Omauvaneno gEgameno lyoPaigwana Otaga Ka Pondola Sha?
“IITA Iitalala, mbyoka ya kala ya dhamakatela uuyuni uule woomvula dhi vulithe 40, otayi monika ya fa ya hula po kekwatho lyaKalunga,” One World, oshifo sho WCC (Olaata yOongeleka dhUuyuni) osho tashi ti. “Iiningomwa ya simana mbyoka ya ningwa muEuropa lyoPokati nolyokUuzilo . . . otayi monika ya fa yi li nawa noonkondo kombili negameno muEuropa nomoshihupe shuuyuni,” John Pobee omunyoli Omuangelikana, gwOprograma yo WCC yElongo lyUuteolohi osho ta gwedha po.
Aakalelipo yo WCC hayo awike ya mangela kumwe Kalunga nomauvaneno gaantu gegameno lyopaigwana. MuApril 1991, mbala konima yiita yomEkololo lyaPersia, Omupapa John Paul okwa tumine etumwalaka kuhamushangandjayi gwo UN gwopethimbo ndyoka Javier Pérez de Cuéllar, moka ye a ti: “Aabisofi yOongeleka dhaKatoolika dhomUuzilo woPokati nodhowokUuninginino oye na einekelo miilonga yIigwanahangano . . . Yo oyi inekela kutya mboka ya tulwa kiita yomasiku ngano monkalo yoshiponga otaa ka mona ekwatho nuukumwe wopaigwana okupitila mIigwanahangano nomomahangano gayo gi ikalekelwa.”
Kakele kaashono, Vatikan osho sha li shimwe shomIilongo 35 mbyoka ya zimina noya shaina Euvathano lyaHelsinki lyomo 1975 nosho wo Ondokumende yaStockholm yomo 1986. Sho Iigwanahangano ya ti kutya 1986 ogu na okukala “Omumvo gwOmbili yoPaigwana,” omupapa okwi inyenge mokuhiya aakalelipo yomalongelokalunga omanene guuyuni okukala nombinga medhano ‘lyEsiku lyUuyuni lyEgalikano lyOmbili.” MuOktoba 1986, aakalelipo yeitaalo lyUubuddha, lyUuhindu, lyUuislama, lyUushito, lyaAngelikana, lyaLutheri, lyOshigreka, lyaOrthodoks, lyOshijuda nomaitaalo galwe gi ili muAssisi, Italia, oya kuutumba pamwe e taa ningi omalufo okugalikanena ombili yuuyuni.
Oomvula dhontumba konima yaashono, Omubisofi Omunene gwaAngelikana gwokuCanterbury oku ulike kompito ndjoka ya tumbulwa pombanda, meuvitho ndyoka a ningi muRoma. Okwa ti: “MuAssisi otwa mona kutya Omubisofi gwaRoma [omupapa] okwa li ta vulu okugongela pamwe Oongeleka dhAakriste. Tse okwa li tatu vulu okugalikana pamwe, okupopya pamwe nokulonga pamwe omolwombili nonkalonawa yaantu . . . Pethimbo lyompito ndjoka yegalikano lyombili yuuyuni ngame onda li ndu uvite kutya ondi li mekalopo lyaKalunga ngoka a ti: ‘Tala otandi ningi sha oshipe.’ ”
Nonando omalongelokalunga galwe kaga li ge lile po Assisi, go otaga ti wo kutya omauvaneno gaantu gegameno lyopaigwana otaga ka pondola sha. Oshinyolwa sha simana moDie Kerkbode, oshifo oshinene shOngeleka yoDutch Reformed yokoSouth Africa, osha ti: “Tse otatu lundulukile melandulathano lyuuyuni uupe. Shoka sha li shaa shi okudhiladhilwa oomvula odhindji dha piti otashi ningwa momeho getu. Ekwatathano pokati kaSoviet Union nUuninginino ndyoka tali ningwa muuyuni auhe, otali ti sha oshindji kiitopolwa yimwe. Moshitopolwa shetu shuuyuni aantu mboka ya li aapataneki naatondi aahahu oomvula odhindji, ngashingeyi otaa kundathana pamwe, nehalo lyokumona ‘ombili’ otali monika shaa mpono . . . Metaloko lyopaKriste, oonkambadhala adhihe dhokweeta po ombili pokati kaantu odhi na okunyanyukilwa. Otatu vulu okugalikana opo pu ye ombili methimbo lyetu.”
Mbela Kalunga ota laleke nuuyamba omauvaneno gaantu gegameno lyopaigwana?
Ombimbeli Otayi Ti Ngiini?
Mpoka Ombimbeli tayi popi okwiinekela moonkambadhala dhaantu, otayi tu londodha shu ukilila: “Inamu inekela aawa, nomuna gwaantu, ke na ekwatho! Omufudho gwe nge wa zi mo, ota shuna mevi; olyo tuu esiku omadhiladhilo ge agehe ga hulu po.” (Epsalmi 146:3, 4) Ehumokomeho ndyoka tali ningwa nena li na ko nasha nombili, otashi vulika tali monika lya fa tali pondola sha. Ihe otu na okutala kuushili wo wenewene. Oonkondo dhaantu odha ngambekwa. Olundji aantu iiningwanima kaye yi uvite ko naanaa. Oolumwe yo ihaa vulu okuyoolola oonkondo dha holekwa ndhoka hadhi nyenge omauvaneno gawo goondunge.
Oomvula omathele gaheyali manga Jesus kaa li ko, pethimbo lyomuprofeti Jesaja, aawiliki Aajuda oya ningile omauvaneno okumona egameno ngaashi nena mokuninga omauvathano gopaigwana niilongo yopuushiinda. Pethimbo ndyoka, aawiliki yelongelokalunga oya ambidhidha wo shoka sha ningwa kaanapolotika. Ihe Jesaja okwa londodha: “Uvaneneni [euvaneno], li ninge olyowala, li mú nyenge; kundathaneni oonkundathana dheni, otadhi mú nyenge.” (Jesaja 8:10) Euvaneno lyawo olya li lye ya nyenga pamukalo gu yemateka noonkondo. Oshinima osho tuu shono otashi vulu mbela okuningwa nena?
Eeno, otashi vulu, oshoka okupitila momuprofeti oye tuu nguka, Kalunga okwa tseyitha kutya Ye oku na omukalo Gwe gwokweeta egameno kevi. Itashi ka ningwa okupitila momahangano gontumba gaantu, ihe omokupitila moluvalo lwomukwaniilwa gwaIsrael David. (Jesaja 9:5, 6) Omuthigululi gwOmukwaniilwa David nguka oJesus Kristus, ngoka, sho a li ta hokololithwa kuPontius Pilatus, a ziminine kutya ye Omukwaniilwa ihe okwa ti: “Uukwaniilwa wandje kau shi womuuyuni mbuka.” (Johannes 18:36; Lukas 1:32) Dhoshili, Uukwaniilwa waJesus owa li tau ka kala womegulu. Owo tau ke eta egameno tali kalelele noli shi okwiinekelwa kombanda yevi ndika—haIgwanahangano nenge oshigwana shontumba shopapolotika shokevi.—Daniel 2:44, faathanitha KB.
Jesus Kristus okwa hunganeke kutya Uukwaniilwa we otau ka tameka okupangela okuza megulu uuna tapu ka kala “omalugodhi nomakundano gomalugodhi,” uuna ‘iigwana tayi thikama okukondjithathana, niilongo tayi matukilathana.’ Egwanitho lyomahunganeko otali ulike kutya iiningomwa mbyoka oya ningwa mo 1914 notali ulike kutya oomvula okuza mpoka odho “ehulilo lyonkalelo ndjika yiinima.”—Mateus 24:3, 6-8, faathanitha NW.
Shika otashi ti ngiini? Otashi ti kutya ethimbo ndyoka lya hupa ko omolwelandulathano lyongashingeyi lyuuyuni, olya ngambekwa, nonokutya otali ka pwa ko mbala. Shika mbela osho etompelo lyoku tu ipulapulitha nenge okukala tu uvite nayi? Aawe, ngele otatu dhimbulukwa nokuli onyanya, okwaanuuyuki, ethininiko, iita nokumona iihuna akuhe huka mbyoka ya ndhindhilikitha onkalelo ndjika yiinima. Dhoshili, otashi ka kala epepelelo okukala kohi yomupangeli ngoka Oohapu dhaKalunga, Ombimbeli, tayi mu popi tayi ti: “Ombepo yOmuwa otayi mu lambele, ombepo yoondunge noyuunongo, ombepo yomayele noyoonkondo, ombepo yuunongo noyetilokalunga.”—Jesaja 11:2.
Egameno lyaShili Kombanda yEvi
Dhoshili, itapu ka kala egameno lyashili kombanda yevi sigo ehunganeko lyaJesaja, tali gwanithwa muuyuni auhe mEpangelo lyUukwaniilwa waKalunga: “Ongame otandi shiti egulu epe nevi epe. Mbiyaka yonale ihayi dhimbulukiwa we, nongaashi kaku na ngoka, te li idhiladhilile momwenyo gwe, aawe.” (Jesaja 65:17) Kutya nee omagalikano gangapi aawiliki yomalongelokalunga taa ningi molwuuyuni mbuka, omauvaneno gaantu gegameno lyopaigwana itaga vulu okupingena po omukalo gwaKalunga gwokweeta ombili negameno.
Egameno lyuuyuni auhe tali kalelele ndyoka Uukwaniilwa waKalunga tau ke eta, otali ka kala ekumithi. Mpaka opu na owala limwe lyomomahokololo ngoka ga monika mOmbimbeli: “Yo otaa hambula omagongamwele gawo omatemo nomagonga gawo oomwitho; nena iigwana niigwana itaayi kondjithathana we noitaayi ilongo we uukwiita. Kehe omuntu ota kala momuzile gwomuviinu nogwomukwiyu gwe, kaku na ngoka te mu hindi. Oshoka okana kOmuwa Sebaot oke shi popi.”—Mika 4:3, 4.
Egameno owala ndyoka lya shilipalekwa kuKalunga mwene tali vulu okukalelela noli shi okwiinekelwa. Tula ano einekelo lyoye muye pehala lyoku li tula maawa. Opo nduno oto ka mona kutya oohapu dhomupsalmi odhoshili: “Omunelago oongoka e na ekwatho lye Kalunga kaJakob, nokwi inekela Omuwa, Kalunga ke, oongoka a shiti egulu nevi nefuta noshaa shoka sha kala mo, omudhiginini aluheluhe.”—Epsalmi 146:5, 6.
[Oshimpungu pepandja 7]
Ongeleka yaKatoolika nOpolotika yoPaigwana
“Nonando Kristus okwa ti kutya uukwaniilwa we ‘kau shi womuuyuni mbuka,’ aakwambepo mboka ye li pondondo yopombanda nonkalo yokukala omupapa oyo ehangano oya kala nombinga onene momalugodhi gopapolotika gopaigwana nogopashigwana okuza pethimbo lyaConstantine.”—The Catholic Church in World Politics, kOmuprofesoli Eric Hanson gwokOuniversiti yaJesuit Santa Clara.