LIIVURU A YUPU
1 Mu elapo yo Usi, aakhalawo mulopwana iichaniwa Yupu.* Owo aari muchu awookololowa murima ni eekhaikhai;* owo aanamoova Muluku nave aanathanya yeeyo eri yoonanara. 2 Owo aahaayara anamwane athanu neeli aasilopwana ni anamwane araru aasithiyana. 3 Waaca wa muhuwo awe waari: Ipucepuche macikhwi mathanu napiili,* akamelo macikhwi mararu,* imope ncikhwi nimoha** ni apuuru* masana mathanu.* Owo tho aakhalano anamuteko ancipale. Hiihaa, owo aari oovuwa wa achu oothene a makupa onakhumawo nsuwa.
4 Mmoha ti mmoha a anamwane awe aasilopwana, aanapaka efesta vaate vawe, mu nihiku aathanleliweiye.* Awo yaanaawopa arokora aya araru wi elye ni owurya vamoha. 5 Emanle ovira mahiku a ifesta, Yupu aanawiichana wi aweelihe yaawo. Vanonto, owo aanavinya wooxiixelo kwee nave aanavaha mukucho woopahiwa ntakhara mmoha ti mmoha a yaawo. Woona wi Yupu aanaloca: “Akhweya anamwene aka aacheka ni omuruwana* Muluku mmurimani mwaya.” Ti yeela Yupu eereiye ikwaha soothene.
6 Naaphiya nihiku nenlo anamwane a Muluku* eeparipari yiiperenkhaaya vamiithoni va Yehova, nave Satana tho aari veeri vaya.
7 Vanonto, Yehova aamukoha Satana: “Onarwa woowi?” Satana aamwaakhula Yehova: “Kaamviravira ni weeceeca veelaponi yavathi.” 8 Yehova aahi wa Satana: “Woomvarerya* mulapeli aka Yupu? Haavo muchu onalikana ni yoowo veelaponi. Owo muchu awookololowa murima ni eekhaikhai,* onamoova Muluku nave onathanya yeeyo eri yoonanara.” 9 Voocharela, Satana aamwaakhula Yehova: “Apwanne Yupu onamoova Muluku mahala ene? 10 Hamurukurerinhe mukuso wi mmwaakihe yoowo, vaate vawe ni soothene oreiyeno? Mooreeliha miteko sa matata awe nave muhuwo awe woosareya veelaponi. 11 Nyenya vano, mviihe ntata nanyu nave munanarihe soothene owo oreiyeno, nave mweeparipari owo onamooruwanaani* vamiithoni vanyu.” 12 Voocharela, Yehova aahi wa Satana: “Phaameene, soothene owo oreiyeno siri mmatatani mwaa.* Nyenya ohiviihe ntata naa ntakhara yene!” Vanonto, Satana aapwahavo vamiithoni va Yehova.
13 Vanonto nihiku nenlo anamwane aasilopwana ni aasithiyana a Yupu yaalyaaya ni owurya eviinyu vaate va munnaya mutokweene, 14 aarwa namichaka mmoha amuleela Yupu: “Imope saamulima, nave apuuru yaamulya vakhiviru vaya, 15 mootutuxa achu o Xepa yaanihiphela ni waakuxa axinama, nave tho aawiipha anamuteko ni nlema. Ti miyaano pahiru kikophonle wi kooleeleeni.”
16 Nlelo owo arikimuloca, aarwa mukina nave aloca: “Mooro wa Muluku* woorweela wirimu, woheeyela ipucepuche ni waapaha anamuteko! Ti miyaano pahiru kikophonle wi kooleeleeni.”
17 Nlelo owo arikimuloca, aarwa mukina nave aloca: “Achu o Kalteya yaawo yaari makhuuru mararu a ampava, ahaahiphela ni waakuxa akamelu nave tho aawiipha anamuteko ni nlema. Ti miyaano pahiru kikophonle wi kooleeleeni.”
18 Nlelo owo arikimuloca, aarwa mukina nave aloca: “Anamwane anyu aasilopwana ni aasithiyana yaamulya ni owurya eviinyu vaate va munnaya mutokweene. 19 Mootutuxa, yaarwa echeku etokweene otakhwani nave ekumula ikwantu xexe sa empa, eyo yaahaamorela anamwane nave ewiipha. Ti miyaano pahiru kikophonle wi kooleeleeni.
20 Mwa yeela, Yupu aavinya, aahula soowara sawe nave acema mphati; voocharela, owo aahuuwela vacheyani, nave akokhora vamiithoni va Muluku 21 aloca ariki:
“Kikhumme mmirimani mwa amama aka kiri epwitikiri ene,
Nave tho kini kikookelewo epwitikiri ene.
Yehova taakivanhe, nave tho Yehova tokunxe.
Nsina na Yehova ntitelele ocicimihiwa.”
22 Mwa soothene seiha, Yupu haachenke, naari omukhupanya Muluku wi oheera echu yoonanara.
2 Emanle weererya yeela, naaphiya nihiku nenlo anamwane a Muluku* eeparipari yiiperenkhaaya vamiithoni va Yehova, nave Satana tho aaya veeri vaya wi iiperekhe vamiithoni va Yehova.
2 Vanonto Yehova aamukoha Satana: “Onarwa woowi?” Satana aamwaakhula Yehova: “Kaamviravira ni weeceeca veelaponi yavathi.” 3 Yehova aahi wa Satana: “Woomvarerya* mulapeli aka Yupu? Haavo muchu onalikana ni yoowo veelaponi. Owo muchu awookololowa murima ni eekhaikhai,* onamoova Muluku nave onathanya yeeyo eri yoonanara. Owo nlelo onnaakeelela ororomeleya wawe, naamwi okeereryaka okilekecha wi kimutoloxe* yoowo ohirivovo nthowa.” 4 Nto Satana aamwaakhula Yehova: “Nrapala ni nrapala.* Muchu onamvaha soothene oreiyeno ntakhara okumi awe. 5 Nyenya vano, mviihe ntata nanyu nave mutannye makhuva ni mwiili awe, nave mweeparipari owo onamooruwanaani* vamiithoni vanyu.”
6 Voocharela, Yehova aahi wa Satana: “Phaameene, vano owo ori mmatatani mwaa!* Nto ohimwiiphe!” 7 Vanonto, Satana aapwahavo vamiithoni va Yehova. Nave aamuruuhela Yupu makhwaca matokweene ni awiicela,* ovinyerya vathi va inaani ophiyerya va muru. 8 Nave Yupu aakuxa nivali wi iisunekeno, nave akiraathi vacuurwani.
9 Wookuchulani, amwaariye yaaloca ni yoowo: “Nlelo munnaakeelela ororomeleya wanyu? Mmuruwane* Muluku nave mukhwe!” 10 Nto owo aawaakhula: “Weyaano onaloca ntoko muthiyana oololo. Apwanne nnaphwanela weemereryaka pahiru yeeyo eri yaphaama yoorweela wa Muluku eeparipari ni oheemererya tho yeeyo eri yoonanara?” Mwa soothene seiha Yupu haachenke ni eyano awe.
11 Asinthamwene araru a Yupu yaahiiwa sa makacamiho oothene yaamphacuwenle nave yaarwa, mmoha ti mmoha akhumaka nipuro nawe. Asinthamwene awe yaari: Elifasi o Temani, Piltati o Xuhi ni Sofari o Nama. Yaalakana wi yamuxekurye Yupu ni omuhakararya yoowo. 12 Vaavaa yaamoonnaaya erwaaka ocaiwene, hiyaamusuwenle. Yaapacerya winla vatokotoko ni waahula soowara saya, nave yaavonyerya echaya osulu ni wiihela mmuruni mwaya. 13 Voocharela, yaakirathi ni yoowo vachayani mahiku mathanu nameeli, othana ni ohiyu. Haavo aalonceru echu wa yoowo, ntakhara yaahoona wi wiicela ooneiye waari otokotoko.
3 Evinre mahiku yaale, Yupu aapacerya oloca ni wuulumela nihiku aayariweiye.* 2 Yupu aahi:
3 “Ncakanele nihiku kaayariwaaka,
ni ohiyu yoole tho yaalociwaaya: ‘Ooyariwa mulopwana!’
4 Nihiku nenle nikhale epiiphi.
Muluku ari wirimu, ahipwache nihiku nenle;
Omwaleela ohaaryele nihiku nenle.
5 Nikuxiwe ti epiiphi yooripa phii.
Nihuruweliwe nneeku nooripa na epula;
Yeele enariipiha nihiku yoopopihe nenlo.
6 Ohiyu yoole okuxiwe ni epiiphi yooripaxa;
Nihiku nenle, nihihakalale vamoha ni mahiku a eyaakha,
Naari nihaalakhanyeryiwe ntoko nihiku na miyeeri.
7 Aa, ohiyu yoole okhale woohiyara;
Nave nihiiweyeru okhuwela wa ohakalala.
8 Yaale anuulumela nihiku, yuulumele ohiyu yoole,
Yaale anawerya oviiha Ekonya.*
9 Itheneeri sa mavoroxo iriipihe ohiyu yoole;
Ohiyu yoole ohooneru oxa waya,
Nave ohiyu yoole ohooneru ekamaama ya oxa.
10 Tiwi, ohiyu yoole hiwaawanle milako ya erukulu ya amama;
Naari haniipithinhe ohaawa wi kihoone ni miitho aka.
11 Ntakhara heeni kahaakhwilaaka kirikimuyariwaru?
Ntakhara heeni kahaarimeelaaka kirikinkhumaru mmirimani?
12 Ntakhara heeni amama aakaakhela vameconi vaya
Nave ekaamwiiha mapele aya?
13 Woona wi, vano kii kineera kirikimukona moomaaleleya
Kirupaka ni wiichuuwa
14 Vamoha ni mamwene a veelaponi yavathi ni anamiruku aya,
Yaawo yiitekenle mapuro vano ari milepe,*
15 Naari ni asitokweene yaawo yaarino ooru,
Ipa saya saasaren’ye ni eparata.
16 Naari ntakhara heeni kaahaakhanlaka ntoko mwaana oohororiwa,
Ntoko anamwane yaale ahintoko woona omwaleela?
17 Wuukhwani, wuukhuwa wa alipa oonanara murima onnamala;
Weiwe anniichuuwawo oovelavela.
18 Weiwe, alipa oophariwa ari vamoha mmureceleni;
Awo haniiwa nsu na muchu aakhinyererya olapa.
19 Weiwe, mukhaani ni mutokweene anamulikana,
Nave kapuro ori ootaphuwa wa pwiya awe.
20 Ntakhara heeni Muluku onamvaheiye omwaleela yoole onahooxeya
Ni okumi wa yaale anasooseya murima?
21 Ntakhara heeni awo ananlelaaya okhwa, nto owo ohinaaphwanya?
Awo annathipa yaavyaka owo opwaha muhakhu woovithiwa,
22 Yaawo annachapa vatokovene,
Annahakalala vaavaa anaphwanyaaya nihiye.
23 Ntakhara heeni Muluku onnamvaha omwaleela muchu yoowo orimeeliwe mphiro awe,
Yoowo Muluku omurukurenryeiye makupa oothene?
24 Tiwi, ohiya olya, kiniicha miwiya,
Wuupulela waka onnayeeheya ntoko maahi.
25 Yeeyo yaakoopopiha yookiphwanya,
Nave yeeyo koovaaka yookiphacuwela.
26 Nkaano murecele, naari wiichaala, naari wiichuuwa;
Makacamiho anamvira erwaaka.”
4 Voocharela, Elifasi o Temani aamwaakhula ii:
2 “Wakhala wi muchu oheererya oloca ni nyuwaano, apwanne munamukhala oohipisa murima?
Nyenya taani onawerya omaala?
3 Mweeparipari, nyuwo mwaanawookolola ancipale,
Nave mwaanaalipiha ooceecheya.
4 Masu anyu yaanaaviiha yaale yaakwaculiwa,
Nave mwaanaalipiha yaale ookhoropowa makutha.
5 Nto vano yeeren’yaaya ni nyuwaano, munakhala oothanana;*
Eyo ehoophwanyaani, nave nyuwo munakhala ooceecheya.
6 Apwanne omoova wanyu Muluku honoovahaani nlipiho?
Apwanne ororomeleya wanyu honoovahaani ewehereryo?
7 Khwoo muupuwele: Apwanne mohintoko omoona muchu ohirino nthowa acakanenle?
Ti liini muntonkwaanyu owoona awookololowa murima etoloxiwe?
8 Kohoona wi yaale analima yootakhala*
Ni waala yoonanara anahepha emohamoha.
9 Awo annakhwa nthowa na nwiya wa Muluku,
Nave mu oveerela wa esara awe awo annatholowa.
10 Mwaco onnoopa murika, nave mwaasaana a mwaco onninla,
Ophiyerya tho miino a amwaco akuru annakhuleya.
11 Amwaco annakhwa nthowa na ohiphara echu,
Nave asaana a mwaco annahuwahuwa.
12 Vano kaaleeliwa masu wiiphiini,
Nave masu awaapiwa yaaphiya owaruni waka.
13 Ni mawuupuwelo oohaleeliha variyari va sawoona sa ohiyu,
Vaavaa ikhove sawiixeela sinaaphwanyaaya achu,
14 Woova otokweene waakiphwanya,
Nave makhuva aka oothene yaanathukumela.
15 Munepa waavira vamiithoni vaka;
Mapururu* a mwiili aka enakiitheenya.
16 Voocharela owo waaheemela,
Nto nkaasuwela mukhalelo aya.
Kaahoona echu vamiithoni vaka;
Waakhalavo omaaleleya, nave voocharela, kaahiiwa nsu:
17 ‘Apwanne muchu pahi onanwerya okhala awookololowaxa murima ompwaha Muluku?
Apwanne muchu onanwerya okhala aweelaxa murima ompwaha Yoowo ompanke?’
18 Mweeparipari, owo hanaaroromela alapeli awe,
Nave onnaaphwanyerya nthowa ankeelo awe.*
19 Hanka nto wa achu oocheka yaawo ari ntoko ipa sa oloko,
Mathipelo aya ari vanchupini,
Yaawo ari ookhweya waaphonca* ntoko asiichu!
20 Awo annakhala wooxiixelo nave oxekuwa annaphonceliwa* vathi.
Awo annacakanela okhala wookhala, nave haavo onapwacha.
21 Apwanne awo hari ntoko muxakala yoowo omwaryiwe?
Awo annakhwa ehirino miruku.
5 “Khwoo, nkiichanani! Apwanne ookhalavo oni awaakhuleeni?
Aweela murima taani munayaanyu omveka nikhaviheryo?
2 Tiwi, okuha mathowa onnamwiipha mulolo,
Nave nrima ninnamwiipha oohilapa muru.
3 Miyaano koomoona mulolo amelaka mitathaari,
Nto moohilekela, nipuro nenle onakhaleiyevo ninnuulumeliwa.
4 Anamwane awe hanakhapeleleya,
Nave annahooxiwa vamulako mutokweene wa epooma, ahikhanlevo oowaakiha.
5 Achu atala annalya seiho onahepheiye,
Ekuxaka ophiyerya ni seihe iri veeri va miiwani;
Nave sookhalano sawe sinnaheiwa va muraakhoni.
6 Tiwi, ohooxeya honakhuma vanchupini,
Nave makacamiho hanamela vacheyani.
7 Muchu onayareliwa ohooxeya,
Hiiha ntoko ophuwa wa mooro onacuphelaaya osulu.
8 Nto miyo kaahaala omveka Muluku,
Nave kaahaala omuleela Muluku mulacu aka,
9 Yoole onapaka ichu itokotoko ni soohiweryeya ophwimmwa,
Ichu sootikhiniha soohaalakhanyeya.
10 Owo onnarupiha epula veelaponi yavathi
Nave onnanaaniha emaca ni maahi.
11 Owo onnamwinnuwiha awiiyeviha,
Nave onnamviiha ooceecheya wi avuluxiwe.
12 Owo onaakanyerya sawuupuwelela sa achu oovyaka,
Wi miteko sa matata aya sihikhumelele phaama.*
13 Owo onnaaheya amiruku mu ovyaka waya,
Mwawiihiiha, marehereryo* a achu oovyaka annaakanyeryiwa.
14 Othana awo annakumanano epiiphi,
Nave othana mitiya, awo anneeca yaapareyaka ntoko ohiyu.
15 Muluku onnamwaakiha oohaawa wa nlema nnakhuma mwaano mwaya,
Nave onnamvuluxa mmatani mwa achu akuru,
16 Wanthowa nenla, yookhalavo ewehereryo wa oohaawa,
Nto eyano ya achu oohookololowa ennamaalihiwa.
17 Oohakalala muchu yoowo Muluku onamusameleiye,
Wanthowa nenla ohikhooce olaka wa Aikuru Soothene!
18 Tiwi, Muluku onnaphoreiha, nto onnavooliha nikhwaca nene;
Owo onnampwexa muchu, nto onnampenuxa ni matata awe.
19 Owo onamoovuluxa mu ipahu thanu nammoha,
Naari mano yaneethanu napiili heewerela yoonanara.
20 Variyari va etala, owo onamoovuluxa wi ohikhwe,
Nave variyari va ekhoco, owo onamoovuluxa wa owerya wa nlema.
21 Muluku onamookhapelelaani wa nlumi nniicela ntoko nwasuso,
Nave vaavaa epahu eneeraaya ephiye, hamoovaru.
22 Mukaamutheya ipahu ni etala,
Nave nyuwo hamurwa muwoova axinama a mutakhwani a veelaponi.
23 Tiwi, maluku a mmacani hekoophoreihakaani,*
Nave axinama a mutakhwani enamukhalaka mmureceleni ni nyuwo.
24 Munarwa musuwela wi muxakala anyu ori wookhapeleleya,*
Nave vaavaa muneeraanyu mwaalikhele muhuwo anyu, hokhalavo oni oyeleeleye.
25 Nyuwaano munahaala ohakalala nthowa na okhalano anamwane ancipale,
Nave muyareriwo anyu wa muhoolo onahaala waaca ntoko munyepu wa veelaponi.
26 Munarwa mukhwa nlelo ikuru ihoomalenleeni,
Ntoko mihupu sa yoolya inahemphwa mu elukuluku aya.
27 Chiri ti yeela noonnaahu, nave ti yeeyo.
Muwiriyane phaama nave mweemererye yeela.”
6 Vanonto Yupu aahaakhula:
2 “Yaamukhala phaama soohoosa saka saaphwimmwe,
Nave saakuhiwe vapalansani vamoha ni ipahu saka!
3 Woona wi vano, iho ti soohokolaxa opwaha ehaava ya mphareya.
Ti nthowa nene kiloncaaka kihuupuwelenle.*
4 Tiwi mavaka a Aikuru Soothene aakihoma,
Nave munepa aka onnawurya murece wawiipha wa mavaka yaawo;
Sawoopiha soorweela wa Muluku sinnakirweela.
5 Apwanne puuru amutakhwani onnanla munyepu ori vakhiviru,
Naari apwanne emope ennanla munyepu ori vakhiviru?
6 Apwanne yoolya yeeyo ehinasiva ennalyiwa ehiheliwe maakha?
Naari apwanne epwanyasi* ya mwiri ennasiva?
7 Miyo kookhooca ophara ichu seiha;
Iho iri ntoko yoolya yawuuca.
8 Yaamukhala phaama yooveka aka yaakhuliwe,
Nave wi Muluku aakhwaniherye yoochuna aka!
9 Muluku aakinyaannye mano,
Nave aavinhe ntata nawe ni okitoloxa!
10 Tiwi, ophiyerya tho yeela yaahaala okihakararya;
Kaamuchapa ni ohakalala moohipwacha wiicela waka woohimala,
Woona wi nkikhoonce masu a yoole ori aweela.
11 Apwanne kookhalano ikuru wi kititelele owehererya?
Nave tiheeni kinaweheryaaka omwaahiyu, wi kititelele okhala?*
12 Apwanne kiri oolipa ntoko mwala?
Apwanne mwiili aka opakiwe ni enyacu?
13 Apwanne kinanwerya wiikhaviherya mukhataaka mmukhalelo wammoori,
Eniiha kaakhiwe ichu soothene saakikhaviherya?
14 Yoole onakhooca omooniherya mukhwaawe osivela woororomeleya
Onamuhiya omoova Aikuru Soothene.
15 Asinnaka ene toowoka ntoko muhice wa elukuluku tonto,
Ntoko maahi a mihice seiho sinuuma mu elimwe.
17 Nyenya mu elukuluku aya, iho sinnaweleela ni ocakanela;
Oviha waphiya, iho sinnuuma.
18 Iho sinnaperuxiwa;
Sinnaphiya otakhwani nave sinnacakanela.
19 Alipa a maroca o Tema annaavya seiho;
Alipa a vamukwahani o Xepa annawehererya seiho.
20 Awo annuuliheya muru woona wi ororomela waya waari wa siiyo;
Annaphiya weiwo pahiru wi ekhale oothanana.
21 Nyuwaano muri ntoko seiho,
Mohoona ohooseya waka otokweene nave moova.
22 Apwanne kooloca kiriki: ‘Kivaheeni echu,’
Naari kooveka wi mukivahe yamahala orweela wa muhakhu anyu?
23 Apwanne kooveka wi koopoliwe mmatani mwa mwiicani
Naari wi kivuluxiwe mmatani mwa alipa oohooxa?
24 Mukihusihe, nave miyo kinammaala;
Mukikhaviherye osuwela yoohesa aka.
25 Masu eeparipari haniicela!
Nto okookolola wanyu orino mphurelo taani?
26 Apwanne munavaneela wi mvaanye masu aka,
Sooloca sa muchu yoowo ovelavenle, seiho inakusiwa ni echeku?
27 Nyuwaano tho mwaahaala ovonya ekari wa ekwaasuni
Nave mwaahaala omutumiha nthamwene anyu!
28 Vano mukiwehe nave mukivarerye,
Tiwi miyo nkaahaala woowokaani vamiithoni vanyu.
29 Khwoo mutoroke muupuwelo anyu, muhikithorihe moonanara.
Aa, mutoroke muupuwelo anyu, woona wi miyo nlelo kiri awookololowa murima.
30 Apwanne wookhalamo ohookololowa mwaano mwaka?
Apwanne nlumi naka hannawerya ohiyaniha yeeyo eri yoonanara?
7 Ekumi ya muchu a veelaponi yavathi, heri ntoko muteko woophareliwa,
Nave mahiku awe hari ntoko namuteko onaamulapa?
2 Ntoko kapuro, owo onnanlela oya vamuuruxini,
Nave ntoko namuteko onaamulapa, owo onnaweherya nlivelo nawe.
3 Mwawiihiiha, mmiyeeri sincipale ekumi aka yaari ya siiyo,
Nave kaavahiwa sawuukhula ohiyu ti ohiyu.
4 Kakona, kinniikoha: ‘Kini kivinye liini?’
Vaavaa ohiyu onalekelaaya, kinnavelavela orukunuwa vakaamani ophiyerya osa.*
6 Mahiku aka annavira mwawaakuveya ompwaha sikano oochavano ikuwo,
Nave annakuchuwa ehirivo ewehereryo.
8 Miitho yaawo anakoona hiihaano herwa ekoona tho,
Miitho anyu anamukaavya, nto nkikhalavo.
9 Ntoko neeku nnamwareyaaya nave ncakanela,
Yoowo onakhuruwela o Mahiyeni* hanakooka tho.
10 Owo harwa akookela tho owannyawe,
Nave achu a nipuro aamankeiyevo enarwa emucuwala.
11 Mwawiihiiha, nkimaala oloca.
Kinamuloca sa wuukhuwa wa munepa aka;
Kinamwiikhupanyeryaka wa nthowa na osooseya murima!
12 Apwanne ka ephareya naari mwaaxinama mutokweene a mphareya,
Wi mmwaavye mulipeleli wi akilipeleleke?
13 Kaloca kiriki: ‘Ekaama aka enamukihakararya;
Nipuro kinakoonaakavo nnamukikhaviherya ovukulela ohooxeya waka,’
14 Nyuwo munnakoopopiha ni sooloha,
Nave munnakitutuxa ni sawoona,
15 Mwawiihiiha, ti waphaama okhwa kiphutiwe ephula ni eyano,
Aa, ti waphaama wa miyaano okhwa, opwaha mwiili aka okhala hiiha.*
16 Kinnathanya okumi aka, nkinachuna okhala.
Mukihiye, woona wi mahiku aka ari ntoko nwiya.
17 Muchu pahi, tixeeni wi munamuthokororya
Nave munampwacha* yoowo?
18 Ntakhara heeni munamvareryelaanyu wooxiixelo ori woothene
Ni omweeha elukuluku yoothene?
19 Apwanne hamuhiya okivarerya
Naari okivaha elukuluku mano wi kimirye mara aka?
20 Waakhanle wi koocheka, apwanne eyo yohoovolowelaani, nyuwo Mulipa Awaavarerya achu?
Ntakhara heeni mukipankaanyu ntoko yooluluwanya anyu?
Apwanne ka murici woolimela wa nyuwo?
21 Ntakhara heeni muhinakhurumuwelaanyu yoocheka aka
Ni oviihavo yoohesa aka?
Tiwi, voohilekela kinahaala okookela onchupini,
Nyuwo munamukaavya, nto nkikhalavo.”
8 Vanonto Pilitati o Xuhi, aahaakhula ariki:
2 “Ophiyerya liini mulocaka hiiha?
Masu a mwaano mwanyu ari ntoko onyakula wa echeku etokweene!
3 Apwanne Muluku onnakhoromanya wookololowa?
Apwanne Aikuru Soothene onnakhoromanya ekhaikhai?
4 Waakhanle wi anamwane anyu aamuchekela,
Owo oheemererya wi elakiwe wanthowa na omwaryeya* waya.
5 Nyenya waakhanle wi moomwaavya Muluku
Ni oveka ikharari sa Aikuru Soothene,
6 Nave chiryene mwaakhanle aweela ni awookololowa,
Aahaala woowiriyanaani
Nave aahaala wookookiheryaani* mu nipuro nnoophwanelaani.
7 Naamwi mapacereryo anyu yaari makhaani,
Omwaahiyu anyu waahaala winnuwa.
8 Khwoo, mwaakohe achu akhalai,
Nave nwiriyane ichu seiho asitiithi aya yonnaaya.
9 Tiwi, hiyaano n’yariwe osilo nave hinsuwenle echu,
Ntakhara mahiku ahu veelaponi ari ntoko muuruxi.
10 Apwanne awo hiyoohusihani,
Ni wooleela yeeyo awo asuwenlaaya?
11 Apwanne echeere enniinnuwa ehiri mucaponi?
Apwanne ehece enniinnuwa ehirivovo maahi?
12 Nlelo iho siphuwenle, sihaakumve opholiwa,
Sinarwa saakuvela onyaala opwaha mwiri mukina.
13 Ala makuchuwelo* a oothene yaale anamucuwala Muluku,
Tiwi ewehereryo ya achu ootakhala murima* enammala,
14 Ororomela wawe ti wasiiyo,
Nave okhapeleleya wawe ti wooceecheya ntoko oxalo* wa nantarasi.*
15 Owo onahaala ohaamela empa awe, nyenya eyo enammora;
Owo onahaala weererya opharelela, nyenya eyo enammora.
16 Owo ori ntoko mwiri wooripelela onaheliwa maahi woopeliwaka nsuwa,
Mirai saya sinnarapela mmacani.
17 Mitathaari saya sinnavatha va maluku awuukeliwa;
Owo onnaavya empa variyari va maluku.
18 Nto wapholiwavo vaavale waamenlayaavo,
Nipuro nenle ninnakhooca mwiri ole, nave ninnaloca: ‘Nkintonko owoona.’
19 Ti hiiha owo onacakaneleiye;*
Voocharela akina annakhuma vanchupini.
20 Chiryene, Muluku harwa aakhooca yaale anatitelela okhala awookololowa murima;*
Naari waakhaviherya* yaale ari ootakhala murima,
21 Vooloca sa nyuwo, owo nlelo onamoosareihaani otheya,
Ni okhuwela moohakalala.
22 Yaale anawiicaani anamuuliheya muru,
Nave muxakala wa achu oonanara murima horwa tho okhalavo.”
9 Yupu aahaakhula ariki:
2 “Eparipari, koosuwela wi ti hiihaa.
Ti mwawiihai muchu oneereiye aloce wi owo tawookololowa murima vamiithoni va Muluku?
3 Wakhala wi muchu onnachuna ovaanyihana ni Yoowo*
Muchu yoowo hawerya waakhula naari mano nikoho nimoha wa makoho ncikhwi nimoha Owo oneereiye ampakele.
4 Owo ookhalano murima wa miruku ni ikuru itokweene.
Taani onawerya okhoma ni yoowo, akhala mmureceleni?
5 Owo onnathaamiha* miyaako ahikhanle onasuwela;
Owo ananariwa, onnapwexa seiho.
6 Owo onnacikinya elapo nave aviihavo vanipuroni vaya,
Hiihaa, apoco aya annathukumela.
7 Owo onnalamulela nsuwa wi nihaarye,
Nave onnawalela omwaleela wa itheneeri;
8 Owo onnaatalela erimu meekheiye,
Nave onneeca vasulu va macumuxa matokweene a mphareya.
9 Owo oopaka makhuuru* a itheneeri aniichaniwa Aaxi,* Kesili* ni Kima,*
Vamoha ni makhuuru a itheneeri a weiwo onakhumawo echeku ya murupi.
10 Owo onnapaka ichu itokotoko ni sawiixeela,
Ichu sootikhiniha ni soohaalakhanyeya.
11 Owo onnavira vamiithoni vaka nave nkiinawerya omoona;
Onnavira vakhiviru vaka, nto kihisuwela.
12 Vaavaa owo onakuxeiye echu, taani onawerya omuhiiha?
Taani onawerya oloca wa yoowo: ‘Tiheeni oneeraawe?’
13 Muluku ananariwa hanakookela muculi;
Ophiyerya tho akhaviheryi a Rapi* annakokhora vamiithoni vawe.
14 Vano hankanto miyaano kaachunaka omwaakhula yoowo;
Kinnaphwanela othanlela phaama masu aka wi kiloce ni yoowo!
15 Naamwi kaarino rasau, nkaahaala omwaakhula,
Pahiru kaahaala oveka wi kimoreliwe ikharari ni muthoriha aka.*
16 Wakhala wi koomwiichana, apwanne onahaala okaakhula?
Nkinaroromela wi onahaala okiiwa,
17 Tiwi, owo onnakinyaanya ni echeku yoowali
Nave onnaaceererya makhwaca aka ohirivo nthowa.
18 Owo hanakihiyaru wi kimumule;
Nave onnakisareiha ni ichu soowaawa.
19 Wakhala mwaha vooloca sa owerya, owo takuru.
Wakhala mwaha vooloca sa ekhaikhai, owo oni: ‘Taani onawerya okiichana wi akikohakohe?’
20 Waakhanle wi kookhalano rasawu, eyano aka yaahaala okithoriha;
Naamwi kititelenle okhala awookololowa murima,* owo onahaala okiphwanyerya nthowa.*
21 Naamwi kititelenle okhala awookololowa murima, nkinasuwela yeeyo eni yeereye;
Kinnathanya okumi aka.
22 Hiwaavo ohiyana. Ti nthowa nene kinalocaaka kiriki:
‘Owo onnaatoloxa oohikhalano nthowa hiihaa ntoko amutakhali.’
23 Woomwi osareya wa maahi woowiipha achu mootutuxa,
Owo aahaala waatheya achu ahirino nthowa, vawoona wi hiyaanono ewehereryo.
24 Elapo yooveleeliwa mmatani mwa amutakhali;
Owo onnawala miitho a* athoriha.
Waakhanle wi tahi yoowo, vano taani?
25 Vano, mahiku aka annavira mwawaakuveya ompwaha mulipa oochimaka;
Annachawa ehoonne yeeyo eri yaphaama.
26 Annavira ntoko amwaaceya ooveya anapakiwa ni echeere,
Ntoko inaka iniihiya wi ephare echu.
27 Wakhala wi kooloca: ‘Kinamucuwala wiikhupanyerya waka,
Kinamuhiya othanana waka nave kikhale oohakalala,’
28 Nlelo kaamukhala awoova wa nthowa na sawiicela saka soothene,
Nave koosuwela wi himwaahaala okeera muchu oohikhalano nthowa.
29 Kaahaala ophwanyeryiwa nthowa.*
Vano ntakhara heeni wiilipixerya siiyo ene?
30 Wakhala wi kohiirapiha ni maahi a mucharapo,
Nave keeliha mata aka ni sapau,
31 Nyuwo mwaahaala okipwiniha vancokwini,
Nave hiiha, ikuwo saka saahaala okhala soothanyeya wa miyaano.
32 Tiwi, Muluku tahi muchu ntoko miyo wi kimwaakhule,
Wi niye o nipuro na othoriha vamoha.
34 Waakhanle wi oohiya okimana,*
Ni oheeriha wi okoopopiha wawe okeerihe omoova,
35 Kaamuloca ni yoowo kihoovaka,
Tiwi, nkikhovelenle oloca koovaka.
10 “Kinnathanya okumi aka!
Kinamulocaka sa osoosiwa wa murima aka.
Nkikhuwaka sa wiikhupanyerya waka.
2 Kinamuloca wa Muluku: ‘Muhikivahe nthowa.
Mukileele ntakhara heeni munakithorihaanyu.
3 Apwanne munnaphuravo echu moorweela wa okihooxa,
Othanya muteko wa matata anyu,
Muniiha mweemereryaka miruku sa achu ootakhala?
4 Wakhweya murino miitho oomuchu,
Naari munoona hiihaa ntoko muchu onooneiye?
5 Apwanne mahiku anyu analikana ni mahiku aachu,
Naari iyaakha sanyu inalikana ni sa muchu,
6 Wi muneererya ophwanya yoohesa aka
Ni otitelela waavya yoocheka aka?
7 Moosuwela wi nkaano nthowa;
Nave haavo onawerya okoopola mmatani mwanyu.
8 Mata anyu takuupale ni okipaka
Nto vano, munachuna okitoloxa moomalela.
9 Khwoo, muupuwele wi mukumpe ni oloko,
Nto vano munnakikookiherya onchupini.
10 Apwanne himukimiinne ntoko eleite*
Ni okeeka ntoko ekeixu?
11 Nyuwo mookiwariha nrapala* ni ethayi,
Nave mookivathaanya ni makhuva ni misiphe.
12 Nyuwaano mookivaha okumi nave mookooniherya osivela woororomeleya,
Nave ni othokororya wanyu, mookhapelela munepa* aka.
13 Nto moovitheya, mwaalakelela weerano ichu seiha.*
Koosuwela wi ichu seiha inarwa wa nyuwo.
14 Kaachenke, nyuwaano mwaahaala okoona,
Nave himwaahaala olevelela yoohesa aka.
15 Waakhanle wi kookhalano nthowa, kootakhaliwa!
Nave naamwi kihirino nthowa, nkinawerya oviiha muru aka
Tiwi kootepa wuuliwa muru nave koosareya makacamiho.
16 Wakhala wi kooviiha muru aka, munnakisaya ntoko mwaco
Nave munnuuluula wooniherya owerya wanyu wa miyo.
17 Munnaaruuha anamoona avyaani wa miyo
Nave munnakhala oonyeenyeyaxa ni miyo,
Vaavaa makacamiho anaamviraaya ekirweelaka.
18 Vanonto ntakhara heeni mwaakikuminhaanyu mmirimani mwa amama?
Waamureeravo kaakhwile, ahikhanle okoonne.
19 Yaahaala okhala ntoko wi nkintonko okhala;
Kaaya ovirela khwili weiwo kiyaaka o mahiye.’
20 Mahiku aka hari a vakhaani?
Muluku akihiye; akihiye okivarerya, wi kiichuuwe vakhaani;*
21 Kihaakumve opwaha ni ohikooka tho,
Kiyaaka o elapo yooripa phii,*
22 O elapo yeepiiphixa,
Elapo yooripa phii ni ya namvutuka,
Weiwo waarya onakhalaaya ntoko epiiphi.”
11 Sofari o Nama, aahaakhula ariki:
2 “Apwanne masu oothene yaala hekhalano naakhulo,
Naari apwanne oloca vancipale onnamweeriha muchu okhalano rasawu?
3 Apwanne sooloca sanyu soohikhalano mphurelo inanweeriha achu omaala?
Apwanne haavo oni oosameleeni wanthowa na masu anyu oophuca?
4 Tiwi munnaloca muriki: ‘Yeeyo kinahusihaaka ti yeeparipari,
Nave kiri aweela murima vamiithoni va Muluku.’
5 Waamukhala phaama Muluku aalonce
Nave aahunle iyano sawe wi awaakhuleeni!
6 Hiihaa, owo aahaala owuupululelaani sawiiphiini sa miruku,
Tiwi miruku soophara muteko iri mmikhalelo soohiyanahiyana.
Nave mwaahaala wiiwexexa wi Muluku onnacuwala soohesa sanyu ikina.
7 Wakhweya nyuwo munanwerya osuwela ichu sawiiseela sa Muluku
Naari osuwela soothene vooloca sa* Aikuru Soothene?
8 Iho* sinnarakama opwaha erimu. Tiheeni munaweryaanyu opaka?
Iho ti sawiixa opwaha Mahiye.* Tiheeni munaweryaanyu osuwela?
9 Ti soorakamaxa opwaha elapo
Nave ti sawunnuwaxa opwaha ephareya.
10 Wakhala wi Muluku oovira nave amphara muchu amukeriha nipuro noothoriha,
Taani onawerya omuhiiha?
11 Tiwi, owo onnasuwela vaavaa achu anakhalaaya oowoka.
Vaavaa onooneiye sootakhala, apwanne owo hanapwacha?
12 Nto muchu oohilapa muru pahiru onahaala wiiwexexa
Wakhala wi puuru a mutakhwani oomuyara muchu,
13 Pahiru waakhanle wi moorehererya murima anyu
Ni wookolola matata anyu wa yoowo!
14 Murapelihe matata anyu wa yeeyo eri yoonanara munapakaanyu,
Nave muheemererye wi ohookololowa omake mmixakalani mwanyu.
15 Hiihaa, munarwa mviiha muru anyu muhuuliwe muru;
Munamukhala oohicikinyeya, muhoovaka.
16 Tiwi munarwa mucuwala makacamiho anyu,
Muni munuupuwela seiho ntoko maahi oorweela avinre.
17 Okumi anyu onarwa waarya opwaha othana mitiya;
Ophiyerya tho epiiphi eni ekhale ntoko wooxiixelo.
18 Nyuwo mukaamuroromela ntakhara yookhalavo ewehereryo,
Munamvareryaka voorukurerya nave munamukonaka mookhapeleleya.
19 Munamukonaka ahikhanlevo oni ootutuxeeni,
Nave achu ancipale anamwaavyaka ophwanya mahala vamiithoni vanyu.
20 Nto miitho a achu oonanara murima anamukuvya;
Awo hephwanyaru nipuro noochawelavo,
Nave ewehereryo aya pahiru oni okhale okhwa.”
12 Voocharela, Yupu aahaakhula:
2 “Mweeparipari nyuwo mwa achu oosuwela,*
Nave miruku inarwa ikhwa ni nyuwo!
3 Nto miyaano tho kinniiwexexa.*
Nkiri mukhaani wa nyuwo.
Taani ohinasuwela ichu seiha?
4 Kookhala echu yootheiha wa asinthamwene aka,
Muchu yoowo onamwiichana Muluku aavyaka naakhulo.
Muchu awookololowa murima ni oohikhalano nthowa, echu yootheiha.
5 Muchu ohinuukhuwa hanapwacha epahu,
Uupuwelaka wi eyo enaarweela pahiru yaale anakwaculiwa.*
6 Alipa a wiiya ari mmureceleni vaate vaya,
Nave yaale anamuroxa Muluku ta wiichaala,
Yaale arino muluku aya mmatani mwaya.
7 Nyenya khwoo, mwaakohe axinama, nave awo anamoohusihaani;
Mukohe tho ipalame sa wirimu, nave iho inamooleelaani.
8 Naari mvarerye* elapo, nave eyo enamoohusihaani;
Nave ihopa sa mphareya inamooleelaani.
9 Taani mwa seiha soothene ohisuwenle
Wi ntata na Yehova nipanke?
11 Apwanne maaru hanalawiha masu,
Hiihaa ntoko nlumi nnalawihaaya yoolya?
12 Apwanne miruku hinnaphwanyeya variyari va awuuluvala,
Nave apwanne wunnuwa honavaha osuwela?
13 Muluku torino miruku ni owerya;
Owo torino ophwanelela wa ovaha ikano nave tori oosuwelaxa.
14 Wakhala wi owo oomwarya echu, haavo tho onawerya oteka wanaawiili;
Yeeyo owo onawaleiye haavo muchu onawerya ohula.
15 Owo amaaliha epula, ichu soothene sinnuuma;
Owo arupiha epula, maahi annasareya veelaponi.
16 Owo ookhalano ikuru ni miruku soophara muteko;
Yoole onahuwela ni yoole onaahuweliha akina ari mmatani mwawe;
17 Owo onnawuuliha muru a miruku,
Nave onnaweeriha alipa oothoriha okhala alolo.
18 Owo onnawaakha owerya mamwene,
Nave onnaamaka muyuununi mwaya ni mikoi.
19 Owo onnawuuliha muru alipa a mukucho,
Nave owo onnaamoriha alamuleli yaawo yiitikithenrye;
20 Owo onnaamaaliha anamiruku yaaroromeliwa
Nave onnawaakha achu awuuluvala* osuwela waya wa ohiyaniha;
21 Owo onnaaruuhela munyemu achu oovuwa,
Nave onnaweeriha achu akuru okhala ooceecheya;*
22 Owo onnuupulula ichu sawiixeela sa weepiiphi,
Nave onneeriha omwaleela waaryela mmapuro ooriipa phii;
23 Owo onnaweeriha maloko okhala oowerya, wi aatoloxe;
Onnawinnuwiha maloko, wi aakerihe wookapuroni;
24 Owo onnaviihamo wiiwexexa* mwa ahooleli a achu
Nave onnaweeriha ohuwahuwa mutakhwani ohirimo mphiro.
25 Awo enneeca yaapareyaka mweepiphini, mwemmo ohirimo omwaleela;
Owo onnaweeriha ohuwahuwa ntoko anamuhapaliwa.
13 “Aa, miitho aka ahoona soothene seiha,
Maaru aka ahiiwa nave ahiiwexexa.
2 Yeeyo musuwenlaanyu, miyaano tho koosuwela;
Nkiri mukhaani wa nyuwo.
3 Wa miyo, kaamusiveliwa kaalonce ni mwaneene Aikuru Soothene;
Kinnachuna waakiha mulacu aka ni Muluku.
4 Nto nyuwo, munnakinyemula ni sawootha;
Oothene anyu muri mameetiku* oohiphuriha echu.
5 Yaamukhala phaama mwaarimoona omaala,
Eyo yaahaala wooniherya wi mwa achu a miruku.
6 Khwoo, nwiriyane masu aka,
Nave nwiriyane phaama wiisaakiha wa eyano aka.
7 Apwanne munahaala oloca moohookololowa mmwaakihaka Muluku,
Ni oloca sawootha mu nsina nawe?
8 Munachuna okhala mmakupa awe?*
Munachuna weererya waakiha mulacu wa Muluku eeparipari?
9 Apwanne onamooreerelamvo wakhala wi owo ohoovareryelaani?
Apwanne mwanwerya onwoka Muluku, hiiha ntoko mwaahaalaanyu weera ni muchu?
10 Mweeparipari owo onahaala woosamelaani,
Wakhala wi moheererya wooniherya nthalu moovitheya.
11 Apwanne ocicimiheya wawe howeerihaani okhala awoova
Nave woopiha wawe hiwoorweelaani?
12 Masu anyu a miruku ari ntoko masiposipo a ecuurwa;*
Wiisaakiha wanyu ti woovyavyaala ntoko oloko.
13 Mmaale, wi kiloce,
Voocharela, ekeere yeeyo eni yeereye!
14 Ntakhara heeni kiniikuhaaka va yawoopiha*
Ni okuha okumi aka mmatani mwaka?
15 Naamwi owo aweryaka okiipha, nlelo kinamuwehereryaka;
Kinamwaakiha mulacu aka* vamiithoni vawe.
16 Hiihaa, owo onamukhala nivuluxo naka,
Woona wi haavo muchu oonanara murima* onawerya wiiperekha vamiithoni vawe.
17 Mwiiwe phaama masu aka;
Nwiriyane phaama sooloca saka.
18 Moone, kohirehererya wi kaakihe mulacu aka;
Koosuwela wi kookhalano rasawu.
19 Taani oni avaanyihane ni miyaano?
Kaamaanle kaamukhwa!*
20 Khwoo Muluku, kinoovekaani pahiru ichu piili,*
Wi kihiipithe wa nthowa na nyuwo:
21 Mukerihe ocai wa miyo ntata nanyu noolimela,
Nave muheemererye wi owoovaani okoopopihe.
22 Mukiichane, nave miyo kinanwaakhulaani,
Naari mukihiye kiloce nave nyuwo mukaakhule.
23 Tisivi iri soohesa saka ni soocheka saka?
Mukoonihe ohiiwelela waka ni yoocheka aka.
24 Ntakhara heeni munavithaanyu ethoi anyu
Nave munakeera mwiicani anyu?
25 Apwanne nyuwaano munahaala weererya woopopiha nikukhu nenlo nnavavihiwa ni echeku
Naari wiikara manaxi awuuma?
26 Tiwi munnatitelela orepela sawootha soowaawa ntakhara miyo,
Nave munnakeeriha ohooxeya nthowa na soocheka kaapankaaka kiri mmiravo.
27 Munnamaka inaani saka va ikhukulu,
Munnahocahoca iphiro saka soothene,
Nave nyuwo munnavareryela inaani saka.
14 “Muchu ooyariwa ni muthiyana,
Okumi awe ti wookhuveya ni woosareya makacamiho.
2 Owo onnaphuwa ntoko ethutu, nave voocharela onnanyaala;
Owo onnachawa ntoko muuruxi nave onnacakanela.
3 Nyuwo munnakiweha mooluluwanya,
Nave munnakisomela.
4 Taani onawerya omukumiha muchu aweela* mwa muchu ooriipiheya?
Haavo onawerya!
5 Tiwi, mahiku awe aalakeleliwa,
Waaca wa miyeeri sawe iri mmatatani mwanyu.
Moompakela munlaano wi ahicuphe.
6 Muhiye omvarerya yoowo wi iichuuwe,
Ophiyerya akwaanxe nihiku nawe, hiiha ntoko namuteko onaamulapa.
7 Tiwi, ophiyerya tho mwiri wookhalano ewehereryo.
Wakwasiwa, owo onnaphuwela wanaawiili,
Nave mirai saya sinnatitelela wunnuwa.
8 Wakhala wi mitathaari saya sohuuluvala vachayani
Nave nikoco naya nikhwa vaavale,
9 Ni maahi vakhaani, owo onahaala ophuwela;
Nave onahaala okhalano mirai ntoko mwiri wahiihaano.
10 Nto muchu onnakhwa nave ikuru sawe sinnammalela;
Vaavaa muchu onahiyeiye omumula, owo onaya woowi?
11 Maahi annacakanela mphareya,
Nave muhice onnuuma cocoro.
12 Hiihaa tho muchu onnarupa nave ahivinya.
Ophiyerya erimu ehivinnyevo, owo harwa avinya,
Naari haviihiiwa mu ikhoveni mwawe.
13 Khwoo, kaamusiveliwa mwaakicukuchenre o Mahiye,*
Mwaakiipitinhe ophiyerya esara anyu evinre,
Mwaakivanhe elukuluku, nave voocharela mukuupuwelela!
14 Apwanne muchu akhwa, onanwerya okookela okhala mukumi?
Kinamuwehereryaka mahiku oothene a muteko aka woophareliwa,
Ophiyerya orwiile otaphuliwa waka.
15 Nyuwo munamwiichana, nave miyo kinarwa kiwaaakhulaani.
Munamukhalano munkhela wa* muteko wa matata anyu.
16 Nto vano, munnahocahoca manaani aka;
Munaavya pahi yoocheka aka.
17 Ochekela waka woomakiwa musaakhuni,
Nave nyuwo munnamara yoohesa aka ni ekoola.
18 Hiiha ntoko mwaako onapasuwaaya nave ophweeya,
Nave mwala ovinyavo vanipuroni vaya,
19 Hiiha ntoko maahi analalihaaya maluku
Nave maahi oorweela anawooraaya echaya,
Moolikana tho, nyuwaano munnananariha ewehereryo ya muchu.
20 Munnamvootha yoowo ophiyerya okhwa;
Munnatoroka omuchu awe ni omwiikara.
21 Anamwane awe annacicimihiwa, nto owo hanasuwela;
Awo anneeriwa ohikhala echu enevo, nto owo hanasuwelaru sa yeeyo.
22 Owo pahiru onoona wiicela vaavaa mwiili awe onakhalaaya mwa yoowo;
Owo pahiru oninla vaavaa onakhaleiye mukumi.”
15 Elifasi o Temani aahaakhula:
2 “Apwanne muchu a miruku aahaala waakhula ni masu a siiyo?*
Naari aahaala osareiha erukulu awe ni echeku ya makupa onakhumawo nsuwa?
3 Ovaanya ni masuru hiwaano muteko,
Nave oloca pahi honaphuriha echu.
4 Tiwi nyuwo munnaceecheiha omoova Muluku.
Nave munnavevula omulapa Muluku.
5 Woona wi yoocheka anyu ennooniherya yeeyo munalocaanyu,*
Nave nyuwo munnathanla masu oovyaka.
6 Eyano anyu ene ennoothorihaani, ohiya miyo;
Iyano sanyu sinnaweerelaani onamoona.
7 Apwanne nyuwo muri muchu oopacerya oyariwa,
Naari mwaayariwe miyaako ihaakumve okhala?
8 Akhweya munniiwa ovaanela woovitheya wa Muluku,
Naari ti nyuwaano pahiru murino miruku?
9 Tiheeni musuwenlaanyu hiyaano nihisuwenlaahu?
Tiheeni muniiwexexaanyu hiyaano nihiniwexexaahu?
10 Variyari vahu aakhalavo achu a ipwiini ni awuuluvala,
Achu awuuluvalaxa waapwaha apapa anyu.
11 Apwanne ohakararya wa Muluku honawaakhwanaani,
Naari masu ookurumuxa murima munaleeliwaanyu?
12 Nthowa taani murima anyu oryaaya wooturuwa,
Nave ntakhara heeni miitho anyu anaaryaaya ni esara?
13 Tiwi munnanyeenyeya ni* mwaneene Muluku,
Nave munnakumiha mwaano mwanyu masu si yaala.
14 Onaweryeya hai muchu okhala aweela murima,
Naari onaweryeya hai muchu ooyariwa ti muthiyana okhala awookololowa?
15 Onani! Owo hanaaroromela aweela awe murima,
Nave ophiyerya wi erimu heri yaweela vamiithoni vawe.
16 Hanka nto muchu oothanyeya ni ootakhala,
Muchu yoowo onawurya ohookololowa ntoko maahi!
17 Kinamooleelaani echu emoha, mukiwiriyane!
Kinamooleelaani yeeyo koonnaaka,
18 Yeeyo alipa a miruku aloncaaya, hiiha ntoko yiiwalaaya ni asitiithi aya,
Ichu seiho awo ahikhunwaaya.
19 Elapo yaavahiwe yaawo pahiru,
Nave variyari va yaawo haavinrevo namarwa.
20 Oonanara murima onnahoosiwa mahiku awe oothene,
Owo onnoona ekoi iyaakha soothene sa okumi awe.
21 Oruma wawoopiha onniiweya owaruni wawe;
Mu elukuluku ya murecele, alipa oohuhula* annamuhiphela.
22 Owo haneemererya wi onahaala okophola mweepiiphini;
Owo oothoriheliwa nlema.
23 Owo onnahuwahuwa aavyaka yoolya,* nave onnaloca: ‘Eri woowi?’
Owo onnasuwela phaama ene wi nihiku na epiiphi nohaacamela.
24 Sawuukhula ni osoosiwa murima sinnamoopopiha,
Iho sinnarwa wa yoowo ntoko mwene iireherenrye wi awanihe ekhoco.
25 Tiwi owo onnaviiha ntata nawe wi avaanyihane ni mwaneene Muluku
Nave onneererya omvaha mapokha* Aikuru Soothene;
26 Mwa wiikhoma, owo onnamuchimakela Muluku,
Ateenxe yawiisaakihano awe yoolimela ni yoolipa;
27 Owo tooneneva ethoi
Nave tho tooneneva eyuunu.
28 Owo onakhala mu ipooma ini ikhale milepe,
Mu ipa oni ohikhaliwekemo,
Seiho inahaala okhala maluku awuukeliwa.
29 Owo hareela, nave muhakhu awe hiwaaca,
Naari mano sookhalano sawe hisimwalamwalela veelaponi.
30 Owo harwa akophola wa epiiphi;
Owo onamukhala ntoko mwiri yoowo mirai* saya inavya ni mooro,
Nave owo onamucakanela ni nwiya wa mwaano mwa Muluku.*
31 Owo hanaphwanela ohuwela naari mano ororomela yeeyo ehirino muteko,
Tiwi yeeyo ehirino muteko ti yeeyo onahaaleiye waakhela;
32 Ela enamweereya nihaakumve ophiya nihiku nawe,
Nave mirai sawe hirwa iphuwa ithutu.
33 Owo onamukhala ntoko mwiri wa uuva yoowo sawiima saya imonre iri ikithi,
Nave ntoko mwiri wa asitona yoowo ithutu saya ivakaren’ye.
34 Tiwi nikhuuru na achu oonanara murima* ti noohiyara,
Nave mooro onamweeyela mixakala sa achu a makhwankwa.
35 Awo anarupala makacamiho nave anayara yeeyo eri yootakhala,
Nave erukulu aya ennakumiha soowoka.”
16 Yupu aahaakhula:
2 “Kohiiwa ichu sincipale ntoko seiha.
Ohiya okihakararya, oothene nyuwo munaaceererya wuukhuwa waka.
3 Apwanne masu yaala a siiyo herwa emala?
Tiheeni enaweerihaani okaakhula hiiha?
4 Miyaano tho kaanwerya oloca ntoko nyuwaano.
Mwaari miyo,
Kaamurehererya masu ooreera wi kooloceleeni
Ni ocikinya muru aka koovaanyakaani.
5 Nto ohiya yeeyo, kaahaala woolipihaani ni masu a mwaano mwaka,
Nave ohakararya wa mwaano mwaka waahaala owiichuuwihaani.
6 Kaalocaka, wiicela waka honamala;
Vano kamaala oloca, ophiyerya mweeryo taani wiicela waka onavukuwaaya?
7 Nto vano, Muluku ookeeriha okhala oovelavela;
Ohaatoloxa achu oothene a vaate vaka.
8 Ohiya yeeyoru, nyuwo mookiphara nave eyo ennakeerela onamoona,
Nave wooca waka onnakivinyerya ni okeerela onamoona.
9 Onanariwa wawe wookimwasanya, nave owo onnakiica.
Owo onnakhuuriha miino awe wa nthowa na miyo.
Mwiicani aka ookimwasanya ni miitho awe.
10 Awo annaathama wi ekikhuure,
Nave annakimana mphatamaaru mwa munyemu;
Annakithukumanela yaance.
11 Muluku ookiveleela wa maponkwe,
Nave ookirihela mmatani mwa amutakhali.
12 Miyaano kaahiichaala, nto owo ookinyaanya;
Akiphara waakocho nave akihirimita,
Nave akeera miyo ntoko yooluluwanya awe.
13 Achu awe oovonya munra aakirica;
Owo ookihoma marupo nave haano ikharari;
Onnamuyeeherya wamwe aka vacheyani.
14 Kiri ntoko exiri yeeyo owo onakhuculeiye wiiliwiili.
Ntoko mukhoco, owo onnakichimakela.
16 Ethoi aka yoophilivila wa nthowa na winlaxa,
Nave miitho aka aahuruweliwa ni epiiphi yooriipa phii.*
17 Naamwi hiihaa, nkipanke echu ya nlala
Nave nivekelo naka ti naweela.
18 Echaya we, ohikhuneele nikhami naka!
Nave nihiphwanyeye nipuro wi okhuwela waka wiichuuwevo!
19 Hiihava, namoona aka ori wirimu;
Yoole onawerya okeerela onamoona ori wiirimurimu.
20 Asinthamwene aka annakitheya,
Vaavaa miitho aka anamorihaaya miithori wa Muluku.*
21 Akhalevo muchu oni athorihe mulacu wa muchu ni Muluku,
Hiihaa ntoko eneereyaaya muchu ni mukhweiye.
22 Tiwi, iyaakha ihanlewo ti savakhaani,
Nave kinarwa kiya mphiro yoowo ohinakookiwawo.
17 “Munepa aka woophweeya, mahiku aka annaxipha,
Mahiye annakiwehererya.
2 Alipa a munyemu aakirukurerya,
Nave miitho aka annakhinyereryeya oweha mukhalelo aya woomwaryeya.
3 Khwoo, mweemererye mweemeseryo aka nave mukhapelele.
Taani oni akiphare ntata ni okhala ntoko mulipa oopoleya wi akikhaviherye?
4 Tiwi, nyuwo moowalela muupuwelo aya wi ehiiwexexeke;
Ti nthowa nene muhinaacicimihaanyu.
5 Ookhala oniivaha wi akawane echu ni asinthamwene awe,
Eniiha anamwane awe ehoonaka phaama nthowa na etala.
6 Muluku ookeera okhala echu yoonyemuwa* variyari va achu,
Ophiyerya wi kinnatapheriwa mara wiithoni.
7 Miitho aka aaceecheya wa nthowa na wuukhuwa,
Nave makupa oothene a mwiili aka aathatuwa muuruxi.
8 Achu awookololowa annatikhina vaavaa anoonaaya yeela,
Nave oohikhalano nthowa annuukhuwa nthowa na ootakhala.*
9 Eekhaikhai onnaakeelela mphiro awe,
Nave yoole orino mata aweela onnatitelela okhala akuru.
10 Nyenya oothene anyu munanwerya okookela oloca,
Tiwi nkimphwannyeru a miruku variyari vanyu.
11 Mahiku aka aakuchuwa;
Marehereryo* aka, soochuna sa murima aka, sohaakanyeryeya.
12 Awo annatatuxa ohiyu okhala othana,
Elocaka: ‘Omwaleela onaphwanela okhala vakhiviru, woona wi wooripavo.’
13 Kawehererya, Mahiye* anahaala okhala empa aka;
Kinamurehererya ekaama aka mweepiphini.
14 Kinamuloca wa nlici* kiriki: ‘Weyo wa apapa aka!’
Ni wa miyuuku:* ‘Nyuwo mwa amama aka ni murokora aka!’
15 Vano ewehereryo aka eri woowi?
Taani onoona wi kookhalano ewehereryo?
18 Piltati o Xuhi aahaakhula ariki:
2 “Ophiyerya liini muneeraanyu mutitelele oloca ichu seiha?
Mooniherye wiiwexexa, nave voocharela nnahaala ovaanela.
3 Ntakhara heeni naahaalaahu wooniwaka ntoko axinama
Ni weeriwa alolo* vamiithoni vanyu?
4 Naamwi mwiihooxaka ni esara anyu,
Apwanne elapo enahaala onyanyaliwa wa nthowa nanyu,
Naari miyala inahaala othaama mmapuro aya?
5 Aa, omwaleela wa aweera soonanara onamuxipihiwa,
Nave nikalume na mooro awe nnamuhiya waarya.
6 Chiryeene omwaleela ori mmixakalani mwawe onamuripa,
Nave epanthi eri mmuxakalani mwawe enamuxipihiwa.
7 Meecelo awe akuru anamukhuveihiwa,
Nave marehereryo awe ene anammuuwiha.
8 Tiwi, inaani sawe inammukeriha va muraakhoni,
Nave owo onamuhuwahuwa ni omorela vamulapani.
9 Muraakho onammuheya nsica;
Ntapha nnammuheya yoowo.
10 Wookhalavo mukoi wuuheeliwe vacheyani wi aheiwe yoowo,
Nave wooreiwavo muraakho mphironi mwawe.
11 Sawoopiha sinnamututuxa yoowo makupa oothene
Nave sinnamwiikara vakhivirukhiviru.
12 Ikuru sawe sinnavukuwa,
Nave epahu enarwa emweeriha otuthunya.
14 Owo onnakuxiwa vamuxakalani vawe vookhapeleleya
Nave onnakerihiwa wa mwene awoopiha.*
15 Achu oohisuweliwa* enarwa ekhala mmuxakalani mwawe
Enxofre onarwa amwaramwaxiwa vaate vawe.
16 Mitathaari sawe inamuuma vathi,
Nave mirai sawe inamunyaala osulu.
17 Wuupuweleliwa wawe onarwa ocakanela veelaponi
Nave nsina nawe hinisuweliwa* muramphani.
18 Owo anarwa akuxiwa woomwaleelani akerihiwa weepiphini
Nave onarwa iikariwa veelaponi yavathi.
19 Hakhalano anamwane naari muyareriwo variyari va achu a nloko nawe,
Nave hakhalavoru oni oopowe mu nipuro nenlo aakhaleiyevo.*
20 Naphiya nihiku nawe, achu a weiwo nnamorelawo nsuwa enarwa etikhina,
Nave achu a makupa weiwo nnakhumawo nsuwa enarwa ethukumela nthowa na woova.
21 Ti yeela eneereya ni mixakala ya achu ootakhala murima
Ni mapuro a yaale ahimusuwenle Muluku.”
19 Yupu aahaakhula:
2 “Ophiyerya liini munahaalaanyu otitelela okinyeenyeiha,*
Okiphoreiha ni masu?
3 Mookisamela* ikwaha iha khumi,
Nave hamunuuliwa muru okikhaliha moonanara.
4 Nave waakhanle wi chiryene koopaka yoohesa,
Yoohesa aka ekhale ni miyo.
5 Wakhala wi mootitelela okikhaliha mwawiirumiha,
Moorweela wa oloca wi ohooxeya waka onnakiphwanela,
6 Musuwele wi Muluku tokiwonke,
Nave ookiheya mmulapani mwawe.
7 Wiriyanani! Kinnakhuwela kiriki: ‘Nlala!’ nto haavo onakaakhula;
Kinnakhuwela kivekaka nikhaviheryo, nto hiwaavo wookololowa.
8 Owo onnaciya mphiro aka ni exiri ya maluku, nave nkinawerya ovira;
Owo onnakhuneela iphiro saka ni epiiphi.
9 Owo oorula ncicimiho naka
Nave akaakha korowa mmuruni mwaka.
10 Owo ookimwarya makupa oothene, ophiyerya kicakanela;
Owo onnaphola ewehereryo aka ntoko mwiri.
11 Esara awe yookinyahuwela,
Nave owo onakoona ntoko mwiicani awe.
12 Anakhoco awe annarwa vamoha ekirica,
Nave annakhala voorukurerya va muxakala aka.
13 Owo ookirakameliha asinnaka,
Nave yaale akisuwenle aakichawa.
14 Asinthamwene aka a vanikuthani* aakihiya,
Nave yaale kaasuwenlaaka aakicuwala.
15 Aleco a vaate vaka ni anamuteko aka aasithiyana anakoona ntoko mmalapo;
Vamiithoni vaya kiri ntoko muchu a elapo ekina.
16 Kinnamwiichana namuteko aka, nto owo hanakaakhula;
Ni eyano aka kinnamveka okimorela ikharari.
17 Wunkha wa mwaano mwaka onnaananara amwaaraka,
Nave asinnaka ene* annakithanya wa nthowa na wunkha waka.
18 Ophiyerya ni anamwane ene akhaani annakinyemula;
Vaavaa kinavinyaaka, awo annapacerya okiroha.
19 Asinthamwene aka a vanikuthani annakiica,
Nave yaale kaasivelaaka aakirukunuwela.
20 Mwiili aka ohanle pahi nrapala* ni makhuva,
Nave kinnachawa okhwa ni nrapala na miino aka.
21 Mukimorele ikharari, asinthamwene aka, mukimorele ikharari,
Tiwi ntata na Muluku nookitannya.
22 Ntakhara heeni munatitelelaanyu okiikara hiiha ntoko Muluku,
Mukihooxaka moohihiyererya?*
23 Kaamusiveliwa masu aka yaala yaarempwe,
Mano yaaheliwe mu liivuruni!
24 Naari mano yaarempwe vamalukuni
Wi ekhale okhala wookhala, ni ekaruma ya muthipo ni xumpu!
25 Tiwi koosuwela wi moopoli aka mukumi;
Voocharela owo onahaala orwa nave eemele veelaponi.*
26 Nrapala naka nimanle otoloxiwa,
Naamwi hiihaa, nlelo mmwiili aka yoola kinammoona Muluku;
27 Yoomi ene kinammoona,
Miitho aka ene anammoona, ohiya a muchu mukina.
Nto mpuwa mwaka kinniisoona okhala oothanana!
28 Nyuwaano munnaloca: ‘Nnamwiikara mmukhalelo taani?’
Ntakhara munoona wi miyaano kiri nthowa na nikacamiho nenla.
29 Nyuwaano munaphwanela woova nlema,
Tiwi nlema nnamulaka yoole onapaka soohesa;
Nyuwaano mwaaphwanela osuwela wi ookhalavo muthoriha.”
20 Sofari o Nama, aahaakhula ariki:
2 “Murima aka woosarasareya nave opisa murima wookimalela,
Ti nthowa nene kinachunaaka owaakhulaani.
3 Osamela wanyu mmanle wiimukiruwana;
Nave wiiwexexa waka* onnakeeriha waakhula.
4 Mweeparipari nyuwaano mwaanasuwela yeela ovinyerya khalai,
Woona wi eneereya hiiha ovinyerya vaavaa muchu aakuhiweiye* veelaponi yavathi,
5 Wi okhuwela woohakalala wa muchu oonanara murima ti wa elukuluku tonto
Nave ohakalala wa muchu ootakhala* onamwi koti.
6 Naamwi wiisunnuwiha wawe ophin’ye wirimu,
Nave muru awe onakomela mmeekuni,
7 Owo onamucakanela okhala wookhala, hiiha ntoko mari* awe;
Yaale yaamoona wiiliwiili anamukohaka: ‘Okele woowi?’
8 Owo onahaala ovava ntoko yooloha, nave awo herwa emphwanya;
Owo onahaala ocakanela ntoko yawoona ohiyu.
9 Miitho yaawo yaamoonne herwa emoona tho wanaawiili,
Nave nipuro nenlo aakhaleiyevo hinrwa tho nimoona yoowo wanaawiili.
10 Anamwane awe anamwaavya mahala wa oohaawa,
Nave mata awe anamukookiha muhakhu awe.
11 Makhuva awe yaahaacano ikuru soomiravo,
Nto iho,* inamukona ni yoowo onchupini.
12 Wakhala wi yeeyo eri yoonanara ti yoosiva mwaano mwawe,
Wakhala wi owo oovitha vathi va nlumi nawe,
13 Wakhala wi oolawiha nave ahinahiya,
Nto aakeeleliha mwaano mwawe,
14 Yoolya awe enamukhala yoonyuunya mmirimani mwawe;
Eyo enahaala okhala ntoko esenya* ya evili mmirimani mwawe.
15 Owo oomirya muhakhu, nto onahaala orapheyamo,
Muluku onahaala oviihamo mmirimani mwawe.
16 Owo onamunuula esenya ya inowa;
Esenya ya* evili enammwiipha.
17 Owo harwa apuha eleiti* ni enuwi
Yoosareya ntoko maahi.
18 Owo onamukookiha sookhalano sawe ahilyilevo;*
Owo harwa apuha muhakhu woorweela mmaroca awe.
19 Tiwi, aanaanyaanya ni waanyanyala oohaawa;
Iikuxerya empa yeeyo aahitenkeiye.
20 Nyenya owo hakhalano murecele wampuwa;
Muhakhu awe homukhaviherya wi omvuluxe.
21 Hiyaavo emuhalenle wi akhuure;
Ti nthowa nene muhakhu awe oneeraaya ohilekele.
22 Vaavaa muhakhu awe oneeraaya waaceereryeye, wuukhuwa onarwa omphwanya;
Ohaawa woothene onammuphwanya yoowo.
23 Owo amanle ovona,
Muluku* anarwa amuruuhela esara awe yoovarela,
Amurupihelaka yoowo ophiyerya mpuwa mwenexa mwa mwiili awe.
24 Vaavaa oneereiye achawe ikaruma soowanano sa muthipo,
Mavaka a munra wa enyacu enammuhoma.
25 Owo onnaphola nivaka oculi wawe,
Onnaviihavo nivaka nawaarya vahapani vawe;
Nave woopopiha onnamphwanya yoowo.
26 Epiiphi yooriipa phii ennawehererya muhakhu awe;
Mooro yoowo ohiparihiwe ni muchu onammweeyela yoowo;
Soohooxa sinnaawehererya yaale eni ekophole mmuxakalani mwawe.
27 Erimu enamuupulula yoohesa awe;
Elapo enammurukunuwela yoowo.
28 Maahi oorweela anammwarya empa awe;
Oni okhale orupa otokweene mu nihiku na esara ya Muluku.*
29 Ela eri yamahala yoorweela wa Muluku wa yoole ori oonanara murima,
Yoohiyeryiwa yeeyo Muluku olakelenleiye wa yoowo.”
21 Yupu aahaakhula:
2 “N’wiriyane phaama yeeyo kinalocaaka;
Voocharela munanwerya okihakararya.
3 Mukhale oopixa murima, vaavaa kinalocaaka;
Kimanle oloca, munanwerya okinyemula.
4 Apwanne kiniikhupanyerya vamiithoni va muchu?
Yaari hiiha, apwanne nkaahaala* oyeleela opixa murima?
5 Mukivarerye nave mukhale ootikhiniheya;
Mphute iyano sanyu ni mata.
6 Vaavaa kinuupuwelaaka sa yeela, kinnahaleeliheya,
Nave mwiili aka woothene onnathukumela.
7 Ntakhara heeni achu oonanara murima ennatitelela okhala,
Enuuluvala nave enakhala a muhakhu?*
8 Ilukuluku soothene anamwane aya ari vamiithoni vaya,
Nave annaphiyerya woona muyareriwo aya.
9 Ipa saya iri sookhapeleleya, awo hanoovaru echu;
Nave Muluku hanaalaka ni ekopo awe.
10 Imope saya seelopwana sinnarelana ohirivo nikacamiho;
Imope saya seethiyana sinnayara nave hinnayeeharu erukulu.
11 Maponkwe aya annachimaka vaate vaya ntoko muhuwo,
Nave anamwane aya annacupha moohakalala.
12 Awo anniipa echarihaka ekoma ni chakare,
Nave annahakalala ewiipaka anamviiro.
14 Nyenya awo annaloca wa Muluku eeparipari: ‘Munihiye meekhiihu!
Hinnachuna osuwela iphiro sanyu.
15 Taani Aikuru Soothene, wi nnamurumeela yoowo?
Tiheeni nneeraahu niphurevo namusuwela yoowo?’
16 Nto koosuwela wi awo hanawerya ovareryela muhakhu aya.
Muupuwelo* wa achu ootakhala ori ocai wa miyaano.
17 Ikwaha kavi exipihiwaaya epanthi ya alipa ootakhala?
Ikwaha kavi yaarweenlaaya epahu?
Mu onanariwa wawe, ikwaha kavi Muluku aatolonxeiye?
18 Apwanne awo annakhala ntoko ikokhola inavavihiwa ni echeku
Nave ntoko makate* anakuxiwa nnayuupuru?
19 Muluku onamwaalaka anamwane a achu ootakhala wa nthowa na yoocheka ya asitiithi aya.
Nto Muluku amulake yoowo mwaneene wi asuwele wi oocheka.
20 Miitho awe yoone otoloxiwa wawe,
Nave wi awurye esara ya Aikuru Soothene.
21 Tiwi, apwanne owo onnapwacha yeeyo enahaala weereya veemusini vawe amanle okhwa,
Eniiha miyeeri sawe ivukuliwe?*
22 Taani onawerya omuhusiha Muluku,*
Yoowo onaathoriha ophiyerya tho yaale arino mirici sa vasulusulu?
23 Muchu mmoha onnakhwa nlelo arino ikuru,
Ahuukhuwaka ni echu nave iichaanle,
24 Anatori awe enenemve,
Nave makhuva awe elimpe.
25 Nto, muchu mukina onakhwa asaren’ye makacamiho,
Ahintoko olawiha ichu saphaama.
26 Oothene yaala anahaala okona vanchupini,
Nave oopiili anahaala ohuruweliwa ni miyuuku.*
27 Onani! Koosuwela phaama yeeyo munuupuwelaanyu
Nave wi munavaanela wi mukeerele yoonanara.*
28 Tiwi munnaloca muriki: ‘Eri woowi empa ya muchu ole ooreela,
Nave ori woowi muxakala yoole achu ootakhala yaakhalaayawo?’
29 Apwanne hamwintonko waakoha alipa oopaka mikwaha?
Apwanne hamuhusenrye moopwacha ineneeryo saya,
30 Wi yoole aweera soonanara onnoopoliwa nihiku na epahu
Nave onnavuluxiwa nihiku na esara?
31 Taani oni amusamele wa nthowa na ephiro awe,
Nave taani oni amukookiherye wa yeeyo opankeiye?
32 Vaavaa oneereiye akerihiwe o mahiye,
Onamukuhiwavo mulipeleli va nihiye nawe.
33 Echaya yeeyo owo onuuheliweiyeno enamukhala yoosiva wa yoowo
Nave achu oothene annamuchara yoowo,*
Hiiha ntoko yeeren’yaaya ni achu ancipale owo ahaakumve.
34 Vano, ntakhara heeni munakivahaanyu nihakararyo nihinaphuriha echu?
Maakhulo anyu oothene tahi echu enevo, nto sawootha pahi!”
22 Elifasi o Temani aahaakhula:
2 “Apwanne muchu onanwerya ophariheliwa ni Muluku?
Apwanne muchu a miruku onanwerya okhala amphurelo wa yoowo?
3 Apwanne Aikuru Soothene onnapwacha* waakhala wi mwa muchu awookololowa,
Naari akhweya apwanne owo onnaphuravo echu wa nthowa na meecelo anyu awookololowa?
4 Apwanne owo onahaala woolakaani
Ni woothorihaani nthowa na omoova?
5 Tahi wa nthowa na soonanara sanyu itempe waaca
Ni soohesa sanyu ihinakuchuwa?
6 Tiwi, munnakuxa mweemeseryo wa asinninyu ohirivo nthowa,
Nave munnawaakha achu soowara saya, mwaahiyaka eepwitikiri ene.
7 Hamunamvaha maahi muchu yoowo okomme
Nave munnakhwatiiha yoolya wa muchu yoowo ovoliwe.
8 Elapo ti ya muchu oowerya,
Nave yoole onacicimihiwa onamaka mwemmo.
9 Nto nyuwaano mwaanaarowiha anaamukhwele mataru,
Nave mwaaniintaka miwono sa ikwaasuni.*
10 Ti nthowa nene murukureriwaanyu ni miraakho,
Nave woopopiha onnootutuxaani;
11 Ti nthowa nene epiiphi yoohuruwenlaayaani, muhinawerya woona,
Nave maahi oosareya yoominryaayaani.
12 Apwanne Muluku hari osuluxa opwaha wirimu?
Nave moone tho itheneeri, iho iri osuluxa.
13 Nto nyuwo muni: ‘Tiheeni Muluku osuwenleiye chiryene?
Apwanne owo onanwerya othoriha mu epiiphi etokweenexa?
14 Meeku aamuhuruwela yoowo,
Mwawiihiiha, vaavaa oneeceiye moorukurerya wirimu, hanawerya onoona.’
15 Apwanne nyuwaano munahaala ochara iphiro sakhalai,
Mwemmo alipa oonanara murima yeecaayamo,
16 Achu yaawo yaakuxiwe* ehaakumve ophiya elukuluku aya,
Yaawo mathipelo aya yaaworiwe ni maahi oosareya?*
17 Awo yaanaloca wa Muluku eeparipari: ‘Munihiye meekhiihu!
Tiheeni Aikuru Soothene onaweryeiye opaka wa hiyaano?’
18 Nyenya ti Yoowo aasareihale ipa saya ni ichu saphaama.
(Muupuwelo yoola wootakhala ori ocai wa miyaano.)
19 Awookololowa murima anamoona otoloxiwa waya nave anamuhakalala,
Nave oohikhalano nthowa onamwaatheya, ariki:
20 ‘Amwiicani ahu aatoloxiwa,
Nave mooro onamweeyela ichu saya ihanle.’
21 Mmusuwele Yoowo nave munamukhala mmureceleni,
Hiihaa, munarwa moona ichu saphaama.
22 Mweemererye nlamulo nnakhuma mwaano mwawe,
Nave mukhapelele mmurimani mwanyu seiho onaloceiye.
23 Wakhala wi moomukookela Aikuru Soothene, munarwa mutikitheryiwa wanaawiili.
Mwaviihamo ohookololowa mmuxakalani mwanyu,
24 Mwamurihela ooru anyu vanchupini
Nave mwamurihela ooru a Ofiiri mmiyala sa mmikotini,
25 Hiihaa, Aikuru Soothene toni akhale ooru anyu,
Nave owo onamukhala eparata anyu yaphaamaxa.
26 Tiwi, munamuhakalala vamiithoni va Aikuru Soothene,
Nave munamviiha ethoi anyu wa Muluku.
27 Munampaka mavekelo a vathi va murima wa yoowo, nave owo onamoowiriyanaani;
Nave munamwaakhwaniherya malakano anyu.
28 Yeeyo muneeraanyu mulakeleleke opaka enamukhumelelaka phaama,
Nave omwaleela onamwaaryelaka ephiro anyu.
29 Tiwi mwaloca mwawiirumiha, munamuulihiwa muru,
Nto owo onarwa aavuluxa awiiyeviha.*
30 Owo onamwaavuluxa oohikhalano nthowa;
Hiihaa, wakhala wi mata anyu taphaama, chiryeene munarwa mvuluxiwa.”
23 Yupu aahaakhula:
2 “Ophiyerya olelo kinniikhupanyerya mwawiirumiha;
Ikuru saka sookimalela wa nthowa na wuupulela waka.
3 Mano kaasuwenle nipuro na omphwanyawo Muluku!
Kaamuyawo nipuro nenlo owo onakhaleiyewo.
4 Kaahaala operekha mwaha aka vamiithoni vawe
Ni oloca sincipale wi kiisaakihe.
5 Kaamusuwela yeeyo aahaaleiye okaakhula
Nave kaahaala owiriyana phaama yeeyo aahaaleiye okileela.
6 Apwanne owo aahaala ovaanyihana ni miyaano apharihelaka owerya wawe otokweene?
Hooye, mweeparipari owo aahaala okiwiriyana.
7 Weiwe, eekhaikhai aahaala omaliha miyaha ni yoowo,
Nave miyaano kaahaala woopoliwa ekwaha emoha wa ilukuluku soothene ni Muthoriha aka.
8 Nto kaya weiwo onakhumawo nsuwa, owo hari weiwo;
Nave kakooka, nkinawerya omphwanya.
9 Vaavaa onalapeiye o moono woothiyana, nkinawerya omoona;
Voocharela, owo onnaya o moono woolopwana, nto naamwiihiiha, nkinamoona.
10 Nyenya owo oosuwela ephiro kineecaaka.
Amanle okeererya, kinamukhuma ntoko ooru oorehereryiwa phaama.
11 Manaani aka aachara moororomeleya inaani sawe;
Kookhapelela iphiro sawe kihipherunweru.
12 Nkihin’yeru malamulo a mwaano mwawe.
Kookhapelela sooloca sawe mmurimani, opwaha mummo aakivekeiye.
13 Vaavaa owo onapakeiye yoolakelela, taani onawerya omuhiiha?
Alakelelaru weera echu, owo onneerano.
14 Tiwi, owo chiryeene onahaala waakhwaniherya yeeyo olakelenleiye wa miyo,
Nave owo ookhalano ichu sincipale ntoko seiha mmuupuweloni mwawe.
15 Tinthowa nene kinuukhuwaaka wa nthowa na yoowo;
Vaavaa kinuupuwelaaka sa yoowo, woova waka onnaaceereryeya.
16 Muluku ookeeriha okhala ooceecheya,
Nave Aikuru Soothene ookeeriha okhala awoova.
17 Nto nlelo nkimaalihiwe ni epiiphi
Naari mano ni epiiphi yooriipa yeeyo enakhuneela ethoi aka.
24 “Ntakhara heeni Aikuru Soothene ohinatikitheryeiye nihiku nawe na othoriha?
Ntakhara heeni yaale amusuwenle ahinasuwelaaya nihiku nenlo?
2 Aakhalavo achu anasusiha minlaano sa akina;
Awo anniiya mihuwo sa akina yaakanyerya ni sawaya.
3 Awo annamukusa puuru a ikwaasuni*
Nave aanakusa tho emope ya naamukhweli ntoko mweemeseryo.
4 Awo annaakhinyererya oohaawa opwahamo mphironi;
Yaale ahirino nikhaviheryo veelaponi anniipitha wa nthowa na yaawo.
5 Oohaawa annaavya yoolya ntoko apuuru a mutakhwani mu elapo yawuuma;
Awo annaavya yoolya mu elapo yawuuma ntakhara anaaya.
6 Awo annahaca mmacani mwa muchu mukina,*
Nave annamuurula uuva mmacani mwa muchu ootakhala.
7 Awo annaviriha ohiyu eri eepwitikiri ene, ehirino yoowara;
Haanono yawiikhuneelano ntakhara oriirya.
8 Awo annanaanihiwa ni epula ya mmiyaakoni
Annahaamela miyala woona wi haanono nipuro noochawelavo.
9 Mwaana ori ekwaasuni onnaxopholiwa vanipeleni va amama awe;
Nave soowara sa achu oohaawa sinnakusiwa ntoko mweemeseryo.
10 Anneeca epwitikiri ene, ehirino yoowara,
Nave annateexa iwuphu sa soolya evoliwe ene.
11 Awo annalapa mwakuru* ni oviha wene mu ixiri sa maluku;
Annamuhowa uuva, nto naamwi hiihaa annavoliwa nthanana.
12 Mpooma, achu annatitelela wuupulela ekhwaaka;
Achu oophoreyaxa annakhuwela evekaka nikhaviheryo,
Nto Muluku hanoona yeela ntoko echu yoonanara.*
13 Aakhalavo yaawo anamwaryeela omwaleela;
Hanasuwela iphiro sa omwaleela,
Naari mano ochariha inaani sa omwaleela.
14 Mulipa awiipha onnavinya wooxiixelo ene;
Amwiipha yoole ohirino nikhaviheryo ni oohaawa,
Nave ohiyu, onniiya.
15 Miitho a mulipa ooraruwa annaweherya wiila,
Alocaka ariki: ‘Haavo oni akoone!’
Nave onnakhuneela ethoi awe.
16 Mweepiphini, achu annakhucula* ipa;
Othana awo anniiwalela.
Awo hanasuwelaru omwaleela.
17 Wa yaawo wooxiixelo ori ntoko epiiphi yooriipa phii;
Awo annasuwela phaama sawoopiha sa epiiphi yooriipa phii.
18 Nto annakuxiwa mwawaakuveya ni maahi.
Imaca saya inamuulumeliwa.
Awo herwa ekookela imaca saya sa uuva.
19 Hiihaa ntoko elimwi ni oviha onakuxaaya mucarapo otothonwe,
Hiihaa tho Mahiye* annaakuxa yaale achenke!
20 Amama awe* anammucuwala; miyuuku inammoona osiva.
Owo harwa uupuweleliwa tho.
Nave ohookololowa onamuuhiwa ntoko mwiri.
21 Awo annamweerela yoonanara muthiyana ohinayara,
Nave annamuhooxa naamukhwele.
22 Muluku* onampharihela ikuru sawe wi aaviihevo ooweryaxa;
Naamwi yiisiinuwinhe, awo annakhwa minikwa sa okumi aya.
23 Muluku* onnaweemererya wi yiiroromeleke ni wiisoona okhala ookhapeleleya,
Nto miitho awe annavarerya soothene awo anapakaaya.*
24 Awo annacicimihiwa elukuluku tonto nave voocharela annacakanela.
Annakuruxiwa nave annathukumanyiwa ntoko akina oothene;
Annakwasiwa ntoko iwuphu sa soolya.
25 Vano taani onawerya wooniherya wi kamulipa awootha
Naari ovaanya masu aka?”
25 Piltati o Xuhi aahaakhula:
2 “Muluku tonlamulela nave ookhalano owerya wawoopiha;
Owo onnatikitherya murecele wirimu.*
3 Apwanne anakhoco awe ananwerya okontaariwa?
Taani ohinaphwanyiwa ni omwaleela wawe?
4 Vano, ti mwawiihai muchu onaweryeiye okhala awookololowa vamiithoni va Muluku?
Naari ti mwawiihai muchu ooyariwa ti muthiyana onaweryeiye okhala muchu oohikhalano nthowa?*
5 Naari mano mweeri honaarya,
Nave itheneeri hiri saweela vamiithoni vawe,
6 Hanka nto muchu yoowo ori mwaasiichu,
Nave mwaana a muchu yoowo ori muuku!”*
26 Yupu aahaakhula:
2 “Chiri moomukhaviherya yoole ohirino ikuru!
Chiri moomvuluxa yoole orino miwono sooceecheya!
3 Mootepa omvaha miruku yoole oothoiwa miruku!
Mmusuwelihaka mookwakwaleya* miruku sanyu soophara muteko!*
4 Taani muneereryaanyu olocano,
Nave taani ooveerenleeni oloca ichu seiha?*
5 Yaale ahirino owerya mookhwani annathukumela;
Awo ari vathi va ephareya ni wa soothene inakhala mummo.
7 Owo ohaatela erimu vasiiyoni vene,
Oothomeya elapo ehiphareliwe;
8 Owo onnamaka maahi mmeekuni,
Nave meeku hanaphuleya ni olimela waya;
9 Owo onnakhuneela munyukhu awe,
Iipithihaka yoowo nneeku.
10 Owo oohelavo munlaano variyari va erimu ni ephareya;
Oohelavo munlaano variyari va omwaleela ni epiiphi.
11 Apoco a wirimu annathukumela;
Annoopopiheya nthowa na osamela wawe.
12 Owo onnacikinya ephareya ni ikuru sawe,
Nave onnamunyaanya mwaaxinama mutokweene amphareya* ni osuwela wawe.
13 Ni nwiya* awe, owo onnavela erimu;
Ntata nawe noonyoka enowa yaachawa.
14 Onani! Iha pahi mixerexere sa iphiro sawe;
Yeeyo niiwalaahu vooloca sa yoowo nniiwa tonto!
Vano taani onawerya wiiwexexa oruma otokweene wa etari awe?”
27 Yupu aatitelela oloca mwaha* awe ariki:
2 “Kinnalipela wa Muluku mukumi, yoowo okhoonce okeerela yawookololowa,
Nave kinnalipela wa Aikuru Soothene mukumi, yoowo okiruuhenle soohooxa,
3 Nlelo nwiya aka ori mwa miyo,
Nave munepa yoowo onarwa wa Muluku ori mphulani mwaka,
4 Iyano saka hirwa iloca ichu soohookololowa,
Naari mano nlumi naka oloca sawootha!
5 Nkirwa kiweeraani awookololowa!
Ophiyerya okhwa waka, nkirwa kihiya* ororomeleya waka!*
6 Kinamwaakeelela wookololowa waka nave nkirwa kihiya;
7 Mwiicani aka alakiwe ntoko aweera soonanara,
Nave yaale anakihiphela elakiwe ntoko oohookololowa.
8 Tiwi ewehereryo taani muchu oonanara murima* onakhaleiyeno vaavaa onatoloxiweiye,
Vaavaa Muluku onakuseiye okumi awe?
9 Apwanne Muluku onamwiiwa okhuwela wawe
Vaavaa soohoosa ineeraaya imurweele?
10 Naari apwanne owo onamuhakalala ni Aikuru Soothene?
Onammwiichana Muluku ilukuluku soothene?
11 Kinamoohusihaani vooloca sa owerya wa* Muluku,
Nkikhuwaru echu vooloca sa Aikuru Soothene.
12 Vano, waakhanle wi oothene anyu mwaakhalano sawoona,
Ntakhara heeni masu anyu aryaaya asiiyo?
13 Ela ti yeeyo oonanara murima onaakheleiye wa Muluku,
Yoohiyeryiwa yeeyo achu ootakhala anaakhelaaya wa Aikuru Soothene:
14 Wakhala wi anamwane awe ahaaca, awo anamukhwa ni nlema,
Nave muyareriwo awe horwa okhalano yoolya yawaakhwanela;
15 Yaale eni ekophole anamvithiwa wa nthowa na epahu,
Nave anaamukhwele aya hewinlela.
16 Naamwi uukenle eparata ntoko nchupi,
Ni othukumanya soowara saphaama ntoko oloko,
17 Naamwi athukumannye seiho,
Awookololowa toni awareke,
Nave oohikhalano nthowa toni akaweke eparata.
18 Empa onatekeiye ti yoohilipa ntoko empa ya mwaasiichu,
Ntoko muxakala opakiwe ni mulipeleli.
19 Onahaala okona ari ooreela, nto hathukumanya echu;
Vaavaa oneereiye avinye, haphwanya echu.
20 Woopopiha onnamphwanya ntoko maahi oorweela;
Ohiyu echeku yoowali ennamukuxa.
21 Echeku ya makupa onakhumawo nsuwa enammukeriha ocai, nave onamurimeela;
Eyo enammuvela vanipuroni vawe.
22 Enammurweela ehimmorenle ikharari,
Vaavaa owo oneereryeiye ochawa ikuru saya ahirino ewehereryo.
23 Ennamoopela mata,
Nave vanipuroni vaya, ennamoopela muturi.*
28 “Nookhalavo nipuro enathimpwaayavo eparata
Nnipuro onathimpweiyevo ooru awo anrehereryaaya.
2 Muthipo onakumihiwa vachayani,
Nave enyacu enakumihiwa* mmiyalani.
3 Muchu onnavootha epiiphi,
Mmapuro ooripa ni eepiiphi, owo onnavolowa ophiyerya vathi venexa
Aavyaka maluku asisapo.
4 Owo onnathipa nlici nawiixa ocai wa weiwo achu amankaayawo,
Mmapuro oocuwaliwa, ocai wa weiwo achu anaviraayawo;
Achu akina annakhuruwelawo yiimakelenle mikoi nave annakhala osulusulu.
5 Vasulu, echaya ennakumiha soolya;
Nto vathi, enakhala ntoko wi evyile ni mooro.*
6 Mmalukuni mwemmo onnakhalamo safira,
Nave munchupini onnaphwanyeyamo ooru.
7 Hiyaavo enaka enasuwela ephiro enakeriha weiwo;
Niitho na saaka hinoonneru mphiro yoowo.
8 Haavo mwaaxinama ooluwa onanyikalawo,
Nave mwaco akuru hanaphiyaworu.
9 Muchu onnapwexa maluku oolipa ni mata awe;
Owo onnapicula mathipelo a miyaako.
10 Owo onnathipa mikoti sa maahi mmalukuni;
Miitho awe annawerya woona ichu soothene sookhweleyaxa.
11 Owo onnaaciya anaacuucu a mihice,
Nave onnaruuha vanlakani yeeyo yaari yoovitheya.
12 Vano hanka miruku, inaphwanyeya woowi?
Nave eri woowi ehime ya osuwelaxa?
13 Haavo muchu onasuwela okhweleya waya,
Nave iho hinnaphwanyeya mweelaponi ya achu akumi.
14 Maahi awiixa ani: ‘Iho hiri mwa miyo!’
Nave ephareya eni: ‘Iho hiri ni miyo!’
15 Iho hinnawerya othummwa ni ooru aphaama;
Naari honaweryeya ophwimmwa eparata wi etorokanihiweno.
16 Iho hinnawerya othummwa ni ooru a Ofiri,
Naari ni maluku asisapo a onixi, naari ni safira.
17 Iho hinnawerya olikanyihiwa ni ooru naari eviituru;
Naari mano hinnawerya olikanyihiwa ni etixela* epakiwe ni ooru aphaama.*
18 Korale ni kristaale tahi echweenevo,
Tiwi murupa woosareya miruku ti wookhweleyaxa opwaha murupa woosareya ni maluku asisapo.
19 Iho hinnawerya olikanyihiwa ni topaasiyu o Kuxi;
Iho hinnawerya naari mano olikanyihiwa ni ooru aphaama.
20 Nto miruku inarwa woowi?
Nave eri woowi ehime ya osuwelaxa?
21 Iho iri soovitheya vamiithoni va ikumi soothene
Nave iri sookhuweya wa ipalame sa wirimu.
22 Otoloxa ni okhwa sinnaloca iriki:
‘Pahiru nrimoona wiiwa vooloca sa seiho.’
23 Muluku oosuwela mphiro inaphwanyeyaayawo;
Yooworu pahi tonasuwela weiwo inakhalaayawo,
24 Tiwi, owo onnavarerya ophiyerya weiwo elapo ekotenlaayawo,
Nave onnoona soothene iri vathi veerimu.
25 Vaavaa aalakelenleiye ikuru sa echeku*
Nave aphima maahi,
26 Vaavaa aatikithenryeiye nlamulo wa epula
Ni othala mphiro wa overunya ni etari,
27 Vaavaanto, owo aahoona miruku nave athariha seiho,
Owo aatikitherya nave avareryela seiho.
28 Nave aloca wa muchu:
‘Omoova Yehova, ti miruku.
Nave osepa yoonanara, osuwelaxa.’”
29 Yupu aatitelela oloca mwaha awe* ariki:
2 “Kaamusiveliwa kaakookenle miyeeri seihe ivirale,
Mmahiku yaawo Muluku aakithokororyeiye,
3 Vaavaa eeriheiye wi omwaleela wa epanthi awe waaryeleke vamuru vaka,
Nave kaaneeca mweepiiphi moorweela wa omwaleela wawe,
4 Vaavaa* kaaryaaka mmiravo ni akuru,
Nave koonaaka onthamwene wa Muluku mmuxakalani mwaka,
5 Vaavaa Aikuru Soothene nlelo aareiye ni miyo,
Nave anamwane* aka ekirince,
6 Vaavaa kaarapihaaka inaani saka mu eleiti,*
Nave maluku yaamukumihaaya ooleyo awaaca ntakhara miyo.
7 Vaavaa kaayaaka va mulako mutokweene wa epooma,
Nave kikiraathi va nipuro naka na othoriha,
8 Amiravo yaakoona yaanakirapela,*
Nave ophiyerya awuuluvala yaaneemela nave yaanatitelela weemela.
9 Asitokweene yaanamaala oloca;
Yaanaphuta iyano saya.
10 Achu oovuwa yaanamaalihiwa,
Nave nlumi naya naanapatelela mwaano mwaya.
11 Yoole aakiiwa aanakiloca mwaphaama,
Nave yaale yaakoona yaanakeerela onamoona.
12 Tiwi kaanamoopola oohaawa yoowo aakhuwela avekaka nikhaviheryo,
Nave tho ekwaasuni* ni muchu vyakala yoowo ahaarino oomukhaviherya.
13 Yoole aahala vakhaani okhwa aanakireeliha;
Nave kaanahakalaliha murima wa anaamukhwele.
14 Kaanawara wookololowa ntoko yoowara aka;
Ekhaikhai aka yaari ntoko yoowara yoorakama* ni yoowara ya mmuruni.
15 Mi kaari miitho wa muchu oohoona
Ni meco wa muchu oorakala meco.
16 Mi kaari tiithi wa achu oohaawa;
Nave kaanatholathola milacu sa yaale kahaasuwelaaka.
17 Kaanaamaaliha aweera soonanara yaawo analikana ni axinama a mutakhwani
Nave kaanawaakha mmiinoni mwaya yeeyo aphanraaya.
18 Kaanaloca kiriki: ‘Kinamukhwa vaate vaka,*
Nave mahiku aka anamwaaca ntoko ehaava.
19 Mitathaari saka inamvatha ophiyerya mmaahini,
Nave nikami nikaamwiimela mirai saka ohiyu woothene.
20 Achu anamukicicimihaka ilukuluku soothene,
Nave munra wa mmatani mwaka onamutitelela ovonya.’
21 Achu yaanakiwiriyana phaama,
Ewehereryaka moomaaleleya miruku saka.
22 Kimanle oloca, awo hiyaakhalano echu ekina ya oloca;
Masu aka yaanaavolowa phaama* waawaru.
23 Awo yaanakiweherya hiiha ntoko enaweheryiwaaya epula;
Yaanahula phaama iyano saya ntoko wi anachuna owurya epula yoopacerya yeelimwi.
24 Vaavaa kaatheyaaka wa yaawo, awo hiyaawerya weemererya;
Omwaleela wa ethoi aka waanaamaaliha.*
25 Kaanaavaha ohoolela ntoko muhooleli aya,
Nave kaakhala ntoko mwene variyari va anakhoco awe,
Ntoko yoowo onaahakararya yaale aninla.
30 “Vano, amiravo akhaani okipwaha miyo annakitheya,
Yaawo asitiithi aya kaakhwatiihalaaka
Waavaha muteko wa owehererya muhuwo aka
Eri vamoha ni anapwa aka.
2 Ikuru sa matata aya hisaakiphurenle echu.
Ikuru saya saacakanela.
3 Awo aavelavela nthowa na ohaawa otokweene ni etala;
Annawena* yeeyo anaphwanyaaya mu elapo yawuuma,
Yeeyo yaari milepe ni yoohimakiwa.
4 Annavurula mmirai makukhu a maakha;
Yoolya aya mitathaari sa mvelo wa nakehi.
5 Awo anniikariwa mmukuma aya;
Achu annaweewulela yaawo ntoko ampava.
6 Awo anakhala museresere mwa muhice,*
Mmisuphani ni mmakhukuni.
7 Veeri va mapucho awo annakhuwela,
Nave annathukumana vamoha vathi va miri sa miiwa sa mutakhwani.
8 Awo anamwane a alolo ni yaale ahirino nsina,
Awo ahiikariwa* mweelaponi.
9 Nto vano, awo annakiphuca ophiyerya tho mmacipo aya;
Kookhala echu yoonyemuwa* wa yaawo.
10 Awo annakithanya nave annakirakamela;
Hanoovelela okitaphera mara wiithoni.
11 Woona wi Muluku ookaakha ikaruma saka soowanano* nave akiyeviha,
Awo hanoova vamiithoni vaka.
12 Awo annarwa omoono aka woolopwana ntoko muloko onachuna okihiphela;
Awo annakeeriha ochawa
Nave annaciya mphiro aka wi ekitoloxe.
14 Awo annaphiya ntoko wi avolonwe va nlaka ntokweene na exiri;
Awo annaphirikeya mu nipuro ntoloxiwe.
15 Woopopiha onnakirweela;
Ocicimiheya waka onnakuxiwa ntoko wi okuxiwe ni echeku,
Nave ovuluxiwa waka onnacakanela ntoko neeku.
16 Vano okumi aka onnayeeheya;
Mahiku a soohooxa annakiphwanya.
17 Wiicela onnapwexa makhuva aka* ohiyu;
Wiicela yoowo onakikhuura honamaala.
18 Yoowara aka ennacuchiwa ni ikuru itokweene;
Nave ennakihirikinya ntoko esiko ya yoowara aka.
19 Muluku ookirihela vancokwani;
Kikhala ntoko nchupi ni ecuurwa.
20 Kinnakhuwela wa nyuwo kivekaka nikhaviheryo, nto himunakaakhula;
Kinneemela, nto nyuwo munamoona okiweha.
21 Nyuwo mookirukunuwela moowali;
Nave munnakihiphela ni ikuru soothene sa mmatani mwanyu.
22 Munnakiviiha nave mukiteexa ni echeku;
Voocharela munnakirihela wu ni wu mu echeku etokweene.*
23 Koosuwela wi munamukikeriha wookhwani,
Empa yeeyo akumi oothene eneeraaya ekumanewo.
24 Nto haavo aahaala omuhiphela muchu yoowo omanlevo,*
Vaavaa owo onakhuweleiye avekaka nikhaviheryo variyari va epahu awe.
25 Apwanne nkaawunlenle yaale yaahoolela ilukuluku soovila?*
Apwanne nkaamoriwano ikharari oohaawa?
26 Naamwi kaawehererya yaphaama, yoonanara tephin’ye;
Miyaano kaawehererya omwaleela, nto epiiphi tephin’ye.
27 Otekhuma mpuwa mwaka honamaala;
Mahiku a sawuukhula aakirweela.
28 Kineeca kiri oohica ene; hiwaavo omwaleela wa nsuwa.
Kinneemela veeri va muloko wa achu nave kinnakhuwela kivekaka nikhaviheryo.
29 Miyo kookhala munna a anapwa a mutakhwani
Ni nthamwene a anamwane a avestruxi.*
30 Nrapala naka nooripa nave ninnamora;
Makhuva aka annavarela nthowa na oviha.*
31 Chakare aka onaphariheliwa pahiru ntakhara wiikhupanyerya;
Nave namviiro aka, ntakhara oruma wa winla.
31 “Koopaka waataana ni miitho aka.
Vano, ti mwawiihai kaahaalaaka onweha namwali ni nchuno noohiphwanelela?
2 Waari hiihaa, tiheeni kaahaalaaka waakhela wa Muluku, orweela wirimu?
Yoohiyeryiwa taani kaahaalaaka waakhela wa Aikuru Soothene, orweela osulu?
3 Apwanne epahu henaaweherya aweera sootakhala
Nave yoohooxa wa aweera soonanara?
4 Apwanne Muluku hanoona iphiro saka
Ni ovarerya meecelo aka oothene?
5 Apwanne koontoko weeca moowoka?
Apwanne inaani saka soontoko ochimakela wootha?
6 Muluku akiphime ni epalansa yoohiwoka,
Hiihaa, owo onamoona wi ka muchu oororomeleya.
7 Waakhanle wi meecelo aka aahiya mphiro,
Naari wi murima aka woochara miitho aka,
Naari wi mata aka aaphara echu yoothanyeya,
8 Mmiso yoowo kineeraaka kaale olyiwe ni muchu mukina,
Nave yeeyo kineeraka kaale epholiwe.*
9 Waakhanle wi murima aka waalekechiwa ni muthiyana mukina
Nave kaahiipithela mulako wa mwaacamani aka,
10 Mwaaraka axile yoolya ntakhara mulopwana mukina,
Nave alopwana akina emukonihe yoowo.*
11 Tiwi, kaahaala opaka meecelo awuuliha muru,
Yoohesa yeeyo enaphwanela olakiwa ni athoriha.
12 Eyo yaahaala okhala ntoko mooro oneeyela ni otoloxa,*
Opahaka ichu soothene kiryaakano ophiyerya mitathaari.*
13 Waakhanle wi kaakhooca omweerela yawookololowa kapuro aka amwaamulopwana naari amwaamuthiyana
Vaavaa owo aareiyeno mwaha* ni miyaano,
14 Tiheeni kinahaalaaka weera Muluku akivinyerya?
Tiheeni kinahaalaaka omwaakhula vaavaa oneereiye akiichane wi akikohe?
15 Yoowo okipanke mmirimani mwa amama haapanke tho yaawo?
Tahi mmohamoha yoowo onuupale nihaakumve oyariwa?*
16 Waakhanle wi kaanakhooca waavaha oohaawa yeeyo yaachunaaya,
Naari othananiha miitho a naamukhweli;*
17 Waakhanle wi kaanalya meekhaaka yoolya aka
Kihuukaka ni ikwaasuni;
18 (Tiwi, ovinyerya woomiravoni waka koophuwa ekwaasuni ntoko wi kaari tiithi awe,
Nave ovinyerya woonamwaneni waka* koomukhaviherya naamukhweli.)
19 Waakhanle wi kaamoona muchu akhwaaka oriirya,
Naari oohaawa aahirino yawiikhuneelano;
20 Waakhanle wi owo haakireeliha*
Vaavaa ooneiye oviha ni mapururu* a ipucepuche saka;
21 Waakhanle wi kooviiha ntata naka kiphunte wi kimuhooxe eekwaasuni
Vaavaa aachuneiye nikhaviheryo naka vamulako mutokweene wa epooma,*
22 Vanonto moono aka omorevo va nikhatani,
Nave moono aka wintakiwe va kookhwinoni.
23 Tiwi, kaanoova ohooxeya ni makacamiho oorweela wa Muluku,
Nave nkaahaala owerya weemela vamiithoni va ncicimiho nawe.
24 Waakhanle wi kaanamuroromela ooru
Naari kaanaloca wa ooru aphaama: ‘Weyo onnakikhapelela!’
25 Waakhanle wi kaanahakalala wa nthowa na okhalano muhakhu wawaaca,
Wa nthowa na sookhalano sincipale kaaryaakano;
26 Waakhanle wi kaanoona nsuwa* naaryaka
Naari mweeri weecaka wirimu mu otikhiniha waya woothene;
27 Nave murima aka waawoken’ye wiiphiini,
Nave eyano aka yaavanhe epeexu mata aka yooniheryaka olapela seiho;
28 Vanonto, eyo yaahaala okhala yoohesa yeeyo enaphwanela olakiwa ni athoriha,
Woona wi kaammukhooca Muluku eeparipari oosulu.
29 Apwanne koontoko ohakalala wa nthowa na ohooxeya wa mwiicani aka
Naari ochapa wa nthowa na yoonanara emphacuwenle?
30 Nkintonko weemererya wi eyano aka echeke,
Moorweela wa omuulumela yoowo ni ochuna wi akhwe.
31 Apwanne achu a vaate vaka hiyaaloca eriki:
‘Taani onawerya omphwanya muchu ohivonne ni yoolya* awe?’
32 Haavo namarwa aakona vaate ohiyu,
Miyaano kaanahula milako saka ntakhara mulipa oopaka mukwaha.
33 Apwanne koontoko weererya ovitha soohesa saka hiihaa ntoko achu akina aneeraaya,
Kivithaka yoohesa aka mmathumpani* wa yoowara aka?
34 Wakhweya koontoko woova muloko wa achu,
Naari okhala awoopopiheya ni onyemula wa imusi ikina?
Apwanne woova waakeeriha okhala oomaala ni wiipitha mpa?
35 Mano aarivo muchu ookiwiriyana!
Kaamurepa nsina naka vathi va yeeyo kiloncaaka.
Aikuru Soothene akaakhule!
Mano yoole onakisomela aarempe ichu seiho onakisomeleiye!
36 Kaahaala oteexa seiho mmakhatani mwaka,
Nave kaahaala owara seiho mmuruni mwaka ntoko korowa.
37 Kaahaala omuleela yoowo meecelo aka oothene,
Nave kaahaala omwaacamela kihoovelelaka, ntoko mwene.
38 Waakhanle wi echaya aka yohiikhupanyerya wa nthowa naka,
Nave mikhutu saya sinla vamoha;
39 Waakhanle wi koolya soolya saya kihilimve,
Naari waaruuhela makacamiho asineene,
40 Hiihaa, mmacani mwaka omelemo miiwa ohiya tiriku
Vamoha ni manaxi awunkha ohiya sevata.”
Masu a Yupu anakota vaava.
32 Mwawiihiiha, alopwana yaala araru yaahiya omwaakhula Yupu, woona wi owo aari oolekecheya wi aari awookololowa murima.* 2 Nto Elihu, mwaana a Parakeli o Pusi, a emusi ya Rami aatepa onanariwa. Owo aatepa onyeenyeya ni Yupu woona wi owo aaneererya wiisooneiha wi aari awookololowa murima omuhiya Muluku. 3 Owo tho aatepa onanariwa ni asinthamwene araru a Yupu, woona wi hiyaawenrye ophwanya naakhulo, nto yaaloca wi Muluku toonanara murima. 4 Elihu aawehererya wi amwaakhule Yupu, woona wi awo yaari awunnuwa ompwaha yene. 5 Vaavaa Elihu oonneiye wi alopwana yaale araru hiyaarino echu ya waakhula, esara awe yaanyahuwa. 6 Mwawiihiiha, Elihu mwaana a Parakeli, o Pusi, aapacerya oloca ariki:
“Miyaano ka mmiravo,*
Nave nyuwo mwa achu awunnuwelavo.
Mwawiihiiha, mwa ncicimiho kaamaala,
Kihaakuvela wooleelaani yeeyo kisuwenlaaka.
7 Kaahuupuwela: ‘Iyaakha iloce,*
Nave waaca wa iyaakha olaleye miruku.’
8 Nto ti munepa ori mwa achu,
Nwiya wa Aikuru Soothene, yoowo onaavaha osuwelaxa.
9 Wunnuwa pahi honamweeriha* muchu okhala a miruku,
Naari tahi pahiru awuuluvala anasuwela yeeyo eri yaphaama.
10 Vano kinnaloca: ‘Mukiwiriyane,
Mi tho kinahaala oloca yeeyo kisuwenlaaka.’
11 Onani! Kaaweherya wi muloce;
Kaanawiriyana muupuwelo anyu,
Mwaavyaka echu yooloca.
12 Kaanoowiriyanaani phaama,
Nto haavo mmoha a nyuwo owenrye wooniherya wi Yupu oohesa,*
Naari mano waakhula sooloca sawe.
13 Mwawiihiiha muhiloce muriki: ‘Hiyaano na achu amiruku;*
Muluku toni amookolole ohiya muchu.’
14 Yupu hakilocenle masu,
Mwawiihiiha, nkini kimwaakhule ni masu ntoko awinyu.
15 Alopwana ala* aarimeeliwa, haano maakhulo;
Haano echu ekina ya oloca.
16 Kooweherya, nto awo hanaloca;
Awo arimoona weemela, ehirino naakhulo.
17 Vano miyo tho kinamwaakhula;
Kinamooleelaani tho yeeyo kisuwenlaaka,
18 Tiwi kookhalano masu mancipale wi kiloce;
Munepa ori mwa miyo onnakiceenyerya oloca.
19 Mpuwa mwaka, kiri ntoko eviinyu eciyeliwe ehinamumula,
Ntoko mirupa ivyaani sa eviinyu ihanle vakhaani ophuleya.
20 Mukihiye kiloce, wi kikhale ootaphuwa.
Kinamuhula iyano saka ni ovaha naakhulo.
21 Nkimooniherya muchu nthalu;
Naari wooniherya ncicimiho noowoka* wa muchu ori oothene,
22 Tiwi nkisuwenle mukhalelo wa omooniherya muchu ncicimiho noowoka;
Waakhanle wi koheerano, yoole okipanke aahaala okitoloxa mwawaakuveya.
33 “Vano khwoo nyuwo Yupu, mwiiwe masu aka;
Nwiriyane ichu soothene kineeraka kiloce.
2 Nwiriyane phaama! Kinamuhula eyano aka,
Nlumi naka* nnamuloca.
3 Masu aka annalokoha wookololowa wa murima aka,
Nave iyano saka sinnaloca mweeparipari yeeyo kisuwenlaaka.
4 Munepa wa Muluku tokipanke,
Nave nwiya wa Aikuru Soothene tokivanhe okumi.
5 Mukaakhule, mwawerya;
Mooniherye sooloca sanyu vamiithoni vaka, mwiirehererye.
6 Onani! Vamiithoni va Muluku eeparipari, kiri ntoko nyuwaano;
Miyo tho kuupiwe ni oloko.
7 Mwawiihiiha, muhikhale awoopopiheya wa nthowa na okoova,
Nave okhinyererya vyakala onarwa wa miyo ohoonyaanyeeni.
8 Nto miyo koowiiwaani mulocaka,
Aa, kohiiwa ikwaha sincipale masu ala:
9 ‘Kiri aweela murima, nkaano yoocheka;
Kiri aphaama ene, nkaano yoohesa.
10 Nto Muluku oophwanya mathowa a okiica;
Owo onakeera mwiicani awe.
11 Owo onnamaka inaani saka va ikhukulu;
Owo onnahocahoca iphiro saka soothene.’
12 Nto mwaalocaka yeela himwaano rasawu, mwawiihiiha kinahaala owaakhulaani:
Muluku mutokotokoxa ompwaha muchu.
13 Ntakhara heeni munavaanyihanaanyu ni Yoowo?
Apwanne ti nthowa nawi hanaakhula masu anyu oothene?
14 Muluku onaloca ekwaha emoha ni ikwaha piili,
Nto haavo onanwiriyana phaama.
15 Owo onnaloca moolohani, mu yawoona ohiyu,
Vaavaa ikhove sawiixeela inaacocaaya achu,
Elukuluku anakonaaya vakaamani vaya.
16 Mwawiihiiha, owo onnakhunula iwaru saya
Nave onnaweeyerya eneneeryo ya mahusiheryo awe,
17 Wi muchu ahiye saweera soonanara
Ni omukhapelela yoowo wi ahiirumiheke.
18 Muluku onnamoopola yoowo wa nlici,*
Okumi awe wi ohirimeele ni nlema.
19 Muchu tho onnookololiwa ni wiicela onooneiye ari vakaamani vawe
Ni moorweela wa wuukhuwa woohimala mmakhuvani mwawe,
20 Ophiyerya wi omuchu* awe onnathanya epaau,
Nave owo onnakhooca ni yoolya ene yaphaama.
21 Mwiili awe onnooca,
Nave makhuva awe, yaawo yahooneya, vano ari vasiiyoni vene.*
22 Okumi awe onnaacamela onlicini;*
Okumi awe onnawaacamela yaale anatannya okhwa.
23 Wakhala wi ookhalavo namichaka* wa yoowo,
Mulipa awaakiha mmoha variyari va alipa awaakiha ncikhwi nimoha,
Wi amuleele muchu yeeyo eri yawookololowa,
24 Hiihaa, Muluku onammooniherya oreera murima nave onamuloca:
‘Mmoopole wi ahimorele onlicini!*
Koophwanya yoolivela ya omoopolano!
25 Mwiili awe okhale wawi cheecheeche* opwaha mwiili wa mmiravo;
Owo akookele mahiku a omiravo awe.’
26 Owo onahaala ovekela ni murima woothene wa Muluku, yoowo onahaala omweemererya,
Owo onamoona ethoi Awe akhuwelaka moohakalala;
Nave wanaawiili Owo onammweera muchu okhala awookololowa murima.
27 Muchu owo onamuloca* wa achu:
‘Kaacheka nave kaakhoromanyiha yeeyo eri yawookololowa,
Nto nkaakhenle yeeyo yaakiphwanela.*
29 Mweeparipari, Muluku onnapaka ichu soothene seiha wa muchu,
Ikwaha piili, ikwaha raru,
30 Wi amukookihe yoowo* onlicini,*
Wi amwaleeliwe ni omwaleela wa okumi.
31 Muwiriyane phaama, Yupu! Mukiwiriyane!
Mmaale, nave miyo kinahaala otitelela oloca.
32 Mwaarino echu ya oloca, mukaakhule.
Muloce, tiwi kinachuna woona waakhanle wi himwaano nthowa.
33 Mwahaarino echu ya oloca, mukiwiriyane;
Mmaale, nave kinamoohusihaani miruku.”
34 Nave Elihu aatitelela oloca ariki:
2 “Mwiiwe masu aka, nyuwo muri a miruku;
Mukiwiriyane, nyuwo oosuwelaxa.
3 Tiwi naaru ninnalawiha masu,
Hiiha ntoko nlumi nnalawihaaya yoolya.
4 Hankooni naalikhele mukhatiihu yeeyo eri yawookololowa;
Nlakelele mukhatiihu yeeyo eri yaphaama.
5 Tiwi Yupu ooloca: ‘Miyaano kookhalano rasawu,
Nto Muluku ookhooca okeerela yawookololowa.
6 Apwanne kaaphwanela wootha ni oloca wi kookhalano nthowa?
Nikhwaca naka hannavola naamwi kihichenke.’
7 Muchu taani onalikana ni Yupu,
Onawurya onyemula ntoko maahi?
8 Owo onakhala ni achu oonanara murima
Nave oneeca ni achu ootakhala.
9 Woona wi onnaloca: ‘Muchu hanaphura echu
Mu weererya omuhakalaliha Muluku.’
10 Vano, mukiwiriyane, nyuwo muri oosuwelaxa:*
Honaweryeya wa Muluku eeparipari weerano ichu soonanara,
Wa Aikuru Soothene weerano sootakhala!
11 Woona wi owo onammuchuwela muchu mwawiiwanana ni saweera sawe
Nave onammuruuhela yoowo sookhumelela sa meecelo awe.
12 Eparipari tiyawi Muluku haneera yeeyo eri yoonanara;
Aikuru Soothene hanakhoromanyiha ekhaikhai.
13 Taani omvanhe Muluku murici wa olamulela ni okhapelela elapo?
Nave taani omuthanlile wi alamuleleke elapo yoothene?
14 Waakhanle wi owo onnaavareryaxa yaawo,
Ni okuxa munepa ni nwiya aya,
15 Achu oothene yaamukhwa vamoha,*
Nave oothene awo yaamukookela onchupini.
16 Mwawiihiiha, mwaari oosuwelaxa, nwiriyane phaama yeela;
Mwiiwe phaama yeeyo kinalocaaka.
17 Apwanne muchu oniica ekhaikhai onanwerya olamulela?
Naari, apwanne mwanwerya omvaha nthowa ooweryaxa yoowo ori awookololowa?
18 Apwanne mwanwerya oloca wa mwene: ‘Hamunaphuriha echu,’
Naari wa achu oovuwa: ‘Nyuwo mwa achu oonanara murima’?
19 Ookhalavo mmoha ohinooniherya nthalu wa alipa oolamula,
Naari omukhaliha phaama muchu a muhakhu omuhiya oohaawa,*
Woona wi oothene yaawo ari muteko wa matata awe.
20 Awo ananwerya okhwa mootutuxa, ohiyu eriyari;
Annacikinyiwa moowali nave annarimeela;
Ophiyerya tho achu oowerya annaviihiwavo, nto ohiya ni mata aachu.
21 Woona wi miitho a Muluku annavarerya iphiro sa achu,
Nave owo onnoona meecelo aya oothene.
22 Hiyaavo epiiphi naari nipuro nooripa phi
Weiwo achu oonanara murima anaweryaaya wiipithawo.
23 Tiwi, Muluku halakelenle elukuluku wa muchu
Wi iiperekhe wa yoowo wi amuthorihe.
24 Owo onnaamwarya achu oowerya ohirivo woochuneya opacerya waalikhela
Nave onnaakuha akina mu nipuro naya.
25 Woona wi owo onnasuwela yeeyo awo aneeraaya;
Onnaamwarya variyari va ohiyu, nave annaphonciwa.*
26 Owo onnaamana nthowa na soonanara saya,
Achu oothene ewoonaka,
27 Ntakhara aahiya omuchara yoowo
Nave hanapwacha iphiro sawe;
28 Anneeriha wi oohaawa ekhuweleke wa yoowo,
Ophiyerya wi owo onniiwa wiikhupanyerya wa oohasuwa.
29 Vaavaa Muluku onamaaleiye, taani onawerya omuthoriha?
Vaavaa owo oniipithiheiye ethoi awe, taani onawerya omoona?
Moohipwacha waari wa maloko, naari wa muchu, yookhumelela ene emohamoha,
30 Hiiha muchu ootakhala* hanawerya olamulela,
Naari oreya muraakho ntakhara muloko wa achu.
31 Apwanne muchu onanwerya oloca wa Muluku:
‘Koolakiwa, naamwi kihenre echu yoonanara;
32 Mukoonihe yeeyo kihin’yaaka woona;
Waakhanle wi koopaka yoonanara, nkuuluula tho’?
33 Apwanne owo onnaphwanela woochuwelaani mwawiiwanana ni yeeyo munachunaanyu, muniiha mukhoocaka othoriha wawe?
Nyuwo munaphwanela olakelela, ohiya yoomi.
Vano, mukileele tiheeni musuwenlaanyu phaama.
34 Achu oosuwelaxa* anamukileela,
Muchu vyakala a miruku onakiiwa:
35 ‘Yupu onaloca ahisuwelaka,
Nave masu awe henooniherya wiiwexexa.’
36 Mano Yupu eereryiwe* mwawaakhwanela,
Woona wi maakhulo awe ari ntoko aachu oonanara murima!
37 Yoocheka awe ennaceererya omwaryeya;
Onnoopa makuphi mwamunyemu vamiithoni vahu
Nave onnaaceererya masu awe wi amphwanyerye mathowa Muluku eeparipari!”
35 Elihu aatitelela oloca ariki:
2 “Apwanne muri oolekecheya wi mookhalano rasawu ophiyerya oloca muriki:
‘Kiri awookololowaxa murima ompwaha Muluku’?
3 Tiwi munnaloca: ‘Apwanne munnaphuravo echu wakhala wi kinneera yeeyo eri yawookololowa?*
Apwanne kinnaphuravo echu wa nthowa na ohicheka?’
4 Kinanwaakhulaani nyuwo
Vamoha ni asinthamwene anyu ala.
5 Nwehe wirimu nave moone,
Mvarerye mahuruku, yaawo ari osuluxa woopwahaani nyuwo.
6 Wakhala wi moocheka, muni mmuhooxe hai Muluku?
Wakhala wi soocheka sanyu sohaacereryeya, yoonanara taani munahaalaanyu omweerela?
7 Wakhala wi mwa awookololowa murima, tiheeni munahaalaanyu omvaha yoowo?
Tiheeni owo onahaaleiye waakhela wa nyuwaano?
8 Yoonanara anyu enamvolowela pahiru muchu ntoko nyuwo,
Nave wookololowa wanyu murima onamphuriha mwaana a muchu.
9 Achu annakhuwela wa nthowa na ohooxiwa otokweene;
Awo annakhuwela wi yoopoliwe wa nthowa na olamulelo* wa achu oowerya.
10 Nto haavo onakoha ariki: ‘Ori woowi Muluku, Mulipa Ookipaka Mutokweene,
Yoole oneeriha wi macipo yiipiweke ohiyu?’
11 Owo onnanihusiha waapwaha axinama a veelaponi,
Nave onnaneeriha okhala amiruku opwaha ipalame sa wirimu.
12 Achu annakhuwela, nto owo hanaakhula,
Nthowa na wiirumiha wa achu ootakhala.
13 Mweeparipari Muluku haniiwa okhuwela wasiiyo;*
Aikuru Soothene hanapwacha yeeyo.
14 Hanka nto vooloca sa nyuwaano vaavaa muniikhupanyeryaanyu wi hamunamoona!
Mulacu anyu ori vamiithoni vawe, mwawiihiiha munaphwanela onwehereryaka ni murima woothene.
15 Owo hoolankeeni moosarasareya,
Naari mano opwacha wiirumiha wanyu otokweene.
16 Yupu onnahula eyano awe vasiiyoni vene;
Ahisuwelaka, owo onnaaceera masu.”
36 Elihu aatitelela oloca:
2 “Mukhale oopixa murima vaavaa kinatharihaaka,
Tiwi nlelo kookhalano masu a oloca mu nsina na Muluku.
3 Kinamuloca mookwakwaleya yeeyo kisuwenlaaka,
Nave kinamulaleya wi wookololowa ti wa Yoole Okipanke.
4 Mweeparipari, masu aka hari oowoka;
Nave yoole orino masuwelelo awaakhwanela ori vaava, vamiithoni vanyu.
5 Chiryene, Muluku tooweryaxa nave hanamunyanyala muchu;
Owo ookhalano masuwelelo matokweene.*
6 Hakhapelela ikumi sa achu oonanara murima,
Nave onampaka yeeyo eri yawookololowa wa achu awuukhuwa.
7 Owo hanahiya waaweha awookololowa murima.
Owo onnaakiraathiha vamunyukhuni vamoha ni mamwene,* nave awo anninnuwihiwa okhala wookhala.
8 Nto, wakhala wi aamakiwa ni ikurenti
Nave ephariwa ni mikoi soohooxa,
9 Owo onnawooniha yeeyo awo apankaaya,
Soocheka saya seiyo sikhumelenle nthowa na wiirumiha waya.
10 Onnahula maaru aya wi awookolole
Nave onnaaleela wi erapele yeeyo eri yoonanara.
11 Wakhala wi aamwiiwelela ni omurumeela,
Awo anahaala omaliha mahiku aya mmureceleni,
Nave miyakha saya sinahaala okhala soohakalaliha.
12 Nyenya, wakhala wi hemwiiwelenle, awo anahaala wiiphiwa ni nlema,
Nave anahaala okhwa ehirino masuwelelo.
13 Achu oonanara murima* anahaala okuha mathowa.
Hanaveka nikhaviheryo, naamwi Muluku aamanke.
14 Awo annakhwa* nlelo eri amiravo,
Awo annathatiha* okumi aya variyari va alopwana ooraruwa a mu empa ya amuluku atheru.
15 Nto Muluku* onnaavuluxa awuukhuwa variyari va wuukhuwa waya;
Onnahula maaru aya vaavaa anahooxiwaaya.
16 Owo onnooviihaammooni mwaano wa soohooxa
Nave onnookerihaani nipuro ntokotoko, nohiwomaanyeya,
Weiwo muneeraanyu muhakararyihiwe ni yoolya yaphaama vameesa vanyu.
17 Vanonto, munamuhakalala ni othorihiwa wa achu oonanara murima,
Vaavaa othorihiwa oneeraaya opakiwe nave ekhaikhai yiikhaleleru.
18 Nto, mukhaleno ephoole wi esara ehiweeriheeni opaka ichu moonyeenyeya,*
Nave muheemererye opheruwa wa nthowa na makhwankwa matokweene.
19 Apwanne okhuwela wanyu mvekaka nikhaviheryo
Naari wiilipixerya wanyu otokweene onanwoopolaani mu soohooxa?
20 Muhinleleke waaphin’ye ohiyu,
Vaavaa achu anacakanelaaya mmapuroni mwaya.
21 Mukhaleno ephoole wi muhichikele weera soonanara,
Muthanlaka yeela ohiya weemererya yoohooxa.
22 Onani! Muluku toovuwa mu owerya wawe;
Muhusiha taani onalikana ni yoowo?
23 Taani omuleenle* ephiro awe
Naari olonce wa yoowo ariki: ‘Yeeyo mwenraanyu ti yoonanara’?
24 Muupuweleke ovuwiha miteko sawe,
Seiho achu aniipaaya.
25 Achu oothene annoona seiho,
Muchu onnavarerya seiho ari ociiwene.
26 Aa, Muluku mutokweene opwaha mummo nnaanyiheryaahu;
Waaca wa iyaakha sawe honaalakhanyeya.
27 Owo onnaweliha osulu macoicoi a maahi,
Awo annathukumana vamoha nave ekhala meeku a epula;
28 Voocharela meeku annamoriha epula,
Enaamorela achu oothene.
29 Apwanne ookhala onawerya wiiwexexa waateleleya wa meeku,
Ni itari inakhuma mmuxakalani mwawe?
31 Moorweela wa ichu seiha, owo onnakhapelela* maloko;
Owo onnaavaha yoolya mwawaaca.
32 Ni mata awe, owo onnakhuneela etari,
Nave onnaluluwanyiha eyo wa echu.
33 Oruma wa etari awe onnamulokoha,
Ophiyerya wi muhuwo onnalokoha taani onarwa.*
37 “Wa nthowa na yeela, murima aka onnathukumela
Nave onnacupha munipuroni mwaya.
2 Muwiriyane phaama nsu nakuru na Muluku
Ni oruma wa yoowo onakhuma mwaano mwawe.
3 Owo onnakumiha oruma weiwo vathi veerimu
Nave onnarumiha itari sawe ophiyerya weiwo elapo ekotenlaayawo.
4 Voocharela onniiweya oruma;
Owo onnoopa itari ni nsu ntokweene,
Nave itari hinnamaala woopa vaavaa nsu nawe nniiweyaaya.
5 Muluku onnoopa itari ni nsu nawe mmukhalelo wootikhiniha;
Onnapaka ichu itokweene seiho inapwaha wiiwexexa wahu.
6 Tiwi owo onnaloca wa mucharapo: ‘Omorele vachayani,’
Nave wa epula etokweene: ‘Orupe ni ikuru soothene.’
7 Muluku onnamaaliha miteko soothene sa achu,*
Wi achu oothene esuwele muteko Awe.
8 Axinama a mutakhwani annavolowa mmakhuku aya
Nave annatitelela okhala mmapuro aya awiipithamo.
9 Echeku yoowali ennakhuma munipuroni mwaya,
Nave echeku yoomoko ennaruuha oriirya.
10 Ni nwiya wa Muluku, maahi annuupaana,*
Nave maahi mancipale annuupaana.
11 Owo onniireiha meeku maahi;
Onnamwaramwaxa overunya mmeekuni;
12 Awo anneeca moorukurerya ehooleliwaka ni yoowo;
Awo annapaka veelaponi yavathi soothene owo onaalamuleleiye.
13 Owo onneeriha wi yeeyo yeereye, moohipwacha waari olaka,* naari oruuhela mphurelo elapo yavathi,
Naari wooniherya osivela woororomeleya.
14 Nwiriyane ela Yupu;
Mmaale nave muupuwelele miteko sootikhiniha sa Muluku.
15 Apwanne moosuwela mukhalelo Muluku onavareryeleiye* meeku
Ni mukhalelo owo oneeriheiye overunya okhuma waaryaka muneekuni nawe?
16 Apwanne moosuwela mukhalelo meeku anavavaaya osulu?
Iha miteko sootikhiniha sa Yoole orino masuwelelo awaakhwanela.
17 Ntakhara heeni soowara sanyu sinnaviha
Vaavaa echeku yoohico enamaalihaaya elapo?
18 Apwanne nyuwaano ni yoowo, munanwerya waatalela erimu,
Etikitheryeya ntoko espeelyu ya emetaale?
19 Munleele yeeyo nnaphwanelaahu omuleela;
Hiyaano hinnawerya omwaakhula, nthowa nawi nri mweepiiphi.
20 Apwanne aleeliwe wi kinchuna olocano?
Naari apwanne muchu ooloca echu yeeyo aaphwaneleiye oleeliwa?
21 Achu hanoonaru mano omwaleela,*
Naamwi owo waaryaka wirimu,
Ophiyerya echeku evinre ni oviihawo meeku.
22 Makupa oomoko onnarwawo waarya wootikhiniha ntoko ooru;
Otokweene wa Muluku ti wawoopiha.
23 Tahi wooweryeya omwiiwexexa Aikuru Soothene;
Owerya wawe otokweene
Nave hannanariha ekhaikhai awe ni wookololowa wawe wawaaca.
24 Mwa yeela, achu anaphwanela omoovaka.
Tiwi Muluku hanaweemererya achu yaale aniisoona okhala a miruku.”*
38 Vanonto, Yehova aamwaakhula Yupu mu echeku etokweene:
2 “Taani yoola onakhoromanyiha soolakelela* saka
Nave onaloca ahirino masuwelelo?
3 Khwoo, wiirehererye ntoko mulopwana;
Kinamoopakela makoho, nave weyo okileele.
4 Waari woowi kithipelaka elapo?
Okaakhule, waakhanle wi onoona wi wookhalano masuwelelo.
5 Taani ohenle ikhomo saya, waakhanle wi woosuwela,
Naari taani ophimme ni mukoi?
6 Apoco aya athipeliwe vaavi,
Taani ohenlevo nluku naya noopacerya na mathipelo vakwantuni,
7 Vaavaa itheneeri sa woosiiselo saakhuwelaaya moohakalala vamoha,
Nave anamwane oothene a Muluku* yaachapaaya moohakalala?
8 Taani owanle ephareya ni masele
Vaavaa eyo yaakhummaaya mootutuxa mmirimani,
9 Vaavaa kaawarinhaaka ni meeku
Nave kipicikhelela* ni epiiphi yooriipa,
10 Vaavaa kaahenlaaka minlaano saka
Nave kiwalela ni milako ni akhampatika,
11 Nave kiloca ‘Onanwerya okotelaka vaava, nave ohipwahe muumu;
Macumuxa aa awiirumiha eni enakota va’?
12 Apwanne* wohintoko olamulela wi wooxiixelo ophiye
Naari wohintoko osuweliha oxa nipuro naya,
13 Wi epharelele ekotenlewo elapo
Ni waatatha aweera soonanara veelaponi?
14 Elapo ennathatuwa ntoko oloko vathi va eseelu,
Nave ichu saya soothene sinnooneya ntoko sooreerihano sa yoowara.
15 Nto, achu oonanara murima annaakhiwa omwaleela waya,
Nave nwono aya wakuru onnintakiwa.
16 Apwanne wohintoko okhuruwela wa anaacuucu a ephareya
Naari weeceeca mmaahi awiixa?
17 Woontoko woonihiwa milako sa wookhwani,
Naari wohintoko woona milako sa epiiphi yawiiseela?*
18 Apwanne onnasuwela phaama wunnuwa waya wa elapo?
Okaakhule, waakhanle wi woosuwela soothesene seiha.
19 Makupa taani omwaleela omankaayawo?
Nave nipuro na epiiphi nri woowi,
20 Wi ohoole yeeyo elapo aya
Ni osuwela miphiro inakeriha owannyaya?
21 Akhweya woosuwela yeela nthowa nawi waapacenrye oyariwa
Nave wi iyaakha saa ti sawaaca?*
22 Apwanne woovolowa mapuro okhapeleliwemo mucharapo,*
Naari wohoona mapuro okhapeleliwemo maralala,
23 Seiho kikhapelenlaaka ntakhara elukuluku ya sawuukhula,
Ntakhara nihiku na mukhico ni na ekhoco?
24 Omwaleela* onaya makupa taani,
Nave ti woowi enaphacuwaayawo echeku ya makupa onakhumawo nsuwa emwalamwalelaka veelaponi?
25 Taani ohunle mikoti sa maahi a epula etokweene
Ni othanle mphiro wa overunya ni etari,
26 Wi arupihe weiwo ohimakiwewo,
O elapo yawuuma, weiwo ohiriwo achu,
27 Wi avonihe mapuro amwaryiwe
Ni wunnuwiha munyepu?
28 Apwanne epula yookhalano apapa aya?
Naari taani oyanre mamoromoro a nikami?
29 Erukulu taani anayariwamo maahi awuupaana,*
Taani oyanre oriirya onarwa wirimu?
30 Maahi annakhuneeliwa ntoko nluku,
Nave vasulu va maahi awiixa annuupaana.
31 Apwanne onanwerya omaka mikoyi sa nikhuuru na itheneeri iniichaniwa Kiima*
Naari otaphula mikoi sa nikhuuru na itheneeri iniichaniwa Kesili?*
32 Apwanne onanwerya okumiha nikhuuru na itheneeri mu elukuluku aya,
Naari weeciha nikhuuru na itheneeri* nniichaniwa Aaxi* vamoha ni anamwane aya?
33 Apwanne woosuwela malamulo analamulela erimu,
Naari onanwerya ohela malamulo aya* veelaponi yavathi?
34 Apwanne onanwerya okhuwela ophiyerya nsu naa ophiya mmeekuni
Wi weerihe wi epula yoonaanihe?
35 Apwanne onanwerya oruma overunya?
Apwanne owo onahaala orwa wa weyo nave oloce oriki: ‘Mi kiri va!’?
37 Taani orino miruku wi aalakhanye waaca wa meeku,
Naari taani onawerya oyeeha maahi ari mmino sa wirimu,
38 Ophiyerya wi nchupi nthatuwa okhala ncokwa
Nave macokoliko a echaya ephweeya?
39 Apwanne onanwerya oxaya enama wi omvahe mwaco
Naari omaliha etala ya amwaco akuru,
40 Vaavaa aniitaaya mmapuro awiipithamo
Naari aniipithelaaya enama wi ephare?
41 Taani onarehererya yoolya ntakhara nakhuku
Vaavaa asaana awe anakhuwelaaya wa Muluku evekaka nikhaviheryo
Nave anahuwahuwaaya nthowa na ohikhalavo echu ya olya?
39 “Apwanne woosuwela elukuluku ikhomace inayaraaya?
Woontoko owoona anaahe yaayaraka asaanaaya?
2 Apwanne woosuwela miyeeri anamalihaaya erupanle?
Onnasuwela elukuluku anayaraaya?
3 Awo annakokhora vaavaa anaayaraaya asaanaaya,
Nave masooso aya a oyara annamala.
4 Asaanaaya annakhala akuru nave anninnuwa otakhwani;
Annapurumeya nave hankooka tho.
5 Taani omutaphunle puuru amutakhwani,
Nave taani otaphunle mikoyi sa puuru amutakhwani?
6 Koomvaha mureyareya wa elapo yawuuma wi akhalekewo,
Nave elapo ya maakha wi akhalewo.
7 Owo onnathanya onyakula wa mpooma,
Hanawiriyana okhuwela wa mulipa ooweeciha axinama wi elape.
8 Owo onneeceeca mmiyaakoni aavyaka munyepu,
Aavyaka mwiri ori woothene mukithi.
9 Apwanne enari enamweemererya woolapa?
Naari oviriha ohiyu mu nikholani mwaa?
10 Apwanne onanwerya omakelela enari nipisi noolimano,
Naari apwanne eyo enamoochara wi yalime opopani?
11 Apwanne onamuroromela ikuru saya itokweene
Nave onamuhiyerya wi ephareke miteko saa soolimela?
12 Apwanne onamuroromela yeeyo wi enaruuha soohepha saa*
Ni othukumanya mmakhupini mwaa?
13 Avestruxi* onnatatha muuphelo awe moohakalala,
Nto apwanne moophelo awe ni mapururu* awe annalikana ni a napipi?
14 Owo onnahiya mooce awe vacheyani,
Nave onnaviheeriha ni echaya.
15 Owo onnacuwala wi muchu onanwerya onyikala,
Naari wi mwaaxinama a mutakhwani onanwerya ophwaca.*
16 Owo onnaakhaliha moowali asaana awe ntoko wi tahi awawe;
Hanoova wi muteko awe onamukhala wasiiyo.
17 Tiwi Muluku oomwiimana* miruku
Nave hamvanhe osuwela.
18 Nto avinya ni omana muuphelo awe,
Owo onnamutheya kavalo ni mulipa oonwela.
19 Apwanne ti weyaano onamvaha ikuru kavalo?
Nave onanwariha mapururu oorekama muxikoni mwawe?
20 Apwanne onanwerya omweeriha wi acupheke ntoko musope?
Omumula* wawe otokweene ti wawoopiha.
22 Owo onnatheya woova nave hanoova echu,
Hanakookela muculi wa nthowa na nlema.
23 Mwa yoowo, mavaka ari mmurupani annanyakula;
Nivaka vamoha nnivaka nooveya annaarya.
24 Athukumelaka ni iitathaka, owo onnacimula achimakaka,*
Hanawerya weemela* vaavaa oniiweiye onyakula wa nipeca.
25 Iiwa oruma wa mapeca onnii: ‘Eyaa!’
Ari ociiwene, onneemurya wunkha wa mukhico
Nave onniiwa okhuwela wa ahooleli a anakhoco ni okhuwela wa ekhoco.
26 Apwanne ori wa nthowa na osuwela waa sawawe onavaveiye,
Atapuruxelaka makuphelo awe makupa oohico?
27 Naari ti weyaano onalamulela wi enaka evaveleke osulu
Ni opaka epuuru aya osuluxa,
28 Evirihaka ohiyu waathoka wa mwaako,
Vanipuro noolipihiwa enakhalayaavo, vanikumukumuni?*
29 Eri osulu weiwe ennaavya yoolya,
Miitho aya annoona ocai.
30 Asaanaaya annawurya nikhami;
Nave weiwo ariwo axinama ookhwa, eyo eri weiwo.”
40 Yehova aatitelela omwaakhula Yupu:
2 “Apwanne yoole onaakaaha onnaphwanela waakhulana ni Aikuru Soothene?
Yoole onachuna omusamela Muluku aakhule.”
3 Yupu aamwaakhula Yehova:
4 “Nkiri oophwanelela!
Tiheeni kinahaalaaka owaakhulaani?
Kinnaphuta iyano saka ni mata.
5 Kooloca ekwaha emoha, nyenya nkikookela oloca;
Ikwaha piili, nto nkiloca tho echu ekina.”
6 Vanonto, Yehova aamwaakhula Yupu mu echeku etokweene:
7 “Khwoo, wiirehererye ntoko mulopwana;
Kinamoopakela makoho, nave weyo okileele.
8 Apwanne onahaala waakaaha ekhaikhai aka?*
Onahaala okithoriha, wi weyaano okhaleno rasawu?
9 Akhweya apwanne wookhalano nwono wakuruxa ntoko wa Muluku eeparipari?
Naari apwanne nsu naa nnanwerya woopa etari ntoko nawawe?
10 Khwoo, wiireerihe ni ncicimiho ni otokweene,
Wiiwarihe ovuwa ni waarya.
11 Oyeehe ovarela wa esara aa;
Waavarerye oothene awiisoona* nave waamorihele vathi.
12 Waavarerye oothene awiisoona nave owuulihe muru,
Waanyaanye aweera soonanara vanipuro aryaayavo.
13 Waavithe oothene onchupini;
Waawalele* onipuro nooripa,
14 Vanonto, ophiyerya tho yoomi kinamweemererya*
Wi ntata naa noolopwana nnanwerya woovuluxa.
15 Omvarerye Pehemoti,* yoowo kimpankaaka hiiha ntoko koopankaaka
Owo onalya manaxi ntoko emope.
16 Ovarerye ikuru sa muyuununi mwawe
Ni owerya wa misiphe sa erukulu awe!
17 Owo onnalipiha mwiila awe ntoko mwiri wa seeturu;
Misiphe sa mmeconi mwawe ti soochavana.
18 Makhuva awe ari ntoko miphempo sa enyacu;
Meco sawe iri ntoko muthipo.
19 Owo ori mu nipuro noopacerya* variyari va miteko sa Muluku;
Pahiru mulipa oompaka tonawerya omwaacamela ni ekatana awe.
20 Yoolya awe enakhuma mmiyaakoni,
Mwemmo asinama oothene a mutakhwani anathatayaamo.
21 Owo onakona vathi va ifolori sa mmaahini,*
Mmakhuku a mmarekeleni a mucapo.
22 Ifolori sa mmaahini* sinnamukhuneela ni muuruusi aya,
Nave mikonya sa mpopani sinnamurica.
23 Vaavaa muhice onarweelaaya, owo hanoovaru echu.
Owo onniiroromela, naamwi maahi a muhice Yortano emurweenle owanoni wawe ni ikuru.
24 Taani onawerya omphara owo oonaka,
Naari omukowa mphulani ni nancoolo?*
41 “Apwanne onanwerya omphara Leviyata* nnancoolo
Naari omaka nlumi nawe ni mukoi?
2 Apwanne onawerya oviriha mukoi mphulani mwawe
Naari othorola ilakutha sawe nnancoolo?*
3 Apwanne owo aahaala wooveka wi ommorele ikharari,
Naari aahaala oloca ni weyaano mooreera murima?
4 Apwanne owo onampaka waataana ni weyo,
Wi akhale kapuro aa mu okumi woothene?
5 Apwanne onamuthataka ni yoowo ntoko palame
Naari ommakelela yoowo mukoi muxikoni wi athateke ni anamwane aa akhaani aasithiyana?
6 Apwanne alipa a maroca anammuthuma?
Apwanne anammukawana variyari va alipa ootumiha?
7 Apwanne onanwerya othorola nrapala nawe ni ikaruma sincipale soothorolano*
Naari othorola muru awe ni mavaka a omesano?
8 Omukuherye ntata naa;
Weyo horwa ocuwala sa mukhico yoowo, nave horwa wuuluula weerano!
9 Ewehereryo vyakala ya onwerya ti watheru.
Omoonaru pahi onamuuwela vathi.
10 Haavo oneererya omuroxa.
Mwawiihiiha, taani onawerya owana ni mi?
11 Taani aapacenrye okivaha echu wi kimvahe tho echu?
Soothene iri vathi veerimu ti saaka.
12 Nkihiya oloca sa meco sawe,
Ikuru sawe ni mwiili awe opakiwe phaama.
13 Taani ontoko omurula yoowara awe?
Taani oni avire waalakutha wawe?
14 Taani onawerya ohula milako sa mwaano mwawe?*
Maino awe oothene tawoopiha.
15 Oculi wawe sookhalawo misera sa maakakharu,*
Yaawo ari oopatelelana phaama nikina nnikhwaaya .
16 Nimoha ti nimoha nri waacamanaxa nnikina
Ophiyerya wi echeku henavira veeri vaya.
17 Awo ari oopatelelana nikina nnikhwaaya;
Ari oopharelelana nikina nnikhwaaya nave honaweryeya omwalanyiha.
18 Vaavaa onaaxamuryeiye onnakhuma waarya,
Miitho awe ari ntoko waarya wa oxa.
19 Itari sinnakhuma mwaano mwawe;
Nave annakhumamo makalume a mooro.
20 Mphulani mwawe onnakhumamo mwiixi,
Ntoko cukucha otetheeriwe ni marekele.
21 Nwiya awe onnapaha makhala,
Nave nikalume ninnakhuma mwaano mwawe.
22 Esiko awe ti yakuruxa,
Nave oothene yaale anakumanano annakhwa ni woova.
23 Nrapala na ethai awe noopharana,
Ti noolipa ntoko muthipo nave hinnaxekexeya.
24 Murima awe ti wooturuwa ntoko nluku,
Aa, wooturuwa ntoko namahaani mukhaani.
25 Vaavaa owo onavinyeiye, ophiyerya achu akuru annoova;
Wiitannya wawe onnoopopiha.
26 Hinaavo nlema nnamukakacha ophiyerya omphoreiha;
Naari nivaka, naari nivaka nookhuveya, naari tho munra.
27 Wa yoowo, muthipo ori ntoko nlaxi,
Enyacu ntoko mwiri wa wuuca.
28 Nivaka hinnamweeriha ochawa;
Wa yoowo, maluku anavonyiwa ni mpilima ari ntoko malaxi anavavihiwa.
29 Ekopo eri ntoko nlaxi wa yoowo,
Nave owo onnatheya onyaakula wa nivaka nookhuveya.
30 Erukulu awe eri ntoko mavali oothokolowa;
Aaviraka vancokwini onnacekavo ntoko ekaaro yawiipichano.
31 Owo onneeriha wi mapuro awiixa enathanuwa ntoko mwaapu ori vaikho;
Owo onnatannya ephareya ntoko makhurwa ari mmwaapuni vaikho.
32 Oculi wawe onnahiya muchico wawaarya vaavale onavireiyevo,
Eerihaka okhala ntoko wi maahi awiixa aakhalano ipwi.
33 Haavo onalikaneiyeno veelaponi yavathi,
Yoopatuxiwa epakiwe wi ehooveke.
34 Owo onnaawerya awiirumiha oothene.
Owo ti mwene a axinama oothene akuru amutakhwani.”
42 Voocharela, Yupu aamwaakhula Yehova ariki:
2 “Vano koosuwela wi munnawerya opaka ichu soothene
Nave wi hiyaavo munuupuwelaanyu opaka eri yoohiweryeya wa nyuwo.
3 Nyuwo mooloca: ‘Taani yoola onakhoromanyiha soolakelela* saka ahirino masuwelelo?’
Eparipari, kooloca kihiiwexexaka
Vooloca sa ichu sootikhinihaxa wa miyo, seiho kihisuwenlaaka.
4 Nyuwo mooloca: ‘Khwoo, owiriyane nave miyo kinahaala oloca.
Kinamoopakela makoho, nave weyo okileele.’
5 Koona wiiwaru vooloca sa nyuwo,
Nto vano, kinnawoonaani ni miitho aka.
6 Tinthowa nene kinaviihaakavo* yeeyo kiloncaaka,
Nave kinnacharuwa vanchupini ni vacurwaani.”
7 Yehova amalinhe oloca masu yaala wa Yupu, Yehova aahi wa Elifasi o Temani:
“Esara aka yoonyahuwa wanthowa na weyo ni asinthamwene aa apiili, woona wi mooloca ichu seiho sihiri seeparipari vooloca sa miyo, ntoko mulapeli aka Yupu enreiye. 8 Vano mukuse imope thanu napiili seelopwana ni ipucepuche thanu napiili seelopwana, muye wa mulapeli aka Yupu nave muveleele mukucho woopahiwa ntakhara nyuwo. Nave mulapeli aka Yupu onahaala woovekelelaani. Mweeparipari miyo kinamwaakhula yooveka awe,* ya ohiweerelani mwawiiwanana ni ololo anyu, woona wi mooloca ichu seiho sihiri seeparipari vooloca sa miyo, ntoko mulapeli aka Yupu eenreiye.”
9 Mwawiihiiha, Elifasi o Temani, Piltati o Xuhi ni Sofari o Nama, yaayawo nave yeerano yeeyo Yehova aalamulenleiye. Nave Yehova aahiiwa nivekelo na Yupu.
10 Amanle Yupu waavekelela asinthamwene awe, Yehova aamaliha ohooxeya wa Yupu nave aakookiha muhakhu* awe. Yehova aamvaha ikwaha piili wa soothene aareiyeno khalai. 11 Asinnawe oothene ni arokora awe oothene, vamoha ni asinthamwene awe oothene akhalai yaaya omuxekurya nave elya vamoha ni yoowo vaate vawe. Yiikhupanyeryano ni omuhakararya wa nthowa na ipahu soothene Yehova eemerenryeiye wi imurweele. Mmoha ti mmoha aamvaha yamahala ya ikhorowa ni muneela a ooru.
12 Mwawiihiiha, Yehova aareeliha makupa ookuchula a okumi wa Yupu opwaha oopacerya, nave Yupu aakhalano ipucepuche macikhwi khumi naxexe,* akamelu macikhwi mathanu nammoha,* imope macikhwi meeli* ni apuuru aasithiyana ncikhwi nimoha.* 13 Owo tho aakhalano anamwene aasilopwana athanu neeli ni anamwane aasithiyana araru. 14 Mwanawe amwaamuthiyana oopacerya aamuchuwa nsina nawi Xemima, anaawiili Kesiya, nave aneeraru Kereni-hapuki. 15 Mweelaponi yeele yoothene, hiyaarivo athiyana ooreeraxa ntoko anamwane aasithiyana a Yupu; nave apapa aya yaahaavaha yoohiyeryiwa vamoha ni asinnaya.
16 Emanle yeela, Yupu aakhala ophiyerya iyaakha nsana ni makhumi maxexe* nave aawoona anamwane awe ni asisulwaawe, ophiyerya muyareriwo waneexexe. 17 Wuukuchulani, Yupu aakhwa amanle olyavo ni opuha okumi.*
Akhweya nnataphulela “Muchu Yoowo Oniiciwa.”
Naari: “oohikhalano nthowa ni awookololowa murima.”
7.000.
3.000.
Mu Ehepiri, “makhuuru masana mathanu a imope.”
1.000.
Mu Ehepiri, “apuuru aasiithiyana.”
500.
Naari: “mmoha ti mmoha ekwaha awe.”
Naari: “omuulumela.”
Masu oosiphela Eehepiri yaawo anaphulela ankeelo a Muluku.
Mu Ehepiri, “Wootikitherya murimaa wa.”
Naari: “oohikhalano nthowa ni awookololowa murima.”
Naari: “onanwuulumelaani.”
Naari: “koowunnyererya.”
Naari akhweya: “Etari.”
Masu oosiphela Eehepiri yaawo anataphulela ankeelo a Muluku.
Mu Ehepiri, “Wootikitherya murimaa wa.”
Naari: “oohikhalano nthowa ni awookololowa murima.”
Mu Ehepiri, “kimwiiphe.”
Naari: “Nnyapara ni nnyapara.”
Naari: “onanwuulumelaani.”
Naari: “koowinnyererya.”
Naari: “namukooxe.”
Naari: “mmuulumele.”
Mu Ehepiri, “wuulumela nihiku nawe.”
Mu Ehepiri, “Leviyata.”
Naari akhweya: “Yaawo yiipakenle milepe wa yaawo aneene.”
Mu Ehepiri, “oovelavela.”
Naari: “aneera yootakhala.”
Naari: “Manri.”
Naari: “anamichaka awe.”
Naari: “waahirimita.”
Naari: “annahirimiteliwa.”
Naari: “sihikhaleno mphurelo.”
Naari: “apalanu.”
Naari: “a mmacani anampaka waataana ni nyuwo.”
Mu Ehepiri, “ti murecele.”
Naari: “moololo; moohisuwanyeya.”
Naari: “esenya; orokosi.”
Naari: “wi keerihe okumi aka olekela.”
Naari: “maahi awuupaana.”
Naari: “mucarapo.”
Naari: “enniipitha.”
Naari: “oxilevo kwee.”
Naari: “inyuuku.”
Naari: “mookho a echaya; ikakha.”
Naari: “Nnyapara.”
Akhweya va Yopu onaloca ni Muluku.
Mu Ehepiri, “yaphaama.”
Naari: “Seyoli,” ela tiwi, nipuro achu oothene anavithiwaayawo.
Moone Masu Atharihiwe.
Naari: “okhala makhuva ene hiiha.”
Mu Ehepiri, “munatikitherya murima anyu wa.”
Mu Ehepiri, “Owo ohaahiya mmatatani wa omwaryeya.”
Naari: “aanvinya wi awooniheryeeni ikharari.”
Mu Ehepiri, “Iha iphiro.”
Naari: “alipa oomwaryeya.”
Mu Ehepiri, “empa ya.”
Naari: “nanrakasi; nankarasi.”
Naari: “Ti hiiha mphiro awe onacakanelaaya.”
Naari: “yaale oohikhalano nthowa.”
Naari: “opharela ntata na.”
Naari: “onnachuna omukeriha Yoowo o tripunaale.”
Naari: “onnaviihavo.”
Ela tiwi, makhuuru a itheneeri, yaawo wakhala wi muchu onoona ari veelaponi yavathi anakhala ntoko ichu soohiyahiyana ntoko axinama naari echu ekina.
Woonaru nnahiiwa nikhuuru ntokweene na itheneeri nniichaniwa Ursa Mutokweene.
Woonaru nnaahiwa nikhuuru ntokweene na itheneeri nniichaniwa Oriyoni.
Woonaru inaahiwa itheneeri sa Pleiti sa nikhuuru ntokweene na itheneeri nniichaniwa Touru.
Akhweya onaahiwa mwaaxinama mutokweene a mphareya.
Naari akhweya: “muchu yoowo kiryaakano mulacu.”
Naari: “Naamwi kaahaarino nthowa.”
Mu Ehepiri, “okeera muchu oohuwela.”
Mu Ehepiri, “wiithoni wa.”
Mu Ehepiri, “Kaahaala weeriwa muchu oonanara murima.”
Naari: “Haavo mulipa awinnyererya.”
Mu Ehepiri, “anikuherya mata hiyo oopiili.”
Mu Ehepiri, “Aaviihalevo ekopo awe vamwiilini vaka.”
Naari: “mukaka.”
Naari: “nnyapara.”
Naari: “nwiya; okumi.”
Mu Ehepiri, “Nave mwaavitha ichu seiha mmurimani mwanyu.”
Naari: “wi kihakalale tonto.”
Naari: “yeepiiphi ni ya muuruusi wa okhwa.”
Naari: “ophwanya makuchuwelo a.”
Ela tiwi, miruku.
Naari: “Seyoli,” ela tiwi, nipuro achu oothene anavithiwaayawo. Moone Masu Atharihiwe.
Mu Ehepiri, “nyuwo muri achu.”
Mu Ehepiri, “kookhalano murima.”
Naari: “anaserekuwa.”
Naari akhweya: “Muloce ni.”
Naari: “munepa.”
Mu Ehepiri, “wa mwiili wa achu.”
Naari: “atokweene.”
Mu Ehepiri, “onnataphula esintu ya achu oowerya.”
Mu Ehepiri, “murima.”
Naari: “alipa a murece.”
Naari: “Munachuna omukhaviherya mwa nthaalu?”
Naari: “masiposipo oohikhalano mphurelo.”
Mu Ehepiri, “Ntakhara heeni kinateexaaka mwiili aka mmiino aka.”
Naari: “meecelo aka.”
Naari: “oomwaryeya.”
Naari akhweya: “Akhalavo muchu, kinammaala nave kikhwe.”
Mu Ehepiri, “muhikeerele pahiru ichu piili.”
Naari: “onnawomowa.”
Mu Ehepiri, “owo,” akhweya onaahiwa Yupu.
Naari: “oohikhalano nthowa.”
Naari: “Seyoli,” ela tiwi, nipuro achu oothene anavithiwaayawo. Moone Masu Atharihiwe.
Naari: “Munamweeliwa murima ni.”
Naari: “ni masuwelelo a siiyo ntoko echeku.”
Naari: “yoocheka anyu ennahusiha eyano anyu.”
Mu Ehepiri, “munepa anyu onnamurukunuwela.”
Naari: “ampava.”
Mu Ehepiri, “epaau.”
Naari: “onneererya okhoma ni.”
Ela tiwi, ewehereryo vyakala ya woopowa.
Mu Ehepiri, “mwaano mwawe.”
Naari: “oomwaryeya.”
Naari: “nnyapara.”
Naari: “ikuru saka.” Mu Ehepiri, “nnyaka naka.”
Naari: “muuruuxi wa okhwa.”
Naari akhweya: “miitho aka ananwehaaya Muluku ehirino ekhove.”
Mu Ehepiri, “nsiposipo.”
Naari: “alipa oomwaryeya.”
Naari: “Apalanu.”
Naari: “Seyoli,” ela tiwi, nipuro achu oothene anavithiwaayawo. Moone Masu Atharihiwe.
Naari: “nihiye.”
Naari: “inyuuku.”
Ela tiwi, ewehereryo aka.
Naari: “Seyoli,” ela tiwi, nipuro achu oothene anavithiwaayawo. Moone Masu Atharihiwe.
Naari akhweya: “ooriipiheya.”
Naari: “Nnyapara.”
Mu Ehepiri, “Oopacerya oyariwa a okhwa.”
Naari: “wa okhwa wawiicelaxa.”
Mu Ehepiri, “Yeeyo ehiri yawawe.”
Mu Ehepiri, “owo hakhalano nsina.”
Naari: “nenlo aamankeiyevo mu elukuluku tonto.”
Naari: “onyeenyeiha okumi aka.” Moone Masu Atharihiwe, “Okumi.”
Naari: “Mookiruwana.”
Naari: “Ahima aka.”
Mu Ehepiri, “Anamwane a erukulu aka,” ela tiwi, erukulu yeeyo ekiyanre (erukulu ya amama aka).
Naari: “nnyapara.”
Mu Ehepiri, “Nave muhinavona ni mwiili aka?”
Mu Ehepiri, “vanchupini.”
Mu Ehepiri, “munepa wa wiiwexexa waka.”
Naari: “achu yaakuhiwaaya; Atamu aakuhiweiye.”
Naari: “oomwaryeya.”
Naari: “mavi.”
Ela tiwi, ikuru sawe.
Naari: “wamwe.”
Mu Ehepiri, “Nlumi na.”
Naari: “mukaka.”
Mu Ehepiri, “ahiminrye seiho.”
Mu Ehepiri, “Owo.”
Mu Ehepiri, “esara Awe.”
Mu Ehepiri, “munepa aka hiwaahaala.”
Naari: “oowerya.”
Naari: “Seyoli,” ela tiwi, nipuro achu oothene anavithiwaayawo. Moone Masu Atharihiwe.
Naari: “moohilekela,” ela tiwi, okhwa wawaakuveya ni woohiicela.
Naari: “miruku; owoka.”
Naari: “makasapa; makhapa.”
Naari: “miyeeri sawe ikwasiwe veeri.”
Naari: “Taani onawerya omuleela Muluku miruku.”
Naari: “inyuuku.”
Naari akhweya: “okeerela ichu sa nlala.”
Mu Ehepiri, “Nave owo onamwaapula achu oothene.”
Naari: “onnahakalala.”
Naari: “anamwane akhweliwe apapa aya.”
Naari: “yaawo ikumi saya saakhuveihiwe.”
Mu Ehepiri, “ni muhice.”
Naari: “yaale anaweha vathi.”
Naari: “anamwane akhweliwe apapa aya.”
Naari akhweya: “annahaca yoolya ya axinama mmacani.”
Naari akhweya: “annamweeka oleyo.”
Naari akhweya: “Muluku hanamphwanyeryaru muchu nthowa.”
Mu Ehepiri, “annathipa.”
Naari: “Seyoli,” ela tiwi, nipuro achu oothene anavithiwaayawo. Moone Masu Atharihiwe.
Mu Ehepiri, “Erukulu.”
Mu Ehepiri, “Owo.”
Mu Ehepiri, “Owo.”
Mu Ehepiri, “iphiro saya.”
Mu Ehepiri, “wirimurimu wawe.”
Naari: “aweela.”
Naari: “nyuuku.”
Naari: “mwawaaca.”
Naari: “osuwela wanyu.”
Mu Ehepiri, “Nave nwiya (munepa) yoowo okhumme mwa nyuwo waari wawani?”
Naari: “Seyoli,” ela tiwi, nipuro achu oothene anavithiwaayawo. Moone Masu Atharihiwe.
Mu Ehepiri, “vawe.”
Naari: “Nave Apiton.”
Mu Ehepiri, “Rapi.”
Naari: “echeku.”
Mu Ehepiri, “masiposipo.”
Naari: “nkiviihamo mwa miyo.”
Naari: “kinamutitelela okhala oororomeleya.”
Naari: “Mmahiku aka oothene.”
Naari: “horwa okisamela.”
Naari: “oomwaryeya.”
Naari akhweya: “Kinamoohusihaani ni ntata na.”
Naari akhweya: “Achu annamoopela mata, nave vanipuroni vaya, annamoopela muturi.”
Mu Ehepiri, “enayeehiwa.”
Woonaru, akhweya enaahiwa sa othimpwa wa maluku asisapo.
Mu Ehepiri, “evaasu.”
Naari: “oorehereryiwa.”
Mu Ehepiri, “olimela waya wa echeku.”
Mu Ehepiri, “masiposipo.”
Mu Ehepiri, “Mmahiku yaawo.”
Naari: “akhaviheryi.”
Naari: “mukaka.”
Naari: “okithekela.” Mu Ehepiri, “yaaniipitha.”
Naari: “mwaana yoowo okhweliwe apapa awe.”
Naari: “yoowara yoorakama ehirino miwono.”
Mu Ehepiri, “epuuru aka.”
Mu Ehepiri, “yaanaaconyerya.”
Naari akhweya: “Awo hiyaaripiha omwaleela wa ethoi aka.”
Naari: “Annawenya.”
Naari: “mpopani.”
Mu Ehepiri, “aawaxuleliwa vaate.”
Mu Ehepiri, “nsiposipo.”
Mu Ehepiri, “oopasa mukoi aka wa munra.”
Naari akhweya: “awaakhaviherya.”
Mu Ehepiri, “Makhuva aka annathoroliwa.”
Naari akhweya: “munnakitothowiha ni oruma otokweene.”
Mu Ehepiri, “ohiphela milepe.”
Naari: “nihiku noovila.”
Onaahiwa palame mutokweene oorakama esiko ni ipirithi nto hanavava.
Naari akhweya: “nthowa na feepiri.”
Naari: “muyareriwo aka opholiwe.”
Mu Ehepiri, “alopwana akina emukokhorele yoowo.”
Mu Ehepiri, “onalya (oneeyela) ophiyerya otoloxa.”
Naari: “opholaka ichu saka.”
Naari: “mulacu.”
Mu Ehepiri, “mmirimani.”
Mu Ehepiri, “taani eeriha miitho a naamukhweli okuvya.”
Mu Ehepiri, “ovinyerya kiri mmirimani wa amama.”
Mu Ehepiri, “waakhanle wi eyuunu awe hiyaakireeliha.”
Naari: “manri.”
Naari akhweya: “Vaavaa koonaaka wi kaaklano nikhaviheryo va mulako mutokweene wa epooma.”
Mu Ehepiri, “omwaleela.”
Mu Ehepiri, “emece.”
Naari: “mpoolixani.”
Naari: “woona wi aaniisoona okhala awookololowa.”
Mu Ehepiri, “mahiku aka tavakhaani.”
Mu Ehepiri, “mahiku eloce.”
Naari: “Mahiku mancipale hanamweeriha.”
Naari: “owenrye omusamela Yupu.”
Naari: “noophwanya miruku.”
Mwawooneya va Elihu onaloca ni Yupu.
Naari: “omvaha nsina na ncicimiho.”
Mu Ehepiri, “Nlumi naka ni waalakutha waka.”
Naari: “mahiye.”
Mu Ehepiri, “okumi.”
Naari: “ari vanlakani vene.”
Naari: “o mahiye.”
Naari: “munkeelo.”
Naari: “o mahiye.”
Naari: “waphaama.”
Mu Ehepiri, “onamwiipa.”
Naari akhweya: “Nave ela hekiphurinhe echu.”
Naari: “o mahiye.”
Mu Ehepiri, “okumi aka onamoona.”
Naari: “akookihe okumi awe.”
Naari: “o mahiye.”
Mu Ehepiri, “a murima.”
Mu Ehepiri, “Miili soothene saamukhwa vamoha.”
Naari: “muchu oovuwa omuhiya awiiyeviha.”
Naari: “annahirimitiwa.”
Naari: “oomwaryeya.”
Mu Ehepiri, “achu a murima.”
Naari akhweya: “Tiithi, Yupu eereryiwe.”
Akhweya Yupu onaloca ni Muluku.
Mu Ehepiri, “nwono.”
Naari: “yawootha.”
Mu Ehepiri, “Owo ti mutokotoko mu owerya wawe wa murima.”
Naari akhweya: “onnaweera mamwene.”
Naari: “oomwaryeya.”
Naari: “Okumi aya onnakhwa.”
Naari akhweya: “annamaliha.”
Mu Ehepiri, “Owo.”
Naari: “woopa makuphi moonyeenyeya.”
Naari akhweya: “aakaanhe; omuthorinhe wa nthowa na.”
Mu Ehepiri, “omwaleela wawe.”
Mu Ehepiri, “mitathaari.”
Naari akhweya: “onnathoriha milacu sa.”
Naari akhweya: “tiheeni enarwa.”
Mu Ehepiri, “onnahela eneneeryo mu ntata na achu oothene.”
Naari: “annathatuwa exeelu.”
Mu Ehepiri, “ekopo.”
Naari: “onalamuleleiye.”
Ela tiwi, nsuwa.
Mu Ehepiri, “okhala a miruku mmurimani.”
Naari: “ikano.”
Masu oosiphela Eehepiri yaawo anaphulela ankeelo a Muluku.
Naari: “kihuruwela.”
Mu Ehepiri, “Mmahiku aa, apwanne.”
Naari: “sa muuruusi wa okhwa.”
Mu Ehepiri, “mahiku aa tawaaca.”
Naari: “eneevi.”
Naari akhweya: “Overunya.”
Naari: “exeelu.”
Woonaru inaahiwa itheneeri sa Pleiti sa nikhuuru ntokweene na itheneeri nniichaniwa Touru.
Woonaru nnaahiwa nikhuuru ntokwene na itheneeri nniichaniwa Oriyoni.
Mu Ehepiri, “Masaroti.” Mu 2 Mamwene 23:5, masu yaala annaphariheliwa yaance nave anaahiwa makhuuru a itheneeri sa sotiyaaki.
Woonaru nnaahiwa nikhuuru ntokweene na itheneeri nniichaniwa Ursa Mutokweene.
Naari akhweya: “Awe.”
Naari akhweya: “mpuwa mwa muchu.”
Naari akhweya: “muupuwelo.”
Mu Ehepiri, “mmiso aa.”
Onaahiwa palame mutokotoko oorakama exiko ni ipirithi nto hanavava.
Naari: “manri.”
Naari: “onyaanya; oharavanya.”
Mu Ehepiri, “oomucuwaliha.”
Mu Ehepiri, “Osapa.”
Naari: “onnavarutha.”
Mu Ehepiri, “onnahakalala ni ikuru.”
Mu Ehepiri, “Onnacimula wi akumane ni ikaruma soowanano.”
Mu Ehepiri, “onnavalatha echaya.”
Naari akhweya: “Owo hanawerya weemererya.”
Mu Ehepiri, “va niino na mwaako.”
Naari: “Apwanne onahaala weeriha ekhaikhai aka ohikhalano mphurelo?”
Naari: “awiikhoma.”
Mu Ehepiri, “Omake ithoyi saya.”
Naari: “kinamoothamalela.”
Akhweya onaahiwa chomoco.
Mu Ehepiri, “tori oopacerya.”
Naari: “ekhokowa.”
Naari: “ekhokowa.”
Mu Ehepiri, “muraakho.”
Akhweya enaahiwa ekonya.
Mu Ehepiri, “ni mwiiwa.”
Yaari ekaruma yoohomano, woonaru yaarino miino meeli yaaweha oculi ntoko nancoolo.
Mu Ehepiri, “owanoni wawe.”
Naari: “maakanuwe.”
Naari: “ekano.”
Naari: “okookiha.”
Mu Ehepiri, “Mweeparipari kinahaala oviiha ethoi awe.”
Mu Ehepiri, “Yehova aakookiha okapuro wa Yupu.”
14.000.
6.000.
2.000. Mu Ehepiri, “makhuuru a imope seecaka piilipiili awaakhwana 1000.”
1000.
140.
Mu Ehepiri, “uuluvanle ni akhanle mahiku mancipale.”