha gongele oonkundana dhoshifo shedhina Christianity Today, okwa li a nyola membo lye The Bible Jesus Read a ti: “Oohapu dhimwe [dhomEtestamendi Ekulu] itadhi ti sha, naandhoka dhi li mo tadhi ti sha ohadhi yemateke aantu kunena. Omolwetompelo ndika nagalwe ishewe aantu ihaya lesha we Etestamendi Ekulu ndyoka lya kwatela mo [oopelesenda 75] dhOmbiimbeli.” Okudhiladhila hoka kaku shi nando oshinima oshipe.
Oomvula tadhi ihilile po 50 konima yeso lyomuyapostoli Johannes lwomomumvo 100 E.N., omulumentu omugundjuka ngoka a li omuyamba gwedhina Marcion okwa li a popi montaneho kutya Aakriste kaye na okwiitaala mEtestamendi Ekulu. Omulumentu Omwiingilisa ngoka ha nyola ondjokonona Robin Lane Fox, okwa ti kutya Marcion okwa li a tompathana kutya “‘Kalunga’ ngoka e li mEtestamendi Ekulu okwa li ‘omuhahu noonkondo’ nokwa li e hole aayugi niikulo ngaashi omukwaniilwa gwaIsraeli David. Mepingathano naashoka, Kristus okwa li a holola Kalunga gumwe omwaanawa lela nokwa yooloka ko [kuKalunga ngoka e li mEtestamendi Ekulu].” Fox okwa nyola a ti kutya “konima yethimbo elongo ndika olya li lyi ithanwa ‘eitaalo lyaMarcion’ nolya li lya tsikile okwiitaalwa kaantu, unene tuu kaapopi yOshisiria shokUuzilo sigo omethelemimvo etine.” Aantu yamwe sigo okunena oya kakatela meitaalo ndyoka. Oshizemo, konima yoomvula 1 600 dha piti Philip Yancey okwa nyola a ti kutya “ontseyo yEtestamendi Ekulu otayi ende tayi kana mo mokati kAakriste, nomoshigwana shonena konyala kayi mo we.”
Mbela Etestamendi Ekulu olya pingenwa po? Ongiini tatu vulu okutsitha kumwe ngoka ti ithanwa “Kalunga koongundu dhaakwiita” mEtestamendi Ekulu naangoka ti ithanwa “Kalunga kohole nokombili” mEtestamendi Epe? (Jesaja 13:13; 2 Aakorinto 13:11) Oto vulu mbela okumona uuwanawa mEtestamendi Ekulu kunena?