Ombiimbeli ohayi lundulula onkalamwenyo yaantu

OSHIKE sha ningitha omulumentu ngoka a putukila megumbo lyAakatoolika yo yeneyene nohe shi pondola meithano lye lyuutseyiveta a ningi gumwe gwomOonzapo dhaJehova? Oshike sha li shi inyengitha oshikulo shi ethe po elongithonkondo noshi ninge omulongelikalunga? Lesha shoka aantu mbaka taya ti.

“Onda li nda mono euvoko lyomuule kombinga yaashoka shi li mondjila naashoka sha puka.”—SEBASTIÃO ALVES JUNQUEIRA

OMUMVO A VALWA: 1946

OSHILONGO MOKA A VALELWA: BRASILIA

ONDJOKONONA: OMUPANGULI

ONAKUZIWA YANDJE: Otwa li twa kala momukunda gu li ookilometa hamano lwaampono okuza mondoolopa yedhina Piquete. Aavali yandje oya li ye na ofaalama onshona moka mwa li hamu tu zile iipalutha. Onda li handi hiti osikola muPiquete, onkee ano, konima yethimbo onda li nda landa okambasikela okakulu, hoka ka li ka kwathele ndje okuya nuupu kondoolopa ndjoka. Aantu moshitopolwa shoka oya li ya hepa, ihe ondoolopa oya li ya yela noka mwa li mu na unene omuyonena. Aalumentu oyendji yomoshilando moka oya li haya longo mofabulika yokunduluka iilwitho yaakwiita.

Onda li ndi hole okulesha nonda li nde shi pondola okuya kOsikola yAakwiita yOkupangela Oondhila moshilando shi li popepi natse, nomo 1966 onda li nda ningi sisande. Opo nduno onda li nda yi kosikola yuutseyiveta hoka nda li nda mono odigilii. Konima yethimbo, onda ningi eindilo ndi ninge omukuluntu gwopolisi. Mo 1976 onda piti otutsa yepangelo nonda li nda pewa iilonga mbyoka. Omathimbo gamwe iilonga yandje oya li ya kwatela mo okulonga ndi li ngoloneya gwondholongo. Ethimbo ndyoka, Oonzapo dhaJehova odha li hadhi ya olundji tadhi pula epitikilo lyoku ku uvithila aanandholongo. Odha li wo aluhe hadhi lombwele ndje kombinga yOmbiimbeli. Onda li nda simaneka Kalunga noonkondo, nonda li nda kumwa sho nda tseya kutya oku na edhina, Jehova, nonokutya otatu vulu okuninga ookuume ke.

Kashona nakashona, onda yelwayelwa miilonga yandje. Mo 1981 onda li nda piti otutsa onkwawo yepangelo e tandi ningi omupanguli gwepangelo. Opo nduno, mo 2005 onda li nda ningwa omupanguli mompangu yokutalulula iipotha moshilando shaSão Paulo.

NKENE OMBIIMBELI YA LUNDULULA ONKALAMWENYO YANDJE: Nziya sho nda piti osikola yuutseyiveta, onda tameke okukala handi lesha Ombiimbeli, oshinima shoka sha lundulula lela okudhiladhila kwandje. Ngame onda li Omukatoolika pakuudha. Yamwe yomaapambele yandje oya li aapristeli, gumwe okwa li omubisofi, nangame onda li handi kwathele omupristeli sho ta ningi Emisa. Manga inaa ninga euvitho, onda li handi lesha omagalikano gontumba mokambo komagalikano. Aakatoolika kaya li ye na omukalondjigilile gwokulesha Ombiimbeli momagumbo gawo. Meme okwa li a geya noonkondo sho u uvu kutya ohandi lesha Ombiimbeli. Okwa li a kambadhala oku yi ethitha ndje po, ta ti kutya otayi ka yitha ndje oonkwengu. Nonando ongawo, onda tsikile noku yi lesha, molwaashoka kanda li ndi wete tayi etele ndje oshiponga.

Molwaashoka onda li ndi na okatalekonawa, oka li ka ningitha ndje ndi tsikile okulesha Ombiimbeli. Onda li nda hala okutseya oshindji kombinga yaapristeli noshilonga shawo mongeleka. Onda li wo nda tameke okulesha kombinga yongundu yaKatoolika yi na ko nasha neyambulopo lyaantu pankalathano, papolotika nopashimaliwa, ihe kanda li ndi uvite ko etompathano lyayo, molwaashoka onda li ndi wete lya samapala nokaali li pandunge.

Pethimbo opo tuu mpono, ndohotola gwandje gwomayego, ngoka e li meitaalo lyOshibuddha, okwa li a pe ndje embo li na oshipalanyolo Did Man Get Here by Evolution or by Creation?a (Mbela aantu oya shitwa nenge oye ya po okupitila moevolusi?) Onda li nde li taamba, molwaashoka onda li nda hala ndi ke li yelekanithe nembo lyedhina The Origin of Species (Mpoka pwa za aantu niinamwenyo), lya nyolwa kuCharles Darwin. Embo Did Man Get Here by Evolution or by Creation? olya li tali popi iinima yi li pandunge noyi shi okuuviwa ko. Osha li sha yelela ndje kutya elongo lyoevolusi kali na omakankameno.

Konima sho nda lesha kombinga yeshito onda li nda halelela okutseya oshindji. Onda li nda hala okulesha ishewe omambo galwe ga nyolwa kOonzapo dhaJehova. Ondu uvu kutya opu na makeninga gumwe ngoka e li Onzapo yaJehova. Sho nda popi naye, okwa pe ndje omambo. Pethimbo mpoka kanda li nda hala okukonakona Ombiimbeli nOonzapo. Onda li te dhiladhila kutya ote vulu oku yi konakona kungame mwene.

Sho nda tameke okulesha Ombiimbeli, onda tokola ndi kale handi yi lesha pamwe noyaandjetu, molwaashoka onda adhika nda hokana. Otwa li hatu yi konakona noku yi lesha pamwe oshiwike kehe. Molwaashoka otwa li Aakatoolika, otwa li twa lenga aapristeli naabisofi. Sho nda lesha Johannes 14:6, onda li nda mana mo omeho, molwaashoka ota ti: “Jesus [okwa lombwele omulongwa gwe Tomas]: ‘Ongame ondjila noshili nomwenyo. Kape na ngoka ta vulu okuya kuTate, okuninga ta pitile mungame.’” Sho nde yi konakona onda mono kutya nani ehupitho otali zi owala kuJehova okupitila muJesus. Tse otwa li twa longwa kutya ehupitho otali zi kaapristeli.

Opu na wo oovelise mbali dhOmbiimbeli ndhoka dha li dha ningitha ndje ndi lundulule etaloko lyandje kombinga yOngeleka yaKatoolika nomalongo gayo. Yotango oyi li mOmayeletumbulo 1:7, ndjoka tayi ti: “Etilo okutila OMUWA olyo ekota lyuunongo; aagoya ohaa dhini owino neputudho.” Ovelise onkwawo oyi li muJakob 1:5, ndjoka tayi ti: “Ngele oku na gumwe gwomune a pumbwa oondunge, ne dhi indile kuKalunga, oye note dhi mu pe. Oshoka Kalunga ke shi omundalapata, ihe oha pe ayehe nopwaa na omanyenyeto.” Onda li ndi niwe kenota lyontseyo nuunongo, ndyoka lya li itaali kumithwa kokuya kongeleka. Onkee ano, onde etha po okuya kongeleka.

Mo 1980, omukulukadhi gwandje okwa li a tameke okukonakona Ombiimbeli nOonzapo. Uuna taya konakona, ihe omo ndi li megumbo, onda li handi kala po pekonakono lyawo. Konima yethimbo onda ka taamba ko ekonakonombiimbeli. Ihe otwa li twa pititha po ethimbo ele opo tu ninginithwe tu ninge Oonzapo dhaJehova. Omukulukadhi gwandje okwa li a ninginithwa mo 1994, nangame onda ka ninginithwa mo 1998.

UUWANAWA MBOKA NDA MONA: Aanona yandje yane oya mona uuwanawa sho ya putudhwa taya longwa omithikampango dhaJehova. (Aaefeso 6:4) Ondi na aamwandjemati yaali mboka haya longo nuudhiginini ya sile oshimpwiyu oompumbwe dhopambepo dhOonzapo oonkwawo momagongalo gawo. Aamwandjekadhona yaali ohaya uvithile yalwe nuulaadhi. Omukulukadhi gwandje oha longitha oowili odhindji ta kwathele yalwe yi ilonge Ombiimbeli, nangame ondi li omukuluntugongalo megongalo lyetu.

Sho nda ningi Onzapo yaJehova, opo owala nda ka mona euvoko lyomuule kombinga yaashoka shi li mondjila naashoka sha puka. Ndi li omupanguli, ohandi kambadhala okuholela Jehova mokuungaunga niinima yi ili noyi ili mompangu te tala koonkalo adhihe ndhoka dha kwatelwa mo, ndi na ondjele, nongele onkalo otayi shi pitike, ohandi ulike ohenda.

Ondu ungaunga niipotha oyindji yi na ko nasha nelongithonkondo, omiyonena, ehepeko lyaanona nosho wo omiyonena dhilwe dha kwata miiti. Nonando ongawo, inashi ningitha ndje ndi kale kaandi na ohenda. Uuna tandi tala oonkundana, ohandi kala te mbilingwa kokwaanomikalo nuuwinayi mboka wu li apuhe muuyuni. Otandi pandula Jehova sho a kwathela ndje ndi uve ko kutya omolwashike ku na omiyonena odhindji, netegameno lyonakuyiwa ombwanawa ndjoka tu na.

“Ondholongo inayi kwathela ndje ndi kale nonkalamwenyo yi li nawa.”—KEITH WOODS

OMUMVO A VALWA: 1961

OSHILONGO MOKA A VALELWA: IRLANDA SHOKUUMBANGALANTU

ONDJOKONONA: OSHIKULO

ONAKUZIWA YANDJE: Onda valwa mo 1961 moPortadown, oshilando shi na aantu oyendji shi li moIrlanda shokUumbangalantu. Onda li Omuprotestande nonda putukile momudhingoloko mu na Aakatoolika nAaprotestande. Oyendji yomaashiinda oya li ya hepa. Nondando otwa li twa hepa, otwa li tu na ekwatathano ewanawa momudhingoloko gwetu.

Onkalamwenyo yandje yonale kaya li ombwanawa. Mo 1974, onda li nda tameke okukutha ombinga momakuyunguto ngoka ga li muIrlanda shokUumbangalantu. Pethimbo mpono onkalo oya li shili ya nayipala momudhingoloko gwetu. Pashiholelwa, ongulohi yimwe tate, ngoka a li menindjela mofabulika yomamate yedhina Ulster Carpet Factory, okwa li ta dheula aagundjuka yaali yopuushiinda Aakatoolika. Manga aagundjuka ye li kiilonga ngawo, megumbo lyawo omu umbilwa omboma ndjoka ya dhipaga he, yina nokamwayinamati.

Onkalo osho nee ya ka yaga kegonga, niita oya li ya tameke. Omagumbo gAaprotestande mboka ya li momidhingoloko dhAakatoolika oga li ga fikwa po nAakatoolika mboka ya li momidhingoloko dhAaprotestande oya li ya hepekwa. Momudhingoloko gwetu omwa ka kala owala mu na unene Aaprotestande. Nziya onda tulwa mondholongo uule woomvula ndatu omolwekuthombinga lyandje mokutopitha oomboma.

Mondholongo onda panga uukuume wopothingo nomunandholongo ngoka a li a tseyika nawa mongundu yetu yopapolotika. Otwa li owala twa fa aamwayinathana, nokonima sho a hokana ongame nda li oshinkumbi she. Ondholongo inayi mu kwathela nenge yi kwathele ndje ndi kale nonkalamwenyo yi li nawa. Sho twa zi mo mondholongo, otwa ka tsikila owala niilonga yetu yopapolotika notwa li twa pimbila nokuli. Noshilanduliko osha li kutya kuume kandje okwe ki iyadha ishewe mondholongo e ta dhipagelwa mo.

Nangame onda tameke te kongwa noshikando shimwe ohauto yandje oya li ya mbomwa po. Ihe iiningwanima mbika oya ningitha ndje owala ndi kale nda tokola toko okukondjela shoka ndi itaala.

Pethimbo mpono onda li tandi kutha ombinga mokuninga opolohalama yo-TV yi na ko nasha nomakuyunguto ngaka, ndjoka ya li yu ulikwa ko-TV yaBritania. Opolohalama ndjika oya li ye etele ndje uupyakadhi wa gwedhwa po. Pashiholelwa, ongulohi yimwe sho nda yi kegumbo onda adha omukulukadhi gwandje a thiga ndje po. Nokonima, okamwandjemati onde ka kuthwa kehangano lyonkalo nawa yaanegumbo. Ote dhimbulukwa ndi itala mesipili te ti: “Kalunga ngele oko wu li, kwathela ndje.”

MOlyomakaya ya landula onda li nda tsakanene naPaul, omupambele gwandje, ngoka pethimbo mpoka a adhika a ninga Onzapo yaJehova e ta popi nangame kombinga yOmbiimbeli. Konima yomasiku gaali okwa tumine ndje oshifo shOshungolangelo. Oshitopolwa shimwe moshifo moka osha li sha totha moohapu dhaJesus dhi li muJohannes 18:36, moka a ti: “Uukwaniilwa wandje kawu shi womuuyuni mbuka. Ando uukwaniilwa wandje owa li womuuyuni mbuka, ando aantu yandje ya kondjele ndje ndaa gandjwe miikaha yAajuda. Ihe ngashingeyi, uukwaniilwa wandje kawu shi waampaka.” Oohapu ndhoka odha li dha gumu ndje noonkondo, nesiku ndyono onda tameke okulundulula onkalamwenyo yandje.

NKENE OMBIIMBELI YA LUNDULULA ONKALAMWENYO YANDJE: Paul okwa tameke okulonga ndje Ombiimbeli. Nokonima, Onzapo yilwe, Bill, oya tsikile okulonga ndje. Ondi shi shi kutya kasha li oshipu okulonga ndje, molwaashoka onda li handi pula omapulo ogendji. Onda li wo handi hiya aasita yi ili noyi ili, opo yu ulukile Bill kutya okwa puka. Ihe oshili yOohapu dhaKalunga oya li ya yelele ndje.

Ote dhimbulukwa esiku limwe te lombwele Bill kee ye kegumbo lyandje tu konakone, molwaashoka mondjila omwa li mu na omboloka mpoka ohauto ye te ke yi yugwa e tayi fikwa po. Ihe Bill okwa li e ya ngaashi shito. Pehala lyokuya nohauto okwe ya nombasikela. Olye nduno ta kala a hala okukutha po ombasikela? Esiku limwe manga Bill ta konakona nangame Ombiimbeli, opolisi naakwiita oye ya ya kwate ndje po. Sho taya yi nangame, Bill okwiigidha ta lombwele ndje ndi inekele muJehova. Iiningwanima mbika oya li ya gumu ndje noonkondo.

Oshikando shandje shotango sho nda yi kOshinyanga shUukwaniilwa shOonzapo dhaJehova onda tilithile aantu. Onda li ndi na omafufu omale nokatenda mokutsi, nonda li wo nda zala ondjakete yomukoya ndjoka tayi ulike kutya ondi li mongundu yopapolitika yini. Ihe Oonzapo odha li dha kundu ndje nombili. Olukeno lwadho olwa li lwa gumu ndje shili.

Nonando onda li tandi konakona Ombiimbeli, onda li natango handi endathana nookuume yonale. Ihe mokweendela ko kwethimbo oshili ndjoka nda li tandi ilongo mOmbiimbeli oya tameke okumena omidhi muule womutima gwandje. Onda mono kutya opo ndi longele Jehova ondi na okulundulula etaloko lyandje lyopapolotika nosho wo mboka handi endathana nayo. Shoka kasha li oshipu. Ihe sho nda tseya oshindji kombinga yOmbiimbeli nokupewa oonkondo kuJehova onda li nda vulu okuninga omalunduluko. Ondi ikulula e te kutha mo okatenda mokutsi, nonda landa oshuta. Shoka nda li tandi ilongo osha kwathele ndje ndi lundulule iikala yandje yankene handi ungaunga naantu.

UUWANAWA MBOKA NDA MONA: Nale onda li handi longo omiyonena niilonga yuukulo, naapolisi oyendji momudhingoloko gwetu oya li ye shi ndje nawa. Ngashingeyi onkalo oya lunduluka. Pashiholelwa, oshikando shandje shotango sho nda yi koshigongi shOonzapo dhaJehova, shoka sha li sha ningilwa moNavan, onda li nda landulwa kopolisi okuza muIrlanda lyokUumbangalantu sigo okoIrlanda. Ihe ngashingeyi uuna tandi yi kiigongi ihaya landula ndje we. Ngashingeyi ohandi kutha ombinga miilonga yokuuvitha nda manguluka pamwe nOonzapo oonkwetu, ngaashi Paul, Bill naakwanegongalo yalwe.

Sho onkalamwenyo yandje ya lunduluka, onda li nda vulu okuninga oshilyo shegongalo. Otwa tseyathana nOnzapo yedhina Louise e tatu hokana. Kakele kaashono, okamwandjemati nako oka galukila kegumbo.

Uuna tandi dhiladhila konakuziwa yandje, ohandi ipe uusama sho nda longela yalwe uuwinayi nonde ya uvitha nayi. Ihe ote vulu oku shi koleka lela kutya Ombiimbeli otayi vulu okulundulula onkalamwenyo yomuntu ngoka a li ha longo iilonga inaayi uka, ngaashi ngame, a kale e na elalakano netegameno.

[Enyolo lyopevi]

[Oohapu dha simana pepandja 12]

Meme okwa li a geya noonkondo sho u uvu kutya ohandi lesha Ombiimbeli