Oohapu dhaJehova odhi na omwenyo
Omanenedhiladhilo okuza membo lyOmuuvithi
OMUKULUSAMANE Job okwa tile: “Omuntu a valwa komukiintu omasiku ge omafupi nogu udha uupyakadhi.” (Job 14:1) Inashi simanenena tuu opo kaatu hepithe onkalamwenyo yetu ofupi miinima nosho wo momaipyakidhilo kaage na oshilonga! Omomaipyakidhilo geni tu na okulongitha ethimbo lyetu, oonkondo dhetu nosho wo iiniwe yetu? Omaipyakidhilo geni tu na okuyanda? Oohapu dhuunongo ndhoka dha nyolwa membo lyOmbiimbeli Omuuvithi otadhi gandja omayele ge shi okwiinekelwa kombinga yaashika. Etumwalaka ndyoka tadhi gandja otali “holola puuyelele omahalo nomadhiladhilo gomomitima” dhetu notali vulu oku tu kwathela tu kale nonkalamwenyo tayi ti sha.—Aahebeli 4:12.
Embo lyOmuuvithi lya nyolwa komulumentu a tseyika nawa molwuunongo we, omukwaniilwa Salomo gwaIsraeli shonale, oli na omayele taga longo kombinga yaashoka shi na lela oshilonga monkalamwenyo naashoka kaashi na oshilonga. Molwaashoka Salomo ota popi yimwe yomiilonga yokutunga moka a li a longo, osha yela kutya okwa li a nyola Omuuvithi konima yokupwa kwayo nomanga inaa thiga po elongelokalunga lyashili. (Nehemia 13:26) Shika otashi ti kutya embo ndika olya nyolwa komeho yo 1000 K.E.N., lwopehulilo lyelelo lyaSalomo lyuule woomvula 40.
OSHIKE KAASHI SHI SHOWALA?
(Omuuvithi 1:1–6:12)
Omuuvithi ota ti: “Ayihe oyowalawala!” nota pula ta ti: “Omuntu oti ilikolele shike mokwiipyakidhila kwe aluhe kohi yetango?” (Omuuvithi 1:2, 3) Uutumbulilo ‘owala’ nosho wo “kohi yetango” owe endululwa mOmuuvithi. Oshitya shOshihebeli sha tolokwa ‘owala’ otashi ti lelalela “omufudho” nenge “omuku” notashi gandja edhiladhilo lyasha inaashi simana, itaashi kalelele nenge shi na owala ongushu yopokathimbo. Uutumbulilo “kohi yetango” otau ti “kombanda yevi” nenge “muuyuni muka.’’ Onkee ano kehe shimwe, sha hala okutya, iinima ayihe mbyoka aantu taya lalakanene mokwiipwililika ehalo lyaKalunga, oyowala.
Salomo ota ti: “Gamena oompadhi dhoye nge to yi kongulu yaKalunga. Okuhedha ko noku ka pulakena oku vule aasama taye eta oontselelandjambo.” (Omuuvithi 5:1) Okulongela Jehova Kalunga kashili kaku shi kwowala. Dhoshili, okugandja eitulomo kekwatathano lyetu naye oko oshinima sha simanenena opo tu kale nonkalamwenyo tayi ti sha.
Omapulo gopamanyolo taga yamukulwa:
1:4-10—Omomikalo dhini omaidhingoloko gopaunshitwe ge li “eipyakidhilo”? Omuuvithi ota popi owala iinima itatu ya simana mbyoka tayi ningi onkalamwenyo kombanda yevi tayi wapa, oyo etango neindhingoloko lyombepo nolyomeya. Muushili wo wene, omaidhingoloko gopaunshitwe ogendji noge li wo ga kitakana noonkondo. Omuntu ota vulu oku ga konakona uule wonkalamwenyo ye ayihe e ta kala natango kee gu uvite ko naanaa. Shoka otashi vulu lela okukala “eipyakidhilo” tali vulitha. Oshi li wo shiyemateka okuyelekanitha onkalamwenyo yetu ofupi nomaidhingoloko ngaka hagi iyendulula kaage na ehulilo. Nokuli noonkambadhala dhokuninga po iinima iipe mbyoka inaayi monika nando onale odhi li eipyakidhilo tali vulitha. Dhoshili, iinima mbyoka kayi shi nando iipe ihe oyo owala okutula miilonga omakotampango ngoka Kalunga kashili a tula po nokwe ga longitha nale meshito.
2:1, 2—Omolwashike oondjola tadhi popiwa kutya odho “uugoya”? Oondjola otadhi vulu oku tu kwathela tu dhimbwe omaupyakadhi getu pokathimbo nokwiinyanyudha otaku vulu oku tu ningitha tu tale ko omaupyakadhi getu inaaga kwata miiti. Ihe oondjola itadhi kutha po omaupyakadhi getu. Onkee ano, okukonga enyanyu okupitila moondjola okwa popiwa kutya oko “uugoya.”
3:11—Iishike Kalunga a ningi “yo opala pethimbo lye”? Yimwe yomiinima mbyoka Jehova Kalunga a ningi “yo opala” nenge ye eleka noyi li nawa pethimbo lye, oyo okushita Adam naEva, ehangano lyuutamvula, ehangano naAbraham, ehangano naDavid, okuya kwaMesiasa nokuya koshipangelapundi kwaJesus Kristus e li Omukwaniilwa gwUukwaniilwa waKalunga. Ihe opu na sha shilwe shoka Jehova ta ka ninga ‘sho opala’ monakuyiwa yi li popepi. Otatu vulu okukala neinekelo kutya uuyuni uupe wuuyuuki otau ke ya shili pethimbo lyo opala.—2 Petrus 3:13.
Iiyilongomwa kutse:
1:15. Itashi kwatha sha okulongitha ethimbo noonkondo nonkambadhala yokukutha po ethininiko nokwaahe na uuyuuki hoka tu wete nena. Uukwaniilwa waKalunga owo owala tau vulu okuhulitha po uukolokoshi.—Daniel 2:44, KB.
2:4-11. Iilonga, ngaashi okutunga omagumbo, okulonga omapya nokudhana omusika nosho wo onkalamwenyo yuuzeko ayihe oyo “okutidha ombepo,” molwaashoka itayi vulu okuninga onkalamwenyo yi kale lela yi na sho tayi ti noitayi etele aantu enyanyu tali kalelele.
2:12-16. Owino oyi na oshilonga yi vule uugoya molwaashoka otayi vulu okukwathela okukandula po omaupyakadhi gontumba. Ihe ngele omuntu a si, owino we kau na we oshilonga. Nonando omuntu okwi iningile edhina ewanawa molwaashoka e na owino mboka, oha dhimbiwa nziya.
2:24; 3:12, 13, 22. Okunyanyukilwa iiyimati yiilonga yetu inashi puka.
2:26. Uunongo wopakalunga mboka hau eta enyanyu ohau pewa ‘omuntu ngoka o opalela Jehova.’ Itashi wapa okukala nuunongo mbuka kaapu na ekwatathano ewanawa naKalunga.
3:16, 17. Oshi li itaashi wapa okukala twa tegelela uuyuuki u longwe moshinima kehe. Pehala lyokukala tatu ipula naashoka tashi ningwa muuyuni nena, otu na okutegelela Jehova u ukithe iinima.
4:4. Iilonga yuudhiginini ya longwa nuunkulungu otayi vulu okweetela omuntu embilipalelo. Ihe okulonga nuudhiginini molwokukala owala tu vule yalwe, ohaku humitha komeho ethigathano notaku vulu okweetitha omaiyuvo guuhwapindi nefupa. Otu na okulonga nuudhiginini muukalele wopaKriste tu na omainyengotompelo ge li nawa.
4:7-12. Omakwatathano gopantu oga simana noonkondo ge vulithe iinima yopamaliko nokage na okugandjwa po mokukonga uuyamba.
4:13. Haaluhe omuntu ngoka e na ondondo yopombanda nenge oomvula odhindji ha kala a gwana okusimanekwa. Mboka ye na oondondo dhiinakugwanithwa oye na okwiihumbata noondunge.
4:15, 16. ‘Omugundjuka ngoka te mu landula,’ sha hala okutya, ngoka ta landula omukwaniilwa, petameko otashi vulika a yambidhidhwe ‘kaantu ayehe mboka ta kwatele komeho,’ ihe “omapipi taga ka landula, itage mu nyanyukilwa.” (Yelekanitha KB.) Odhoshili kutya okukala wa hokiwa apuhe olundji oshinima shopokathimbo.
5:2. Omagalikano getu oge na okukala ga dhiladhilwa nawa netilosimaneko nokage na okukala ga popiwa noohapu odhindji ndhoka itadhi ti sha naanaa.
5:3-7. Okwiipula unene niinima yopamaliko otaku vulu okuningitha omuntu a dhiladhile unene kombinga yayo nokukala i ihole mwene. Otaku vulu wo oku mu ningitha a kale ta dhiladhila unene uusiku noku kale itaa vulu okukotha nawa. Oohapu odhindji otadhi vulu okumonikitha omuntu kuyalwe e li egoya notadhi vulu oku mu ningitha neendelelo egano kuKalunga. ‘Okutila Kalunga’ ohaku tu kwathele twaaha ninge nando shimwe shomiinima mbyoka.
6:1-9. Uuyamba, esimano, onkalamwenyo onde nokuli naanona oyendji oyi na uuwanawa washike ngele itatu vulu oku yi nyanyukilwa? “Okuligamena nomeho” nenge okuzimina shoka shi li shoshili “oku vule okweendagula kuuhalu,” sha hala okutya, okukambadhala okumbilipaleka omahalo ngoka itaaga wapa okumbilipalekwa. Ano omukalo omwaanawa gwonkalamwenyo ogwo okukala twa gwanenwa kokukala ‘tu na iikulya nomizalo’ manga tatu nyanyukilwa iinima mbyoka iiwanawa monkalamwenyo nokuukitha eitulomo lyetu kokukaleka po ekwatathano lyopothingo naJehova.—1 Timoteus 6:8.
AANAWINO TAYA PEWA OMAYELE
(Omuuvithi 7:1–12:8)
Ongiini tatu vulu okukaleka po edhina lyetu ewanawa? Iikala yetu oyi na okukala yi li ngiini shi na ko nasha naapangeli yopantu nosho wo nokwaahe na uuyuuki hoka tu wete taku ningwa? Molwaashoka oonakusa kaye shi sha, otu na okulongitha ngiini onkalamwenyo yetu ngashingeyi manga inaatu sa? Omomukalo guni aagundjuka taya vulu okulongitha noondunge ethimbo lyawo noonkondo dhawo? Omayele omawanawa ge na ko nasha naashika nosho wo niinima yilwe otwe ga nyolelwa montopolwa onti-7 sigo onti-12 yOmuuvithi.
Omapulo gopamanyolo taga yamukulwa:
7:19—Ongiini owino ya kola yi vule “oofule omulongo”? Ngele onomola omulongo tayi longithwa pathaneko mOmbiimbeli, otayi thaneke egwanopo. Salomo ota ti kutya ongushu yowino yokugamena oyi vule omwaalu gwa gwana gwaakwiita ya langela oshilando.
10:2—Otashi ti shike okutya omwenyo nenge omutima gwomuntu “ogwa gama kolulyo” nenge ‘kolumoho’? Molwaashoka olulyo olundji ohalu ulike kondondo yokuhokiwa, omutima gwomuntu ngele ogwa gama kolulyo otashi ti kutya omutima gwe otagu mu inyengitha a ninge shoka oshiwanawa. Ihe ngele otagu inyengitha omuntu a landule ondjila ya puka, omutima gwe otaku tiwa kutya ogwa gama kolumoho.
10:15—Ongiini ‘uupyakadhi wegoya tau li lolokitha’? Omuntu ngoka ha ningi omatokolo kaage li pandunge, nonando oku longe nuudhiginini, iilonga ye ihayi eta po sha shomupondo. Otashi vulika a ninge oonkambadhala dha mana mo ihe itadhi mu etele embilipalelo. Uupyakadhi wa tya ngaaka otau mu vulitha owala.
11:7, 8—Uutumbulilo “uuyelele owo uutoye, nosho opalela omeho okutala etango” otau ti shike? Uuyelele netango oyi li po okunyanyudha aanamwenyo. Salomo mpaka ota ti kutya oshiwanawa okukala nomwenyo nonokutya otu na “okwiinyanyudha” manga omasiku gomilema nenge uukulupe inaayi tu yuga oonkondo dhetu.
11:10—Omolwashike “uugundjuka” wowaleelela? Ngele wo itau longithwa nawa, otau kala wowaleelela molwaashoka ngaashi osheentsi, omathimbo guugundjuka ohaga piti po nziya.
Iiyilongomwa kutse:
7:6. Iikwekwela pethimbo inaali opala oyi ningila nayi nokayi na oshilonga ya fa omutyotyomo gwomano taga pi kohi yombiga. Otu na lela oku yi yanda.
7:21, 22. Katu na okukala tatu ipula unene naashoka yalwe taya popi kombinga yetu.
8:2, 3; 10:4. Ngele tatu pewa uusama nenge tatu pukululwa komutonateli gwiilonga nenge komugandji gwayo, oshi li pandunge okukala twa ngungumana. Shika oshi li nawa shi vulithe ‘okuuluma okuza po koshipala she,’ sha hala okutya, okweendelela u ethe po iilonga yoye.
8:8; 9:5-10, 12. Onkalamwenyo yetu otayi vulu okuhula po inaashi tegelelwa ngaashi owala oohi hadhi yulwa nonete nenge uudhila hau yulwa nomwigo. Kakele kaashono, peso kapu na ngoka ha vulu okukeelela oonkondo dhomwenyo dhi ze mo molutu, nokapu na ngoka ta vulu okulalekwa miita mbyoka eso hali hingile aantu. Onkee ano, katu na okuhepitha ethimbo mokukala owala itaatu longo sha. Jehova okwa hala tu kale twa lenga onkalamwenyo notu yi nyanyukilwe momukalo omwaanawa. Opo tu shi ninge, otu na okukala hatu pititha komeho iilonga yaJehova monkalamwenyo yetu.
8:16, 17. Iinima ayihe mbyoka Kalunga a ninga naambyoka e etha yi ningilwe aantu itayi vulu okuuviwa ko nokuli nando otu kale inaatu kotha tatu yi dhiladhila. Okwiipula niinima ayihe iiwinayi mbyoka ya ningwa otaku ke tu imba owala tu kale twa nyanyukwa monkalamwenyo.
9:16-18. Owino oyi na okutalika ko yi na ongushu nokuli nuuna aantu oyendji inaaye yi simaneka. Oohapu dha popiwa nengungumano dhomunawino ohadhi pulakenwa dhi vule dhegoya ndhoka dha popiwa nomagandambadhi.
10:1. Otu na okukala twa kotokela shoka tatu popi naashoka tatu longo. Okuninga epuko nando limwe alike, ngaashi okugeya sha pitilila, okukolwa lumwe nenge okuya moluhondelo nando lumwe aluke, ayihe mbika otayi vulu okuyona po edhina ewanawa lyomuntu ngoka e shi okwiinekelwa.
10:5-11, yelekanitha OB-1954. Omunyenge ngoka e li pondondo yopombanda katu na oku mu sila efupa. Uunyenge nokuli nomokulonga oshilonga oshipu otau vulu okukala niizemo iiwinayi. Pehala lyaashono, okukala ho ‘longitha oondunge’ nomupondo oku na uuwanawa. Inashi simana tuu tu kale aalongi ya pyokoka miilonga yokuuvitha Uukwaniilwa noyokuninga aantu aalongwa!
11:1, 2. Otu na okukala hatu gandja nomutima aguhe. Ohashi ningitha omuntu a kale ha gandja.—Lukas 6:38.
11:3-6. Okwaatseya shoka tashi ka ningwa monkalamwenyo kaku na oku tu ninga tu kale ihaatu ningi omatokolo.
11:9; 12:1-7. Aagundjuka oye na okwiihokolola kuJehova. Onkee ano, oye na okulongitha ethimbo lyawo noonkondo dhawo mokulongela Kalunga manga uukulupe inau dhi ya yuga.
“OOHAPU DHAANAWINO” DHOKU TU WILIKA
(Omuuvithi 12:9-14)
Otu na okutala ko ngiini “oohapu dho opala” ndhoka omuuvithi a kongo nokwe dhi nyola? Mekondjithathano ‘nomambo ogendji’ guunongo waantu, “oohapu dhaanawino odha fa iishongitho nomatumbulo gawo oomboha dha dhengelwa muule; oga gandjwa kOmusita gumwe awike.” (Omuuvithi 12:10-12) Oohapu dhowino twe dhi pewa “kOmusita gumwe,” Jehova, otadhi koleke onkalamwenyo yetu.
Okutula miilonga omayele guunongo ngoka taga adhika membo lyOmuuvithi otaku ke tu kwathela lela tu kale tu na onkalamwenyo tayi ti sha noyinyanyudha. Kakele kaashono, otatu shilipalekwa taku ti: “Mboka haa tila Kalunga oye li nawa.” Natu kaleni ano twa tokola toko ‘okutila Kalunga nokudhiginina iipango ye.’—Omuuvithi 8:12; 12:13.
[Ethano pepandja 31]
Yimwe yomiilonga yiikaha yaKalunga yo opala otayi ka ningwa pethimbo lye
[Ethano pepandja 32]
Omagano gaKalunga oga kwatela mo okulya, okunwa nokumona uuwanawa miilonga yetu ayihe yuudhiginini