Oshili kombinga yuulunde
MBELA omuntu ngoka te ehama ota vulu okuulika kutya ite ehama mokutuula po iizemo ya za kondohotola mbyoka tayi ulike uuvu we? Aawe nando! Sha faathana, inashi hala okutya kaku na uulunde molwaashoka owala aantu inaaya hala okutaamba ko etaloko lyaKalunga kombinga yuulunde. Oohapu dhe Ombiimbeli, otadhi popi oshindji kombinga yoshinima shika. Mbela otayi longo naanaa shike kombinga yuulunde?
Ayehe oya yono
Oomvula 2 000 lwaampono dha ka pita, omuyapostoli Paulus okwa li u ulike nkene u uvite nayi kombinga yoshili ndjoka kutya ‘uuwanawa mboka a li a hala oku u ninga, ine wu longa, ihe uuwinayi mboka a li inee wu hala, owo a li a longo.’ (Aaroma 7:19) Ngele otu li aanashili, otu na okuzimina kutya onkalo yetu yene oya faathana naandjoka. Otashi vulika tu kale twa hala okukala aluhe tatu vulika kIipango Omulongo nenge komithikampango dhimwe dheihumbato, ihe nonando ongaaka, kapu na ngoka ta vulu oku shi ninga, molwaashoka atuhe otwa yono. Itashi ti kutya otwa hogolola okuyonena owina, ihe otu li owala aankundi. Otashi yelithwa ngiini? Paulus mwene ota gandja eyamukulo: “Ngele ohe longo shoka inaandi shi hala, nena otashi ti kutya hangame we handi shi longo, ihe uulunde mbuka wa kala mungame.”—Aaroma 7:20.
Ngaashi Paulus, aantu ayehe oya gwililwa po kuunkundi mbuka, shono tashi ulike kutya otwa thigulula uulunde nokwaahagwanenena. Paulus okwa ti: “Ayehe oya yona, nokaye na eadhimo lyaKalunga.” Oshike she etitha onkalo ndjoka? Okwa gwedha ko a ti: “Uulunde owe etwa muuyuni komuntu gumwe [Adam], nuulunde we owe etelele eso. Onkee ano eso lya taandele maantu ayehe, oshoka ayehe oya yono.”—Aaroma 3:23, KB; 5:12.
Nonando aantu oyendji inaya taamba ko edhiladhilo kutya eyono ndyoka lya li lya yonwa kaavali yetu yotango olye tu ningitha tu kale tu li kokule naKalunga noshe tu ningitha tu kanithe egwaneneno ndyoka aavali yetu ya li ye na, shika osho naanaa Ombiimbeli tayi longo. Jesus okwa li u ulike kutya okwi itaala kutya ehokololo lyaAdam naEva olyoshili mokutotha montopolwa yotango yaGenesis.—Genesis 1:27; 2:24; 5:2; Mateus 19:1-5.
Elongo limwe lya simana lyOmbiimbeli olyo kutya Jesus okwa li e ya kombanda yevi opo a kulile muulunde aantu mboka ye na eitaalo tali longo muye. (Johannes 3:16) Onkalamwenyo yetu yomonakuyiwa oyi ikolelela kokutaamba ko kwetu shoka Jehova ta longitha okuhupitha aantu muudhigu uunene mboka itaaya vulu okuninga sha kuwo. Ihe ngele katu na euvoko lya yela shi na ko nasha netaloko lyaKalunga kombinga yuulunde, itatu vulu okutaamba ko shoka a tula po opo e tu hupithe muwo.
Omolwashike eyambo lyaJesus lya li lya pumbiwa?
Jehova okwa li a pe omuntu gwotango etegameno lyokukala sigo aluhe. Ongele owala Adam a tukulile Kalunga oshipotha a li ta ka kanitha etegameno ndyoka ekumithi. Adam okwa li a tukula oshipotha, naasho e shi ningi okwa ningi omulunde. (Genesis 2:15-17; 3:6) Adam okwa li a katuka momukalo inaagu gwanenena ngoka gwa li ompinge nehalo lyaKalunga nokwa hunutha ekwatathano lye naKalunga. Sho a longo uulunde mokuyona ompango yaKalunga, okwa tameke okukulupa nokwa si. Shinikitha oluhodhi, oluvalo lwaAdam, natse twa kwatelwa mo, otwa li twa valwa muulunde notu na okusa omolwawo. Omolwashike?
Etompelo ndika epu okuuviwa ko. Aavali inaaya gwanenena itaya vulu okuvala aanona ya gwanenena. Oluvalo aluhe lwaAdam olwa valwa olulunde, nongaashi omuyapostoli Paulus e shi popi, “eso olyo ondjambi yuulunde.” (Aaroma 6:23) Nonando ongawo, oshitopolwa oshitiyali shovelise ndjika otashi tu pe etegameno sho ya ti: “Ihe omwenyo gwaaluhe ogwo omagano gesilohenda lyaKalunga muukumwe naJesus Kristus, Omuwa gwetu.” Sha hala okutya, okupitila meso lyaJesus lyopayambo oshi li tashi wapa kaantu aavuliki mboka ye na olupandu ya yogwe iizemo yuulunde mboka Adam a li a longo.a (Mateus 20:28; 1 Petrus 1:18, 19) Mbela shoka oshi na oku ku ningitha wu kale wu uvite ngiini?
Ohole yaKristus “otayi tu thininike”
Omuyapostoli Paulus a nwethwa mo okwa gandja eyamukulo lyaKalunga kepulo ndyoka li li pombanda. Okwa nyola a ti: “Ohole yaKristus otayi tu pangele [nenge “thininike,” KB], sho twa dhimbulula kutya omuntu gumwe okwa sile aantu ayehe. Kristus okwa sile aantu ayehe, opo mboka ye na omwenyo kaaya ikalele we yo yene, ihe ya kalele nguka a si molwawo nokwa yumudhwa molwawo.” (2 Aakorinto 5:14, 15) Ngele omuntu okwa taamba ko kutya eyambo lyaJesus otali vulu oku mu mangulula kiilanduliko yuulunde nokwa hala okuulika olupandu lweyambo, oku na okukambadhala a kaleke onkalamwenyo ye metsokumwe naashoka Kalunga e mu halela a ninge. Shika osha kwatela mo okumona ontseyo yaashoka Kalunga ta pula kuye, okudheula eiyuvo lye shi ikolelela komithikampango dhOmbiimbeli nopo nduno okukala metsokumwe nadho.—Johannes 17:3, 17.
Okulonga uulunde ohaku yono po ekwatathano lyetu naJehova Kalunga. Nopwaahe na omalimbililo, sho omukwaniilwa David a li a mono kutya okwa yono sha kwata miiti sho a hondele naBatseba nokudhipagitha omusamane gwe, okwa li u uvite ohoni onene. Ihe shoka a li ti ipula nasho unene ooshoka kutya okuyona kwe okwa li kwa yemateke Kalunga. Okwa li a zimine epuko lye nokwa ti kuJehova: “Okungoye awike nda yono, nonda ningi shoka ho shi tondo.” (Episalomi 51:4) Sha faathana, sho Josef a li a makelwa a ye moluhondelo, eiyuvo lye olya li lye mu ningitha a pule ta ti: “Ondi longe ngiini uuwinayi u thike mpoka, ndi yone kuKalunga?”—Genesis 39:9.
Onkee ano, uulunde kawu shi owala okukala twi iyuvitile nayi molwaashoka tashi vulika twa monika kutya otwe wu longa. Kashi shi owala oshinima shankene tatu ka talika ko kaantu molwaashoka tashi vulika inatu ninga shoka sha li sha tegelelwa. Okuyona oompango dhaKalunga dhi na ko nasha nomilalo, uunashili, esimaneko, elongelokalunga nosho tuu, otayi yono po ekwatathano lyetu naye. Ngele otwa longele owina uulunde, otatu iningi aatondi yaKalunga. Ndjika oyo oshili ndjoka tayi pula okudhiladhilwa muule.—1 Johannes 3:4, 8.
Onkee ano, mbela kapu na we uulunde? Aawe, uulunde opo wu li natango. Aantu oya tameke owala oku wu tala ko wa fa inaawu kwata miiti. Oyendji oya mweneka nenge yi ipwililikila eiyuvo lyawo. Ayehe mboka ya hala okukala ya hokiwa kuKalunga oye na okutinda egamo lya tya ngaaka. Ngaashi twe shi mona, ondjambi yuulunde kayi shi owala ohoni ihe eso. Uulunde oshinima tashi ti omwenyo nenge eso.
Onkundana ombwanawa oondjono kutya okudhiminwa po okupitila mongushu yekuliloyambo lyaJesus otaku wapa ngele otwi iyele ombedhi omolwomayono getu nokwaahe ga endulula. Paulus okwa nyola a ti: “Aanelago aantu mboka Kalunga e ya dhimina po omayono gawo, oomboka oondjo dhawo dha siikilwa. Omuntu omunelago oye ngoka Omuwa itaa yalula we oondjo dhe.”—Aaroma 4:7, 8.
[Enyolo lyopevi]
a Omolweyelithilo lyi ihwa po kombinga yankene eso lyaJesus lyopayambo li na oonkondo okuhupitha aantu aavuliki, tala embo Omalongo gashili gOmbiimbeli ogeni naanaa? pepandja 47 sigo 54, lya nyanyangidhwa kOonzapo dhaJehova.
[Oshimpungu/Ethano pepandja 10]
Elongo lyongeleka olya lunduluka thiluthilu
Koyendji yomAakatoolika mboka haya yi kongeleka, elongo ndyoka li na ko nasha noLimbo aluhe olya kala kaali uvitikiwe ko. Moomvula omilongo opo dha piti olya kala tali kana po, nomokweendela ko kwethimbo, elongo lyoLimbo olye ende tali kuthwa mo mokatikisa. Mo 2007 Ongeleka yaKatoolika oya hulitha po pambelewa elongo lyoLimbo mombapila moka mwa popiwa wo opu na “omatompelo gopangeleka okukala netegameno kutya uuhanona mboka hawu si inaawu shashwa otawu ka hupithwa nokumona enyanyu lyaaluhe.”—International Theological Commission osho ya popi ngaaka.
Omolwashike pwa ningwa elunduluko ndika lyopalongelokalunga? Olya gandja ompito kongeleka yi kale ya manguluka ko kwaashoka omunyoliifonkundaneki Omufulaanisa Henri Tincq i ithana “omutengi omudhigu ngoka ya thigulula gwa popilwa okuza mOmathelemimvo goPokati sigo ethelemimvo eti-20 kOngeleka ndjoka ya li ya longitha oLimbo opo aavali ya thininikwe ya shashithe aanona yawo meendelelo ngaashi tashi vulika.” Ihe ehulithopo lyelongo li na ko nasha noLimbo olya li wo lya pendutha omapulo galwe.
Olya li pamuthigulululwakalo nenge opamanyolo? Pandjokonona, eitaalo lyokwiitaala moLimbo olye etithwa po koompata dha pambathana nomulilo gweyogolitho ndhoka dha li dha ningwa methelemimvo eti-12. Ongeleka yaKatoolika oya longa aantu kutya omwenyo ohagu hupu po konima yeso, onkee ano oya li ye na okuyelitha kutya oshike tashi ka ningilwa aanona mboka itaaya vulu okuya megulu molwaashoka inaaya shashwa ihe wo mboka inaaya gwana okuya moheli. Edhiladhilo lyoLimbo olya li lya tameke ngaaka.
Ihe Ombiimbeli ihayi longo nando kutya omwenyo ohagu hupu po konima yeso. Pehala lyaashono, otayi ulike sha yela kutya omwenyo gwomuntu ngoka tagu yono otagu vulu ‘okuhanagulwa po’ ‘nogu na okusa.’ (Iilonga 3:23, yelekanitha KB; Hesekiel 18:4, KB) Molwaashoka omwenyo ihagu si, ehala ngaashi oLimbo itali vulu okukala ko nando. Natango, Ombiimbeli otayi popi kombinga yeso li li onkalo moka omuntu ha kala kee na shoka e shi, ngaashi naanaa hashi kala ngele omuntu a kotha.—Omuuvithi 9:5, 10; Johannes 11:11-14.
Ombiimbeli otayi ulike kutya Kalunga okwa tala ko aanona aashona yaavali Aakriste kutya oya yapuka. (1 Aakorinto 7:14) Oohapu dha tya ngaaka otadhi ka kala kaadhi na eityo ngele aanona aashona oya pumbwa okuninginithwa opo ya hupithwe.
Elongo lyoLimbo olya li lela tali tuku Kalunga nolya li tali mu ulike e li omupangeli omukwanyanya ngoka ha geele aanona kaaye na shoka ya ninga, pehala lyokukala e li He omunahole nomuyuuki ngaashi e li. (Deuteronomium 32:4; Mateus 5:45; 1 Johannes 4:8) Nopwaahe na omalimbililo, osho molwaashono elongo ndika kaali li pamanyolo lya kala aluhe lya nika uusama kAakriste yashili.
[Omathano pepandja 9]
Okukala metsokumwe nOohapu dhaKalunga ohaku eta ekwatathano ewanawa naKalunga nosho wo naantu