Iileshomwa moka mwa za omayamukulo gomapulo ngoka ge li mokafo Onkalamwenyo yopaKriste niilonga yetu yokuuvitha
7-13 NOVOMBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 2 AAKWANIILWA 5–6
“Otu na oyendji ya gama kutse ye vule mboka ya gama kuyo”
it-1-E ep. 716, okat. 4
Elisa
Israeli a mangululwa muupika waSiria. Pethimbo lyokupangela komukwaniilwa gwaIsraeli, Joram, Siria okwa li a ningi oompangela a ponokele Israeli. Oonkambadhala odhindji ndhoka dha li dha ningwa kuBenhadad omutiyali, odha li dha yiwa moshipala kuElisa, ngoka a li a hololele omukwaniilwa Joram onkatu kehe Aasiria ya li taya ningi. Petameko, Benhadad okwa li ta dhiladhila kutya mokati kaantu ye omo mu na omukotokeli. Ihe sho e shi mono mo kutya olye ta gandja uuyelele, okwa tumu etanga enene li na uukambe nomatembakwiita koshilando Dotan noku shi kondeka, nelalakano ga kuthe mo Elisa. (ETHANO membo lyo-1, ep. 950) Omupiya gwaElisa okwa li a kwatwa kuumbanda, ihe Elisa okwa li a galikana kuKalunga a tonatithe omeho ge, nokwa “ligamene ko e ta mono ondundu ya kundukidhwa kuukambe womulilo nokomatembakwiita gomulilo ga kunduka Elisa.” Aasiria sho ya homona, Elisa okwa galikana a ti: “Omuwa, tsikitha aantu mbaka!” Elisa okwa lombwele Aasiria a ti: “Landulii ndje.” Ashike ka li ando e ya kwata moshikaha e ya ulukile ondjila, naashoka tashi ulike kutya oya li ya tsika pamadhiladhilo, ihe hameho gawo go genegene ga li ga tsika. Kaya li ya dhimbulula Elisa ngoka ya li ye ya okukwata po, nokaya li wo ye shi kutya ote ya fala peni.—2Aak 6:8-19.
Elisa okwa li a mono omatembakwiita gomulilo—ngoye oho ga mono?
Nonando okwa li a kundukidhwa kaatondi puDotan, Elisa ka li a nuka mo omwenyo. Omolwashike? Omolwaashoka okwa li e na eitaalo lya kola muJehova. Natse otwa pumbwa eitaalo lya tya ngaaka. Onkee ano, natu kale hatu galikana kuKalunga e tu pe ombepo ye ondjapuki opo tu ulike eitaalo lya tya ngaaka nosho wo iiyimati yilwe yombepo.—Luk. 11:13; Gal. 5:22, 23.
it-1-E ep. 343, okat. 1
Okutsika
Elisa okwa li a galikana kuKalunga, e ta tsikitha etangakwiita lyaSiria pamadhiladhilo. Ando etangakwiita alihe olya li lya tsika omeho gokomutse, andola olya kwatwa kiikaha. Ihe Omanyolo otaga ti kutya Elisa okwe ya lombwele a ti: “Omu li mondjila haayo noshilando shoka tamu kongo hasho shika. Landulii ndje.” Shi na ko nasha naashika, William James okwa popi membo lye Principles of Psychology (1981, embo lyo-1, ep. 59) a ti: “Oshinima oshihokithi unene shi na ko nasha nuuvu wopamadhiladhilo, okutsika pamadhiladhilo. Shika inashi ukitha kokutsika omeho, ihe okokwaavula okuuva ko oshinima. Uutumbulilo mbuka otawu vulu okufatululwa kutya ekanitho lyekwatathano pokati kaashoka wu wete naashoka tashi thaneke; nosho wo epiyagano pokati kokumona ko nokuuva ko.” Otashi vulika okutsika hoka okwo Jehova a li a kutha po, sho a tonatitha etangakwiita lyaSiria sho lya yi meni lyoshilando. (2Aak 6:18-20) Okutsika pamadhiladhilo hoka, otashi vulika okwo kwa li kwa kwatelwa mo shi na ko nasha nonkalo yaantu yomuSodom, oshoka ehokololo olya ulika kutya pehala lyoku uva nayi sho ya tsikithwa, oya kala taya kongo osheelo shegumbo lyaLot osima.—Gen 19:11.
Omaliko gomOmbiimbeli
Omanenedhiladhilo okuza membo lyAakwaniilwa aatiyali
5:15, 16—Omolwashike Elisa a li inaa taamba omagano gaNaeman? Elisa okwa li a tindi omagano, molwaashoka okwa li a zimina kutya oshikumithalonga shokwaaludha Naeman osha li sha longwa koonkondo dhaJehova, ihe hakoonkondo dhe mwene. Elisa ka li nando e na edhiladhilo lyokulikola miilonga mbyoka a li a pewa kuKalunga. Aalongelikalunga yashili nena nayo ihaya lalakanene okwiilikolela sha miilonga yaJehova. Ohaya taamba ko ekumagidho lyaJesus ndyoka tali ti: “One mwa pewa oshindji omagano, gandjeni wo omagano.”—Mateus 10:8.
14-20 NOVOMBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 2 AAKWANIILWA 7–8
“Jehova okwa li a ningitha shoka inaashi tegelelwa shi ningwe”
it-1-E ep. 716-717
Elisa
Nonando ongawo, lwanima Benhadad omutiyali okwa li a hingi iita nokuninga ompangela ya kondeke oshilando Samaria. Ekondeko olya li lya kwata miiti, nomwa li mwa kwatelwa oshiningwanima shoka sha li sha lopotelwa omukwaniilwa kombinga yomukulukadhi a li po omwanamati. E li oluvalo lwaAhab, omukwaniilwa Joram, ano “omudhipagi,” okwa li a tokola a dhipage Elisa. Ihe shoka kasha li sha vulu okuningwa. Sho Joram a thiki pegumbo lyomuhunganeki ngoka, okwa ti kutya okwa kanitha etegameno lyokukwathelwa kuJehova. Elisa okwa li a shilipake omukwaniilwa kutya iikulya otayi ka kala ya ha esiku lya landula. Elenga lyomekolo lyomukwaniilwa olya li lya sheke euvaneko lyaJehova, shoka sha ningitha Elisa e li lombwele ta ti: “Oto shi mono sho tashi ningwa, ihe iikulya mbyoka ito ke yi lola nando.” Omolwekudhilo ndyoka Jehova a li a ningitha li uvike montanda yAasiria, olye ya ningitha yi itaale kutya oya taalelwa ketangakwiita enene, ndyoka lya thikama po miigwana yi imanga kumwe. Onkee oya yi ontuku oshilando, noya li ya thigi mo iikulya yawo ayihe. Sho omukwaniilwa e shi mono kutya Aasiria oya ya ontuku, elenga lye lyomekolo olyo a pe oshinakugwanithwa shokutonatela posheelo shoshilando shaSamaria. Manga li li mpoka, olya nyankukilwa pevi kongundu onene yAaisraeli, sho ya li taya mbombolokele montanda, e tali si. Odhoshili kutya elenga ndyoka iikulya olya li lye yi mono, ihe kalya li lye yi li.—2Aak 6:24–7:20.
Omaliko gomOmbiimbeli
it-2-E ep. 195, okat. 7-8
Olamba
Aakwaniilwa yomezimo lyaDavid. Jehova Kalunga okwa li a langeke po David a ninge omukwaniilwa gwaIsraeli, naDavid okwa li a ulike kutya oku li omukwatelikomeho gwoshigwana omunandunge, sho a kala ta wilikwa kuKalunga. Onkee ano, okwa ithanwa olamba nenge “etegameno lyalsrael.” (2Sam 21:17) Mehangano lye lyuukwaniilwa ndyoka a ninga naDavid, Jehova okwa uvaneke a ti: “Ezimo lyoye itali hulu po.” (2Sam 7:11-16) Mezimo lyaakwaniilwa, ano okuza ngaa kuDavid sigo okuSalomo, oya kala ye li “omuminikilo” kAaisraeli.—1Aak 11:36, yelekanitha OB-1954; 15:4; 2Aak 8:19; 2Ondjal 21:7.
21-27 NOVOMBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 2 AAKWANIILWA 9–10
“Okwa li a katuka nomukumo, nuulaadhi nokwa tokola toko”
Jehu okwa li a ambidhidha nuulaadhi elongelokalunga lyashili
Oshigwana shaIsraeli osha li monkalo yiyemateka sho Jehu a pewa oshilonga she. Omuselekadhi gwaAhab, Isebel, yina yomukwaniilwa Joram, okwa li ta nwetha mo nayi oshilongo. Isebel okwa li a hwahwameke aantu ya longele oshikalunga Baal pehala lyokulongela Jehova, a dhipaga aapolofeti Ye nokwa li a nwetha mo nayi aantu “noluhondelo” ‘nonuumpulile’ we. (2 Aak. 9:22; 1 Aak. 18:4, 13) Jehova okwa li a gandja elombwelo opo egumbo alihe lyAhab li hanagulwe po, mwa kwatelwa Joram naIsebel. Jehu oye a li e na okukwatela komeho oshilonga shoka.
Jehu okwa li a ambidhidha nuulaadhi elongelokalunga lyashili
Konima sho Jehu a tindi okulombwela aatumwa yaali mboka ya li ye ya kuye, okwa tsakanene nomukwaniilwa Joram nakuume ke Ahasja, omukwaniilwa gwaJuda, nakehe gumwe okwa li metembakwiita lye. Sho Joram a pula Jehu kutya “ombili tuu?” Jehu okwe mu yamukula nongeyo a ti: “Ombili yi li peni, sho tu li mokati kiimenka nuumpulile noluhondelo lwanyoko Isabel ndu e eta muno?” Eyamukulo ndika olye mu halutha e ta tokola a fadhuke po. Ihe Jehu okwe endelele e te mu adha. Okwa kutha uutati nokwe mu yaha noshikuti pomutima e ta sile metemba lye mwene. Nonando Ahasja okwa li a fadhuka po, Jehu okwe mu dhipagitha.—2 Aak. 9:22-24, 27.
Okuza mpono Jehu okwa dhipaga omukwaniilwakiintu omwiinayi Isebel gwomuukwanegumbo waAhab. Oshi li mondjila sho Jehu e mu ula “omutulwa omutima.” Sho Jehu a thiki muJesreel, okwa mono Isebel te mu talele mekende lyombala. Jehu ina kwatakwata okwa lombwele omalenga gomuuwa gu undulile Isebel pevi okupitila mekende. Opo nduno oonkambe dhe odha lyatagulile pevi omukiintu nguka a li ta nwetha mo nayi Aaisraeli. Okuza mpoka Jehu okwa tsikile nokudhipaga yalwe yomuukwanegumbo womukolokoshi Ahab.—2 Aak. 9:30-34, KB; 10:1-14.
Jehu okwa li a ambidhidha nuulaadhi elongelokalunga lyashili
Odhoshili kutya Jehu okwa li a tilehi ombinzi oyindji. Ihe nonando ongawo, Omanyolo oge mu popi kutya okwa li omulumentu e na uudhiginini ngoka a li a kutha Aaisraeli mepangelo ekwanyanya lyaIsebel nuukwanegumbo we. Opo omuwiliki kehe muIsraeli a pondole moku shi ninga, okwa Ii e na okukala omulumentu ependa, e na omukumo nuulaadhi. Embwiitya limwe lyOmbiimbeli olya ti: “Shoka osha li oshilonga oshidhigu nosha li shi na okulongwa nuukeka nopwaahe na oluthuwo. Ando okwa li inaa katuka nuulaadhi, andola ina vula okuhulitha po elongelokalunga lyoshikalunga Baal muIsraeli.”
Nopwaahe na omalimbililo nangoye owa ndhindhilika kutya oonkalo ndhoka dha taalela Aakriste kunena otadhi pula ya kale ye na uukwatya wontumba wa fa mboka wa li wu niwe kuJehu. Pashiholelwa, mbela otu na okuninga po shike ngele otwa makelwa tu ninge shoka Jehova e tonde? Otu na okukatuka neendelelo, nuupenda nonuulaadhi kaatu shi ninge. Opo tu ulike kutya otu na etilokalunga, otu na okuyanda okukala ompinge naJehova.
Omaliko gomOmbiimbeli
Jehu okwa li a ambidhidha nuulaadhi elongelokalunga lyashili
Jehu otashi vulika a li ta dhiladhila kutya Aaisraeli nAajuda oye na okukala momalongelokalunga ga yoolokathana molwaashoka kaye li kohi yepangelo limwe. Onkee ano, ngaashi owala aakwaniilwa yonale yaIsraeli, Jehu okwa li a kambadhala oku ga topola nokweetha yamwe ya galikane ontana. Ihe shika osha li tashi ku ulika kutya ke na eitaalo muJehova ngoka e mu ningi omukwaniilwa.
Jehova okwa li a pandula Jehu, molwaashoka ‘okwa li a ningi shoka a li a hala a ninge.’ Nonando ongawo, Jehu “ina vulika nomwenyo gwe aguhe kiipango yOMUWA, Kalunga kaIsraeli.” (2 Aak. 10:30, 31) Ngele otwa tala kiilonga ayihe mbyoka Jehu a li a longo petameko, shoka a ka longa lwahugunina otashi kumitha notashi yemateke. Ihe oshi li oshiilongomwa kutse. Otu na okukala tu na olupandu omolwekwatathano ndyoka tu na naJehova. Ngele otwa kala hatu konakona Oohapu dhaKalunga esiku kehe, hatu tedhatedha kudho nokugalikana tashi zi komutima otashi ke tu kwathela tu kale aluhe aadhiginini kuye. Onkee ano, natu tsikileni okuvulika komithikampango dhaJehova nomutima aguhe.—1 Kor. 10:12.
28 NOVOMBA–4 DESEMBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 2 AAKWANIILWA 11–12
“Omukiintu e na uuntsa nomukolokoshi okwa li a geelwa”
it-1-E ep. 209
Atalia
Ngaashi owala yina Isebel, Atalia naye okwa li a ningitha omusamane gwe Joram, a ninge shoka oshiwinayi momeho gaJehova uule womimvo hetatu ndhoka a pangele. (1Aak 21:25; 2Ondjal 21:4-6) Atalia okwa li a dhipagitha aantu oyendji kaaye na nando ondjo ya sha, ngaashi owala ina Isebel a li e shi ningi. Sho omwanamati omukolokoshi Ahasia a si konima yomumvo gumwe gwokupangela kwe, Atalia okwa li a dhipagitha aawagona ayehe, ihe okahanona Joas oka li ka hupu, oshoka oka li ka holekwa komuyambi omukuluntu nomukulukadhi gwe, ngoka a li yinagona yaJoas. Opo ihe, Atalia okwa li i iningi omukwaniilwakiintu ye mwene, nokwa li a pangele uule womimvo hamano, okuza mo 905-899 K.E.N. lwaampo. (2Ondjal 22:11, 12) Oyanamati yaAtalia oya li ya yugu iilongitho iiyapuki motempeli yaJehova noya li ye yi longitha okusimaneka Baal.—2Ondjal 24:7.
it-1-E ep. 209
Atalia
Sho Joas a gwanitha omimvo heyali, omuyambi omukuluntu omutilikalunga Jehoiada, okwa li e mu kutha mpoka a li a holekwa e te mu zaleke oshishani komutse noku mu gwayeka omukwaniilwa. Sho Atalia a uvu omakudhilo, okwa endelele a ye kotempeli, naasho a mono shoka sha ningwa po, okwi igidha a ti: “Mwa kotokele ndje! Mwa kotokele ndje!” Omuyambi omukuluntu Jehoiada okwa li a gandja elombwelo, opo Atalia a ka dhipagelwe kondje yotempeli, posheelo shuukambe, notashi vulika oye a li gwahugunina muukwanegumbo uukolokoshi waAhab. (2Aak 11:1-20; 2Ondjal 22:1–23:21) Euvaneko ndika tali ti: “Shaa ohapu ya popiwa kOmuwa ta popi oluvalo lwaAhab, otayi ka tsa shili,” kalya li tuu lya gwanithwa po!—2Aak 10:10, 11; 1Aak 21:20-24.
Omaliko gomOmbiimbeli
it-1-E ep. 1265-1266
Joas
Konima yaashono, Omuyambimukuluntu Jehoiada, okwa kala ongahe yaJoas nokwa kala te mu pe omayele, nomukwaniilwa ngoka omugundjuka okwa li a yambapala. Sho a gwanitha omimvo omimvo 21, okwa hokana aakulukadhi yaali, gumwe ngoka edhina lye Jehoaddin, noya li ye mu valele aamati naakadhona. Momukalo ngoka, ezimo lyaDavid ndyoka lya li li li pokuhanagulwa po thiluthilu, moka mwa ka za Mesiasa, olya li lya nkondopala ishewe.—2Aak 12:1-3; 2Ondjal 24:1-3; 25:1.
5-11 DESEMBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 2 AAKWANIILWA 13–15
“Iilonga yuudhiginini ohayi eta omayambeko ogendji”
Mbela oto landula ngaa Kristus pakuudha?
11 Opo tu gandje ethaneko lyankene sha simana tu kale aalaadhi miilonga yaKalunga, tala koshiningwanima shoka sha li sha ningwa monkalamwenyo yomukwaniilwa Joas gwaIsraeli. Joas okwa li e ya kuElisa ta lili molwaashoka okwa li ti ipula kutya otashi vulika Siria a sinde Israeli. Omupolofeti okwe mu lombwele a ka umbe oshikuti okupitila mekende u ukitha kuSiria, shoka tashi ulike kutya Jehova okwe ya pa esindano okusinda oshigwana shoka. Osha yela kutya shika osha li shi na okunkondopaleka omukwaniilwa. Konima Elisa okwa lombwele Joas a kuthe iikuti ye e te yi dhenge pevi. Joas okwe yi dhenge pevi owala iikando itatu. Elisa okwa li a geya, molwaashoka ando okwe yi dhengele pevi iikando itano nenge ihamano ando okwa ka “sinda Aasiria thilu.” Ihe molwaashoka Joas ka li a katuka nuulaadhi, okwa li owala ta ka sindana lutatu. (2 Aak. 13:14-19) Oshiilongomwa shini tatu vulu okwiilonga mehokololo ndika? Jehova ote ke tu laleka nuuyamba owala ngele tatu longo iilonga ye nomwenyo aguhe nonuulaadhi.
“Ota futu ayehe mboka taye mu kongo’ ya mana mo”
Oolye taya pewa ondjambi kuJehova? Paulus okwa ti: ‘Oomboka taye mu kongo’ ya mana mo. Embo limwe lyaatoloki yOmbiimbeli olya ti kutya oshitya shOshigreka shoka sha tolokwa “taye mu kongo” ya mana mo itashi ti kutya “okuya wu ke mu konge,” ihe otashi ti okuninga oonkambadhala “dhoku mu longela.” Embo lilwe otali yelitha kutya oshityalonga shika shOshigreka oshi li molupe talu ulike kokuninga oshinima wa mana mo nokugandja eitulomo li ikalekelwa kusho. Jehova oha gandja ondjambi kwaamboka tayi inyengithwa keitaalo lyawo ye mu longele nohole tayi zi komutima nonuulaadhi.—Mateus 22:37.
Jehova oha gandja ngiini ondjambi kaalongeli ye aadhiginini? Oku uvaneka okugandja ondjambi kaaku na we monakuyiwa, ano omwenyo gwaaluhe moparadisa kombanda yevi, shoka tashi ulike kutya oha gandja nomunahole. (Ehololo 21:3,4) Nokuli nongashingeyi mboka taya kongo Jehova ya mana mo ohaya lalekwa nuuyamba kuye. Kekwatho lyombepo ondjapuki nokuunongo mboka tawu adhika mOohapu dhe, otaya nyanyukilwa omalalekonuuyamba noye na onkalamwenyo yi li nawa.—Episalomi 144:15; Mateus 5:3.
Omaliko gomOmbiimbeli
Omanenedhiladhilo okuza membo lyAakwaniilwa aatiyali
13:20, 21—Mbela oshikumithalonga shino otashi yambidhidha esimaneko lyiinima iiyapuki yopalongelokalunga? Hasho nando. Ombiimbeli itayi ulike nando kutya omasipa gaElisa oga li ga simanekwa. Oshikumithalonga shika osha li owala sha longwa koonkondo dhaKalunga, ngaashi naanaa iikumithalonga ayihe mbyoka Elisa a li a longa manga a li e na omwenyo.
12-18 DESEMBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 2 AAKWANIILWA 16–17
“Eidhidhimiko lyaJehova oli na omangambeko”
“Oondjila dhOmuwa odhu uka”
16 Samaria osha li oshilandopangelo shuukwaniilwa womazimo omulongo gaIsraeli. Movelise ndjoka, edhina Samaria otashi vulika tali ulike koshitopolwa ashihe shuukwaniilwa mboka. (1 Aakwaniilwa 21:1) Omukwaniilwa gwaAssur, Salmaneser omuti-5, okwa li a kondeke oshilando shaSamaria mo 742 K.E.N. Hugunina sho Samaria sha ka teka po mo 740 K.E.N., aanenentu yasho oyendji oya li ya falwa muukwatwa kuMesopotamia naMedia. Kaku shiwike kutya Samaria osha li sha kwatwa ko kuSalmaneser omuti-5 nenge okuSargon omuti-2 ngoka a li e mu landula. (2 Aakwaniilwa 17:1-6, 22, 23; 18:9-12) Nonando ongawo, iinyolwa yaSargon oya popya shi na ko nasha nokufalwa muukwatwa kwAaisraeli 27 290 kuumbangalantu waEufrat nokuMedia.
“Tu pa ompito tu galukile kegumbo”
Tala kutya sho Jeremia a nyola oohapu ndhoka Aaisraeli oya li monkalo ya tya ngiini. Momumvo 740 K.E.N., oomvula omilongo manga Jeremia inaa valwa, Jehova okwa li e etha omazimo omulongo guukwaniilwa waIsraeli ga falwe muupongekwa kAayassur. Kalunga okwa li a pitike oshigwana she shi ye muupyakadhi ongegeeloputudho molwaashoka osha li sha yono omayono ga kwata miiti nokasha li sha vulika komalondodho ogendji ngoka ga li ga gandjwa kaapolofeti ye. (2 Aakwaniilwa 17:5-18) Mbela uupyakadhi mboka wa li we ya adha sho ye li muupongekwa, sha hala okutya sho ya za po puKalunga noye li kokule noshilongo shawo, owa li wa nengeneke omitima dhawo? Mbela Jehova okwa li e ya dhimbwa? Mbela okwa li ngaa te ke ya pitika ya galukile kegumbo?
w01 11/1 ep. 24, okat. 10
Jehova oKalunga kontalanteni
10 Ondjokonona otayi ulike kutya ontalanteni yaKalunga oyi na ongamba. Mo 740 K.E.N., okwa li e etha Aayassur yu umbe ko uukwaniilwa womazimo omulongo waIsrael e ta fala aakalimo yamo muupongekwa. (2 Aakwaniilwa 17:5, 6) Nokehulilo lyethelemumvo lya landula ko, okwe etha Aababilon ya homone uukwaniilwa womazimo gaali gaJuda nokuhanagula po Jerusalem notempeli yasho.—2 Ondjalulahokololo 36:16-19.
Omaliko gomOmbiimbeli
it-2-E ep. 847
Omusamaria
Uutumbulilo “Aasamaria” owa li wa holoka lwotango mOmanyolo, konima sho omazimo omulongo gomuSamaria ga li ga sindana mo 740 K.E.N. Uutumbulilo mboka owa li hawu ukithwa kwaamboka ya li muukwaniilwa wokuumbangalantu, omanga inaaya mona esindano ndyoka, opo wu ya yoolole ko kaakwiilongo yalwe mboka ya li ye etwa mo okuza kiitopolwa yilwe yomepangelo lyaAssur. (2Aak 17:29) Osha fa shi li ngeyi kutya Aayassur kaya li ya tembudha mo Aaisraeli ayehe mboka ya li mevi ndyoka, oshoka ehokololo ndyoka tali adhika mOndjalulo ontiyali 34:6-9 (yelekanitha 2Aak 23:19, 20) otali ulike kutya pethimbo omukwaniilwa Josia a li ta pangele, mevi moka omwa li natango Aaisraeli. Lwanima, uutumbulilo “Aasamaria” owa ka ukithwa komaluvalo gaamboka ya li ya thigala muSamaria nosho wo gaamboka ya li ye etwa mo kAayassur. Onkee ano, omaluvalo gamwe oga ka za momihoko dha yoolokathana. Mokweendela ko kwethimbo, edhina Aasamaria olye ku ukithwa unene kelongelokalunga, pehala lyokuukithwa komuhoko, kopolitika nosho wo kiikala yaantu. Uutumbulilo “Omusamaria” owe ku ukithwa komuntu ngoka e li melongelokalunga ndyoka lya li hali dhana onkandangala moshitopolwa shonale shaShekem naSamaria, ngoka a li e na eitaalo lya yooloka ko kwaandyoka lyOshijuda.—Joh 4:9.
19-25 DESEMBA
MALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 2 AAKWANIILWA 18–19
“Nkene aapataneki yetu haya kambadhala oku tu nkundipaleka”
Omanenedhiladhilo okuza membo lyAakwaniilwa aatiyali
18:19-21, 25 — Mbela Hiskija okwa li a ningi ehangano naEgipiti? Aawe. Rabsake okwa li a popi iifundja sho a ti kutya Hiskija okwa li e shi ningi, nokwa li a popi wo iifundja sho a ti kutya okwa li u ‘uthwa kOMUWA’ okuponokela Hiskija noshilongo she. Omukwaniilwa omudhiginini Hiskija okwa li i inekela muJehova oye awike.
w10-E 7/15 ep. 13, okat. 3
“Ino tila; otandi ku kwatha”
Elenga enene lyaAssur olya li lya longitha omatompelo giifundja, nelalakano lyokukuna omalimbililo maantu. Olya ti: “Nani Hiskia ina hanagula po omahala gokunonoma niiyambelo yOmuwa ngoka? . . . Omuwa oye mwene a lombwele ndje, ndi shi matukile, ngame ndi shi hanagule po.” (2 Aak. 18:22, 25) Elenga ndyoka olya li lya ti kutya Jehova ita ka popila oshigwana she molugodhi, oshoka ka li e shi hokwa. Ihe, shoka kasha li shoshili. Jehova okwa li a hokwa Hiskia nosho wo Aajuda mboka ya li ya galukile kelongelokalunga lyashili.—2 Aak. 18:3-7.
Aawiliki aanankondo otaye tu etele uuwanawa washike kunena?
14 Omukwaniilwa gwaAssur okwa li a yungu ontanda puLakish, kuuningininolukadhi waJerusalem. Okuza mpoka, okwa li a gandja elombwelo okupitila maatumwa yatatu kutya oshilando nashi igandje. Omupopikalelipo gwe, ngoka a li elenga ekuluntu, okwa li a longitha omikalo odhindji. Okwa li a popi mOshihebeli ta ladhipike oshigwana shi kengelele omukwaniilwa noshi igandje kAayassur, ye te shi fundju kutya ote ke shi tembudhila koshilongo hoka tashi ka kala shi na onkalamwenyo ombwanawa. (Lesha 2 Aakwaniilwa 18:31, 32.) Elenga ndyoka ekuluntu olya li lya ti kutya ngaashi owala ookalunga yiigwana yilwe inaaya vula okugamena aagalikani yawo, osho wo naJehova ita ka vula okuhupitha Aajuda miikaha yAayassur. Shoka shi li pandunge, oshigwana inashi kambadhala okuyamukula omapopyo ngoka gomalundilo. Nokunena, olundji aapiya yaJehova ohaya ningi sha faathana.—Lesha 2 Aakwaniilwa 18:35, 36.
yb74-E ep. 177, okat. 1
Oshitopolwa 2—Ndowishi
Shoka oshihokithi osho okutya, aapolisi mboka ya li hayi ithanwa nefupipiko SS noya li olundji haya longitha omikalo dha kwata miiti dhokukotokela nelalakano lyokukambadhala okuningitha aantu ya shaine ondokumende yontumba, olundji oya li haye ya pilukile po konima ngele ya shaina noku ya sitha ohoni shi vulithe nokuli manga ya li inaaya shaina. Karl Kirscht ote shi zimine ta ti: “Oonzapo dhaJehova odho unene dha li iihakanwa yekotokelo ndyoka mookamba dhoonkwatwa. Aapolisi oya li taya dhiladhila kutya okulongitha omukalo ngoka, otaye ke dhi kwata ko dhi shaine ondokumende. Oya kala taye tu pula lwiikando tu shi ninge. Yamwe oya li ya shaina, ihe poompito odhindji, oya li ye na okutegelela pu pite uule womumvo nasha, opo ya mangululwe. Pethimbo ndyoka, olundji oya li haya ulikilwa montaneho kutya oye tondike kaapolisi yo-SS noya li haye ya sheke kutya aafudhime naakatalume, nomanga nokuli inaaya pewa epitikilo ya ze mo mokamba, oya li haya thiminikwa ye ke ‘ende’ ya kundukidha aamwatate ooyakwawo mboka inaaya shaina.”
Omaliko gomOmbiimbeli
it-1-E ep. 155, okat. 4
Aalafululi yiinima
Ombiimbeli oya popya kutya omukwaniilwa Sennakerib gwaAssur, okwa li a dhipagwa koyanamati yaali, Adrammelek naSharezer, nokwa li a landulwa muukwaniilwa komwanamati Asarhaddon. (2Aak 19:36, 37) Nonando ongawo, enyolohokololo lyOshibabilonia olya ti kutya momasiku 20 gomwedhi Tebet, Sennakerib okwa li a dhipagwa komwanamati, omoluunashipotha. Berossus, omuyambi gwaBabilonia ngoka a li ko omimvo 2 300 lwaampono dha ka pita nosho wo Nabonidus, omukwaniilwa gwaBabilonia ngoka a li ko omimvo 2 600 lwaampono dha ka pita, oya li ya gandja ehokololo lya faathana kutya Sennakerib okwa dhipagwa kugumwe owala gwomoyanamati. Nonando ongawo, omimvo opo dha zi ko, opwa monika oshitopolwa shimwe shuuyelele waAsarhaddon, ngoka a landula he, Sennakerib, muukwaniilwa, nokwa ti kutya aamwayinamati (pauwindji) oya tukulile he oshipotha e taye mu dhipaga, opo nduno taya fadhuka po. Philip Biberfeld okwa popi kombinga yaashika membo Universal Jewish History (1948, embo lyo-1, ep. 27) a ti: “Shoka sha popiwa kenyolohokololo lyOshibabilonia, kuNabonidus nosho wo kuBerossus osha puka, ihe shoka sha popiwa kOmbiimbeli osho shi li mondjila. Shoka osha kolekwa nokuuyelele uushona wiinyolwa yaAsarhaddon nowu ulika kutya owu li paushili lela kombinga yoshiningwanima shondjokonona yAababilonia nosho wo yAayassur, shi vulithe poonzo dhomuBabilonia. Mbuka owo uushili wa monikwa po, sho kwa ningwa omapekapeko gomuule nokuli nokaantu yopethimbo lyetu.”
26 DESEMBA–1 JANUALI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 2 AAKWANIILWA 20–21
“Egalikano olya li li inyengitha Jehova a katuke onkatu”
ip-1-E ep. 394, okat. 23
Omukwaniilwa okwa li a yambekwa, omolweitaalo lye
23 Pethimbo lyoshikando shotango lwaampono, sho Sennakerib a li e ya okuhomona Juda, Hiskia okwa li a kwatwa kuuvu uudhigu. Jesaja okwa li a lombwele Hiskia kutya ota ka sa. (Jesaja 38:1) Shoka osha li sha nikitha oluhodhi omukwaniilwa ngoka gwomimvo 39. Ka li owala ti ipula kombinga ye mwene, ihe okwa li wo ti ipula kombinga yonakuyiwa yoshigwana she. Jerusalem naJuda oya li ye li moshiponga shokuponokelwa kAayassur. Ngele Hiskia okwa si, olye a li ta ka kwatela komeho aantu molugodhi? Pethimbo ndyoka Hiskia ka li e na okanona kokamati oko ando ke mu landule muukwaniilwa. Onkee ano, Hiskia okwa li a galikana Jehova a mana mo e mu sile ohenda.—Jesaja 38:2, 3.
Longela Jehova nomutima aguhe!
16 Hiskia konima yethimbo okwe ke ehama, aale nokuli a se. Okwa li a galikana Jehova a dhimbulukwe nkene a li e mu longele nuudhiginini. (Lesha 2 Aakwaniilwa 20:1-3.) Jehova okwa li a yamukula egalikano lye sho e mu aludha. Otu shi shi okupitila mOmanyolo kutya inatu tegelela Kalunga e tu aludhe pashikumithalonga nenge a lelepeke onkalamwenyo yetu. Ngaashi Hiskia a li a ningi, natse otatu vulu okulombwela Jehova megalikano tatu ti: “Onde ku longele nuudhiginini neinekelo.” Mbela owe shi itaala ngaa kutya Jehova ota vulu noku na ehalo oku ku kwathela nuuna wu li muuvu?—Eps. 41:3.
g01-E 7/22 ep. 13, okat. 4
Ongiini egalikano tali vulu okukwathela ndje?
Pethimbo lyOmbiimbeli, omagalikano gaalumentu yamwe aadhiginini oga li ga yamukulwa nokuli nopashikumithalonga. Pashiholelwa, sho omukwaniilwa Hiskia a mono kutya oku na uuvu wa kwata miiti, okwa li a galikana Jehova a mana mo e mu hupithe. Kalunga okwa li e mu yamukula a ti: “Ondu uvu egalikano lyoye nonda mono omahodhi goye. Otandi ke ku aludha.” (2 Aakwaniilwa 20:1-6) Aalumentu naakiintu yalwe aatilikalunga, nayo oya li ya mono nkene Jehova a yamukula omagalikano gawo.—1 Samuel 1:1-20; Daniel 10:2-12; Iilonga 4:24-31; 10:1-7.
Omaliko gomOmbiimbeli
it-2-E ep. 240, okat. 1
Ongodhi yoshumbu
Ongodhi yoshumbu otashi vulika ya li hayi longithwa mokutunga omatungo nawa nenge moku ga tala ngele oge li monkalo ombwanawa. Jehova okwa li a hunganeke kutya ota ka geela Jerusalem oshitangalali ‘ngaashi a ningi Samaria nongaashi a ningi Ahab, omukwaniilwa gwalsraeli noluvalo lwe.’ Kalunga okwa li a mono kutya muSamaria nosho wo megumbo lyomukwaniilwa Ahab omwa li hamu longwa iikungitha, noshizemo oya li ya hanagulwa po. Sha faathana, Kalunga okwa li ta ka geela Jerusalem naapangeli yasho, okwa li ta ka aneka pomutenya iilonga yasho iiwinayi nokwa li ta ka hanagula po oshilando shono. Iiningwanima mbyono oya li ya ningwa momumvo 607 K.E.N. (2Aak 21:10-13; 10:11) Okupitila muJesaja, Jehova okwa li a gandja elombwelo kombinga yehanagulo ndyoka lya li tali ka adha aaitadhi nosho wo aapangeli aakolokoshi, mboka ya li taya lele aantu yomuJerusalem, tali ti: “Uuyuuki otau ka ninga oshiyelekithongodhi, noshili otayi ningi ongodhi yoshumbu.” Uuyuki washili nosho wo oshili oya li tayi ka holola kutya oolye lela ya li aapiya yaKalunga noolye kaaya li aapiya yaKalunga yashili. Onkee ano, aapiya yashili oya li taya ka hupithwa, omanga aaniifundja ya li taya ka hanagulwa po.—Jes 28:14-19.