Iileshomwa moka mwa za omayamukulo gomapulo ngoka ge li mokafo Onkalamwenyo yopaKriste niilonga yetu yokuuvitha
1-7 JUNI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | GENESIS 44–45
“Josef ta dhimine po aamwahe”
(Genesis 44:1, 2) Josef okwa lombwele elenga lyomegumbo lye e ta ti: “Udhitha oompunda dhaalumentu mbano iilya nou tule iimaliwa yawo moompunda dhawo. 2 Mompunda yonkelo tula mo oshitenga shandje shoshisiliveli pamwe niimaliwa ye mbyoka ya li tayi landwa iilya.” Elenga olya ningi ngaashi lya lombwelwa.
w15-E 5/1 ep. 14-15
“Ongame Kalunga?”
Josef osho a tameke ompangela ye. Okwa ti aamwahe naya landulwe e taya mangwa nokulombwelwa kutya oya yaka po oshitenga she. Sho sha adhika mompunda yaBenjamin, ayehe oya galulilwa kuJosef. Ngashingeyi okwa ka mona kutya aamwahe oye li ngiini. Juda oye a li te ya popile ko. Okwi indile ya silwe ohenda, nokwa li nokuli a ti kutya ayehe 11 otaya vulu okuninga aapika muEgipiti. Josef okwe shi tindi e ta ti kutya Benjamin na kale po a ninge omupika muEgipiti, ihe yo ayehe naya shune. — Genesis 44:2-17.
Shoka osha ningitha Juda a yamukule a hendwa komutima. Okwa ti: “Oye awike gwayina e na po omwenyo; he oku mu hole unene.” Oohapu ndhoka odhi na okukala dha li dha gumu Josef noonkondo, oshoka oye a li osheeli shayina Rakel ngoka a li e holike kuJakob, nokwa li a si manga ta pulumutha Benjamin. Josef naye okwa li ha dhimbulukwa Rakel, ngaashi he. Otashi vulika shoka osho sha ningitha Josef a kale e hole Benjamin noonkondo. — Genesis 35:18-20; 44:20.
Juda okwa indile Josef kaa ninge Benjamin omupika. Okwa li nokuli i igandja oye a ninge omupika pehala lyaBenjamin. Okwa hulitha ti indile ta ti: “Ote vulu ngiini okushuna kutate, ngele omunona inandi ya naye? Ite vulu okwiidhidhimikila okutala oluhodhi lwatate lu thike mpoka.” (Genesis 44:18-34) Ngashingeyi okwa mono kutya omulumentu ngoka okwa lunduluka. Ina ulika owala kutya okwi iyela ombedhi, ihe oku ulike wo lela ohenda, okunakonasha nolukeno.
Josef ka li ta vulu we okwiidhidhimika. Okwa li e na okupititha mo omaiyuvo ngoka a thitikinina mo. Okwa pititha mo aapiya ye ayehe, e ta lili muule naantu yomombala yaFarao oya li ye mu uvite. Opo nduno okwi ihololele aamwahe a ti: “Ongame omumwanyoko Josef.” Okwa papatele aamwahe mboka ya li ya kunkwa nokwe ya dhimine po nombili mwaayihe mbyoka ye mu ningila. (Genesis 45:1-15) Kungawo okwa holele Jehova ngoka ha dhimine aantu nehalo ewanawa. (Episalomi 86:5) Mbela natse osho hatu ningi?
(Genesis 44:33, 34) Ngashingeyi, tatekulu, ote kala po, ndi ninge omupika gwoye peha lyomunona; mu etha a ye pamwe naamwahe. 34 Ote vulu ngiini okushuna kutate, ngele omunona inandi ya naye? Ite vulu okwiidhidhimikila okutala oluhodhi lwatate lu thike mpoka.”
(Genesis 45:4, 5) Nena Josef okwa ti kuyo: “Hedheni huka.” Oyo noya hedha ko, oye nokwa ti: “Ongame omumwanyoko Josef, ngoka mwe mu landitha kuEgipiti. 5 Ngashingeyi inamu shi ningila omwenyo omwiinayi nenge mwi ipe oombedhi, sho mwa landitha ndje po. Kalunga mwene okwa tetekelitha ndje huka, opo a hupithe oomwenyo dheni nodhaantu yalwe.
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Genesis 44:13) Aamwayina oya tuula oonguwo dhawo moluhodhi, oya kutile uusino wawo e taa shuna koshilando.
it-2-E ep. 813
Okutuula oonguwo
Oshinima sha li hashi ningwa kAajuda, nosho wo kaantu yokuuzilo nokuumbangalantuzilo waAsia yu ulike oluhodhi, unene tuu ngele yu uvu omukwanezimo gwawo a si. Poompito odhindji aantu mboka oya li haya tuula owala oonguwo dhawo montulo, ihe kaya li haye dhi tuula unene e taya kala itaaya vulu oku dhi zala.
Omuntu gumwe ngoka a tuulile oonguwo dhe tango a popiwa mOmbiimbeli, oReuben, osheeli shaJakob. Okwa li e shi ningi sho a li inaa adha mo Josef momuthima moka a li u umbilwa. Okwa tuula oonguwo dhe ta ti: “Omunona ke mo! Otandi ningi ngiini?” Molwaashoka Reuben oye a li osheeli, oye unene a li e na oshinakugwanithwa shokutonatela omumwahe ngoka omushona. He Jakob sho a lombwelwa kutya anuwa omwanamati Josef okwa sa, naye okwa tuula oonguwo dhe nokwa zala ehahi omolwoluhodhi. (Gen 37:29, 30, 34) Aamwahe yaJosef nayo oya li ya tuula oonguwo dhawo muEgipiti, sho yu uvu kutya anuwa Benjamin omufuthi. — Gen 44:13.
(Genesis 45:5-8) Ngashingeyi inamu shi ningila omwenyo omwiinayi nenge mwi ipe oombedhi, sho mwa landitha ndje po. Kalunga mwene okwa tetekelitha ndje huka, opo a hupithe oomwenyo dheni nodhaantu yalwe. 6 Omumvo nguka omutiyali gwondjala. Oku na natango omimvo ntano itaaku longwa ko itaku teywa. 7 Kalunga okwa tetekelitha ndje huka, opo mune mu thigale oshihupe kombanda yevi, noluvalo lweni lu kale lu na omwenyo, sigo ehupitho enene tali ya. 8 Hane ano mwe eta ndje huka, ihe oKalunga. Okwa ningi ndje elenga enene lyomukwaniilwa. Ongame te lele oshilongo she ashihe; ngame omupangeli gwaEgipiti alihe.
Oya tondwa pwaa na nando etompelo
15 Oshike tashi vulu oku tu kwathela kaatu yematele mboka ye tu tonde pwaa na nando etompelo? Natu dhimbulukwe kutya aatondi yetu aanene oSatana noompudhuli dhe. (Aaefeso 6:12) Omanga aantu yamwe haye tu hepeke ye shi shi notaye shi ningile owina, oyendji yomuyo mboka haya pataneke oshigwana shaKalunga ohaye shi ningi mokwaahe shi sha nenge ya hekwa kuyalwe. (Daniel 6:4-16; 1 Timoteus 1:12, 13) Jehova okwa hala “aantu ayehe ya hupithwe noya tseye oshili.” (1 Timoteus 2:4) Dhoshili, yamwe mboka ya li aapataneki yetu, oye li ngashingeyi aamwatate Aakriste molwaashoka ya mona eihumbato lyetu kaali na oshipo. (1 Petrus 2:12) Natango, otatu vulu okwiilonga oshiilongomwa koshiholelwa shomwanamati gwaJakob, Josef. Nonando Josef okwa li a mono unene iihuna omolwaamwahe, ka li e ya kwatele onkone. Omolwashike mbela? Omolwaashoka okwa mono kutya Jehova okwa li a kutha ombinga miiningwanima mbyoka, ta enditha iinima opo a gwanithe po elalakano Lye. (Genesis 45:4-8) Jehova ota vulu okweetha tu hepekwe kaashi li pauyuuki opo a simanekithe edhina lye. — 1 Petrus 4:16.
Elesho lyOmbiimbeli
(Genesis 45:1-15) Josef ina vula okwiidhidhimika we komeho gaamati ye. Okwe ya lombwele, ya pite mo mongulu. Kamwa li we omuntu gulwe, Josef sho i ihololele aamwahe. 2 Okwa tameke okulila nokulililila. Aayegipiti oye shi uvu, noshu uvika wo muuwa womukwaniilwa. 3 Josef okwa ti kaamwahe: “Ongame Josef. Tate oku na omwenyo natango?” Aamwahe sho ye shi uvu, oya li ya kunkwa noinaa tya we sha. 4 Nena Josef okwa ti kuyo: “Hedheni huka.” Oyo noya hedha ko, oye nokwa ti: “Ongame omumwanyoko Josef, ngoka mwe mu landitha kuEgipiti. 5 Ngashingeyi inamu shi ningila omwenyo omwiinayi nenge mwi ipe oombedhi, sho mwa landitha ndje po. Kalunga mwene okwa tetekelitha ndje huka, opo a hupithe oomwenyo dheni nodhaantu yalwe. 6 Omumvo nguka omutiyali gwondjala. Oku na natango omimvo ntano itaaku longwa ko itaku teywa. 7 Kalunga okwa tetekelitha ndje huka, opo mune mu thigale oshihupe kombanda yevi, noluvalo lweni lu kale lu na omwenyo, sigo ehupitho enene tali ya. 8 Hane ano mwe eta ndje huka, ihe oKalunga. Okwa ningi ndje elenga enene lyomukwaniilwa. Ongame te lele oshilongo she ashihe; ngame omupangeli gwaEgipiti alihe. 9 “Endeleleni ano, mu ye kutate, mu mu lombwele mu tye: ‘Omumwoye Josef ota ti ngeyi: Kalunga okwa ningi ndje omupangeli gwaEgipiti alihe, ila kungame pwaa na ekwatakwato. 10 Oto vulu okutula moshikandjo shaGoshen, moka to vulu okukala popepi nangame — ongoye mwene, aamwoye, aatekulu yoye, oonzi dhoye, iikombo yoye, oongombe dhoye niinima yoye ayihe u yi na. 11 Ngele ou li muGoshen, ote vulu oku ku sila oshimpwiyu. Oku na natango omimvo ntano dhondjala, ihe ngame ine hala, ngoye mwene, egumbo lyoye naayihe u yi na yi se po kondjala.’” 12 Josef okwa tsikile a ti: “Omeho geni oge shi wete, nomeho gomumwameme Benjamin oge shi wete kutya ongame Josef. 13 Ka lombweleni tate kutya onda simana muEgipiti, ne mu mu hokololele ayihe mwe yi mono. Mu eteni mbala huka.” 14 Josef okwi idhingile Benjamin omaako mothingo e ta lili, naBenjamin okwa lilile mothingo ye. 15 Okwa thipi aamwahe ayehe komilungu nokwa lilile mothingo yakehe gumwe. Konima yaambika oya kundathana naamwayina.
8-14 JUNI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | GENESIS 46–47
“Iikulya pethimbo lyondjala ya geya”
(Genesis 47:13) Ondjala oya li ya geya moshilongo. Iikulya oya li ya pumba akuhe, nAayegipiti nAakaanana oya nanga kondjala.
w87-E 5/1 ep. 15, okat. 2
Ta hupitha aantu pethimbo lyondjala
2 Omimvo heyali dheloolo odha hulu, nondjala ya geya oya tameke ngaashi Jehova a li a hunganeka. Ondjala ndjoka kaya li owala muEgipiti, ihe ‘omuuyuni auhe.’ Sho aantu ya tameke okusa kondjala muEgipiti, oya tameke okulilila Farao e ya pe iikulya. Farao okwe ya lombwele “ya ye kuJosef, e taa ningi shoka te ya lombwele.” Josef okwa landitha iilya kAaegipiti sigo iimaliwa yawo tayi pu po. Okwa tameke okulanditha kaantu iilya yo taye mu iimuna pehala lyiimaliwa. Hugunina aantu oye ke ya kuJosef taya ti: “Tu landa po, tu gwe iilya, osho wo omapya getu! Otatu ka ninga aapika yomukwaniilwa.” Josef okwa landele Farao omapya agehe gAaegipiti. — Genesis 41:53-57; 47:13-20.
(Genesis 47:16) Josef okwe ya yamukula a ti: “Eteni iimuna yeni; otandi mu pe iilya peha lyiimaliwa ngele oya pwa po.”
(Genesis 47:19, 20) Ino tu etha, tu se! Ninga po sha! Ino etha omapya getu ga ninge omaputu! Tu landa po, tu gwe iilya, osho wo omapya getu! Otatu ka ninga aapika yomukwaniilwa, noye ta ningi mwene gwomapya getu. Tu pa iilya, tu kale tu na omwenyo, noombuto tu kune omapya getu!” 20 Josef okwa landa po omapya agehe muEgipiti, ga ninge gomukwaniilwa, Aayegipiti ayehe oya landitha po omapya gawo, oshoka ondjala oya li ya geya; omapya agehe noga ningi eliko lyomukwaniilwa.
(Genesis 47:23-25) Josef okwa lombwele aantu ta ti: “Omu wete ko kutya onde mu landa po nomapya geni, nde mu landele omukwaniilwa. Oombuto dhokukuna omapya geni odho ndhika. 24 Pethimbo lyeteyo omu na okupa omukwaniilwa oshititano, ihe oshihupe osheni, mu shi longithe ombuto, okwiipalutha nokupalutha aantu yomomagumbo geni naanona yeni.” 25 Oyo noya yamukula ya ti: “Owa hupitha oomwenyo dhetu; owe tu longele uuwanawa, tatekulu. Otatu ningi aapika yomukwaniilwa.”
Uukwaniilwa tawu gwanitha po ehalo lyaKalunga kombanda yevi
11 Eloolo. Muuyuni omu na ondjala yopambepo. Ombiimbeli oya hunganeke ngeyi: “Esiku otali ya, uuna tandi ka tumina oshilongo ondjala. Aantu otaa ka sa ondjala, ihe hayoshikwiila; otaa ka sa enota, ihe halyomeya. Otaa ka sa ondjala nenota lyohapu yOMUWA. Ongame, OMUWA Omupangeliawike, nda popi.” (Amos 8:11) Mbela aalelwa yUukwaniilwa waKalunga nayo otaya si ondjala? Jehova okwa hunganeke kombinga yeyooloko ndyoka tali ka kala pokati kaantu ye naatondi ye, ta ti: “Onkee otandi mú lombwele kutya mboka haa longele ndje nohaa vulika kungame, otaa ka kala ye na iikulya niikunuwa ya ha, ihe ne otamu ka sa po kondjala nokenota. Otaa ka kala ye na elago, ihe ne otamu ka kala momupya.” (Jes. 65:13) Mbela owa mona egwanithopo lyoohapu ndhoka?
12 Iipalutha yopambepo ohayi kungulukile kutse ya fa omulonga ngoka tagu ende tagu tamunuka mo gwo otagu ningi omule. Iinyanyangidhomwa yetu yopaMbiimbeli ayihe kumwe, mwa kwatelwa iikwamawi, uuvidio, okugongala, iigongi nosho wo ehala lyetu lyokointaneta mbyoka tayi kunguluka ya fa omeya gefundja, ohayi tu kaleke nomwenyo muuyuni mbuka wu niwe kondjala yopambepo. (Hes. 47:1-12; Joel 3:18) Mbela ino nyanyukwa okumona nkene Jehova te ku pe eloolo ngaashi a hunganeka? Oho li ngaa aluhe koshililo shaJehova?
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Genesis 46:4) Otandi yi nangoye kuEgipiti notandi ka galulila oluvalo lwoye kevi huka. Josef oye te ku thithikilitha omeho goye, sho to si.”
it-1-E ep. 220, okat. 1
Iikala nomainyengo gokolutu
Okuthithikilitha omeho ganakusa. Jehova sho a lombwele Jakob a ti: “Josef oye te ku thithikilitha omeho goye” (Gen 46:4), okwa li ta ti kutya Josef oye ta ka pata omeho gaJakob konima ngele a si, oshinima shoka sha li owala hashi ningwa kosheeli shomumati. Osha fa shi li ngeyi kutya Jehova okwa li tu ulikile Jakob kutya uuthemba wuusheeli owu na oku ya kuJosef. — 1Ondjal 5:2.
(Genesis 46:26, 27) Oluvalo lwaJakob aluhe kumwe ndoka lwa yi kuEgipiti, olwo omilongo hamano nahamano, aakiintu yoyana inaa yalulilwa mo. 27 Josef okwa valelwa aamati yaa li muEgipti. Nopo ihe, Aaisraeli ayehe muEgipiti oya ningi omilongo heyali.
Uuyelele wokukonakonwa wi ikolelela kIilonga 7:14
Aantu omilongo heyali nayatano ayehe kumwe: Stefanus otashi vulika inaa totha ovelise yontumba mOmanyolo gOshihebeli sho a ti kutya aanegumbo yaJakob mboka ya yi kuEgipiti 75. Oomwaalu ngoka kagu mo momanyolo gOshimasorete gOshihebeli. Gen 46:26 otayi ti: “Oluvalo lwaJakob aluhe kumwe ndoka lwa yi kuEgipiti, olwo omilongo hamano nahamano.” Ovelise 27 oya tsikile ko tayi ti: “Aaisraeli ayehe muEgipiti oya ningi omilongo heyali.” Moovelise ndhoka, aantu oya yalulwa momikalo mbali dha yoolokathana. Omwaalu gwotango anuwa ogwa li owala gwa kwatela mo oluvalo lwaJakob, nomutiyali ogwa li owala gwa kwatela mo mboka ya yi muEgipiti. Omwaalu gwoluvalo lwaJakob ogwa tumbulwa wo muEks 1:5 nomuDeut 10:22, moka mwa popiwa aantu “omilongo heyali.” Stefanus okwa gandja omwaalu ngoka gwa kwatela mo naapambele yaJakob. Yamwe ohaya ti kutya omwaalu ngoka ogwa kwatela mo oyanamati naamati aatekulu yaJosef ya valwa kuManasse naEfraim, mboka ya popiwa metoloko lyo-Septuagint muGen 46:20. Yalwe ohaya ti kutya anuwa ogwa kwatela mo aakulukadhi yoyanamati yaJakob, mboka inaaya kwatelwa momwaalu ngoka gwa popiwa muGen 46:26. Onkee aantu “omilongo heyali nayatano,” otashi vulika gwa li omwaalu gwaantu ayehe kumwe. Onkee omwaalu ngoka gwa li mOmanyolo gOshihebeli ngoka ga li haga longithwa kaantu methelemumvo lyotango E.N., ogwa li gu na hoka gwi ikolelela. Muule womimvo odhindji, aalongwantu oya kala haya ti kutya omwaalu gwaantu “omilongo heyali nayatano,” ogwo gwa li muGen 46:27 nomuEks 1:5 mo-Septuagint yOshigreka. Shimwe ishewe, lwopomumvo 1950, iipambu yoondhingambo mbali dhi li mOshihebeli ndhoka dha adhika mEfuta lyaSa muEks 1:5, omwa popiwa omwaalu gwaantu “omilongo heyali nayatano.” Otashi vulika omwaalu ngoka gwa popiwa kuStefanus gwa kankamena kulimwe lyomomanyolo ngoka gonale. Kutya nduno edhiladhilo olini li li mondjila, omwaalu ngoka gwa popiwa kuStefanus otagu ulike omikalo mbali dha yoolokathana dhokuyalula oluvalo lwaJakob.
Elesho lyOmbiimbeli
(Genesis 47:1-17) Josef okwa kutha aamwahe yatano e ta yi nayo komukwaniilwa nokwa ti: “Tate naamwameme oya zi kuKaanan niimuna yawo naayihe ye yi na. Ngashingeyi oye li moshikandjo shaGoshen.” 2 Okwa ulukile omukwaniilwa aamwayina mboka yatano. 3 Omukwaniilwa okwe ya pula a ti: “Iilonga yeni oyashike?” Oya yamukula ya ti: “Nkeyama, otse aasita yiimuna ngaashi ootatekulu. 4 Otwe ya, tu kale moshilongo shika oondjendi, oshoka moshilongo shaKaanan omu na ondjala ondhigu nokamu na uunapelo wiimuna yetu. Tu kwatha epitikilo, tu kale moshikandjo shaGoshen.” 5 Omukwaniilwa okwa ti kuJosef: “Ngashingeyi ho naamwanyoko oya thiki. 6 Evi lyaEgipiti olyawo. Ya langeka moshikandjo shaGoshen, oshitopolwa oshiwanawa moshilongo. Nongele ope na aalumentwelela mokati kawo, naa ninge aasita yiimuna yandje.” 7 Josef okwe eta he Jakob koshipala shomukwaniilwa. Jakob okwa yambeke omukwaniilwa, 8 omukwaniilwa nokwe mu pula a ti: “Ou na omimvo ngapi?” 9 Jakob okwa yamukula a ti: “Omimvo dhuundjendi wandje ethele nomilongo ndatu. Omimvo ndhika odho omishona nomiwinayi, inadhi fa omimvo dhuundjendi wootatekulu muuwindji.” 10 Jakob okwa laleke omukwaniilwa nuuyamba e ta yi. 11 Josef okwa langeke he naamwahe muEgipiti e te ya pe oshitopolwa oshiwanawa moshilongo popepi noshilando Rameses, ngaashi omukwaniilwa a ti. 12 Josef okwa pe he naamwahe negumbo lyahe alihe iikulya ya yeleka omwaalu gwaanona. 13 Ondjala oya li ya geya moshilongo. Iikulya oya li ya pumba akuhe, nAayegipiti nAakaanana oya nanga kondjala. 14 Sho ya landa iilya, Josef okwa gongele iimaliwa e te yi fala kuuwa. 15 Iimaliwa sho ya pu mo muEgipiti nomuKaanan, Aayegipiti oye ya kuJosef taa ti: “Tu pa iikulya! Ino tu sitha ondjala! Ninga po sha! Iimaliwa yetu ayihe ya pu po.” 16 Josef okwe ya yamukula a ti: “Eteni iimuna yeni; otandi mu pe iilya peha lyiimaliwa ngele oya pwa po.” 17 Oyo noye eta iimuna yawo kuJosef, e te ya pe iilya ya gu uukambe wawo, oonzi, iikombo, oongombe nuusino. Omumvo ngoka okwe ya pe iilya ya landa niinima yawo ayihe.
15-21 JUNI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | GENESIS 48–50
“Aakokele omu na oshindji okulombwela yalwe”
(Genesis 48:21, 22) Jakob okwa lombwele Josef a ti: “Ngaashi u shi wete, ondi li pokusa, ihe Kalunga ota kala nane note ke mu tembudhila kevi lyoohokulu. 22 Eyana lyokuShekem ongoyelela tandi li pe, haamwanyoko, etathapya ndyoka nda yugu Aayamori negongamwele lyandje nuutati wandje.”
it-1-E ep. 1246, okat. 8
Jakob
Jakob manga inaa sa okwa li a yambeke aatekulu ye yaamati, oyana yaJosef nokwa wilikwa kuJehova a tule Efraim komeho yomumwayina Manasse. Okwa lombwele Josef, ngoka a li ta ka thigulula lwaali uuthiga we, mboka wa li wu na okuthigululwa kosheeli a ti: “Ongoyelela tandi li pe, haamwanyoko, etathapya ndyoka nda yugu Aayamori negongamwele lyandje nuutati wandje.” (Gen 48:1-22; 1Ondjal 5:1) Molwaashoka Jakob okwa li a landa nombili epya ndyoka lya li popepi naShekem kaana yaHamor (Gen 33:19, 20), otashi ulike kutya euvaneko ndyoka Jakob a ningile Josef, otali ulike kutya okwa li e na eitaalo. Meuvaneko ndyoka okwa hunganeke kutya Aakanaan oya li taya ka sindwa koluvalo lwe, ihe okwe shi popi sha fa sha ningwa nale kegongamwele nokuutati we. (Tala AMORITE.) Oshitopolwa shevi ndyoka Josef a thigulula, osha li shi na omapya gaali ga pewa omazimo lyaEfraim naManasse.
(Genesis 49:1) Jakob okwi ithana oyana e ta ti kuyo: “Gongaleni, notandi ke mu hokololela shoka tamu ka ningilwa komasiku gokomeho:
it-2-E ep. 206, okat. 1
Omasiku gokomeho
Ehunganeko ndyoka Jakob a popi sho e li pokusa. Sho Jakob a lombwele oyanamati a ti: “Gongaleni, notandi ke mu hokololela shoka tamu ka ningilwa komasiku gokomeho” nenge “momasiku gahugunina” (NW), okwa li a hala okutya oohapu dhe odha li tadhi ka tameka okugwanithwa pethimbo lyomonakuyiwa. (Gen 49:1) Konima yomathelemimvo ge vulithe pugaali, Jehova okwa adhikile a lombwele hekulu yaJakob Abram (Abraham) kutya oluvalo lwe olwa li talu ka hepekwa omimvo 400. (Gen 15:13) Onkee ano, ethimbo lyomonakuyiwa ndyoka lya popiwa kuJakob kutya ‘omasiku gokomeho,’ kalya li tali ka tameka sigo omimvo 400 dhokuhepekwa kwoluvalo lwaAbraham kwa hulu. (Opo wu mone uuyelele wu na ko nasha naGenesis 49, tala iitopolwa mbyoka tayi popi kombinga yaana yaJakob komadhina gawo.) Konima yaashono, ehunganeko ndyoka lya li tali ka kwatela mo ‘aantu yaKalunga’ yopambepo, olya li wo tali ka gwanithwa. — Gal 6:16; Rom 9:6.
(Genesis 50:24, 25) Okwa lombwele aamwahe a ti: “Ondi li pokusa, ihe Kalunga ote ke mu dhimbulukwa. Ote mu tembudha mo mevi ndika e te mu fala kevi e li uvanekele Abraham, Isak naJakob nokugana.” 25 Nena Josef okwa ganitha aana yalsrael e ta ti: “Uvanekelii ndje kutya Kalunga ngele te mu fala kevi ndiyaka, nane wo otamu fala ko iipongo yandje.”
Aakokele omu li elalekonuuyamba kaagundjuka
10 Aakokele otaya vulu wo okukala enwethemo ewanawa kooitaali ooyakwawo. Josef omwanamati gwaJakob, okwa li a longo oshilonga sheitaalo shi li paunathangwa sho a li muukulupe, noshilonga shoka osha li shi na enwethomo enene kaalongelikalunga yashili omamiliyona mboka ya li ko konima ye. Sho a li e na omimvo 110, okwa li ‘a lombwele Aaisraeli kutya oye na okuninga ngiini omudhimba gwe.’ Okwa ti kutya sho taya thigi po Egipiti oye na okuya niipongo ye. (Aahebeli 11:22; Genesis 50:25) Elombwelo ndyoka olya li euliko kutya Aaisraeli oye na etegameno lyokuza muupika moka ya kala omimvo odhindji konima yeso lyaJosef nosha li eshilipaleko kutya oye na okumangululwa.
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Genesis 49:19) “Gad ota matukilwa kekumbu, ihe ote ya pilukile e te ya landula.
Mboka taya simaneke Kalunga otaya ka lalekwa nuuyamba
4 Omanga inaaya ya mEvi lyEuvaneko, iilyo yezimo lyaIsraeli lyaGad olya li lya pula li ethwe lyi lale mevi li na uunapelo uuwanawa kuuzilo womulonga gwaJordan. (Numeri 32:1-5) Okukala mevi ndyoka osha li tashi ka pula okwiidhidhimikila omashongo ga kwata miiti. Omazimo ngoka ga li kuuninginino womulonga gwaJordan oga li taga ka kala ge li megameno lyesilu lyaJordan — oshikelelitho shopaunshitwe shokukeelela omaponokelo gopaukwiita. (Josua 3:13-17) Ihe shi na ko nasha nomavi gokuuninginino womulonga gwaJordan, embo The Historical Geography of the Holy Land, lya nyolwa kuGeorge Adam Smith, otali ti: “[Omavi ngoka oga] lalakana okuza kevi enene lya tumbalala lyaArabia nokage na naanaa iikelelitho yoku ga gamena. Onkee ano, oga kala aluhe haga ponokelwa kaayendaguli aasindjala, yamwe yomuyo oya kala haye ya ponokele omumvo kehe omolwuunapelo.”
5 Ezimo lyaGad olya li lye shi enditha ngiini kohi yomathiminiko ngoka ga li po nokaapu na oluthuwo? Omathelemimvo komeho yethimbo, hekulululwa gwawo Jakob sho a li e li pokusa okwa hunganeke a ti: “Gad ota matukilwa kekumbu, ihe ote ya pilukile e te ya landula.” (Genesis 49:19) Okutala owala ngeya koohapu ndhoka, otashi vulika dhi monike dha fa tadhi teya omukumo. Ihe paushili, eityo lyadho otali lombwele Aagad kutya naya kondjithe aatondi yawo. Jakob okwa shilipaleke Aagad kutya ngele oya ningi ngawo, aaponokeli yawo otaya ka ya ondapo, ihe Aagad otaye ke ya litha ongaku.
(Genesis 49:27) “Benjamin oye embungu hali lyana. Ongula otali hutagula oshihakanwa shalyo, ongulohi otali topola oshikwatwa shalyo.”
it-1-E ep. 289, okat. 2
Benjamin
Aakwanezimo lyaBenjamin oya li haya vulu okukondja, naashoka osha popiwa kuJakob sho a li e li pokusa mehunganeko moka a popi kombinga yomwana ngoka omuholike a ti: “Benjamin oye embungu hali lyana. Ongula otali hutagula oshihakanwa shalyo, ongulohi otali topola oshikwatwa shalyo.” (Gen 49:27) Aakwiita Aabenjamin oya li haa vulu okuumba iikuti nenge omamanya nomaako agehe gaali, omalulyo nomalumoho “itaa palutha nando.” (Aatok 20:16; 1Ondjal 12:2) Omupanguli Ehud ngoka a li e na olumoho ngoka a li a dhipaga omukwaniilwa Eglon, okwa li Omubenjamin. (Aatok 3:15-21) Otashi vulika wo sha li ethimbo ‘lyongula’ muukwaniilwa waIsraeli sho ‘ezimo ndyoka eshonashona mulsrael’ lya tula po omukwaniilwa gwotango gwaIsraeli Saul, omwanamati gwaKish ngoka a li a kondjitha nonyanya Aafilisti. (1Sam 9:15-17, 21) Sha faathana, pethimbo ‘lyongulohi’ shi na ko nasha noshigwana shaIsraeli, ezimo lyaBenjamin olya li lya tula po omunyekadhi Ester nosho wo omunashikandjo Mordekai, ngoka li a hupitha Aaisraeli kohi yepangelo lyaPersia. — Est 2:5-7.
Elesho lyOmbiimbeli
(Genesis 49:8-26) “Juda, aamwanyoko otaye ku tanga. Oshikaha shoye osha kwata ekothi lyaatondi yoye. Aamwanyoko otaa inyongamene koshipala shoye. 9 Juda oku li po a fa onkoshi, ya kwata oshihakanwa shayo e tayi shuna mekololo lyayo tayi inana ya taandela pevi. Kape na ngoka ta vulu oku mu pendutha. 10 Ondhimbo yuukwaniilwa itayi zi mo muJuda nepangelo moluvalo lwe, sigo taku ya ngoka te li pewa, ngoka iigwana tayi vulika kuye. 11 Ota pandekele okasino ke pomuviinu nokasinogona ke opekota lyomuviinulela. Oonguwo dhe ote dhi yogele momaviinu. 12 Omeho ge ga tiligana ngaashi omaviinu, omayego ge ga tokithwa ga fa omahini. 13 “Sebulon ota ka kala pooha dhefuta, mpoka tapu ka kala etulilo lyoosikepa. Oshitopolwa she otashi ka adha sigo oSidon. 14 “Issaskar oye okasino ka kola taka lala pokati kiigunda. 15 Okwa mono ko ehala lyaa na uupyakadhi, nevi ndyoka olye mu opalele. Ota petama a humbate ondjoko, ta thiminikilwa iilonga yuupika. 16 “Dan ota tokolele aantu ye, ongaakwawo haa tokolele omazimo galsrael. 17 Dan ota kala ngeyoka mepola, a ontela a fa epili mondjila tali shomona okakambe mekondo, nomukayili ta gu okafinyukila. 18 “Ehupitho lyoye, Omuwa, otandi li tegelele. 19 “Gad ota matukilwa kekumbu, ihe ote ya pilukile e te ya landula. 20 “Aser iikulya ye omagadhi, ota ka gandja iitowale yo opalela aakwaniilwa. 21 “Naftali oye oholongo yi na ontuku, oyana oyo opala. 22 Josef okwa fa omuti hagu imi, omuti omutalala pomatondokelo iitayi yagwo tayi taandele kekuma. 23 Oondjumbeta otadhi mu itakeke, otadhi mu ponokele. 24 Ihe uuta we owa kola, omaako ge oga pama. Oga kolekwa kOmunankondo, Kalunga kaJakob, okOmusita nokOmugameni gwalsrael. 25 Kalunga kooho ne ku kwathe, Kalunga Omunankondoawike ne ku yambeke. Ne ku pe omayambeko taga zi megulu pombanda, omayambeko gefundja mpaka pevi nomayambeko gokomagundji nogomoshivalelo. 26 Omayambeko gaho oge vule ngeyaka gootatekulu, oge vule eopalo lyoondundu dhaaluhe. Omayambeko ngaka naga lambele komutse gwaJosef, okomutse gwomuhogololwa mokati kaamwahe.
22-28 JUNI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | EKSODUS 1–3
“Otandi ka kala shoka nda hogolola okukala”
(Eksodus 3:13) Moses okwa yamukula a ti: “Nge te yi kAaisraeli e tandi ya lombwele te ti: ‘Kalunga koohokulu okwa tumu ndje kune,’ otaa ka pula ndje taa ti: ‘Edhina lye olye?’ Nandi ya lombwele ndi tye ngiini?”
Simaneka Edhina LyaJehova Enene
4 Lesha Eksodus 3:10-15. Sho Moses a li e na omimvo 80, Kalunga okwa li e mu pe oshinakugwanithwa oshinene sho e mu lombwele a ti: ‘Tembudha mo aantu yandje muEgipiti.’ Moses okwa li a pula Kalunga nesimaneko epulo lya dhenga mbanda a ti: ‘Edhina lyoye olye?’ Omolwashike Moses a li a pula epulo ndyoka ngele edhina lyaKalunga olya li lyi shiwike nale? Osha yela kutya okwa li a hala okutseya oshindji kombinga yamwene gwedhina ndyoka, sha hala okutya uushili mboka wa li tawu ka kwathela oshigwana shaKalunga shi itaale kutya Ote ke shi hupitha shili. Shoka Moses a li ti ipula nasho, oshi shi okuuviwa ko, molwaashoka Aaisraeli oya kala ye li muupika ethimbo ele. Notashi vulika ya li tayi ipula ngele Kalunga koohekulululwa ota vulu ngaa oku ya hupitha. Aaisraeli yamwe oya li nokuli haya galikana iikalunga yaEgipiti. — Hes. 20:7, 8.
(Eksodus 3:14) Kalunga okwa ti: “Ngame nda kala ngu NGAME-NDA-KALA. Oto ya lombwele to ti: ‘Ngoka haku tiwa NGAME-NDA-KALA, okwa tumu ndje kune.’
kr ep. 43, Oshimpungu
EITYO LYEDHINA LYAKALUNGA
EDHINA Jehova olya za koshityalonga shOshihebeli shoka tashi ti “okuningitha.” Aalongwantu yamwe oya ti kutya oshityalonga shoka sha longithwa medhina ndyoka oshi li molupe lwokulongitha. Nomolwashoka aantu oyendji yu uvite kutya edhina lyaKalunga otali ti: “Oha ningitha.” Efatululo ndika olye eleka Jehova shaashi oye Omushiti. Jehova oye a ningitha nenge a shiti ewangandjo niishitwa ayihe iinandunge nota tsikile okuningitha nenge okugwanitha ehalo lye nelalakano lye.
Oohapu ndhoka Jehova a lombwele Moses ndhoka dhi li muEksodus 3:13, 14 otu na nduno oku dhi uva ko ngiini? Moses okwa li a pula a ti: “Nge te yi kAaisraeli e tandi ya lombwele te ti: ‘Kalunga koohokulu okwa tumu ndje kune,’ otaa ka pula ndje taa ti: ‘Edhina lye olye?’ Nandi ya lombwele ndi tye ngiini?” Jehova okwa yamukula a ti: “Otandi ka kala kehe shoka nda hala okukala.”
Ndhindhilika kutya mpaka Moses kali ta pula Jehova e mu lombwele edhina lye. Oshoka Moses nAaisraeli oya li ye li shi nawa. Ihe Moses okwa li a hala Jehova e mu lombwele sha kombinga ye, naashoka edhina Lye tali ti, shoka sha li tashi ka koleka eitaalo lyawo. Sho Jehova a yamukula a ti kutya, “Otandi ka kala kehe shoka nda hala okukala,” okwa li ta holola oshinima shituntula kombinga yuukwatya we, ano kutya monkalo kehe okwa li ta ka kala kehe shoka a hala, opo a gwanithe po elalakano lye. Pashiholelwa, Jehova ka li owala a ningi Omuhupithi, Omugandjimpango nOmusilishimpwiyu gwaMoses nAaisraeli ooyakwawo, ihe okwa li wo e ya ningile oshindji. Ano opo a gwanithile po aantu ye ashihe shoka e ya uvanekela, Jehova oha hogolola shoka a hala okukala. Nonando eityo lyedhina Jehova olya kwatela mo edhiladhilo ndika, ina ngambekelwa owala kwaashoka ha hogolola okukala. Eityo ndyoka olya kwatela mo wo shoka ha ningitha eshito lye li kale, opo a gwanithe po elalakano lye.
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Eksodus 2:10) Okanona sho ka koko, okwe ka fala komuna gwokombanda, ngoka e mu taamba ongomwana. Okwi ipopile a ti: “Ndishi onde ka kutha momeya, otandi ka luku Moses.”
g04-E 4/8 ep. 6, okat. 5
Moses omulumentu a li ko shili nenge ongano owala?
Mbela oshidhigu okwiitala kutya omuna gwokombanda Omuegipiti okwa li ta vulu okutaamba ko okanona hoka ongokamwana? Aawe, molwaashoka melongelokalunga lyaAegipiti aantu oya li haya longwa kutya iilonga mbyoka oya simana opo omuntu a kaye megulu. Shi na ko nasha nokwiikongela okanona, omulafululi gwiinima Joyce Tyldesley okwa ti: “Aakiintu Aaegipiti oya li ye na uuthemba wu thike powaalumentu. Oya li ye na uuthemba wopaveta nowopamahupilo wa faathana . . . naakiintu oya li hayi ikongele aanona.” Opapilusa yonale yuuyelele wu na ko nasha nokwiikongela okanona paveta oyi na uuyelele kombinga yomukiintu gumwe ngoka a li a kutha po aapika ye ya ninge oyana. Shi na ko nasha nokukongela Moses omukiintu ngono ta kala te mu yamutha, embo The Anchor Bible Dictionary otali ti: “Sho yina yaMoses oye a futwa opo e mu yamudhe, shoka osha faathana nomilandu dhomuMesopotamia dhokwiikongela aanona paveta.”
(Eksodus 3:1) Esiku limwe Moses, sho a li ta litha oonzi niikombo yahemweno Jetro, omuyambi gwokuMidian, iimuna okwe yi tokolitha ombuga e te ya kuSinai, ondundu yaKalunga.
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaEksodus
3:1 — Jetro okwa li omusaaseri a tya ngiini? Pomathimbo goohekulululwa yAaisrael, omutse gwuukwanegumbo ogwa li hagu kala gu li omusaaseri guukwanegumbo wawo. Jetro osha yela kutya okwa li hekulululwa nosho wo omutse gwomuhoko gwAamidian. Molwashoka Aamidian oya li ezimo lyaAbraham [lya] valwa kuKetura, otashi vulika ya li ye shi sha kombinga yokulongela Jehova. — Genesis 25:1, 2.
Elesho lyOmbiimbeli
(Eksodus 2:11-25) Moses sho a koko, okwa yi a ka talele po Aahebeli aakwawo nokwa mono, nkene taa longithwa iilonga iidhigu. Okwa mono nokuli Omuegipiti ta dhenge Omuhebeli, gumwe gwomaakwawo. 12 Moses okwa lengalenga koombinga noombinga. Sho a mono kutya kaku na omuntu, okwa dhipaga Omuegipiti e te mu fumvike mehekevi. 13 Esiku lyanofu okwa yi ko ishewe e ta adha ko Aahebeli yaali taa kondjo. Okwa lombwele ngoka a li e na uusama a ti: “Omolwashike to dhenge mukweni?” 14 Omudhengi okwa yamukula a ti: “Olye e ku ningi omuleli nomutokolihapu gwetu? Oto dhipaga ndje, ngaashi wa dhipagele Omuegipiti?” Nena Moses okwa tila nokwi ipopile ta ti: “Nani shoka nda ninga osha tseyika.” 15 Omukwaniilwa sho u uvu shoka sha ningwa po, okwa kambadhala a dhipage Moses, ihe Moses okwa fadhuka po e ta yi kuMidian. Sho a thiki ko, okwa kuutumba pomuthima. 16 Jetro, omuyambi gwaMidian, okwa li e na aakadhona yaheyali. Oye ya okuteka omeya, opo ya hugile oonzi niimuna yahe. 17 Ihe aasita yalwe oye ya tidha po. Nena Moses okwe ya popile e ta hugile iimuna yawo. 18 Sho ya shuna kuhe Reuel, okwe ya pula a ti: “Omolwashike nena mwa zi ko mbala?” 19 Aakadhona oya yamukula ya ti: “Omulumentu Omuegipiti okwe tu kanyutulula miikaha yaanahambo e ta hugile iimuna yetu.” 20 Reuel okwa pula oyana aakadhona ta ti: “Oku li peni? Omolwashike mwe mu thigile ko? Indeni mu ke mu ithane, a pewe iikulya.” 21 Moses okwa kala hoka, naJetro okwe mu pe omwana omukadhona Sippora, e mu hokane po. 22 Sippora e mu valele omumati. Moses okwi ipopile a ti: “Ngame ondjendi mevi ndika,” e te mu luku Gersom. 23 Momukokomoko gwomimvo omukwaniilwa gwaEgipiti okwa si, ihe Aaisraeli oya li taa keme notaa kugu moluupika wawo. Onkugo yawo oya thiki kuKalunga, 24 ngoka u uvu ekemo lyawo e ta dhimbulukwa ehangano lyawo naAbraham, Isak naJakob. 25 Okwa mono okupikwa kwAaisrael e ta kala e ya ipyakidhilila.
29 JUNI–5 JULI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | EKSODUS 4–5
“Otandi ke ku popitha”
(Eksodus 4:10) Moses okwa ti: “Aawe, Omuwa, ino tuma ndje, kandi shi kupopya. Osho nda kala nale nosho ndi li nena, sho wa popitha ndje. Ongame omunyengwi mokupopya, omukakadhali nomukokomi.”
(Eksodus 4:13) Moses okwa yamukula a ti: “Aawe, Omuwa, kwatha ndje u tume ko gulwe shila.”
w10-E 10/15 ep. 13-14
Jehova oha tala ko ngiini omaipopilo?
“Inandi gwana natango.” Otashi vulika wu kale wu uvite kutya ino gwana okuninga omuuvithi gwonkundana ombwanawa. Aapiya yamwe yaJehova aadhiginini yopethimbo lyOmbiimbeli oya li yu uvite kutya inaya gwana okulonga iilonga mbyoka Jehova a li e ya pe. Pashiholelwa, tala koshiholelwa shaMoses. Sho a pewa oshinakugwanithwa shontumba kuJehova, Moses okwa ti: “Aawe, Omuwa, ino tuma ndje, kandi shi kupopya. Osho nda kala nale nosho ndi li nena, sho wa popitha ndje. Ongame omunyengwi mokupopya, omukakadhali nomukokomi.” Nonando Jehova okwa li e mu shilipaleke kutya ote ke mu kwathela, Moses okwe mu yamukula a ti: “Aawe, Omuwa, kwatha ndje u tume ko gulwe shila.” (Eks 4:10-13) Jehova okwa li i inyenge ngiini?
(Eksodus 4:11, 12) Omuwa okwa ti kuye: “Olye a shitile omuntu okana? Olye te mu ningi ombolo nenge omuthitawi? Olye te mu pe omeho nenge te mu tsikitha? Ongame Omuwa. 12 Ngashingeyi inda! Otandi ke ku popitha notandi ku lombwele shoka to ka tya.”
Oho ‘mono ngaa Kalunga, nando iha monika’?
5 Manga Moses inaa shuna kuEgipiti, Kalunga okwe mu longo ekotampango lya simana ndyoka konima Moses a ka nyola membo lyaJob, a ti: “Okutila Kalunga okwo uunongo.” (Job 28:28) Opo Jehova a kwathele Moses a kale e na etilo ndyoka noku katuke pandunge, okwe mu lombwele eyooloko pokati kaantu naKalunga Omunankondoawike. Okwe mu pula a ti: “Olye a shitile omuntu okana? Olye te mu ningi ombolo nenge omuthitawi? Olye te mu pe omeho nenge te mu tsikitha? Ongame OMUWA.” — Eks. 4:11.
6 Oshiilongomwa osho kutya, Moses ka li e na okukala a tila. Oshoka okwa tumwa kuJehova ngoka a li ta vulu oku mu pa kehe shimwe a pumbwa, opo a gandje etumwalaka lye kuFarao. Oshikwawo, Farao ita vulu okuyelekwa naJehova. Nokuli shika kasha li oshikando shotango aapiya yaKalunga ya li muupyakadhi kohi yepangelo lyaEgipiti. Moses otapeya a li ta dhimbulukwa nkene Jehova a li e mu gamene naasho a gamene wo Abraham naJosef kaaleli yalwe yaEgipiti. (Gen. 12:17-19; 41:14, 39-41; Eks. 1:22–2:10) Molwashoka Moses okwa li i itaala muJehova, ‘Kalunga, ngoka ihaa monika,’ okwa yi kuFarao e te mu lombwele ashihe shoka Jehova a ti na popye.
(Eksodus 4:14, 15) Nena Omuwa okwa geele Moses e ta ti: “Mumwanyoko Aaron, Omulevi, ke ko? Ondi shi shi kutya oku shi kupopya nawa. Ote ke ku tsakaneka nota ka nyanyukilwa oku ku mona. 15 Oto vulu oku mu lombwela e to mu hokololele shoka e na okutya. Ne amuhe yaali otandi ke mu lombwela shoka mu na okuninga.
w10-E 10/15, ep. 14
Jehova oha tala ko ngiini omaipopilo?
Jehova ina etha Moses kaa gwanithe po we oshinakugwanithwa she. Ihe okwa li a tula po Aaron a kwathele Moses opo e shi gwanithe po. (Eks. 4:14-17) Shimwe ishewe, momimvo ndhoka dha ka landula ko, Jehova okwa li pamwe naMoses nokwe mu pe kehe shoka a li a pumbwa opo a vule okugwanitha po iinakugwanithwa mbyoka a li e mu pe. Kunena, oto vulu okukala wu na omukumo kutya Jehova ote ki inyengitha ooitaali ooyakweni mboka ya pyokoka ye ku kwathele wu gwanithe po iilonga yoye yokuuvitha. Komeho gaayihe, Oohapu dhaKalunga otadhi tu shilipaleke kutya Jehova ote ke tu dheula tu kale tu shi okulonga iilonga mbyoka e tu pa tu yi longe. — 2Kor 3:5; tala oshimpungu “The Happiest Years of My Life.”
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Eksodus 4:24-26) Montanda mondjila yokuya kuEgipiti Omuwa okwa tsakaneke Moses, a hala oku mu dhipaga. 25-26 Nena omukadhi Sippora okwa kutha emanya lya tsa e ta kenke omwana omumati, nokapa okwe ka umbile koompadhi dhaMoses. Pamukalo gwefukaleko okwa ti kuMoses: “Oshili, ngoye ombushikimbinzi gwandje.” Omuwa nokwe mu etha, a hupitha omwenyo gwaMoses.
w04-E 3/15 ep. 28, okat. 4
Omapulo ga za kaaleshi
Oohapu ndhoka dha popiwa kuSippora a ti “ombushikimbinzi gwandje,” oohapu dha li inaadhi uvika nando onale. Otadhi holola shike kombinga ye? Molwaashoka okwa li a vulika kiitegelelwa yi na ko nasha nepitotanda, Sippora okwa li a koleke ehangano pokati ke naJehova. Konima yethimbo, ehangano lyOmpango ndyoka Jehova a li a ninga nAaisraeli olyu ulike kutya mehangano lyekwatathano, Jehova ota vulu okutiwa kutya oku li onga omusamane nombinga onkwawo onga omukulukadhi gwe. (Jeremia 31:32) Onkee ano, sho Sippora a popi Jehova (okupitila momuyengeli omukalelipo gwe) kutya “ombushikimbinzi,” oku ulike kutya okwa vulika kiitegelelwa yehangano ndyoka. Okwa li a fa a taamba ko ondondo yokukala a fa omukulukadhi mehangano lyepitotanda, na Jehova Kalunga onga omusamane gwe. Molwaashoka okwa li a katuka onkatu a vulike koshitegelelwa shaKalunga, onkalamwenyo yomwanamati kaya li we moshiponga.
(Eksodus 5:2) Omukwaniilwa okwa ti: “Omuwa olye, ndi pulakene ewi lye nondi laleke Aaisraeli ya ye? Omuwa ngoka kandi mu shi noite laleke Aaisraeli.”
it-2-E ep. 12, okat. 5
Jehova
Okukala wu “shi” omuntu nenge oshinima itashi ti owala okukala wu mu shi ngeya nenge oshinima shontumba. Omusamane Nabal ngoka a li inaa pwa nawa, okwa li e shi edhina lyaDavid, ihe natango okwa pula a ti: “David? Oye lye?” ano ta pula ta ti “okwa hala shike?” (1Sam 25:9-11; yelekanitha 2Sam 8:13.) Farao naye okwa li a pula Moses a ti: “Omuwa olye, ndi pulakene ewi lye nondi laleke Aaisraeli ya ye? Omuwa ngoka kandi mu shi noite laleke Aaisraeli.” (Eks 5:1, 2) Farao sho a pula ngawo oku ulike kutya kali e shi Jehova e li Kalunga kashili nenge e na oonkondo dhokupangela omukwaniilwa gwaEgipiti nomwaashoka ta ningi. Okwa li wo e mu tala ko kutya ke na oonkondo dhokuninga shono a lombwele Moses naAron. Ihe ngashingeyi Faroa nAegipiti ayehe mwa kwatelwa nAaisraeli oya li taya ka tseya eityo lyedhina ndyoka, namwene gwalyo. Ngaashi Jehova a ulikile Moses, shoka osha li tashi ka ningitha Kalunga a gwanithe po elalakano Lye li na ko nasha nAaisraeli, moku ya mangulula noku ya pa Evi lyEuvaneko nokungawo okwa li ta ka gwanitha po ehangano ndyoka a li a ningi noohekulululwa. Kungawo, ngaashi Kalunga a ti: “Otamu ka tseya kutya ongame Omuwa, Kalunga keni.” — Eks 6:4-8; tala ALMIGHTY.
Elesho lyOmbiimbeli
(Eksodus 4:1-17) Nena Moses okwa yamukula Omuwa e ta ti: “Ondu uvite, Aaisraeli itaa ka itaala ndje noitaa ka pulakena shoka tandi ti. Otaa ka tya: Omuwa ine ku ihololela.” 2 Omuwa okwe mu pula a ti: “Ou na shike moshikaha?” Moses okwa yamukula: “Ondhimbo.” 3 Omuwa okwa ti: “Yi umbila pevi.” Moses sho e yi umbile pevi, oya shituka eyoka, nokwa yi ontuku. 4 Omuwa okwa lombwele Moses a ti: “Petama, u li kwate komushila.” Moses okwa petama e te li kwata, nolya shituka ishewe ondhimbo. 5 Omuwa okwa ti: “Shi ninga, u hololele Aaisraeli kutya Omuwa, Kalunga koohokulu, Kalunga kaAbraham, Kalunga kalsak naKalunga kaJakob okwe ku ihololele.” 6 Omuwa okwa lombwele Moses ishewe a ti: “Tula oshikaha shoye monkwapa yoye.” Moses okwe shi ningi. Sho e shi kutha mo, osha li sha kwatwa koshilundu, shi na iitotono iitokele. 7 Omuwa okwa ti: “Shuna mo ishewe oshikaha shoye monkwapa.” Moses okwe shi ningi nasho e shi kutha mo, osha li sha aluka sha faathana nolutu lwe. 8 Omuwa okwa ti: “Ngele itaye ku itaale, nenge ya tompwe koshinyengandunge shotango, nena shika otashi ke ya tompa. 9 Ngele iinyengandunge mbika iyali itaye yi itaale, nenge taa tindi okupulakena shoka to ti, teka omeya muNiili e to ga tile pevi. Omeya ngaka otaga ka shituka ombinzi.” 10 Moses okwa ti: “Aawe, Omuwa, ino tuma ndje, kandi shi kupopya. Osho nda kala nale nosho ndi li nena, sho wa popitha ndje. Ongame omunyengwi mokupopya, omukakadhali nomukokomi.” 11 Omuwa okwa ti kuye: “Olye a shitile omuntu okana? Olye te mu ningi ombolo nenge omuthitawi? Olye te mu pe omeho nenge te mu tsikitha? Ongame Omuwa. 12 Ngashingeyi inda! Otandi ke ku popitha notandi ku lombwele shoka to ka tya.” 13 Moses okwa yamukula a ti: “Aawe, Omuwa, kwatha ndje u tume ko gulwe shila.” 14 Nena Omuwa okwa geele Moses e ta ti: “Mumwanyoko Aaron, Omulevi, ke ko? Ondi shi shi kutya oku shi kupopya nawa. Ote ke ku tsakaneka nota ka nyanyukilwa oku ku mona. 15 Oto vulu oku mu lombwela e to mu hokololele shoka e na okutya. Ne amuhe yaali otandi ke mu lombwela shoka mu na okuninga. 16 Ota ka ninga omupopi peha lyoye nokulombwela oshigwana peha lyoye. Oto kala wa fa Kalunga to mu lombwele shoka e na okutya. 17 Kutha ondhimbo yoye e to ka ninga nayo iinyengandunge.”