Iileshomwa moka mwa za omayamukulo gomapulo ngoka ge li mokafo Onkalamwenyo yopaKriste niilonga yetu yokuuvitha
2-8 APILILI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | MATEUS 26
“Omafaathano nomayooloko gOpaasa nEdhimbuluko”
(Mateus 26:17-20) Mesiku lyotango lyokulya iikwiila inaayi fulikwa, aalongwa oye ya kuJesus e taa ti: “Openi wa hala, tu ke ku longekidhile, u lye uulalelo wOpaasa?” 18 Jesus okwa ti kuyo: “Indeni koshilando komuntu gwontumba, mu ke mu lombwele mu tye: ‘Omuhongi ota ti: Ethimbo lyandje olya thikana. Otandi ya, ndi ningile oshituthi shOpaasa megumbo lyoye pamwe naalongwa yandje. ’” 19 Aalongwa oya ningi, ngaashi Jesus e ya lombwele, noya longekidha uulalelo wOpaasa. 20 Ongulohi sho ye ya, Jesus okwa kuutumba poshililo pamwe naalongwa ye omulongo nayaali.
nwtsty ethano
Uulalelo wOpaasa
Iinima mbyoka ya simanenena puulalelo wOpaasa oya li: onzi ya yothwa (omasipa gayo kaga li ge na okuteywa) (1); iikwiila inaayi tulwa efulika (2) niigwanga iilulu (3). (Eks 12:5, 8; Num 9:11) Shi ikolelela kembo lyaMishnah iigwanga iilulu otashi vulika ya li ya kwatela mo omboga yomoshikunino niikwamboga oyindji yi ili noyi ili (chicory, pepperwort, endive nenge dandelion), mbyoka ya li hayi dhimbulukitha Aaisraeli uupika wawo muEgipiti. Jesus okwa li a longitha oshikwiila inaashi tulwa efulika shi li endhindhiliko lyolutu lwe lwa gwanenena. (Mat 26:26) Omuyapostoli Paulus okwa li i ithana Jesus “onzigona yetu yOpaasa.” (1Kor. 5:7) Omimvo 2 000 nasha dha ka pita, omaviinu (4) oga li haga longithwa puulalelo wOpaasa. Jesus okwa li a longitha omaviinu taga thaneke ombinzi ye, ndjoka ya li ya tilwahi yi li eyambo. — Mat 26:27, 28.
(Mateus 26:26) Sho ya li taa li, Jesus okwa kutha oshikwiila, okwa hambelele, okwe shi pambula nokwe shi pe aalongwa ye e ta ti: “Taambeni, lyeni, shika osho olutu lwandje.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 26:26
osho: Oshitya shOshigreka estin mpaka otashi ulike komautumbulilo ngaashi “tashi ti; tashi thaneke; shi lile po; tashi ulike.” Aayapostoli oya li yu uvite ko eityo ndyoka, oshoka pompito ndjino olutu lwaJesus lwa gwanenena oya li ye lu wete, niikwiila inaayi tulwa efulika mbyoka ya li ye li poku ka lya, oya li ye yi wete. Onkee ano, oshikwiila kasha li tashi vulu okukala olutu lwaJesus lwo lwenelwene. Oshi li wo oshindhindhilikwedhi kutya oshitya shoka shOshigreka osha longithwa wo muMateus 12:7, nomomatoloko gOombiimbeli odhindji osha tolokwa taku ti “otashi ti.”
(Mateus 26:27, 28) Oye a kutha wo oshitenga, okwa hambelele nokwe shi ya pe e ta ti: “Nweni mo amuhe; 28 shika osho ombinzi yandje, ombinzi yehangano, tayi tilwahi omolwoyendji oyokudhima po oondjo.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 26:28
ombinzi yehangano: Ehangano epe ndyoka li li pokati kaJehova nAakriste aagwayekwa, olya kolekwa kombinzi yaJesus ndjoka ya tilwahi. (Heb 8:10) Movelise ndjika Jesus okwa longitha uutumbulilo wa faathana naamboka Moses a longithile sho a li omupokati naasho a gandja ehangano lyOmpango kAaisraeli pondundu yaSinai. (Eks 24:8; Heb 9:19-21) Ngaashi naanaa ombinzi yoontsezi noyiikombo ya li ya koleke ehangano lyOmpango ndyoka lya li pokati kaKalunga noshigwana shaIsraeli, ombinzi yaJesus oya koleke ehangano epe ndyoka Jehova a li ta ka ninga noshigwana shaIsraeli shopambepo. Ehangano ndyoka olya li lya yi miilonga pOpentekoste yomo 33 E.N. — Heb 9:14, 15.
Konga omaliko gopambepo
(Mateus 26:17) Mesiku lyotango lyokulya iikwiila inaayi fulikwa, aalongwa oye ya kuJesus e taa ti: “Openi wa hala, tu ke ku longekidhile, u lye uulalelo wOpaasa?”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 26:17
Mesiku lyotango lyokulya iikwiila inaayi fulikwa: Oshituthi shiikwiila inaayi fulikwa osha li hashi tameke okudhanwa mo 15 Nisan, konima yOpaasa (14 Nisan), nosha li hashi dhanwa uule womasiku gaheyali. (Tala Oshitopolwa 19 mokambo Ekwatho kungoye wu ilonge Oohapu dhaKalunga.) Ihe pethimbo lyaJesus, Opaasa oya li ya pambathana noshituthi shoka, nomolwaashoka omasiku agehe gahetatu, mwa kwatelwa 14 Nisan, omathimbo gamwe ga li hagi ithanwa ‘oshituthi shiikwiila inaayi fulikwa.’ (Luk 22:1) Movelise ndjika, uutumbulilo “mesiku lyotango” otawu vulu okutolokwa “mesiku lya tetekela.” (Yelekanitha Johannes 1:15, 30, moka oshitya shOshigreka “tango” [protos] sha tolokwa “tetekela” momutungilo gwa faathana, taku ti, “okwa li ko, manga [protos] ngame nda li ndaa ko.”) Onkee ano, elaka lyOshigreka lyopetameko nosho wo omuthigululwakalo gwAajuda, otayi ulike kutya aalongwa oya li taya vulu okupula Jesus epulo ndyoka mo 13 Nisan. Mo 13 Nisan, aalongwa oya li ya longekidha Opaasa omutenya, ndjoka konima ya ka dhanwa “ongulohi sho ye ya” petameko lyo 14 Nisan. — Mark 14:16, 17.
(Mateus 26:39) Oye okwa humu ko kashona, okwi ihata pevi oshipala she nokwa galikana ta ti: “Tate, ngele tashi vulika, oshitenga shika nashi pitilile ndje po. Ihe hamolwehalo lyandje, ihe ongaashi wa hala.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 26:39
oshitenga shika nashi pitilile ndje po: MOmbiimbeli, oshitya “oshitenga” olundji ohashi longithwa pathaneko tashi ulike kwaashoka Kalunga a halela omuntu nenge koshinakugwanithwa shoka e mu pa. (Tala uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 20:22.) Osha yela kutya Jesus okwa li e na omaipulo gankene omukalo moka ta ka sa tagu ka shekitha Kalunga, oshoka sho a dhipagwa, okwa lundilwa kutya okwa tuka Kalunga nonokutya oku li ompinge nepangelo. Shoka osho she mu inyengitha a galikane kutya “oshitenga” shoka nashi mu pitilile po.
Elesho lyOmbiimbeli
(Mateus 26:1-19) Jesus sho a mana okupopya oohapu ndhoka adhihe, okwa ti kaalongwa ye: 2 “One omu shi shi, ngele pwa piti omasiku gaali, oku na oshituthi shOpaasa. Nena Omuna gwOmuntu ota ka gandjwa okwaalelwa komushigakano.” 3 Nena aayambi aakuluntu naakuluntu yoshigwana oya gongalele megumbo lyomuyambimukuluntu, edhina lye Kajafas. 4 Oyo oya kundathana, nkene ye na okukwata Jesus nekoto, ye mu dhipage. 5 Ihe oya ti: “Itatu shi ningi pethimbo lyoshituthi, opo evundakano lyaa holoke maantu.” 6 Jesus sho a li muBetania megumbo lyaSimon omunashilundu, 7 omukiintu e na ohanga yu udha omugwayo gwondiIo, okwe ya kuye nokwe gu tile komutse gwaJesus, manga a kuutumba poshililo. 8 Ihe aalongwa sho ye shi mono, oya geye e taa ti: “Omolwashike omugwayo nguka tagu hepithwa owala? 9 Andola gwa landithwa po, ando gwa zi iimaliwa oyindji, yi pewe oohepele.” 10 Jesus okwe shi dhimbulula nokwa ti kuyo: “Omolwashike tamu piyaganeke omukiintu? Oye okwa longele ndje oshilonga oshiwanawa. 11 Oohepele omu dhi na aluhe pune, ihe ngame kamu na ndje aluhe. 12 Oshoka sho a tile omugwayo ngu kolutu lwandje, okwa longekidha efumviko lyandje. 13 Ngame otandi mu lombwele: Shaa nkoka muuyuni auhe elaka ndika etoye tali ka uvithwa, oshilonga wo shika e shi ningi, otashi ka dhimbulukiwa.” 14 Nena gumwe gwaamboka omulongo nayaali, edhina lye Judas Iskariot, okwa yi kaayambi aakuluntu 15 e ta ti: “Otamu pe ndje shike, opo ndi gandje Jesus miikaha yeni?” Oyo ye mu futu iimaliwa iisiliveli omilongo ndatu. 16 Ano okuza mpoka Judas okwa li ta kongo ashike ethimbo lyo opala okugandja Jesus. 17 Mesiku lyotango lyokulya iikwiila inaayi fulikwa, aalongwa oye ya kuJesus e taa ti: “Openi wa hala, tu ke ku longekidhile, u lye uulalelo wOpaasa?” 18 Jesus okwa ti kuyo: “Indeni koshilando komuntu gwontumba, mu ke mu lombwele mu tye: ‘Omuhongi ota ti: Ethimbo lyandje olya thikana. Otandi ya, ndi ningile oshituthi shOpaasa megumbo lyoye pamwe naalongwa yandje.’” 19 Aalongwa oya ningi, ngaashi Jesus e ya lombwele, noya longekidha uulalelo wOpaasa.
9-15 APILILI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | MATEUS 27–28
“Ka ningeni aantu aalongwa — Omolwashike, openi nongiini?”
(Mateus 28:18) Jesus okwe ya kuyo nokwe ya lombwele a ti: “Ongame nda pewa epangelo alihe megulu nokombanda yevi.
‘Indeni, ka ningeni aantu aalongwa’
4 Jesus oku na oonkondopangelo dhokuwilika egongalo lye, nokuza mo 1914 okwa kala e na oonkondopangelo dhokupangela Uukwaniilwa waKalunga mboka opo wa dhikwa po. (Aakolossa 1:13; Ehololo 11:15) Oye omuyengeli omukuluntu noha wilike etangakwiita lyomegulu lyaayengeli omamiliyona omathele. (1 Aatessalonika 4:16; 1 Petrus 3:22; Ehololo 19:14-16) Okwa pewa oonkondo kuHe a hanagule po ‘aapangeli, omapangelo nosho wo oonkondo’ ndhoka dhi li ompinge nomithikampango dhuuyuuki. (1 Aakorinto 15:24-26; Aaefeso 1:20-23) Oonkondopangelo dhaJesus inadhi ngambekelwa owala okupangela aanamwenyo. Oku li wo “omupanguli gwaanamwenyo naasi” noku na oonkondo dha za kuKalunga dhokuyumudha mboka ya sa. (Iilonga 10:42; Johannes 5:26-28) Osha yela kutya, elombwelo ndyoka lya gandjwa kwaangoka e na oonkondopangelo odhindji ngawo oli na okutalwa ko lya simanenena. Onkee ano, ohatu vulika nesimaneko nosho wo nehalo ewanawa kelombwelo lyaKristus ‘lyokuya tu ka ninge aantu aalongwa.’
(Mateus 28:19) Indeni ano, ka ningeni aantu ayehe aalongwa yandje, mu ya [ninginithe, NW] medhina lyaHe nolyOmwana nolyOmbepo Ondjapuki.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 28:19
ningeni aantu aalongwa: Oshityalonga shOshigreka matheteuo otashi vulu okutolokwa taku ti “okulonga aantu” nelalakano lyokuninga aantu aanasikola nenge aalongwa. (Yelekanitha nkene sha longithwa muMateus 13:52, moka sha tolokwa ‘longwa.’) Iityalonga “okuninginitha” nosho wo “okulonga” aantu otayi ulike shoka sha kwatelwa melombwelo ‘lyokuninga aantu aalongwa.’
aantu ayehe: Uutumbulilo mbuka ngele owa tolokwa ngaashi wu li, otawu ti “iigwana ayihe,” ihe movelise ndjika otawu ulike kaantu ya za miigwana ayihe, oshoka oshityapeha shOshigreka “mu” shoka sha longithwa muutumbulilo “mu ya [ninginithe]” osha longithwa shu ukitha kaalumentu notashi ulike kaantu, ihe ‘hakiigwana,’ shoka shi li molupe lwuukwaanaludhi mOshigreka. Elombwelo lyokuya ‘kaantu ayehe’ olya li epe. Manga Jesus inaa tameka uukalele we, Omanyolo oga li gu ulike kutya mboka kaaye shi Aajuda oya li haya taambwa ko kAaisraeli uuna ya tameke okulongela Jehova. (1Aak 8:41-43) Ihe sho Jesus a gandja elombwelo ndyoka, okwa li ta lombwele aalongwa ye yu uvithile naantu mboka kaaye shi Aajuda, ano ta tsu omuthindo ku ningwe oshikonga shokuuvitha noshokulonga aantu muuyuni awuhe. — Mat 10:1, 5-7; Eh 7:9; tala uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 24:14.
(Mateus 28:20) Ne mu ya longe okudhiginina ayihe mbyoka nde yi mu lombwele. Ihe ngame otandi kala pamwe nane omasiku agehe sigo ehulilo lyuuyuni.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 28:20
mu ya longe: Oshitya shOshigreka shoka sha tolokwa “okulonga” aantu osha kwatela mo okugandja omalombwelo, okuyelitha, okutompathana nokugandja uumbangi. (Tala uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 3:1; 4:23.) Oku ya longa okudhiginina ayihe mbyoka Jesus e ya lombwela oshinima tashi tsikile, shoka sha kwatela mo oku ya longa shoka Jesus a longele aantu, nkene ye na oku shi tula miilonga nankene ye na okulandula oshiholelwa she. — Joh 13:17; Ef 4:21; 1Pet 2:21.
Konga omaliko gopambepo
(Mateus 27:51) Etopolitho [lyomuuyapuki, NW] olya tuuka okuza pombanda sigo opevi. Evi olya kakama, nomamanya oga tanduka;
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 27:51
etopolitho: Etopolitho ndika ewanawa olya li lya topola ko Uuyapukielela kUuyapuki motempeli. Omuthigulwakalo gwOshijuda otagu ulike kutya etopolitho ndika edhigu olya li li na uule woometa 18, oometa 9 momutamo nosho wo oometa 7 muunene. Sho etopolitho lya tuuka pokati, Jehova inu ulika owala kutya okwa geela mboka ya dhipaga Omwana, ihe osha li tashi ulike wo kutya ngashingeyi otashi wapa okuya megulu mo mwene. — Heb 10:19, 20; tala Oshigwedhelwako.
lyomuuyapuki: Oshitya shOshigreka naos shoka sha longithwa mpaka otashi ulike kehala ndyoka lya simanenena moka mu na Uuyapuki nUuyapukielela.
(Mateus 28:7) Indeni nokweendelela, mu ka lombwele aalongwa kutya okwa yumudhwa kuusi. Ote mu tetekele kuGalilea, oko tamu ke mu mona. Dhimbulukweni, ongame nde shi mu lombwele.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 28:7
mu ka lombwele aalongwa kutya okwa yumudhwa kuusi: Aakiintu mboka oyo ya li ya lombwelwa tango kaayengeli kutya Jesus okwa yumuka, yo oyo wo ya lombwelwa ye ke shi lombwele aalongwa yalwe. (Mat 28:2, 5, 7) Pamuthigululwakalo gwAajuda ngoka kaagu li pamanyolo, omukiintu ka li a pitikwa okugandja uunzapo mompangu. Mepingathano naashoka, aayengeli yaJehova oya simaneke aakiintu mboka moku ya pa oshinakugwanithwa shoka shinyanyudha.
Elesho lyOmbiimbeli
(Mateus 27:38-54) Aakolokoshi yaali oya alelwa pamwe naJesus komishigakano dhawo, gumwe okolulyo lwe nomukwawo okolumoho lwe. 39 Mboka ya piti po, oya sheke Jesus nokupukapuka komitse 40 ya ti: “Ongoye tuu nguka to kumuna po otempeli e to yi tungulula omasiku gatatu? Ihupitha ano, ngele ongoye Omuna gwaKalunga, u ze ko komushigakano!” 41 Aayambi aakuluntu, aalongimpango naakuluntu osho tuu wo ye mu sheke ya ti: 42 “Okwa li ha hupitha aantu yalwe, ihe ngashingeyi okwa nyengwa okwiihupitha. Ano ngele oye omukwaniilwa gwAaisraeli, na ze ngashingeyi komushigakano, tse notatu mu itaale. 43 Oye i inekela Kalunga, Kalunga ne mu hupithe ano ngashingeyi, ngele okwe mu hokwa. Oshoka okwa tile, kutya oye Omuna gwaKalunga.” 44 Osho wo aakolokoshi mboka ya alelwa pamwe naye, oye mu sheke. 45 Pokati komutenya okwa ningi omilema moshilongo ashihe ndhoka dha kwata ootundi ndatu. 46 Potundi oyo tuu ndjoka ontintatu Jesus okwi igidha mokule ta ti: “Eli, Eli, lama sabaktani?” Otashi ti: Kalunga kandje, Kalunga kandje, omolwashike we ekelehi ndje? 47 Nena yamwe yomwaamboka ya thikama mpoka sho ye dhi uvu, oya ti: “Oti ithana Elia.” 48 Nena gumwe gwawo okwa matuka nokwa kutha oshiyayo, okwe shi yaya momaviinu omalulu nokwe shi tula koshihenguti e te shi tsike komilungu dhe. 49 Ihe ooyakwawo Oya ti: “Etha, u tale, Elia ngele ote ya oku mu hupitha.” 50 Jesus okwi igidha ishewe pombanda nokwa si. 51 Etopolitho lyotempeli olya tuuka okuza pombanda sigo opevi. Evi olya kakama, nomamanya oga tanduka; 52 oombila odha suukuluka, nomidhimba odhindji dhoonakusa aayapuki odha yumuka. 53 Oya zi mo moombila noye ya koshilando oshiyapuki, Jesus sho a yumuka noya monika koyendji. 54 Ano omukuluntu gwaakwiita naambeyaka ya langele Jesus pamwe naye, sho ya mono ekakamo lyevi naayihe mbyoka ya ningwa po, oya tila nokutililila ya ti: “Kapu na omalimbililo, nguka okwa li Omuna gwaKalunga.”
16-22 APILILI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | MARKUS 1–2
“Oondjo dhoye odha dhimwa po”
(Markus 2:3-5) aalumentu yane oye mu etele omusilombanda, ye mu inda kontala. 4 Ihe omolwowindji waantu oya nyengwa oku mu thikitha puJesus. Onkee oyu ulula ombululu kombanda yondunda, yu ukilila peha mpoka Jesus a li noya kulukitha ontala hoka kwa li kwa lala omusilombanda. 5 Jesus sho a mono eitaalo lyawo, okwa lombwele omusilombanda: “Mumwandje, oondjo dhoye odha dhimwa po.”
jy-E ep. 67, okat. 3-5
“Oondjo dhoye odha dhimwa po”
Manga Jesus a li ta longo aantu mondunda yu udha aantu, aalumentu yane oye eta kuye omulumentu omusilombanda ye mu inda kontala. Oya li ya hala Jesus a aludhe kuume kawo. Ihe omolwuuwindji waantu, oya nyengwa oku mu “thikitha puJesus.” (Markus 2:4) Shika kasha li tuu shiyemateka! Oya londo kombanda yondunda yegumbo noyu ulula ombululu pehala mpoka pwa li Jesus. Oya kulukithile megumbo ontala hoka kwa li kwa lala omusilombanda.
Mbela Jesus okwa li a geya sho ta piyaganekwa? Hasho nando. Okwa li a kumithwa noonkondo keitaalo lyawo nokwa lombwele omulumentu omusilombanda a ti: “Oondjo dhoye odha dhimwa po.” (Mateus 9:2) Ihe mbela Jesus okwa li ngaa ta vulu okudhima po oondjo shili? Aalongimpango nAafarisayi kaya li taya tsu kumwe nasho, e taya ti: “Ota popi ngiini ngawo? Ota sheke Kalunga! Kaku na nando omuntu ta vulu okudhima po oondjo, oKalunga awike.” — Markus 2:7.
Molwaashoka Jesus okwa li e shi shoka taya dhiladhila, okwa ti kuyo: “Omolwashike tamu idhiladhilile ngawo? Oshipu oshini po? Okulombwela omusilombanda: ‘Oondjo dhoye odha dhimwa po,’ nenge oku mu lombwela: ‘Thikama, kutha ontala yoye, ngoye u ye’?” (Markus 2:8, 9) Eeno, Jesus okwa li ta vulu okudhima po oondjo dhomulumentu ngoka, omolweyambo ndyoka a li ta ka gandja.
(Markus 2:6-12) “Nena yamwe yomaalongimpango mboka ya li mo ya kuutumba, oyi idhiladhilile: 7 “Ota popi ngiini ngawo? Ota sheke Kalunga! Kaku na nando omuntu ta vulu okudhima po oondjo, oKalunga awike.” 8 Jesus okwe shi dhimbulula mbala kutya osho ya dhiladhila ngaaka e ta ti kuyo: “Omolwashike tamu idhiladhilile ngawo? 9 Oshipu oshini po? Okulombwela omusilombanda: ‘Oondjo dhoye odha dhimwa po,’ nenge oku mu lombwela: ‘Thikama, kutha ontala yoye, ngoye u ye’? 10 Ihe opo mu kale mu shi shi kutya Omuna gwOmuntu oku na oonkondo kombanda yevi okudhima po oondjo,” okwa ti komusilombanda: 11 “Otandi ku lombwele: thikama, kutha ontala yoye, u ye kaandjeni.” 12 Oye okwa thikama nokwa kutha po mbala ontala ye e ta yi pondje montaneho yawo ayehe. Aantu ayehe oya kumwa noya hambelele Kalunga ya ti: “Oshinima sha tya ngeyi inatu shi mona nando onale!”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMark 2:9
Oshipu oshini po?: Osha li tashi ka kala oshipu komuntu a tye kutya ota vulu okudhima po oondjo, oshoka kapwa li tapu ka kala pwa pumbiwa uunzapo wu wetike mboka tawu koleke epopyo lye. Ihe okutya, Thikama, . . . ngoye u ye osha li tashi pula pu longwe oshikumithalonga shoka tashi ka ningitha ayehe ya mone kutya Jesus oku na oonkondo dhokudhima po oondjo. Ehokololo ndika nosho wo Jesaja 33:24 otu ulike kutya ohatu ehama, molwaashoka otwa thigulula uulunde.
Konga omaliko gopambepo
(Markus 1:11) Megulu nomwa zi ewi lya ti: “ongoye Omumwandje omuholike, onde ku hokwa.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMark 1:11
Megulu nomwa zi ewi: Shika osho oshikando shotango shomiikando itatu moka Jehova a popiwa ta popi naantu shu ukilila momahokololo ngoka ge li mOmavaangeli. — Tala uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMark 9:7; Joh 12:28.
ongoye Omumwandje: Jesus e li oshishitwa shopambepo, oku li Omwana gwaKalunga. (Joh 3:16) Sho Jesus a valwa e li omuntu, okwa li “Omuna gwaKalunga” ngaashi naanaa Adam ngoka a li a gwanenena a li. (Luk 1:35; 3:38) Ihe osha fa shi li ngeyi kutya sho Kalunga a popi oohapu ndhoka ka li owala tu ulike kutya Jesus oye lye. Sho Kalunga a popi oohapu ndhoka naasho a tilile Jesus ombepo ondjapuki, okwa li u ulike kutya Jesus omuvalwa awike, e li Omwana gwopambepo, okwa “valululwa” e na etegameno lyokushuna megulu nokwa gwayekwa nombepo a ka ninge Omukwaniilwa nOmuyambi Omukuluntu a langekwa po kuKalunga. — Yelekanitha Joh 3:3-6; 6:51; Luk 1:31-33; Heb 2:17; 5:1, 4-10; 7:1-3.
onde ku hokwa: Nenge “Onde ku panda lela; Onde ku nyanyukilwa noonkondo.” Uutumbulilo owo tuu mboka owa longithwa muMateus 12:18, ngoka a totha muJesaja 42:1 ndjoka tayi popi kombinga yaMesiasa ngoka u uvanekwa nenge Kristus. Okutililwa ombepo ondjapuki nosho wo shoka Kalunga a popi kombinga yOmwana osha li shu ulike sha yela kutya Jesus oye Mesiasa ngoka u uvanekwa. — Tala uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 3:17; 12:18.
(Markus 2:27, 28) Jesus okwa ti kuyo: “Esabati olya tulwa po molwomuntu, hamuntu a shitwa molwEsabati. 28 Onkee Omuna gwOmuntu oye Omuwa nogwEsabati.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMark 2:28
Omuwa nogwEsabati: Jesus okwa li i iyithana ngawo (Mat 12:8; Luk 6:5), tu ulike kutya okwa li ta vulu okulonga mEsabati iilonga mbyoka a lombwelwa kuHe gwomegulu. (Yelekanitha Johannes 5:19; 10:37, 38.) Jesus okwa li a longo mesiku lyEsabati iikumithalonga ye yimwe ya dhenga mbanda, mbyoka ya kwatela mo okwaaludha aavu. (Luk 13:10-13; Joh 5:5-9; 9:1-14) Osha yela kutya shoka osha li tashi thaneke kutya ote ke etela aantu epepelelo sho ta ka pangela mUukwaniilwa, shoka tashi ka kala sha fa okuvululukwa po mEsabati. — Heb 10:1.
Elesho lyOmbiimbeli
(Markus 1:1-15) Elaka etoye tali popi Jesus Kristus, Omuna gwaKalunga, otali tameke naanaa, 2 ngaashi kwa nyolwa membo lyomuhunganeki Jesaja: “Onkee ano otandi tumu omutumwa gwandje, e ku tetekele, opo e ku opalekele ondjila. 3 Ewi lyanakwiigidha mombuga tali ti: ‘Longekidhileni Omuwa ondjila, yelekanitheni omapola ge!’” 4 Johannes Omushashi okwa holoka mombuga noku uvitha kutya aantu nayi itedhulule e taa shashwa, Kalunga nota dhimi po oondjo dhawo. 5 Kehe gumwe muJudea nomoshilando shaJerusalem okwe ya kuJohannes, oye okwe ya shashele momulonga gwaJordan, sho ya hempulula oondjo dhawo. 6 Johannes okwa li a zala onguwo yiifufu yongamelo nepaya lyoshipa mombunda ye. Iikulya ye oya li oombahu nomagadhi goonyushi. 7 Ye okwa uvitha ta ti: “Ngoka te ya konima yandje, oku vule ndje oonkondo. Ngame inandi gwana okunyongama, ndi dhitule omiya dhoongaku dhe. 8 Ngame otandi mu shasha nomeya, ihe ye ote mu shasha nOmbepo Ondjapuki.” 9 Pomasiku ngeyaka Jesus okwa zi kuNasaret shomuGalilea nokwa shashwa kuJohannes momulonga gwaJordan. 10 Opo tuu mpoka Jesus sho a zi momeya, okwa mono egulu lye eguluka, nOmbepo ya fa onguti oye mu lambele. 11 Megulu nomwa zi ewi lya ti: “Ongoye Omumwandje omuholike, onde ku hokwa.” 12 Mbalambala Ombepo oya fala Jesus kombuga. 13 Okwa menekele mombuga omasiku omilongo ne, a makelwa kuSatana nokwa ka la mokati kiilikama; naayengeli oye ya e taye mu yakula. 14 Johannes sho e edhililwa.mondholongo, Jesus okwa yi kuGalilea nokuuvitha elaka ndika etoye lya zi kuKalunga 15 a ti: “Ethimbo lya thiki, Oshilongo shaKalunga she ya popepi. Itedhululeni, mu itaale elaka etoye.”
23-29 APILILI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | MARKUS 3–4
“Okwaaludha aantu mesiku lyEsabati”
(Markus 3:1, 2) Jesus okwa yi ishewe mosinagoga, moka mwa li mu na omulumentu e na oshikaha sha lemana. 2 Aantu mboka ya li mo, oya langele Jesus, ye mu tale, ngele ote mu aludha mEsabati, opo ya wape oku mu tamaneka.
jy-E ep. 78, okat. 1-2
Oshike sha pitikwa okuningwa mEsabati?
MEsabati ekwawo Jesus okwa yi mosinagoga, tashi vulika yi li muGalilea. Okwa adha mo omulumentu e na oshikaha shokolulyo sha lemana. (Lukas 6:6) Aanongompango nAafarisayi oya kala ya tala nawa Jesus. Omolwashike mbela? Oyu ulike kutya omolwashike sho ya pula ya ti: “Osha pitikwa tuu okwaaludha mEsabati?” — Mateus 12:10.
Aawiliki yelongelokalunga lyOshijuda oya li yi itaala kutya omuntu ota vulu owala okwaaludhwa mEsabati ngele omwenyo gwe gu li moshiponga. Pashiholelwa, kasha li sha pitikwa okuukililitha esipa lyomuntu nenge oku mu manga, oshoka onkalo ndjoka itayi mu fala meso. Osha yela kutya aanongompango nAafarisayi kaya li taya pula Jesus, molwaashoka ye na ko nasha nomulumentu ngoka a li ta mono iihuna. Ihe oya li taya kambadhala okukonga omatompelo gokupangula Jesus.
(Markus 3:3, 4) Jesus okwa lombwele omulumentu ngoka e na oshikaha sha lemana a ti: “Hedha huka montaneho.” 4 Opo okwe ya pula a ti “Oshike sha pitikwa okuningwa mEsabati, okulonga uuwanawa nenge okulonga uuwinayi, okuhupitha omwenyo gwomuntu nenge oku gu yona po?” Ihe oyo ya mwena owala.
jy-E ep. 78, okat. 3
Oshike sha pitikwa okuningwa mEsabati?
Jesus oku shi shi kutya okudhiladhila kwawo okwa puka. Okwa mono kutya oye na etaloko lya puka nokaali li pamanyolo li na ko nasha niilonga mbyoka inaayi pitikwa okulongwa mEsabati. (Eksodus 20:8-10) Okwa pangulilwe nale kaashi li pauyuuki momukalo gwa tya ngawo omolwiilonga ye iiwanawa. Oshikando shika Jesus ote ya tala po sho a lombwele omulumentu ngoka e na oshikaha sha lemana ta ti: “Hedha huka montaneho.” — Markus 3:3.
(Markus 3:5) Jesus okwe ya tala noshipala sha lula ye a nika oluhodhi omolwokwaavulika kwawo. Nena okwa lombwele omulumentu ngoka a ti: “Utha oshikaha shoye.” Oye okwe shi utha, osho nosha aluka.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMark 3:5
noshipala sha lula ye a nika oluhodhi: Markus oye owala a nyola kombinga yankene Jesus i inyenge sho a mono okwaanuukwawo wanankali kwaawiliki yelongelokalunga pompito ndjika. (Mat 12:13; Luk 6:10) Petrus ngoka a li e na omaiyuvo gomuule, otashi vulika oye a li a hokolola momukalo gwa yela nkene Jesus a li u u uvite. — Tala “Efalomo lyembo lyaMarkus.”
Konga omaliko gopambepo
(Markus 3:29) Ihe ngoka ta sheke Ombepo Ondjapuki, ke na mpoka na dhiminwa po oondjo dhe sigo aluhe, oshoka ota kala e na oondjo dhaaluhe.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMark 3:29
ta sheke Ombepo Ondjapuki: Okusheka otaku ti okulundila, okuula nayi nenge okupopila muuwinayi Kalunga nenge iinima iiyapuki. Molwaashoka ombepo ondjapuki ohayi zi kuKalunga, okukondjitha nenge okwiidhimbika owina okulonga kwayo okwa fa owala to sheke Kalunga. Ngaashi shu ulikwa muMateus 12:24, 28 nomuMarkus 3:22, aawiliki yelongelokalunga lyOshijuda oya li ya mono nkene ombepo yaKalunga ya kwathele Jesus a longe iikumithalonga, ihe nando ongawo, oya li ya ti kutya oonkondo ndhoka otadhi zi kuSatana Ondiyapoli.
oondjo dhaaluhe: Uutumbulilo mbuka otashi vulika tawu ulike kokuyonena owina hoka haku eta iilanduliko tayi kalelele. Kapu na eyambo lyontumba tali vulu okudhima po eyono lya tya ngaaka. — Tala uuyelele wokukonakonwa kombinga yokusheka ombepo ondjapuki hoka kwa popiwa movelise ndjika naamboka wa kankamena kuMat 12:31, tawu popi uutumbulilo wa faathana.
(Markus 4:26-29) Jesus okwa ti ishewe: “Oshilongo shaKalunga osha fa omuntu a kunu ombuto mepya. 27 Uusiku okwa ka lala nokwa penduka ongula. Ombuto oya mene e tayi koko, ye ina tseya, nkene sha ningwa, 28 oshoka evi olyo lyene tali kokitha iimeno e tali etithitha oomuma: tango omuno, tagu landulwa komutse, nosho wo oomuma tadhi kolo komutse. 29 Iilya ngele ya kukuta, nena omuteyi ota kutha mbala oshiteyitho, a teye, oshoka eteyo olya thikana.”
w14 12/15 ep. 12-13, okat. 6-8
Mbela owu ‘uvite ko Omanyolo’?
6 Oshike tatu ilongo meyele lyomukuni ngoka a kotha? Shotango, otu na okuzimina kutya katu na oonkondo dhokweendelelitha omukonakonimbiimbeli a hume komeho pambepo. Nonando ohatu ningi ashihe shoka sha pumbiwa tu mu kwathele, itatu ke mu thiminika a ninginithwe. Pehala lyaashono, eifupipiko otali ke tu kwathela tu mone kutya oye mwene e na okutokola okwiiyapulila Kalunga. Jehova oha taamba ko owala eiyapulo lyomuntu, ngele okwe li ningi molwaashoka e mu hole. — Eps. 51:12; 54:6; 110:3.
7 Oshitiyali, okuuva ko eyele ndika otaku ke tu kwathela kaatu teke omukumo, ngele otu wete iilonga yetu itaayi pondola. Onkee ano, otwa pumbwa eidhidhimiko. (Jak. 5:7, 8) Ngele otwa longa nuudhiginini tu kwathele omukonakoni, ihe oshili inayi koka momutima gwe, itashi ti kutya katu shi aalongi aawanawa. Jehova oha kokeke owala ombuto yoshili momitima dhaamboka aaifupipiki noya hala okulunduluka. (Mat. 13:23) Onkee ano, itashi ti kutya itatu pondola muukalele, ngele mboka tatu kwathele inaya hala okuninginithwa. Jehova iha tala komwaalu gwaantu mboka taya taamba ko shoka tatu longo, opo ando a tye otwa pondola muukalele. Pehala lyaashono, okwa lenga oonkambadhala adhihe ndhoka tatu ningi. — Lesha Lukas 10:17-20; 1 Aakorinto 3:8.
8 Oshititatu, haaluhe hatu mono omalunduluko ngoka omuntu ha ningi. Pashiholelwa, aaihokani mboka ya li taya konakona nomutumwa oye mu lombwele kutya oya hala okuninga aauvithi inaaya ninginithwa. Omutumwa okwe ya lombwele kutya ngele oya hala okuninga aauvithi inaaya ninginithwa, oye na tango okweetha po okuhila omakaya. Ihe okwa li a kumwa, sho aaihokani mbaka ye mu lombwele kutya oye ge etha po oomwedhi dhontumba dha piti. Oye ge ethele po shike? Oya dhimbulula kutya Jehova oku tonde uufudhime nokwa li e ya wete sho taya hili omakaya meholamo. Onkee ano, oya tokola kutya ngele itaya vulu okuhila omakaya uuna omutumwa opo e li, nena oye na oku ga etha po. Ohole yawo yokuhola Jehova oye ya kwathele ya ninge etokolo li li mondjila. Oya li taya koko pambepo, nonando omutumwa ka li e shi wete.
Elesho lyOmbiimbeli
(Markus 3:1-19) Jesus okwa yi ishewe mosinagoga, moka mwa li mu na omulumentu e na oshikaha sha lemana. 2 Aantu mboka ya li mo, oya langele Jesus, ye mu tale, ngele ote mu aludha mEsabati, opo ya wape oku mu tamaneka. 3 Jesus okwa lombwele omulumentu ngoka e na oshikaha sha lemana a ti: “Hedha huka montaneho.” 4 Opo okwe ya pula a ti: “Oshike sha pitikwa okuningwa mEsabati, okulonga uuwanawa nenge okulonga uuwinayi, okuhupitha omwenyo gwomuntu nenge oku gu yona po?” Ihe oyo ya mwena owala. 5 Jesus okwe ya tala noshipala sha lula ye a nika oluhodhi omolwokwaavulika kwawo. Nena okwa lombwele omulumentu ngoka a ti: “Utha oshikaha shoye.” Oye okwe shi utha, osho nosha aluka. 6 Aafarisayi oya zi mo mosinagoga noya gongala nziya, ya kundathane naamboka ya gama kombinga yaHerodes, opo ya dhipage Jesus. 7 Jesus okwa yi naalongwa ye komunkulo gwefuta lyaGalilea. Aantu oyendji oye mu landulile ko, ya zi muGalilea, kuJudea, 8 Jerusalem, Idumea nahandiyaka yaJordan nosho wo popepi naTiro naSidon. Aantu oyendji ye thike mpoka oye ya kuJesus, oshoka oyu uvu shoka a li ta longo. 9 Omolwowindji waantu Jesus okwa lombwele aalongwa ye, ye mu kalekele owato popepi, opo kaa thininikwe kaantu. 10 Jesus okwa li a aludha aantu oyendji, onkee aavu ayehe oyi ithininikile puye, opo ye mu gume. 11 Aantu mboka ye na oombepo dha nyata sho ye mu mono, oya tsu oongolo koshipala she noyi igidha mokule ya ti: “Ongoye Omuna gwaKalunga!” 12 Jesus okwa ganda oombepo dha nyata, dhaaye mu popye, kutya oye lye. 13 Jesus okwa londo kondundu nokwi ithana aalumentu mboka ye mwene a hala, ye ye kuye. 14 Oye nokwa hogolola aalongwa omulongo nayaali, ya kale puye e te ya luku aayapostoli. Okwe ya tumu, ya ka uvithe 15 noya kale ye na oonkondo dhokutidha mo oompwidhuli. 16 Mboka omulongo nayaali e ya hogolola, oyo: Simon, ngoka Jesus e mu luku wo Petrus; 17 Jakob yaSebedeus nomumwayina Johannes, mboka Jesus e ya luku Boanerges, otali ti: aalumentu yendundumo lyomvula; 18 Andreas, Filippus, Bartolomeus, Mateus, Tomas, Jakob yaAlfeus, Taddeus, Simon omulaadhi 19 naJudas Iskariot, ngoka e mu gwaaleke.
30 APILILI–6 MEI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | MARKUS 5–6
“Jesus oku na oonkondo dhokuyumudha oonakusa yetu”
(Markus 5:38) Jesus sho e ya megumbo lyomukuluntu gwosinagoga, okwa mono evundakano lyaantu taa lili mokule notaa hekumuna.
(Markus 5:39-41) Jesus okwa yi meni e ta ti kuyo: “Okanona inaka sa, ihe oka kotha.” 40 Oyo noye mu yolo. Oye okwa tidhile ayehe pondje nokwa kutha he nayina yokanona nosho wo mboka ya li naye e ta yi meni moka mwa lala okanona. 41 Jesus okwa kwata koshikaha shokanona nokwa ti kuko: “Talita kuum,” otashi ti: Mukadhona, otandi ku lombwele, penduka po!
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMark 5:39
inaka sa, ihe oka kotha: MOmbiimbeli eso ohali yelekanithwa olundji noomposi. (Eps 13:3, OB-1954; Joh 11:11-14; Iil 7:60, OB-1954; 1Kor 7:39, NW; 15:51, OB-1954; 1Tes 4:13, OB-1954) Jesus okwa li ta ka yumudha okakadhona hoka ka sa. Onkee ano, okwa li a popi oohapu ndhoka u ulike kutya ngaashi owala aantu haya vulu okupendulwa moomposi oondhigu, nayo otaya vulu okuyumudhwa. Oonkondo ndhoka Jesus a longitha a yumudhe okakadhona odha zi kuHe, “ngoka ta yumudha aasi, naangoka ta popi, iinima mbyoka ya li yaa ko e tayi holoka.” — Rom 4:17.
(Markus 5:42) Mbalambala okakadhona oka penduka noka tameke okweenda; oshoka oka li ke na oomvula omulongo nambali. Aantu oya kwatwa kehaluko enene.
jy-E ep. 118, okat. 6
Okakadhona taka yumudhwa!
Iikando ya tetekele, Jesus okwa li a lombwele aantu mboka a aludha kaaya lombwele nando olye shoka e ya ningila nosho a li a lombwele aavali mbaka. Ihe nonando ongawo, aavali mboka nayalwe oya taandelitha onkundana ndjoka “noshilongo shiyaka ashihe,” oshoka oya li ya nyanyukwa. (Mateus 9:26) Mbela ando ongoye wa mona gumwe ngoka wa silwa a yumudhwa, ando ito ka kala wa halelela oku shi lombwela yalwe? Ndika olyo eyumuko etiyali Jesus a ninga.
Konga omaliko gopambepo
(Markus 5:19, 20) Ihe Jesus ine mu pitika, okwe mu lombwele ashike a ti: “Inda kegumbo lyaandjeni, u ke ya hokololele shoka Omuwa e shi ku ningile, sho e ku sile ohenda.” 20 Omulumentu okwa tameke okuuvithila miilando yaDekapolis ashihe shoka Jesus e shi mu ningile; ayehe noya kumwa.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMark 5:19
ke ya hokololele: Shito Jesus iha lombwele aantu ya ka hokololele yalwe iikumithalonga mbyoka a longa (Mark 1:44; 3:12; 7:36), ihe okwa lombwele omulumentu nguka a lombwele yaandjawo shoka sha ningwa po. Otashi vulika e mu lombwele e shi ninge, molwaashoka Jesus okwa li a pulwa a ze mo moshitopolwa noka li ta ka vula oku ya pa uunzapo ye mwene. Osha li wo tashi ke mu popila komahokololo omawinayi ngoka tashi vulika ga taandelithwe omolwiingulu mbyoka ya sa.
(Markus 6:11) Ngele ope na mpoka itaamu taambwa ne itaamu pulakenwa, zii po, ne mu pupule ko ontsi koompadhi dheni, opo shi ninge onzapo yoku ya pa uusama.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMark 6:11
mu pupule ko ontsi koompadhi dheni: Shoka osha li tashi ti kutya aalongwa itaya ka mona iilanduliko yasha tayi zi kuKalunga. Uutumbulilo wa faathana owa popiwa muMateus 10:14 nomuLukas 9:5. Markus naLukas oya gwedha po uutumbulilo “opo shi ninge onzapo yoku ya pa uusama.” Paulus naBarnabas oya li ya pupula ontsi koompadhi dhawo sho ya li muAntiokia shomuPisidia. (Iil 13:51) Paulus okwa li wo e shi ningi muKorinto, sho a li i ipupula ontsi koonguwo dhe e ta gwedha ko ta ti: “Ngele omwa ka kana, nena ondjo oyeni yene. Ngame kandi na sha moshinima shika.” (Iil 18:6) Okwiipupula ontsi okwa li oshinima sha tseyika nawa kaalongwa. Aajuda aatilikalunga mboka ya li haya ende moshitopolwa shaamboka kaaye shi Aajuda, oya li haya pupula ko ontsi koongaku dhawo, manga inaaya ya moshitopolwa shAajuda. Ihe Jesus hasho a li a hala okutya ngaaka sho a lombwele aalongwa ye ye shi ninge.
Elesho lyOmbiimbeli
(Markus 6:1-13) Jesus okwa zi po mpoka nokwe ya koshilando shaandjawo. Aalongwa ye noye mu landula. 2 Mesiku lyEsabati okwa tameke okulonga aantu mosinagoga. Oyendji mboka ye mu pulakene, oya kumwa e taa pula: “Ayihe mbika okwe yi adha peni? Oondunge ndhoka e na, odha tya ngiini? Iilongankondo mbyoka ta longo, oyi thike peni? 3 Ke shi nani omuhongi gwiipilangi, omuna gwaMaria, omumwayina gwaJakob, Josef, Judas naSimon? Aamwayina aakiintu kaye li putse mpano?” Oyo noye mu nyeme. 4 Jesus okwa ti kuyo: “Omuhunganeki iha dhinwa palwe, aawe, omoshilando tuu shaandjawo, maakwawo nomegumbo lyaandjawo.” 5 Onkee ano Jesus ina vula we okuningila ko oshilongankondo shasha. Aavu yamweyamwe ayeke a tenteke iikaha ye nokwe ya aludha. 6 Oye okwa kuminwa okwaayitaala kwawo. Oye okwa li te endaenda nomikunda dhopuushiinda e ta longo aantu. 7 Jesus okwi ithana aalongwa ye omulongo nayaali nokwa tameke oku ya tuma ooyaali nooyaali e te ya pe oonkondo dhokupangela oombepo dha nyata. 8 Okwe ya indike wo, yaa ye nasha mondjila, kakele kolwoondje: hashikwiila, hampunda yokweenda nayo, haimaliwa moondjato. 9 “Zaleni oongaku, ihe inamu zala oohema mbali.” 10 Okwe ya lombwele ishewe a ti: “Ngele tamu yi megumbo, kaleni moka, sigo tamu ka huma ko. 11 Ngele ope na mpoka itaamu taambwa ne itaamu pulakenwa, zii po, ne mu pupule ko ontsi koompadhi dheni, opo shi ninge onzapo yoku ya pa uusama.” 12 Oyo oya yi noyu uvitha kutya aantu naa itedhulule. 13 Oyo oya tidha mo oompwidhuli odhindji noya gwayeke aavu oyendji nomagadhi e taye ya aludha.