OSHITOPOLWA SHOKUKONAKONWA 21
EIMBILO 21 Tangotango kongeni Uukwaniilwa
Tsikileni okukonga oshilando shoka tashi kalelele
“Tse otatu kongo oshilando shoka tashi ke ya.” — HEB. 13:14.
SHOKA TATU KA ILONGA
Otatu ka ilonga nkene tatu vulu okumona mo uuwanawa mAahebeli ontopolwa 13, kunena nosho wo monakuyiwa.
1. Jesus okwa li a hunganeke shike, shi nasha naashoka sha li tashi ka ningilwa Jerusalem methelemumvo lyotango?
OMASIKU omashona manga Jesus Kristus inaa sa, okwa li a gandja ehunganeko ndyoka lya li lya gwanithwa tango momasiku ga hugunina gonkalelo yiinima yOshijuda. Okwa li a gandja elondodho kutya esiku limwe lyomomasiku, Jerusalem otashi ka “kondekwa ketangakwiita lya yunga ontanda.” (Luk. 21:20) Jesus okwa li a lombwele aalanduli ye kutya uuna ya mono etangakwiita ndyoka, ano etangakwiita lyaRoma, oya li ye na okuthiga po ehala ndyoka nziya. — Luk. 21:21, 22.
2. Omayele geni omuyapostoli Paulus a li a pe Aakriste Aahebeli, mboka ya li muJudea nomuJerusalem?
2 Omimvo omishona manga etangakwiita lyaRoma inaali kundukidha Jerusalem, omuyapostoli Paulus okwa li a nyola ontumwafo, ndjoka ngashingeyi hayi ithanwa embo lyAahebeli. Montumwafo ndjoka, Paulus okwa li a pe Aakriste yomuJudea nomuJerusalem omayele ga simana, ngoka ga li tage ke ya kwathela ya ilongekidhile shoka tashi ka ningwa po. Oshike naanaa sha li tashi ka ningwa po? Jerusalem osha li tashi ka hanagulwa po. Ngele Aakriste mboka oya li ya hala okuhupa, oya li ye na okukala ya ilongekidha okuthiga po omagumbo gawo noongeshefa dhawo. Onkene shi nasha noshilando Jerusalem, Paulus okwa nyola a ti: “Oshoka kombanda yevi katu na ko oshilando tashi kalelele.” Opo ihe okwa gwedha ko a ti: “Tse otatu kongo oshilando shoka tashi ke ya.” — Heb. 13:14.
3. “Oshilando shoka shi na omikanka dha kolelela” oshike, nomolwashike twa pumbwa okutsikila oku shi konga?
3 Aakriste mboka ya li ya tokola okuthiga po Judea naJerusalem, otashi vulika ya li ya taalele omasheko nomalundilo, ihe etokolo ndyoka olya li lya hupitha oomwenyo dhawo. Kunena ohatu shekwa molwaashoka inatu tula einekelo lyetu maantu, nenge molwaashoka inatu hogolola okukala nonkalamwenyo yuuzeko. Ihe mbela omolwashike twa ninga ehogololo ndyono? Otu shi kutya uuyuni mbuka owu li pokuhula po masiku. Otatu kongo “oshilando shoka shi na omikanka dha kolelela,” ano “oshilando shoka tashi ke ya,” Uukwaniilwa waKalunga.a (Heb. 11:10; Mat. 6:33) Okapalanyolo kehe moshitopolwa shika otaka ka kundathana: (1) nkene omayele gaPaulus ga nwethwa mo ga li ga kwathele Aakriste yomethelemumvo lyotango, ya tsikile okukonga “oshilando shoka tashi ke ya,” (2) nkene Paulus a li e ya longekidhile iiningwanima yomonakuyiwa, na (3) nkene omayele ge taga vulu oku tu kwathela kunena.
INEKELA MWAANGOKA KEE NA ESIKU E KU THIGE PO
4. Omolwashike Jerusalem sha li sha simana kAakriste?
4 Jerusalem osha li sha simana kAakriste. Egongalo lyopaKriste lyomethelemumvo lyotango olya li lya totwa po muJerusalem mo 33 E.N., nolutuwiliki olwa li moshilando moka. Shimwe ishewe, Aakriste oya li ye na mo omagumbo niinima yilwe yopamaliko. Nonando ongawo, Jesus okwa li a londodha aalanduli ye kutya oye na okuza mo muJerusalem nokuli nomuJudea. — Mat. 24:16.
5. Paulus okwa li a longekidhile ngiini Aakriste shoka sha li tashi ka ningwa po?
5 Opo Aakriste ya ilongekidhile shoka tashi ke ya, Paulus okwa li e ya kwathele ya gandje eitulomo kunkene Jehova a tala ko oshilando Jerusalem. Paulus okwa li e ya dhimbulukitha kutya pataloko lyaJehova, otempeli, okulangekwa po kwaayambi nosho wo omafikiloyambo ngoka ya li haya gandja muJerusalem, ka ya li we iinima iiyapuki. (Heb. 8:13) Oyendji yomoshilando moka, ka ya li ya itaale Mesiasa. Otempeli yomuJerusalem kaya li we ondingandinga yelongelokalunga lya yogoka, noya li tayi ka hanagulwa po. — Luk. 13:34, 35.
6. Omolwashike omayele gaPaulus ngoka taga adhika mAahebeli 13:5, 6, ga li ge li pethimbo kAakriste?
6 Sho Paulus a nyolele Aahebeli, Jerusalem osha li shi holike kaantu oyendji. Omunyoli gumwe Omuroma gwopethimbo ndyoka, okwa ithana Jerusalem shi li “oshilando shoka sha tseyika nawa kombinga yokUuzilo.” Aajuda ya za komahala ogendji oya li haya yi kuJerusalem omumvo kehe ya ka dhane iituthi mbyoka ya li hayi humitha komeho eliko lyoshilongo. Kapu na omalimbililo kutya Aakriste yamwe oya li ya mono mo uuwanawa pethimbo lyiituthi mbyoka. Nomolwaashono tashi vulika Paulus a li e ya lombwele a ti: “Mokukala kweni inamu mangwa kohole yeliko, ihe kaleni mwa gwana naashoka mu na.” Opo nduno okwa totha oohapu dha za mOmanyolo, dhi na eshilipaleko lya za kuJehova tali ti: “Itandi ku etha nando; itandi ku thigi po.” (Lesha Aahebeli 13:5, 6; Deut. 31:6; Eps. 118:6) Aakriste mboka ya li muJudea nomuJerusalem, oya li ya pumbwa eshilipaleko ndyoka. Omolwashike mbela? Omolwaashoka nziya konima sho ya yakula ontumwafo ndjika, oya li ye na okuthiga po omagumbo gawo, oongeshefa dhawo nosho wo iinima yawo oyindji. Opo ihe oya li ye na oku ya komahala hoka inaaya igilila, naashoka kasha li oshipu kuyo.
7. Omolwashike tu na okukoleka einekelo lyetu muJehova ngashingeyi?
7 Oshiilongomwa kutse: Oshike twa tegelela shi ka ningwe masiku? Otwa tegelela “uudhigu uunene” wu tameke, opo nduno ehulilo lyuuyuni mbuka. (Mat. 24:21) Ngaashi Aakriste yomethelemumvo lyotango, otwa pumbwa okukala twa tonata notwa ilongekidha. (Luk. 21:34-36) Pethimbo lyuudhigu uunene, otashi vulika tu ka thige po iinima yimwe nenge iinima yetu ayihe, tu na einekelo kutya Jehova ke na esiku a thige po oshigwana she. Nokuli ngashingeyi, manga uudhigu uunene inaawu tameka, otu na ompito yokuulika kutya omulye twa inekela. Ipula ngeyi, ‘Mbela oonkatu dhandje nomalalakano gandje ohaga ulike ngaa kutya inandi inekela momaliko, ihe omuKalunga ngoka a uvaneka kutya ota ka sila ndje oshimpwiyu?’ (1 Tim. 6:17) Odhoshili kutya nonando otatu ilongo ko sha kwaashoka sha li sha ningwa methelemumvo lyotango, monakuyiwa otaku ka kala “uudhigu uunene” inaawu monika nando onale. Mbela ongiini tatu ka tseya shoka tu na okuninga kondandalunde, uuna uudhigu uunene wa tameke?
VULIKA KWAAMBOKA TAYA KWATELE KOMEHO
8. Omalombwelo geni Jesus a li a gandja kaalongwa ye?
8 Konima yomimvo omishona sho Aahebeli ya yakula ontumwafo yaPaulus, Aakriste oya li ya mono etangakwiita lyaRoma lya kundukidha oshilando Jerusalem. Sho shoka sha ningwa, Aakriste oya li ye shi kutya ndyoka olyo ethimbo lyokuthiga po oshilando Jerusalem, molwaashoka osha li tashi ka hanagulwa po. (Mat. 24:3; Luk. 21:20, 24) Mbela oya li ye na okuya peni? Jesus okwa ti: “Mboka ye li muJudea naya tameke okuya ontuku koondundu.” (Luk. 21:21) Omwa li mu na oondundu odhindji moshitopolwa. Ihe mbela oya li ye na okuya ontuku ya uka kombinga yini?
9. Omolwashike tashi vulika Aakriste ya li taya ipula kutya okoondundu dhini ye na okuya ontuku? (Tala wo okaalita.)
9 Natu ka taleni koondundu dhimwe hoka tashi vulika Aakriste ya li taya vulu okuya ontuku. Oondundu ongaashi: oondundu dhaSamaria, oondundu dhaGalilea, Ondundu Hermon noondundu dhokuLibanon nosho wo oondundu dhokombinga onkwawo yomulonga gwaJordan. (Tala okaalita.) Iitopolwa mbyoka yokoondundu, oya li yi na iilando yimwe mbyoka aantu ya li taya dhiladhila kutya oya gamenwa. Pashiholelwa, oshilando Gamla, osha li sha gama kondundu onde, nosha li oshidhigu noonkondo okuthika ko. Aajuda yamwe oya li ya tala ko oshilando shoka shi li ehala lya gamenwa. Ihe, muGamla omwa li mwa holoka olugodhi olunyanyalithi pokati kAajuda nAaroma, naakalimo yamo oyendji oya li ya sile mo molugodhi ndwoka.b
Opwa li pu na oondundu odhindji hoka Aakriste yomethelemumvo lyotango ya li taya vulu okumatukila ko, ihe haadhihe dha li dha gamenwa (Tala okatendo 9)
10-11. (a) Ongiini Jehova tashi vulika a li a gandja ewiliko? (Aahebeli 13:7, 17) (b) Ongiini Aakriste haya mono mo uuwanawa mokuvulika kwaamboka taya kwatele komeho? (Tala wo ethano.)
10 Osha fa shi li ngeyi kutya Jehova okwa li a wilike Aakriste, okupitila mwaamboka ya li taya kwatele komeho megongalo. Omunandjokonona Eusebius okwa li a nyola lwanima a ti: “Aalumentu mboka ya langekwa po oya li ya mono ehololo lya za kuKalunga, ya lombwele aantu yomegongalo lyomuJerusalem ya ze mo moshilando shoka manga iita inaayi tameka noya ye koshilando shomuPerea shedhina Pella.” Pella otashi vulika sha li ehala ewanawa okuya ko. Molwaashoka kasha li kokule naJerusalem, osha li oshipu okuya ko. Aantu oyendji yomoshilando Pella kaya li Aajuda, onkene kapwa li olugodhi pokati kaakalimo yamo nAaroma. — Tala okaalita.
11 Aakriste mboka ya li ya yi ontuku koondundu, oya tula miilonga omayele gaPaulus ngoka taga ti: “Vulikeni kaawiliki yeni” megongalo. (Lesha Aahebeli 13:7, 17.) Oshizemo, oshigwana shaKalunga osha li sha hupu. Ondjokonona otayi ulike kutya Kalunga ina thiga po nando mboka ya “tegelela oshilando shoka shi na omikanka dha kolelela,” ano Uukwaniilwa waKalunga. — Heb. 11:10.
Pella olya li ehala lyegameno kAakriste nokalya li kokule (Tala okatendo 10-11)
12-13. Jehova oha wilike ngiini aantu ye, uuna ye li momathimbo omadhigu?
12 Oshiilongomwa kutse: Jehova oha longitha mboka taya kwatele komeho, a gandje ewiliko lyokondandalunde kaantu ye. Momanyolo omwa udha iiholelwa oyindji yankene Jehova a li a longitha mboka taya kwatele komeho, a wilike oshigwana she pethimbo lyoonkalo oondhigu. (Deut. 31:23; Eps. 77:20) Natse kunena otu na uumbangi wa gwana wankene Jehova ta tsikile okulongitha mboka taya kwatele komeho.
13 Pashiholelwa, sho omukithi gwekomba gwoCOVID-19 gwa tukuka, mboka ‘taya kwatele komeho’ oya li ya gandja ewiliko lya pumbiwa. Aakuluntugongalo oya li ya pewa omalombwelo ge nasha nokugwanitha po oompumbwe dhopambepo dhaamwatate naamwameme. Konima ashike yethimbo efupi sho omukithi gwekomba gwa tukuka, otwa li twa ningi oshigongi oshinene shoshitopolwa momalaka ge vulithe 500, okupitila momakwatathano gopaintaneta, motiivii nosho wo moradio. Jehova okwa li a tsikile oku tu pa ewiliko ndyoka twa pumbwa nokuli nopethimbo lyomukithi gwekomba. Oshizemo, otwa kala twa hangana. Otatu vulu okukala neinekelo kutya nonando otu ka taalele omashongo ga tya ngiini monakuyiwa, Jehova ota ka tsikila okukwathela mboka taya kwatele komeho ya ninge omatokolo gopandunge. Kakele kokwiinekela muJehova nokukala aavuliki kiipango ye, omaukwatya galwe geni taga vulu oku tu kwathela tu ilongekidhile uudhigu uunene, tse tu katuke pandunge pethimbo ndyono?
ULIKA OHOLE YUUMWAYINATHANA NOKUYAKULA YALWE
14. Sha ikolelela kAahebeli 13:1-3, omaukwatya geni Aakriste ya li ye na okuulika pethimbo lyehulilo lyonkalelo yiinima yOshijuda?
14 Uuna uudhigu uunene wa tameke, otatu ka pumbwa okuulikilathana ohole shi vulithe nale. Shi na ko nasha naashoka, otatu ka pumbwa okulandula oshiholelwa shAakriste mboka ya li muJerusalem nomuJudea. Oya li aluhe haya ulukilathana ohole. (Heb. 10:32-34) Ihe omimvo ndhoka dha tetekele ehulilo lyonkalelo yiinima yOshijuda, Aakriste oya li ye na ‘okuulikilathana ohole yuumwayinathana’ nosho wo “okutaamba aayenda” shi vulithe nale.c (Lesha Aahebeli 13:1-3.) Natse otatu ka pumbwa okuninga sha faathana, sho ehulilo lyuuyuni mbuka tali hedha popepi.
15. Omolwashike Aakriste Aahebeli ya li ya pumbwa okuulika ohole yashili nombepo yokuyakulathana konima sho ya yi ontuku?
15 Sho etangakwiita lyaRoma lya li lya kundukidha oshilando Jerusalem noku shi thiga po ombaadhilila, Aakriste oya yi ontuku niinima owala iishona. (Mat. 24:17, 18) Oya li ye na okukwathelathana sho taya ende ya uka koondundu, naasho ya thiki kehala lyawo epe hoka taya ka kala. Kapu na omalimbililo kutya opwa li pu na ompumbwe onene ‘yokukwatha mpoka pu na oluhepo,’ naashono osha li sha pe Aakriste ompito yokuulikilathana ohole yashili yuumwayinathana nokutaamba aayenda mokuyakulathana nomokutopolelathana shoka ya li ye na. — Tit. 3:14.
16. Ongiini tatu vulu okuulukila ohole ooitaali ooyakwetu mboka ya pumbwa ekwatho lyetu? (Tala wo ethano.)
16 Oshiilongomwa kutse: Ohole ohayi tu inyengitha tu ambidhidhe ooitaali ooyakwetu uuna ye li mompumbwe. Aamwatate naamwameme mboka ya ninga oontauki omolwiita niiponga yopaunshitwe, oya kala nokukwathelwa kaamwahe nehalo ewanawa, noya kala nokuya kwathela noompumbwe dhawo dhopalutu, ya tsikile okulongela Jehova. Omumwameme ngoka a za koUkraine, nokwa thigi po egumbo lye omolwiita okwa ti: Otwa mona nkene Jehova a kala te tu wilike noku tu kwathela okupitila maamwatate naamwameme. Oye tu taamba ko nomaako agehe noku tu kwathela lela sho twa li moUkraine, moHungary nongashingeyi sho tu li moNdowishi. Mboka haya yakula aamwahe noku ya kwathela noompumbwe dhawo, oye li iilongitho momake gaJehova. — Omayel. 19:17; 2 Kor. 1:3, 4.
Aakriste mboka ye li oontauki kunena, oya pumbwa ekwatho lyetu (Tala okatendo 16)
17. Omolwashike sha simana okukokeka ohole yuumwayinathana nosho wo okuyakula yalwe ngashingeyi?
17 Kapu na omalimbililo kutya ompumbwe yokugandja ekwatho ndyoka, otayi ka kala onene monakuyiwa shi vulithe kunena. (Hab. 3:16-18) Jehova ote tu dheula ngashingeyi tu kokeke ohole yuumwayinathana nosho wo tu kale hatu yakula yalwe, uukwatya mboka tawu ka kala wa simana pethimbo mpoka.
SHOKA TASHI KA NINGWA PO MONAKUYIWA
18. Ongiini tatu vulu okuholela Aakriste Aahebeli yomethelemumvo lyotango?
18 Ngaashi ondjokonona ta yi shi ulike, Aakriste mboka ya li ya yi ontuku koondundu, oya li ya yanda iiponga mbyoka ya adha Jerusalem. Nonando oya li ya thigi po oshilando, Jehova ka li e ya thigi po nando. Mbela ongiini kombinga yetu kunena? Katu shi naanaa kondandalunde kutya onakuyiwa otayi ka kala ya tya ngiini. Ihe Jesus okwe tu londodha tu kale twa ilongekidha okuvulika. (Luk. 12:40) Otu na wo ekumagidho lya za kuPaulus tali adhika montumwafo ye ndjoka a nyolele Aahebeli, nomayele ngoka otaga longo kutse nokunena ngaashi owala ga li ga kwathele Aakriste yomethelemumvo lyotango. Jehova okwe tu uvanekela kutya ke na esiku e tu ethe nenge e tu thige po. (Heb. 13:5, 6) Natu tsikile okukonga oshilando shoka tashi kalelele, ano Uukwaniilwa waKalunga nokunyanyukilwa omalaleko nuuyamba ngoka tashi ka eta. — Mat. 25:34.
EIMBILO 157 Ombili yaaluhe
a Pethimbo lyOmbiimbeli, olundji iilando oya li hayi lelwa komukwaniilwa. Oshilando sha tya ngawo, osha li hashi talika ko shi li uukwaniilwa. — Gen. 14:2.
b Shika osha li sha ningwa mo 67 E.N., omathimbo hamale sho Aakriste ya yi ontuku oku za muJudea naJerusalem.
c Oshitya shoka sha tolokwa “ohole yuumwayinathana,” otashi vulu okulongithwa sha ukithwa kohole ndjoka yi li pokati kaakwanezimo, ihe Paulus okwe shi longitha a ukitha kohole ya kola ndjoka yi li pokati kaamwatate naamwameme.