Iileshomwa moka mwa za omayamukulo gomapulo ngoka ge li mokafo Onkalamwenyo yopaKriste niilonga yetu yokuuvitha
5-11 JULI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | DEUTERONOMIUM 11–12
“Nkene Jehova a hala okulongelwa”
it-2-E ep. 1007, okat. 4
Omwenyo
Okulonga nomwenyo aguhe. Oshitya ‘omwenyo’ otashi ti omuntu ye mwene ngaashi shu ulikwa. Ihe oovelise dhimwe otadhi tu ladhipike tu konge Kalunga, tu kale tu mu hole notu mu longele ‘nomitima dhetu adhihe nonoomwenyo dhetu adhihe’ (Deut 4:29; 11:13, 18), omanga Deuteronomium 6:5 tayi ti: “Hola Omuwa Kalunga koye komutima gwoye aguhe, komwenyo gwoye aguhe nonoonkondo dhoye adhihe.” Jesus okwa ti kutya omuntu okwa pumbwa okulonga nomwenyo gwe aguhe noonkondo dhe adhihe nosho wo ‘nomadhiladhilo ge agehe.’ (Mark 12:30; Luk 10:27) Ihe epulo ndyoka hali holoka po olyo ndyoka kutya omolwashike iinima yilwe mbyono yi na okuningwa nomwenyo aguhe, ngele omwenyo omuntu. Otatu vulu oku shi thaneka ngeyi: Omuntu okwa li ha vulu okwiilanditha po (omwenyo gwe) muupika komuntu gwontumba, nokungawo oha ningi po gwamwene gwe nogwomuhona gwe ngoka. Ihe okwa li ha vulu okukala ihaa longele omuhona gwe nomwenyo gwe aguhe, nomukumo nokukala a hala oku mu nyanyudha, nokungawo ka li ha vulu okulonga noonkondo dhe adhihe nenge nomadhiladhilo ge agehe opo a humithe komeho iilonga yamwene gwe. (Yelekanitha Ef 6:5; Kol 3:22.) Onkee iinima yilwe mbyoka oya popiwa yi ningwe nomwenyo aguhe, opo tu gandje eitulomo kuyo, kaatu dhimbwe nokudhiladhila kuyo sho tatu longele Kalunga ngoka oye mwene gwetu, noyOmwana, ngoka e tu kulile nomwenyo gwe. Okulongela Kalunga ‘nomwenyo aguhe’ okwa kwatela mo omuntu aguhe, ano iilyo ye ayihe yolutu, iilonga yayo, oonkondo nosho wo omahalo ge. — Yelekanitha Mat 5:28-30; Luk 21:34-36; Ef 6:6-9; Fil 3:19; Kol 3:23, 24.
it-1-E ep. 84, okat. 3
Oshiyambelo
Aaisraeli oya li ya lombwelwa ya kumune po iiyambelo noya hanagule po oongudhimanya dhiidhila niiyelekela yiikalunga mbyoka ya li ya tungilwa popepi nadho. (Eks 34:13; Deut 7:5, 6; 12:1-3) Kaya li ye na okuholela iikalunga mbyoka nenge ya yambe po oyana moku ya fikila kiiyambelo ngaashi Aakaanana ya li haya ningi. (Deut 12:30, 31; 16:21) Pehala lyokukala ye na iiyambelo oyindji, Aaisraeli oya li owala ye na okukala ye na oshiyambelo shimwe shokulongela Kalunga gumwe awike kashili, noshali shi na okukala pehala ndyoka Jehova ta hogolola. (Deut 12:2-6, 13, 14, 27; oku shi yelekanitha naBabilon moka mwa li iiyambelo 180 ya ningilwa oshikalungakiintu Ishtar.) Tango oya li ya lombwelwa ya ninge oshiyambelo shomamanya inaaga hongwa konima sho ya taaguluka omulonga gwaJordan (Deut 27:4-8), noshiyambelo shoka osha li sha tungwa kuJosua kondundu Ebal. (Jos 8:30-32) Konima sho Aaisraeli ya topolelwa evi ndyoka ya li ya kwata ko, ano evi lyaKaanan, ezimo lyaRuben nolyaGad netata lyezimo lyaManasse, oya tungile handiyaka yaJordan oshiyambelo shi iwetikile. Oshinima shoka osha li she eta uupyakadhi mokati komazimo galwe sigo kwa tokolwa kutya oshiyambelo shoka kashi li endhindhiliko lyuushunimonima, ihe oshi li ondhimbulukitho yuudhiginini kuJehova e li Kalunga kashili. — Jos 22:10-34.
Omaliko gomOmbiimbeli
it-1-E ep. 925-926
Garizim, Ondundu
Metsokumwe nomalombwelo ngoka omazimo gaIsraeli ga li ga pewa kuMoses, oga li ga gongala pOndundu Garizim nopuEbal kohi yewiliko lyaJosua konima owala sho ya sindi Ai. Pomahala ngoka oshigwana shoka osha li sha leshelwa omayambeko ngoka sha li tashi ka mona ngele osha vulika kuJehova nomatulomutima ngoka sha li tashi ka mona ngele inashi vulika kuye. Ezimo lyaSimeon, Levi, Juda, Issaskar, Josef, nolyaBenjamin oga li ga thikama komeho yondundu Garizim. Aalevi nosho wo oshikethahangano oya li ye li molusilu, nomazimo galwe gahamano oga li ga thikama komeho gondundu Ebal. (Deut 11:29, 30; 27:11-13; Jos 8:28-35) Omazimo ngoka ga li ga thikama komeho gondundu Garizim, oga li ga zimine sho ga leshelwa omayambeko ngoka ga li taga ka mona, omanga omazimo galwe ga zimine sho ga leshelwa omatulomutima pondundu Ebal. Nonando aantu yamwe oya ti kutya omayambeko ngoka oga li ga leshwa omuntu a taalela kondundu Garizim molwaashoka yo opala noonkondo nosho wo kutya ohayi mene nawa oku yi yelekanitha nondundu Ebal, ndjoka yi na omamanya yo ihayi mene lela iimeno, Ombiimbeli inayi popya kombinga yoshinima shoka. Ompango ndjoka oya li ya leshwa mokule “pokugongala kwaayehe, nkoka kwa kwatelele mo aakiintu naanona nosho wo aakwiilongo mboka ya kala mokati kawo.” (Jos 8:35) Ongundu ndjoka onene oya li ya vulu okuuva oohapu ndhoka komeho goondundu ndhoka. Aantu oya li ya thikama pehala ndyoka tashi vulika molwaashoka opo lela ya uve ko nawa. — Tala EBAL, MOUNT.
12-18 JULI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | DEUTERONOMIUM 13–15
“Nkene Ompango yu ulike kutya Kalunga oku na ko nasha noohepele”
it-2-E ep. 1110, okat. 3
Oshitimulongo
Opwa fa pwa li pu na oshitumulongo sha gwedhwa po, oshitimulongo oshitiyali, shoka sha li hashi itulilwa omumvo kehe shi longithwe miinima yilwe kakele kokupewa aayambi Aalevi, nonando nayo oya li haya kutha ombinga musho. Olundji osha li hashi longithwa komaukwanegumbo gAaisraeli noga li ha ge shi li uuna ga gongala pamwe piituthi yopashigwana. Ngele oshinano shokuya kuJerusalem osha li oshile unene nokufala ko ya humbata oshitimulongo shoka shiilikolomwa, aantu oya li haye yi landitha po, niimaliwa oya li haye ke yi longitha muJerusalem ya lande iikulya yawo yuukwanegumbo noye ke yi lye poshigongi. (Deut 12:4-7, 11, 17, 18; 14:22-27) Pehulilo lyomumvo omutitatu nolyomumvo omutihamano gwomumvo omutiheyali gwesabbati, oshitimulongo shika osha li hashi pungulilwa Aalevi, aakwiilongo, aaselekadhi nosho wo oothigwa dhomoshitopolwa, pehala shi ka longithwe piigongi. — Deut 14:28, 29; 26:12.
it-2-E ep. 833
Omumvo gwEsabati
Omumvo gwEsabati ogwa li hagu ithanwa “omumvo ngoka oongunga hadhi dhimwa po [hashshemittah].” (Deut 15:9; 31:10) Momumvo ngoka omapya oga li haga ethwa ga vululukwe, kaga li haga longwa. (Eks 23:11) Aantu oya li haya dhiminwa po oongunga dhawo, ano kaya li haye dhi futu. ‘Omuwa oye mwene a li ha dhimi po oongunga’ a simanekwe. Nonando yalwe hasho ye shi tala ko ngawo, aagandjimulombo yamwe ohaya ti kutya oongunga ndhoka kadha li lela hadhi dhimwa po, ihe ngoka a lilwa oongunga oye kaali ha thiminike Omuhebeli omukwawo e dhi fute, oshoka kali ha mono iiniwe yasha momumvo ngoka inaa longa epya lye, nonando nakulilwa oongunga okwa li ha vulu oku dhi pula omukwiilongo. (Deut 15:1-3) Oorabbi yamwe ohaya ti kutya oongunga dhokukwathela omumwatate a hepa odha li hadhi dhimwa po, ihe ndhoka dhomoongeshefa kadhi hadhi dhimwa po. Oya ti kutya methelemimvo lyotango lyEyalulo lyOomvula dhoNgashingeyi, Hillel okwa li a tula po elongekidho kutya nakulilwa oongunga okwa li ta vulu okuya kompangu a ka popile iimaliwa ye kaayi kane mokuninga egano lyontumba. — Embo The Pentateuch and Haftorahs, lya nyolululwa kuJ. Hertz, moLondon, 1972, ep. 811, 812.
it-2-E ep. 978, okat. 6
Omupika
Oompango ndhoka dha li hadhi landulwa momakwatathano pokati kaapika nooyene. Mokati koshigwana shaIsraeli, omupika Omuhebeli kali e na ondondo ya faathana naandjoka yomupika omukwiilongo. Omupika ngoka kee shi Omuhebeli okwa li ha ningi po gwamwene gwe namwene ngoka ngele okwa si, okwa li ha vulu okuthigululwa po komwanamati gwanakusa ngoka, (Lev 25:44-46) omanga omupika Omuhebeli a li ha mangululwa momumvo omutiheyali gwiilonga ye nenge gwomumvo gwEligolo, shi ikolelela kutya oguni gweya tango. Pethimbo lyiilonga ye, omupika Omuhebeli okwa li hu ungaungiwa naye a fa omuniilonga gwopakathimbo. (Eks 21:2; Lev 25:10; Deut 15:12) Omuhebeli ngoka i ilanditha po muupika komukwiilongo nenge kugumwe gwaandjawo yomukwiilongo ngoka, ethimbo kehe okwa li ha vulu okwiikulila ko ye mwene nenge a landwe ko kwaangoka e na uuthemba wo ku shi ninga. Iikulila mbyoka a li ha landwa ko nayo oya li yi ikolelela komimvo ndhoka dha hupa ko manga omumvo gwEligolo nenge omumvo omutiheyali gwa landula ko inaagu thika. (Lev 25:47-52; Deut 15:12) Uuna omupika ta mangululwa, mwene gwe okwa li he mu pe omagano, opo a ka vule okutameka onkalamwenyo ye nawa e li omuntu a mangululwa. (Deut 15:13-15) Ngele omupika okwa li e ya nomukulukadhi, okwa li ha yi naye. Ihe ngele omukulukadhi okwe mu pewa kumwene gwe (ano omukulukadhi omukwiilongo ngoka kali e na okumangululwa momumvo omutiheyali gwiilonga ye), omukulukadhi ngoka noyana oyali haya kala eliko lyamwene gwawo. Monkalo yi li ngawo, omupika Omuhebeli okwa li ha vulu okuhogolola a kale namwene gwe. Okwa li ha ululwa kokutsi noniho tashi ulike kutya ota tsikile oku mu longela sigo aluhe. — Eks 21:2-6; Deut 15:16, 17.
Omaliko gomOmbiimbeli
w06-E 4/1 ep. 31
Omapulo ga za kaaleshi
Otatu ilongo shike mOmpango ndjoka yi li muEksodus 23:19: “Onyama yokanzona nenge yokakombwena ino yi teleka momahini gayina”?
Elombwelo ndika li li mOmpango yaMoses ndyoka lya holoka mOmbiimbeli iikando itatu, otali tu kwathele tu kale tu na olupandu lwuukwatya waJehova ngaashi uuyuuki, olukeno nohenda ye. Otali tsu wo omuthindo kutya oku tonde elongelokalunga lyiifundja. — Eksodus 34:26; Deuteronomium 14:21.
Okuteleka okakombwena nenge oshinamwenyo shilwe momahini gayina kasha li tashi ka kala metsokumwe nelongekidho lyaJehova lyopaunshitwe. Kalunga okwa shita omahini ge li iikulya yokakombwena, ge ka paluthe noge ka kwathele ka koke. Omulongwantu gumwe okwa popi kombinga yokuteleka okakombwena momahini gayina kutya osha li tashi ulike “okwaaha simaneka elongekidho lyekwatathano ndyoka Kalunga a tula po nokwe li yapula li li pokati kayina nokakombwena.”
Shimwe ishewe, yamwe oya ti kutya okuteleka okakombwena momahini gayina otashi vulika sha li oshinima shopaupagani sha li hashi ningwa pu holoke omvula. Ngele osho sha li ngawo, ompango ndjoka oya li tayi ka gamena Aaisraeli kaaya kuthe ombinga momikalondjigilile dhomalongelokalunga omiwinayi nodhonyanya dhiigwana mbyoka ya li ye ya kundukidha. Ompango yaMoses oya li yi indika kondandalunde Aaisraeli kaaya landule oohedhi dhiigwana mbyoka. — Levitikus 20:23.
Hugunina, mompango ndjika otu wete mo olukeno lwaJehova. MOmpango omwa li mu na iipango ya faathana tayi keelele okuungaunga niinamwenyo nonyanya nokukeelela aantu kaaya ninge iinima yi li ompinge nelongekidho lyiinima lyopaushitwe. Pashiholelwa, mOmpango omwa li mu na iipango tayi indike okuyamba oshinamwenyo, shila ongele sha kala nayina uule womasiku gaheyali, okudhipaga oshinamwenyo nokaniimona kasho mesiku limwe nosho wo okukutha po ondhila poshihandhila nomayi gayo nenge nuudhilona wayo. — Levitikus 22:27, 28; Deuteronomium 22:6, 7.
Osha yela kutya Ompango ndjoka kaya li owala ehwata lyoompango noondjindikila dhi li nodhi li. Kakele kiinima yilwe, omakotampango gayo otage tu kwathele tu kale tu na etaloko ewanawa ndyoka tali ulike lela uukwatya waJehova wa dhenga mbanda. — Episalomi 19:7-11.
19-25 JULI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | DEUTERONOMIUM 16–18
“Omakotampango gokupangula pauyuuki”
it-1-E ep. 343, okat. 5
Uuposi
Uuna uuyuuki wa li inaawu gwanithwa po kaapanguli mboka kaaye na uuyuuki, osha li sha popiwa pathaneko kutya uuposi nomOmpango omu na omalombwelo itaaga popile oombumbo, omagano nenge okatongo, oshoka iinima yi li ngaaka ohayi vulu okuposipaleka omupanguli nohayi ningitha omuntu kaa tokolwe pauyuuki. “Ombumbo otayi posipaleke aantu.” (Eks 23:8) “Ombumbo . . . ohayi tsikitha omeho gaanandunge.” (Deut 16:19) Omupanguli nonando oku kale ha longo shoka shi li mondjila noku shi okuyoolola, otashi vulika kaa tokole pauyuki omolwomagano gontumba ngoka a pewa kwaamboka ya kwatelwa miihokolola, e shi shi nenge kee shi shi. Ompango yaKalunga otayi ti kutya omuntu iha posipalekwa owala komagano, ihe nokomaiyuvo wo. Ombiimbeli otayi ti: “Inamu popila ohepele nenge mu game komuyamba.” (Lev 19:15) Onkee omupanguli ka li e na okupangula aantu shi ikolelela komaiyuvo ge nenge ta landula ongundu, molwaashoka owala ta pangula aayamba. — Eks 23:2, 3.
it-2-E ep. 511, okat. 7
Onomola, Omuyalu
Mbali. Onomola ombali olundji oya holoka miinima yopampangu. Omahokololo taga tsu kumwe goonzapo mbali oga li haga gandja uumbangi tawu vulu okulandulwa. Opwa li hapu pumbiwa oonzapo mbali nenge ndatu dhi gandje uumbangi kombinga yoshinima shontumba kaapanguli. Ekotampango ndika ohali landulwa wo megongalo lyopaKriste. (Deut 17:6; 19:15; Mat 18:16; 2Kor 13:1; 1Tim 5:19; Heb 10:28) Kalunga okwa li a landula ekotampango ndyoka sho a gandja Omwana kaantu e li Omuhupithi gwawo. Jesus okwa ti: ‘Mompango yeni omwa nyolwa kutya ehokololo lyaantu yaali ngele olya tsa kumwe, nena shoka taya ti, oshoshili. Ngame otandi ihokolola ngame mwene, naTate, ngoka a tuma ndje, ota hokolola ndje wo.’ — Joh 8:17, 18.
it-2-E ep. 685, okat. 6
Omuyambi
Aayambi oyo ya li ye na uuthembahenda wokuyelithila aantu ompango yaKalunga, noyali ya dhana onkandangala miinima yopampangu yAaisraeli. Miilando mbyoka ya li ya gandjwa kuJehova omwa li mu na aayambi haya kwathele aapanguli, noya li wo haya longo naapanguli mboka miinima mbyoka iidhigu okutokolwa moompangu dhomoshitopolwa. (Deut 17:8, 9) Oya li wo haya kwathele yo naakuluntu yomoshilando miipotha moka omuntu gwontumba kaaku shiwike kutya okwa dhipagwa kulye, ya shilipaleke kutya omilandu dhomondjila odha landulwa opo moshilando mu kuthwe ondjo yombinzi. (Deut 21:1, 2, 5) Ngele omusamane gwontumba e na uukodhi okwa ti kutya omukulukadhi gwe okwa ya moluhondelo, omukulukadhi ngoka okwa li e na okweetwa ketsalihangano, moka omuyambi a li ha ningi iinima yontumba ya tulwa po kuJehova moka Jehova a li ha holola oshili kutya omukulukadhi ngoka ke na ondjo nenge oku yi na, nOye mwene a li he mu tokola. (Num 5:11-31) Miinima ayihe mbyoka, okupangula hoka kwa ningwa kaayambi nenge kaapanguli mboka ya langekwa po okwa li ku na okusimanekwa; omuntu ngele okwa li inaa simaneka nenge inaa vulika owina okwa li ha dhipagwa. — Num 15:30; Deut 17:10-13.
Omaliko gomOmbiimbeli
it-1-E ep. 787
Okudhipagwa
Kohi yOmpango, omuntu okwa li ha dhipagwa, ngele opu na oonzapo mbali tadhi koleke shoka a ninga. (Deut 19:15) Oonzapo ndhoka odho kwa li kwa tiwa nadhi dhaadhige tango omuntu ngoka e na ondjo nomamanya. (Deut 17:7) Shoka osha li hashi ulike kutya oye na uulaadhi nompango yaKalunga nuuyogoki wegongalo lyaIsraeli nosha li hashi londodha aantu kaaya gandje uunzapo wiifundja, wuuhasha nenge tawu gandjwa meendelelo.
26 JULI–1 AUGUSTE
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | DEUTERONOMIUM 19–21
“Omwenyo gwomuntu ogu na ongushu kuJehova”
Holela uuyuuki nosho wo ohenda yaJehova
Osha li oshipu okuya miilando mbyoka ihamano yokwiigamena. Jehova okwa li a lombwele Aaisraeli yi ihogololele iilando mbyoka koombinga adhihe mbali dhOmulonga gwaJordan. Omolwashike? Opo shi kale oshipu kwaangoka a dhipaga mukwawo kaashi shi owina, a matukile mushimwe shomiilando mbyoka. (Num. 35:11-14) Oondjila dhokuya kiilando mbyoka, odha li hadhi kalekwa monkalo ombwanawa. (Deut. 19:3) Shi ikolelela komuthigululwakalo gwAajuda, moondjila ndhoka omwa li omandhindhiliko ngoka taga kwathele ngoka a dhipaga, a mone iilando mbyoka nuupu. Molwaashono opwa li iilando yokwiigamena, omuntu ngoka a dhipaga mukwawo kaashi shi owina ka li ha thiminikwa a ye kiilongo yilwe, hoka tashi vulika a ka makelwe a ye momalongelokalunga giifundja.
Holela uuyuuki nosho wo ohenda yaJehova
Elalakano lya simanenena lyiilando yokwiigamena, olya li okugamena Aaisraeli kaaya kale ye na ondjo yombinzi. (Deut. 19:10) Jehova okwa simaneka omwenyo, noku tonde “iikaha tayi tilehi ombinzi yaa na ondjo.” (Omayel. 6:16, 17) E li Kalunga omuyuuki nomuyapuki, oku na ko nasha wo nedhipago lyaa shi lyoshiningilawina. Odhoshili kutya omuntu ngoka a dhipaga mukwawo kaashi shi oshiningilawina, okwa li hu ulukilwa ohenda. Nonando ongawo, okwa li he shi lombwele aakuluntugongalo. Uuna a pangulwa, e ta monika kutya ine shi ningila owina, okwa li ha kala moshilando shokwiigamena sigo omuyambi omukuluntu a si. Moshilando moka, okwa li ha vulu okukala mo onkalamwenyo ye ayihe. Elongekidho ndika olya li lya kwathele Aaisraeli ayehe, ya mone kutya omwenyo omuyapuki. Opo ya simaneke Omugandji gwOmwenyo, oya li ye na okuyanda kehe shoka tashi vulu okufala omwenyo gwagulwe moshiponga.
it-1-E ep. 344
Ombinzi
Omuntu okwa li a shitwa a nyanyukilwe omwenyo ngoka a pewa kuKalunga, nongele omuntu gwontumba okwe mu kutha omwenyo ngoka, okwa li ta ka kala e na ondjo koshipala shaKalunga. Shika osha holoka moohapu ndhoka Jehova a li a lombwele omudhipagi Kain a ti: “Ombinzi yomumwanyoko otayi kugile ndje mevi.” (Gen 4:10) Ngele omuntu oku tonde omukwawo e te mu halele eso, nenge e mu lundile nenge a gandja uunzapo wiifundja kombinga ye nokungawo ota tula omwenyo gwe moshiponga, okwa li hi iyetele ondjo yombinzi yomuntu omukwawo. — Lev 19:16; Deut 19:18-21; 1Joh 3:15.
Omaliko gomOmbiimbeli
it-1-E ep. 518, okat. 1
Ompangu
Ompangu yomoshitopolwa oya li yi li posheelo shoshilando. (Deut 16:18; 21:19; 22:15, 24; 25:7; Rut 4:1) Sho taku tiwa oya li “posheelo” osha hala okutya oya li pehalandjandja li li meni lyoshilando popepi nosheelo. Omahalandjandja ngoka, omahala moka aantu ya li haya gongala ya leshelwe Ompango noya li haya pewa omalombwelo. (Neh 8:1-3) Osha li oshipu okumona oonzapo dhi ku kalele po miinima yaayehe, ngaashi uuna tapu landithwa omahala nosho tuu, oshoka aantu oyendji oya li haye ya mo mehalandjandja ndyoka omutenya. Shimwe ishewe, uuyelele mboka wa li hawu gandjwa po moshipotha kehe pehalandjandja ndyoka owa li hawu vulu okunwetha mo aapanguli ngele tashi ya pokuungaunga niipotha momukalo gu li nawa nogwopauyuuki nosho wo momatokolo ngoka taya ningi. Otashi ulike wo kutya opwa li wo pu na ehala li li pooha dhehalandjandja ndyoka mpoka aapanguli yali haya gongala ya gandje ewiliko. (Job 29:7) Samuel okwa li hayi molweendo kuBetel, kuGilgal nokuMispa, “nomomahala ngaka okwa pulakene iihokolola nokugandja omatokolo” nosho wo muRama, moka omo mwa li mu na egumbo lye. — 1Sam 7:16, 17.
2-8 AUGUSTE
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | DEUTERONOMIUM 22–23
“Nkene Ompango yu ulike kutya Jehova oku na ko nasha niinamwenyo”
it-1-E ep. 375-376
Omutenge
Pethimbo lyonale iinamwenyo oya li hayi longithwa olundji okuhumbata omitenge, nAaisraeli oya li ya lombwelwa kutya ngele oya mono okasino kagumwe ngoka e ya tonde, ka gundikwa komutenge gwako, pehala lyoku ka etha oya li ye na ‘oku ka kutulula.’ (Eks 23:5) Iinima mbyoka hayi vulu okuhumbatwa koshinamwenyo ohayi ithanwa omutenge, ngaashi ‘omutenge komamulutiya gaali.’ — 2Aak 5:17 yelekanitha OB-1954.
it-1-E ep. 621, okat. 1
Deuteronomium
Membo lyaDeuteronomium omu na wo omalombwelo gopahole gankene iinamwenyo ya li yi na okuungaungiwa nayo. Aaisraeli oya li yi indikwa okukutha po ondhila yu utumanena poshihandhila shayo, oshoka oya li tayi gamene omayi nenge uudhilona wayo sho osho sha li hashi shi ningitha oshipu yi kwatwe po. Yo oya li hayi vulu okweethwa yi ye, ihe Aaisraeli oya li haya vulu okukutha po uudhilona wayo. Kungawo ondhila ndjoka oya li ya manguluka oku ka tekula wulwe. (Deut 22:6, 7) Omunepya kali a pitikwa okukutila okasino nontsezi kondjoko yimwe, opo kaashi dhigupalele oshinamwenyo shoka shi vulike koshikwawo moonkondo. (22:10) Onani ndjoka tayi yungula kaya li hayi mangwa kokana opo kaayi kale ya sa ondjala sho yi li piilya notayi longitha oonkondo dhayo sho tayi lyatagula iilya mbyoka polupale. — 25:4.
w03-E 10/15 ep. 32, okat. 1-2
“Inamu kambadhala okulongela kumwe”
NGAASHI tu shi wete mpaka, ongamelo nonani ndhoka tadhi pulula pamwe, otadhi monika tadhi shi ningi nuudhigu. Kondjoko hoka dha tulwa adhihe, yiinamwenyo iyali yi thike pamwe muunene nomoonkondo, otayi ningitha iinamwenyo ayihe mbyoka yi mone iihuna. Molwaashoka Kalunga oku na ko nasha nonkalonawa yiinamwenyo mbyoka, okwa li a lombwele Aaisraeli a ti: “Ino kutila onani nokasino kondjoko yimwe mepululo.” (Deuteronomium 22:10) Ekotampango ndyoka olya wo li na okulandulwa ngele tashi ya konani nongamelo.
Omunepya yemwene kali ha vulu okulongitha iinamwenyo ye momukalo ngoka. Ihe ngele kali e na oonani mbali, okwa li hashi vulika a kutile iinamwenyo iyali kondjoko yimwe mbyoka e na po. Shoka osho anuwa aanapya yomethelemumvo eti-19 ya li ya ningi ngaashi sha ulika methano. Molwaashoka iinamwenyo mbyoka oya yoolokathana muunene nomoshiviha, oshinamwenyo shoka shi vulike moonkondo koshikwawo ohashi endele pamwe noshikwawo nuudhigu, naashono shi na oonkondo ohashi kala shi na omutengi omudhigu okuhumbata.
Omaliko gomOmbiimbeli
it-1-E ep. 600
Oongunga, Omulingunga
Oongunga odho oshinima shagumwe shi niwe komuntu, nomuntu ngono oku na oshinakugwanithwa shoku shi futa nenge shoku shi gandja. Pethimbo lyAaisraeli, aantu oya li hayi iyadha ye na oongunga omolwuuhupilo wa gwa pevi. Ngele Omuisraeli okwi iyadha e na oongunga okwa li ha kala muudhigu; omunangunga okwa li ha ningi omupika gwomulilwangunga. (Omayel 22:7) Onkee oshigwana shaKalunga osha li sha lombwelwa shi kale hashi gandja nehalo ewanawa nokugandja nenyanyu kAaisraeli ooyakwawo mboka ya li ya hepa, ihe kaye na oku shi ninga nelalakano lyoku ya pula ontanitho. (Eks 22:25; Deut 15:7, 8; Eps 37:26; 112:5) Ihe aakwiilongo oya li haya vulu okupulwa ya fute ontanitho. (Deut 23:20) Aagandjimulombo Aajuda ohaya ti kutya elongekidho ndyoka olya li hali landulwa momikuli dhomoongeshefa, ihe hangele dhomuntu a li e na ompumbwe. Aakwiilongo oya li haya kala muIsraeli pakathimbo, olundji ye li aalandithi, noya li ya tegelelwa ya fute ontanitho, unene tuu molwaashoka nayo oya li haya pula ooyakwawo ontanitho.
9-15 AUGUSTE
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | DEUTERONOMIUM 24–26
“Nkene Ompango yu ulike kutya Jehova oku na ko nasha naakiintu”
it-2-E ep. 1196, okat. 4
Omukiintu
Moompango dhuukwiita omwa li wo mu na elongekidho kutya omukulukadhi nomusamane mboka opo ya hokana, omulumentu kali e na okuya kiita momumvo gwawo gwotango. Shono osha li hashi pe aaihokani mboka ompito ya longithe uuthemba wawo wokukala ye na okanona, hoka kali taka ka kala ehekeleko enene kuyina ngele omusamane okwa zi po, nokuli nongele omusamane okwa ka dhipagelwa miita. — Deut 20:7; 24:5.
it-1-E ep. 963, okat. 2
Okupupula
Osha yela kutya elongekidho ndika ewanawa lya li lya tulilwa po oothigwa moshilongo, nonando olya li hali ningitha aantu ya gandje nehalo ewanawa, kaaya kale yi ihole yoyene, nokukala yi inekela kutya Jehova ote ke ya yambeka, kalya li hali ningitha aantu ya kale ye na onyalo. Olya yelithwa moohapu ndhika dhaDavid: ‘Inandi mona nando olumwe omuyuuki nenge oyana taa hehela iikulya.’ (Eps 37:25) Aantu sho ya landula elongekidho ndyono lyomOmpango, nokuli noohepele mokulonga kwadho nuudhiginini, kadha li hadhi si ondjala, nosho wo kutya dho noyana kadha li hadhi ka hehela iikulya.
w11-E 3/1 ep. 23
Owe shi tseya ngaa?
Pethimbo lyonale lyAaisraeli, ngele omulumentu okwa si kee na okanona, okwa li kwa tegelelika omumwayinamati a hokane po omuselekadhi, opo omumwayina ngoka a sa a kale e na oluvalo. (Genesis 38:8) Elongekidho ndyoka, ndyoka konima lya ka tulwa mOmpango yaMoses, olya ka kala hali ithanwa ondjokana yoosuwala. (Deuteronomium 25:5, 6) Oshinima shoka sha ningwa kuBoas sha hokololwa membo lyaRut, otashi ulike kutya okuhokana momukalo ngono okwa li wo haku ningwa kaapambele aalumentu yomusamane ngoka a sa ngele kali e na aamwayinamati ye li momwenyo. — Rut 1:3, 4; 2:19, 20; 4:1-6.
Shono tashi ulike kutya omulumentu okwa li ha vulu okuhokana suwala ye nopethimbo lyaJesus, oshu ulikwa kwaashono sha popiwa kAasadukayi muMarkus 12:20-22. Omunandjokonona a li ko methelemumvo lyotango Omujuda, Flavius Josephus okwa ti kutya ondjokana ndjono kaya li owala hayi ningwa yi kaleke po edhina lyezimo, ihe oya li wo hayi kaleke po ehala lyezimo ngaashi omapya, nomuselekadhi okwa li ha silwa oshimpwiyu. Nale omukulukadhi kali e na uuthemba wokuthigulula ehala lyomusamane gwe. Ihe okanona hoka ka valwa mondjokana ndjoka oko kali haka thigulula po eliko lyanakusa ngoka.
Omaliko gomOmbiimbeli
it-1-E ep. 640, okat. 5
Okuhengana
Onzapo yehengo. Inapu thikwa pehulithodhiladhilo kutya omahepeko ngoka ga ka ningwa, ompango yaMoses yokuhengana oya li ye shi ningitha oshipu komusamane Omuisraeli a henge po omukulukadhi gwe. Opo e shi ninge, okwa li e na okulandula omilandu ndhoka dha tulwa po. Osha li sha pumbiwa a nyolele omukulukadhi ngoka omukanda gwontumba, ano a ‘nyole onzapo yehengo.’ Omusamane ngoka ta hengana okwa li he “yi mu pe noku mu laleka mo megumbo lye.” (Deut 24:1) Nonando Omanyolo inaga gandja uuyelele wa gwedhwa po kombinga yokuninga ngaaka, elongekidho ndika lyopaveta anuwa olya li lya kwatela mo oku ka popya naakuluntu, mboka tashi vulika tango ya li haya kambadhala okweeta po ombili. Ethimbo ndyoka omulumentu ta longekidha onzapo yehengo nokutokola paveta kutya na hengane, olya li hali mu pe ompito a talulule etokolo lye. Opwa li pu na okukala etompelo lyokuhengana, nongele omulandu ngoka ogwa li gwa tulwa miilonga momukalo gu li mondjila, osha li hashi keelele omuntu kaa hengane meendelelo. Kungawo, uuthemba womukulukadhi nonkalonawa ye, oya li wo hayi gamenwa. Omanyolo inaga holola kutya ‘monzapo yehengo’ omwa li hamu nyolwa shike.
16-22 AUGUSTE
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | DEUTERONOMIUM 27–28
‘Omayambeko ngaka agehe otage ke ku adha’
Mona omalaleko nuuyamba okupitila mOmukwaniilwa ta wilikwa kombepo yaKalunga
Dhoshili, okuvulika okwa kwatela mo okuvulika lelalela kwaashoka sha popiwa mOohapu dhaKalunga nokulya iikulya yopambepo mbyoka ha gandja. (Mat. 24:45) Otashi ti wo owu na okuvulika kuKalunga nosho wo kOmwana. Jesus okwa ti: “Hakehe ngoka ti ithana ndje ‘Omuwa, Omuwa,’ ta yi [mUukwaniilwa wegulu, KB], aawe, oye tuu ngoka ta gwanitha ehalo lyaTate yomegulu.” (Mat. 7:21) Okuvulika kuKalunga otashi ti okuvulika nehalo ewanawa kelongekidho ndyoka a tula po, aakuluntugongalo mboka a langeka po megongalo lyopaKriste “ye li omagano.” — Ef. 4:8.
w01 10/1 ep. 8, okat. 2
Mbela omayambeko gaJehova otage ku adha ngaa?
Oshityalonga shOshihebeli sha tolokwa ‘tsikila okupulakena’ muDeuteronomium 28:2, OB-1954, otashi ulike koshilonga itaashi hulu po. Oshigwana shaJehova kashi na owala okupulakena kuye omathimbo gamwe; oshi na okutsikila nokupulakena ku li omukalo gwomonkalamwenyo yawo. Opo nduno omayambeko gaKalunga otage ke shi adha. Oshityalonga shOshihebeli sha tolokwa “adha” osha li sha konekwa shi li uutumbulilo wu na ko nasha nokukonga shoka olundji tashi ti “okuthika kusha.”
Natu kongeni omayambeko gaJehova twa mana mo
Aaisraeli oya li ye na okukala niikala ya tya ngiini opo yu ulike kutya ohaya vulika? Ompango yaKalunga oya popya kutya ita ka kala a nyanyukwa ngele oshigwana she itashi mu longele “nenyanyu nonomwenyo gwa tundulukwa.” (Lesha Deuteronomium 28:45-47.) Jehova okwa hala tu vulike kuye nomutima aguhe, ina hala tu kale twa fa iinamwenyo noompwiidhuli mbyoka hayi vulika molwaashoka kaayi na nkene. (Mark. 1:27; Jak. 3:3) Okuvulika kwashili kuKalunga otaku ulike kutya otu mu hole. Ohaku ulikwa kenyanyu ndyoka tali etithwa kokwiitaala kutya iipango ye kayi shi iidhigu nonokutya ota “futu ayehe mboka taye mu kongo.” — Heb. 11:6; 1 Joh. 5:3.
Omaliko gomOmbiimbeli
it-1-E ep. 360
Ongamba
Ompango yaJehova oya li yi indika aantu kaaya lundulule oongamba dhayakwawo. (Deut 19:14; tala wo Omayel 22:28) Omuntu ngoka ta ‘lundulula ongamba yamukwawo’ okwa li ha tulwa omutima. (Deut 27:17) Molwaashoka ooyene yomapya oya li haya hupile miilikolomwa yomomapya gawo, okulundulula ongamba yagumwe osha li tashi ti kutya oto mu kutha shimwe shomoshitopolwa shoka ha hupile musho. Okuninga ngaaka okwa li okuyaka nosho sha li sha talika ko ngaaka pethimbo lyonale. (Job 24:2) Ihe opwa li pu na aantu kaaye shi aanashili mboka ya li ye na ondjo momahepeko ngoka, aawiliki yomuJuda pethimbo lyaHosea oya li ya faathanithwa naamboka ya li haya lundulula oongamba dhaantu. — Hos 5:10.
23-29 AUGUSTE
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | DEUTERONOMIUM 29–30
“Otatu vulu okulongela Jehova”
w09-E 11/1 ep. 31, okat. 2
Jehova okwe tu pa ehogololo
Mbela oshidhigu okutseya kutya Kalunga okwa hala tu ninge shike e tatu shi ningi? Moses okwa ti: “Oshipango shika tandi shi ku pe nena ndjika, kashi shi oshidhigu unene nenge shi li kokule nangoye.” (Ovelise 11) Jehova ihe tu pula shoka itaatu vulu okuninga. Iitegelelwa ye oyi li pandjele nokayi li kokule. Otatu vulu wo oku yi tseya. Itatu pumbwa okuya “megulu” nenge “handiyaka yefuta” opo tu ki ilonge shoka Kalunga a hala tu ninge. (Ovelise 12, 13) Ombiimbeli otayi tu lombwele sha yela nkene tu na okukala. — Mika 6:8.
w09-E 11/1 ep. 31, okat. 1
Jehova okwe tu pa ehogololo
“OLUNDJI onda li handi kala nda tila kutya otandi ka kala kaandi shi omudhiginini kuJehova.” Oohapu ndhoka odha popiwa komukiintu gumwe Omukriste ngoka a li e uvite kutya iimoniwa ye iiwinayi mbyoka a pita muyo sho a li okanona, oye mu ningitha kee shi endithe nawa. Mbela osho ngaa? Mbela oonkalo dhetu otadhi vulu oku tu ningitha tu kale itaatu vulu okuninga po sha? Aawe. Jehova Kalunga okwe tu pa omagano gemanguluko, onkee otatu vulu okuninga omatokolo kutse yene kombinga yankene tu na okukala. Jehova okwa hala tu ninge omatokolo gomondjila, nOohapu dhe, Ombiimbeli, otadhi tu lombwele nkene tatu vulu oku shi ninga. Natu tale koohapu dhaMoses, ndhoka dhi li muDeuteronomium ontopolwa 30.
w09-E 11/1 ep. 31, okat. 4
Jehova okwe tu pa ehogololo
Mbela oshi na ngaa oshilonga kuJehova kutya otwa hogolola okuninga shike? Eeno, oshi na lela oshilonga! Moses okwa li a nwethwa mo kuKalunga a nyole a ti: “Hogolola omwenyo.” (Ovelise 19) Ongiini nduno tu na okuhogolola omwenyo? Moses okwa yelitha a ti: “Hola Omuwa Kalunga koye, vulika kuye nowu mu dhame.” (Ovelise 20) Ngele otwa kala tu hole Jehova, otatu ka kala twa hala okupulakena kuye nehalo ewanawa nokudhama muye, kutya nduno otu iyadhe monkalo ya tya ngiini. Ngele osho otwa ningi ngawo, twa hogolola omwenyo, ano onkalamwenyo ya dhenga mbanda, otatu ka kala netegameno lyomwenyo gwaaluhe muuyuni uupe waKalunga mboka tawu ya. — 2 Petrus 3:11-13; 1 Johannes 5:3.
Omaliko gomOmbiimbeli
it-1-E ep. 665, okat. 3
Okutsi
Jehova okwa li a popi okupitila maapiya ye kombinga yAaisraeli mboka ya li aatangalali yo ihaya vulika kutya oye na ‘omakutsi inaaga pita etanda.’ (Jer 6:10; Iil 7:51 yelekanitha OB-1954) Omakutsi gawo oga fa ga li ge na oshinima shoka hashi keelele omuntu kaa uve ko. Omakutsi ngoka oongoka inaaga thitululwa kuJehova, ngoka ha gandja omakutsi gokuuva ko oohapu dhe nogokuvulika kwaamboka haye mu kongo, ihe oha etha omakutsi gaamboka haya pulakene kuye ihe ihaya vulika, ga thite. (Deut 29:4; Rom 11:8) Omuyapostoli Paulus okwa li a hunganeke kutya aantu yamwe mboka hayi iti Aakriste otaya ka pilamena oshili, inaaya hala okupulakena koshili yomOohapu dhaKalunga, ihe otaya ka kala ya hala okupulakena kiinima mbyoka tayi “nywitha” omakutsi gawo, mbyoka iihokithi kuyo, notaya ka pulakena kaalongi aafundja. (2Tim 4:3, 4; 1Tim 4:1) Shimwe ishewe, omakutsi gagumwe otaga vulu ga ‘kuge onkugo’ molwaashoka gu uvu oonkundana tadhi kumitha, unene tuu oonkundana dhiiponga. — 1Sam 3:11; 2Aak 21:12; Jer 19:3 yelekanitha OB-1954.
30 AUGUSTE–5 SEPTEMBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | DEUTERONOMIUM 31–32
“Ilonga sha meimbilo lya nwethwa mo”
“Hanganitha omutima gwandje mokutila edhina lyoye”
Manga Aaisraeli inaaya ya mEvi lyEuvaneko, Jehova okwa longo Moses eimbilo. (Deut. 31:19) Moses eimbilo ndyoka okwe li longo wo Aaisraeli. (Lesha Deuteronomium 32:2, 3.) Ngele tatu tedhatedha kovelise onti-2 nonti-3, oshi iwetikile kutya Jehova ina hala edhina lye li kale kaali shiwike, lya fa ando eyapuki unene okutumbulwa. Okwa hala edhina lye li tseyike kiishitwa ye ayihe iinandunge. Kasha li tuu uuthembahenda uunene kaantu okuuva Moses te ya longo kombinga yaJehova nedhina lye eyapuki! Shoka Moses e ya longo, osha koleke eitaalo lyawo noshe ya ladhipike, ngaashi naanaa omvula ombwanawa hayi kwathele iimeno yi koke. Ongiini tatu vulu okushilipaleka kutya natse aantu osho hatu ya longo ngawo?
Uuna tatu longo egumbo negumbo, nenge tatu uvitha montaneho, otatu vulu okulongitha Ombiimbeli tu ulukile aantu edhina lyaKalunga, Jehova. Otatu vulu oku ya pa iileshomwa, oku yu ulukila uuvidio wetu wa dhenga mbanda noku ya ulukila epandja lyetu lyokointaneta hoka ku na uuyelele owundji tawu simanekitha Jehova. Uuna tu li kiilonga, kosikola, nenge molweendo, otatu vulu okukonga oompito dhokupopya naantu kombinga yaKalunga ketu omunahole noyuukwatya we. Uuna tatu lombwele mboka hatu tsakaneke kombinga yelalakano lyaJehova lyopahole li na ko nasha naantu nosho wo nevi, kungawo otatu ya kwathele ya tale ko Jehova momukalo moka tashi vulika kaaya li ye mu tala ko. Uuna tatu lombwele yalwe oshili kombinga yaTate yetu omunahole, otatu kwathele mokuyapulitha edhina lyaKalunga. Otatu aneke wo pomutenya iifundja mbyoka yalwe tashi vulika ya longwa kombinga yaKalunga. Shoka hatu longo aantu okuza mOmbiimbeli, ohashi koleke eitaalo lyawo, ohashi ya talaleke noitashi vulu okuyelekwa nasha. — Jes. 65:13, 14.
w09-E 5/1 ep. 14, okat. 4
Omathaneko gomOmbiimbeli owu ga uvite ko ngaa?
Ombiimbeli oya faathanitha wo Jehova niinima kaayi na omwenyo. Okwa popiwa e li “Emanya lyaIsraeli,” e li “ondundu” nosho wo ‘epopilongulu lya kola.’ (2 Samuel 23:3; Episalomi 18:2, OB-1954; Deuteronomium 32:4) Omolwashike Jehova a faathanithwa niinima mbyono? Ngaashi owala emanya lya kola lya tulwa pokuma ihaali zi po, Jehova ota vulu okukala Onzo ya kola yegameno lyoye.
w01 10/1 ep. 20, okat. 7
Holela Jehova uuna to tekula aamwoye
Konakona ohole ndjoka ya ulikwa kuJehova mokuungaunga nAaisraeli. Moses okwa longitha ethaneko ewanawa sho a hokolola ohole yaJehova yokuhola oshigwana oshipe shAaisraeli. Otatu lesha: ‘Ngaashi ontsa tayi tengelele kombanda yoshihandhila shayo, e tayi tengelele kombanda yoyana, tayi yalaleke omawawa gayo, tayi ya toola po noku ya humbata komawawa gayo, Jehova oye awike a enditha [Jakob].’ (Deuteronomium 32:9, 11, 12, yelekanitha OB-1954) Uuna ontsa onkiintu tayi longo oyana nenge uudhilona wayo okutuka, ohayi ‘tengelele kombanda yoshihandhila shayo,’ tayi papama nokuyalalaleka omawawa gayo okuladhipika uudhilona wayo wu tuke. Hugunina ngele okadhilona taka zi mo moshihadhila, shoka olundji hashi kala shi li kondundu kuule, yina oha ‘tengelele kombanda’ yokadhilona. Ngele okadhilona oka fa ta ka idhenge pevi, yina oha tuka kohi ya ko, e te ka humbata ‘komawawa ge.’ Mohole ye, Jehova okwa sile oshimpwiyu oshigwana oshipe shaIsraeli momukalo gwa faathana. Okwa pe oshigwana Ompango yaMoses. (Episalomi 78:5-7) Ano Kalunga okwa tonatele oshigwana she shoka nuukeka, i ilongekidha oku shi kwathela uuna sha li muudhigu.
Omaliko gomOmbiimbeli
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaDeuteronomium
31:12. Aanona oye na okukuutumba pamwe naakuluntu pokugongala kwegongalo noye na okukambadhala okupulakena nokwiilonga.