EPIIPILIYOTEKA ya Watchtower
EPIIPILIYOTEKA
ya Watchtower
Elomwe
  • PIIPILIYA
  • SOOLALEERYIWA
  • MITHUKUMANO
  • nwt Eklesiyaste 1:1-12:14
  • Eklesiyasti

Henaphwanyeya exilema mu nikupa nenla.

Munikhurumuwele, yookhala ehesen'ye nichunaka owoonihaani exilema ela.

  • Eklesiyasti
  • Otaphuleliwa wa Piipiliya a Elapo Evyaani a Soorempwa Saweela
Otaphuleliwa wa Piipiliya a Elapo Evyaani a Soorempwa Saweela
Eklesiyasti

LIIVURU A EKLESIYASTI

1 Masu a muhusiha,* mwaana a Tavite, mwene o Yerusalemu.

 2 “Chiri honaphuriha echu!” Onaloca ti muhusiha,*

“Chiri honaphuriha echu! Ichu soothene ti satheru!”

 3 Tiheeni muchu onaphureiye ni muteko awe woothene wakuru

Yoowo oniilipixeryeiye ophara vathi va nsuwa?*

 4 Muyareriwo onnavira, nave muyareriwo mukina onnarwa,

Nto elapo enniikhalelaru* okhala wookhala.

 5 Nsuwa ninnakhuma,* nave nsuwa ninnaneela;

Voocharela ninnachimakela tho weiwo nnakhumaayawo wanaawiili.

 6 Echeku ennoopa eyaaka makupa oohico nave ennarukunuwa eyaaka makupa oomoko;

Enniirukurerya ni wiirukurerya, ennatitelela wiirukurerya; echeku ennatitelela wiirukurerya.

 7 Mihice soothene sinnachimaka siyaaka mphareya, naamwiihiiha ephareya henasareya.

Mihice sinnakookela nipuro sikhummaayawo, wi sikookele ochimaka wanaawiili.

 8 Ichu soothene ti soovelaveliha;

Haavo onawerya othariha seiho.

Miitho hanaakhwaneliwa ni yeeyo anoonaaya;

Naari maaru hanavona ni yeeyo aniiwaaya.

 9 Yeeyo evinre ti yeeyo enahaala okhala,

Nave yeeyo epakiwe enahaala opakiwa wanaawiili;

Hiyaavo echu evyaani vathi va nsuwa.

10 Apwanne yookhalavo echu eni elociwe wi: “Nkoonani, ela evyaani”?

Soothene saakhala ovinyerya khalai;

Saahikhala ehaakumve elukuluku ahu.

11 Haavo muchu onawuupuwela achu a ilukuluku sakhalai;

Nave haavo oni awuupuwele yaale eni erwe voocharela;

Naari tho awo heni yuupuweliwe ni yaale eni erwe voocharela.

12 Miyaano, muhusiha,* kaakhala nave nlelo ka mwene Aisarayeli o Yerusalemu. 13 Miyaano kaahiiveleela ni murima woothene ohuserya ni otholathola ni miruku ichu soothene sineeriwa vathi va erimu. Miteko soothananiha seiho Muluku aavanheiye anamwane a achu, wi ekhaleke ooweiwa.

14 Kohoona miteko soothene sineeriwa vathi va nsuwa,

Nave kiphiyerya makuchuwelo wi soothene ti satheru, ori wiikara echeku.

15 Honaweryeya wookola echu ekhoromanne,

Naari mano waalakhanyerya echu ehirivo.

16 Kaaloca mmurimani mwaka: “Onani! Koophwanya miruku sincipale, waapwaha oothene yaakhanle o Yerusalemu kihaakumve, nave murima aka waaphwanya miruku ni masuwelelo mancipale.” 17 Kaaveleela murima aka osuwela miruku, osuwela olosowa* ni osuwela ololo; nave elatho ori wiikara echeku.

18 Woona wi miruku sincipale sinaruuha othananaxa,*

Mwawiihiiha yoole onaaceererya masuwelelo awe onaaceererya wiicela wawe.

2 Voocharela kaaloca mmurimani mwaka: “Kinachuna weererya opuha* nave koone tiheeni kinahaalaaka ophura.” Nto, kohoona wi ela tho henaphuriha echu.

 2 Kaaloca sa otheya: “Ololo!”

Nave vooloca sa opuha:* “Onaphuriha eheeni?”

3 Kaapaka otholathola wawiixeela: Kilakelela opuha eviinyu, kititelenle okhapelela miru saka; kaalakelela okhupaarela ololo, wi kisuwele yeeyo eri yoophwanelela wa achu weera variyari va mahiku a vakhaani aryaayano vathi va erimu. 4 Kaaphara miteko mitokweene. Kaahiitekela ipa ni waala miri sa uuva. 5 Kaalima imaca sa ithutu ni sa miri, mwemmo kaanlaakamo miri sa miloko-miloko sinavaha sawiima. 6 Kaahiipakela machiya a maahi, wi kirekaarekeno miri* seiho kaanlaaka. 7 Kaakhalano akapuro aasilopwana ni aasithiyana, ni akapuro yaawo yaayariwe vaate vaka. Kaakhalano tho asinama ancipale, imope ni ipucepuche, waapwaha oothene yaawo yaakhanle o Yerusalemu miyaano kihaakumve. 8 Kaahiithukumanyerya eparata ni ooru, muhakhu wa* mamwene ni wa iprovinsiya. Kaahiithukumanyerya alipa awiipa aasilopwana ni aasithiyana, ophitaanyerya tho yeeyo enaahakalaliha vancipale alopwana: Muthiyana, aa, athiyana ancipale.* 9 Mwawiihiiha, kaakhala mutokweene nave kaahaapwaha oothene yaakhanle o Yerusalemu miyaano kihaakumve. Nave miruku saka saatitelela okhala ni miyo.

10 Nkiikhwatiihenrye yeeyo kaachunaka.* Nkikhoocinhe murima aka wa opuha* vyakala. Murima aka waanahakalala wanthowa na muteko aka woothene wakuru, nave nla naari nchuwelo* naka na muteko aka woothene wakuru. 11 Nyenya vaavaa kuupuwelenlaaka miteko soothene mata aka yaaphanraaya ni muteko woothene wakuru kaapankaaka ni ikuru soothene, kaahoona wi ichu soothene ti satheru, waari wiikara echeku. Hiyaarivo echu yamphurelo vathi va nsuwa.

12 Voocharela kaahuuluulela ovarerya miruku, olosowa ni ololo. (Tiwi, tiheeni muchu yoowo onamuraceela mwene onaweryeiye weera? Pahiru yeeyo yeeriwe.) 13 Nave kaahoona wi miruku sookhalano mphurelo opwaha ololo, hiihaa ntoko omwaleela oryaayano mphurelo opwaha epiiphi.

14 Muchu a miruku ookhalano miitho anoona phaama ene;* nto mulolo oneeca mu epiiphi. Nave tho kohiiwexexa wi oothene arino makuchuwelo mamohamoha. 15 Vanonto kaaloca mmurimani mwaka: “Yeeyo eneereya wa mulolo enahaala tho weereya ni miyaano.” Vano tiheeni kiphunraaka moorweela wa okhala amirukuxa? Nave kaaloca mmurimani mwaka: “Ela tho henaphuriha echu.” 16 Tiwi, muchu a miruku ni mulolo herwa yuupuweleliwa okhala wookhala. Mahiku anoorwa, oothene anamucuwaliwa. Nave ti mwawiihai muchu a miruku onahaaleiye okhwa? Hiihaa ntoko mulolo.

17 Mwawiihiiha, kaapacerya wiica okumi, nthowa nawi muteko woothene waapakiwa vathi va nsuwa waakhala ntoko wi ti woohooxa wa miyo; woona wi soothene hisaaphuriha echu, waari wiikara echeku. 18 Kaapacerya wiica soothene kaapankaaka moowetha vathi va nsuwa, woona wi kaahaala omuhiyerya soothene muchu yoowo aahaala okiraceela. 19 Nave taani onasuwela waakhanle wi owo onahaala okhala amiruku naari mulolo? Naamwiihiiha, owo toni anavareryela ichu soothene kiphwannyaaka ni wiilipixerya otokweene ni miruku vathi va nsuwa. Ela tho henaphuriha echu. 20 Mwawiihiiha, murima aka waapacerya oyeleela ewehereryo ni muteko woothene wakuru yoowo kaapankaaka ni wiilipixerya woothene vathi va nsuwa. 21 Tiwi, naamwi muchu alampe mwakuru, ahooleliwaka ni miruku, osuwela ni mavyakelo, owo onahaala omuhiyerya ichu soothene ophwannyeiye* muchu yoowo ohilamperu mwa seiho. Ela tho henaphuriha echu nave ti yoomoriha ikharari.*

22 Tiheeni muchu onaphureiye ni muteko awe woothene wakuru vamoha ni oteteiwa yoowo onamuceenyerya* olapa mwakuru vathi va nsuwa? 23 Variyari va mahiku awe oothene, muteko awe onnamuruuhela wiicela ni onyeenyeya, naari mano ohiyu murima awe honiichuuwa. Ela tho henaphuriha echu.

24 Hiyaavo eri yaphaama wa muchu opwaha olya, owurya ni opuha* muteko awe wakuru. Koovarerya wi ela tho enarweela mmatani mwa Muluku eeparipari; 25 vano taani onalya phaama ni owurya okipwaha miyo?

26 Wa muchu onamuhakalaliha Muluku, owo onnamvaha miruku, osuwela ni ohakalala, nyenya wa mulipa oocheka, owo onnamvaha muteko wa othukumanya ni omvaha yeeyo uukenleiye yoole onamuhakalaliha Muluku eeparipari. Ela tho henaphuriha echu, ori wiikara echeku.

3 Ichu soothene sookhalano elukuluku aya yoolakeleliwa;

Miteko soothene sookhalano elukuluku aya vathi va erimu:

 2 Elukuluku ya oyara ni elukuluku ya okhwa;

Elukuluku ya waala ni elukuluku ya ophola yeeyo yaaliwe;

 3 Elukuluku ya wiipha ni elukuluku ya openuxa;

Elukuluku ya okumula ni elukuluku ya oteka;

 4 Elukuluku ya winla ni elukuluku ya otheya;

Elukuluku ya othanana ni elukuluku ya wiina;*

 5 Elukuluku ya ovonya maluku ni elukuluku ya othukumanya maluku;

Elukuluku ya okhupaarela ni elukuluku ya osepa okhupaarela;

 6 Elukuluku ya waavya ni elukuluku ya oyeleela;*

Elukuluku ya okhapelela ni elukuluku ya oriha;

 7 Elukuluku ya waahula ni elukuluku ya osona;

Elukuluku ya omaala ni elukuluku ya oloca;

 8 Elukuluku ya osivela ni elukuluku ya wiica;

Elukuluku ya ekhoco ni elukuluku ya murecele;

9 Tiheeni namuteko onaphureiye ni wiilipixerya wawe woothene? 10 Kihoona muteko Muluku aavanheiye anamwane a achu wi ekhaleke ooweiwa. 11 Owo oopaka ichu soothene sooreera* mu elukuluku aya. Ophiyerya wi Owo oohela mmurimani mwaya nchuno na okhala, okhala wookhala;* nto achu herwa yiiwexexa mwawaakhwanela muteko yoowo Muluku eeparipari ophanreiye ovinyerya woopaceryani ophiyerya wookuchulani.

12 Koophiyerya makuchuwelo wi wa yaawo, hiyaavo eri yaphaama opwaha ohakalala ni opaka yeeyo eri yaphaama variyari va okumi aya, 13 nave tho wi oothene enalya ni owurya, ni opuha miteko saya soothene sakuru. Ela yamahala ya Muluku.

14 Kohiiwexexa wi soothene Muluku eeparipari onapakeiye inamwiikhalelaru okhala wookhala. Hiyaavo enawerya waaceereryiwa naari ovukuliwa. Muluku eeparipari oopaka ichu mmukhalelo yoola, wi achu emooveke.

15 Yeeyo eneereya yoheereya khalai; nave yeeyo erivovo yaakhalavo khalai. Nto Muluku eeparipari onaavya yeele enaavyiwa.*

16 Kohoona tho ela vathi va nsuwa: Mu nipuro na ekhaikhai, waakhalavo onanara nave mu nipuro na wookololowa waakhalavo onanara. 17 Mwawiihiiha, kaahi mmurimani mwaka: “Muluku eeparipari onamwaathoriha awookololowa ni oonanara murima, tiwi yookhalavo elukuluku ntakhara miteko soothene ni saweera soothene.”

18 Miyaano tho kaaloca mmurimani mwaka wi Muluku eeparipari onanweeha anamwane a achu ni owooniherya wi awo ari ntoko axinama. 19 Tiwi yeeyo eneereya ni achu enneereya tho ni axinama: Oothene arino makuchuwelo mamohamoha. Hiihaa ntoko mwaaxinama onakhweiye, muchu tho onakhwa hiihaa; nave oothene awo arino munepa mmohamoha. Mwawiihiiha, achu hanaapwaha axinama; ichu soothene ti satheru. 20 Oothene anaya nipuro nimohamoha. Oothene arweenle onchupini nave oothene anakookela onchupini. 21 Taani onasuwela chiryeene waakhanle wi munepa wa achu onawela osulu naari waakhanle wi munepa wa axinama onakhuruwela vathi? 22 Nave kohoona wi hiyaavo yaphaama wa muchu opwaha opuha muteko awe, woona wi nla nchuwelo* nawe; tiwi taani onawerya omooniha yeeyo enahaala weereya amanle orimeela?

4 Kaakookela wuupuwelela saweereya soothene soohooxa sineereya vathi va nsuwa. Kaahoona miithori a achu oohooxiwa, nave haarivo awaahakararya. Yaale yaahooxa yaakhalano owerya nave haarivo awaahakararya. 2 Nave kaaweera oohakalala yaale akhwile opwaha yaale ari akumi. 3 Nave aphaamaxa waapwaha oothene ti yoole ohiyariwe, yoole ohoonne miteko soohooxa sineeriwa vathi va nsuwa.

4 Nave kohoona wiilipixerya* otokweene ni muteko wa mavyakelo onakhumelela nthowa na owanawana variyari va achu; ela tho henaphuriha echu, ori wiikara echeku.

5 Mulolo onnakhuna mata nave onnooca.*

6 Ti waphaama wiichuuwa tonto opwahana olapaxa mwakuru ni wiikara echeku.

7 Kaahuuluula ovarerya yootakiherya ekina yoohiphuriha echu vathi va nsuwa: 8 Ookhalavo muchu ori meekheiye, ohirino mukhweiye; owo haano anamwane naari asinnawe, nto hanamaala ophara muteko awe woothene wakuru. Miitho awe hanaakhwaneliwaru ni muhakhu. Nto apwanne owo onniikoha ariki: “Taani kinampharelaaka muteko wakuru nave kinooceela opuha ichu saphaama?” Ela tho henaphuriha echu nave muteko woothananiha.

9 Ti waphaama okhala eeli opwaha muchu okhala meekheiye, ntakhara awo annakhalano nchuwelo naphaama* wa muteko aya wakuru. 10 Woona wi, wakhala wi mmoha ohuuwa, mukina onanwerya omukhaviherya mukhweiye ovinya. Nto tiheeni enahaala weereya ni yoole onuuwa nave ahikhalavo oomukhaviherya ovinya?

11 Opwaha yeeyo, wakhala wi achu apiili aakona vamoha, awo anahaala oviheeranaka; nto ti mwawiihai muchu meekheiye onaweryeiye wiiviheerya? 12 Nave tho, muchu onanwerya omvootha yoole ori meekheiye, nto achu apiili ananwerya omvootha muchu owo. Nave mukoi orithiwe ni mikoi miraru honawerya opaseya mookhweya.*

13 Mmiravo oohaawa nto amiruku taphaamaxa ompwaha mwene awuuluvala oololo, yoowo ohinachuna wiiwa miruku. 14 Woona wi owo* ookhuma mukariposo wi akhale mwene, naamwi aayariwe oohaawa mu olamulelo wa mwene mukina. 15 Koowoona akumi oothene aneeca vathi va nsuwa vamoha ni yeeyo eneereya ni mmiravo yoole onamuraceela mwene, yoowo onakhala mu nipuro na mwene mukina. 16 Naamwi achu yaawo anamukhaviherya yaancexa, yaale eni erwe voocharela hesiveliwaka ni yoowo. Ela tho henaphuriha echu, ori wiikara echeku.

5 Ovareryeleke phaama meecelo aa ilukuluku soothene onayaawe o empa ya Muluku eeparipari; ti waphaama owiriyana opwaha ovaha mukucho ntoko aneeraaya alolo, tiwi awo haniiwexexa wi anapaka yeeyo eri yoonanara.

2 Ohaakuveleke ohula eyano aa, naari weemererya wi murima aa oloce ohaakumve wuupuwelela vamiithoni va Muluku eeparipari, woona wi Muluku eeparipari ori wirimu, nto weyo ori veelaponi yavathi. Ti nthowa nene masu aa anaphwanelaaya okhala avakhaani. 3 Tiwi oloha onatannyiwa ni weeteteya vancipale, nave masu awaaca anneeriha oloca moololo. 4 Ilukuluku soothene onapakaawe nlakano ni Muluku, ohilekeleke waakhwaniherya, tiwi owo hanasiveliwa ni alolo. Waakhwaniherye nlakano naa. 5 Ti waphaama ohipaka nlakano opwahana opaka nlakano ni ohaakhwaniherya. 6 Oheemererye wi eyano aa* yoochekihe, nave ohiloce vamiithoni va munkeelo* wi waarimuhesa. Ntakhara heeni waahaalaawe omunyeenyeiha Muluku eeparipari nthowa na yeeyo oloncaawe, ophiyerya wi owo atoloxa yeeyo opankaawe? 7 Tiwi, hiihaa ntoko oloha onatannyiwaaya ni weeteteya vancipale hiihaa tho masu mancipale hanaphuriha echu. Nyenya omooveke Muluku eeparipari.

8 Wakhala wi wohoona ohooxiwa wa oohaawa ni onanarihiwa wa ekhaikhai ni wookololowa mu epooma aa, ohitikhine ni yeeyo. Tiwi yoole orino murici wa olamula onnavareryeliwa ni mukina yoowo ori avasulu ompwaha yoowo, nave aakhalavo akina ari avasuluxa waapwaha yaawo.

9 Nave tho yoolya ya veelaponi ennakawanyiwa wa oothene; ophiyerya tho mwene onavahiwa yoolya enakhuma mmacani.

10 Yoole onasivela eparata harwa aakhwaneliwa ni eparata, nave yoole onasivela muhakhu harwa aakhwaneliwa ni yeeyo muhakhu onavahaaya. Ela tho henaphuriha echu.

11 Vaavaa ichu saphaama inaaceereryeyaaya, yaale analya annaaceereryeya tho. Nave mwaneene onaphuramvo, voohikhala wiimoona owehaka pahi ni miitho awe?

12 Namuteko onnakona phaama naamwi alyile vakhaani naari vancipale; nto muhakhu wa muchu ooreela onnamooceeliha okona.

13 Yookhalavo echu yoomoriha ikharari* kinoonaaka vathi va nsuwa: Muhakhu othukumanyiwe wi ompahule mwaneene. 14 Muhakhu yoowo onnacakanela wa nthowa na muteko woonanara, nave vaavaa onamuyareiye mwaana, owo hanahalano echu.

15 Ntoko muchu onakhumeiye mmirimani mwa amama awe epwitikiri ene, hiihaa tho onapwaha epwitikiri ene. Nave hanawerya okuxa echu wa muteko awe woothene wakuru.

16 Ela tho ti yoomoriha ikharari:* Hiihaa ntoko muchu onarweiye, onapwaha tho hiihaa; nave mphurelo taani onakhalavo wa yoole onatitelela olapa mwakuru wi aphare echeku? 17 Nave tho, variyari va mahiku awe oothene owo onalya mweepiiphi, ari oothananaxa, awiiceliwa ni oonanariwa.

18 Echu konnaaka eri yaphaama ni yoophwanelela tiila: Muchu onaphwanela olya, owurya ni opuha muteko woothene wakuru oniilipixeryeiye ophara vathi va nsuwa, variyari va mahiku avakhaani a okumi yaawo Muluku eeparipari omvanheiye, woona wi nla nchuwelo* nawe. 19 Nave tho, vaavaa Muluku eeparipari onamvaheiye muchu oreela ni muhakhu, hiihaa ntoko owerya wa opuha seiho, muchu yoowo onaphwanela weemererya nchuwelo* nawe ni ohakalala ni muteko awe wakuru. Ela yoovaha ya Muluku. 20 Mahiku a okumi awe anamvira, nave owo huupuwelelakaaxa yaawo, woona wi Muluku eeparipari oomweeriha okhala ooweiwa ni ohakalala ni murima awe.

6 Kohoona tho echu ekina yoomoriha ikharari* vathi va nsuwa, nave ti yawunlaana variyari va achu: 2 Muluku eeparipari omvaha muchu oreela, muhakhu ni ncicimiho, ophiyerya wi hiyaavo enamuhalela wa seiho onachuneiye;* nyenya Muluku eeparipari hamvanhe owerya wa opuha seiho oreiyeno, naamwi muchu mukina aweryaka opuha. Ela henaphuriha echu nave ti yootakhalaxa. 3 Wakhala wi muchu ohaayara anamwane nsana, ookhala mu iyaakha sincipale ophiyerya wuuluvala, nto naamwi hiihaa ahipuha ichu sawe saphaama ahaakumve ovithiwa,* kinanwerya oloca wi mwaana oyariwe ookhwa ene ori mmukhalelo waphaama ompwaha yoowo. 4 Tiwi owo aarwiile siiyo ene ni apwaha siiyo ene mweepiphini, nave epiiphi yoovitha nsina nawe. 5 Naamwi owo ahonne nsuwa naari mano osuwela echu, nlelo, ori mmukhalelo waphaama* ompwaha mulopwana yoowo. 6 Tuuvi ori mphurelo ene wa okhala iyaakha macikhwi meeli,* nto muchu ahintonko olawiha ohakalala? Apwanne oothene hanaya nipuro nimohamoha?

7 Muteko woothene wakuru muchu onaphareiye ori wi avonihe erukulu awe; nto naamwi hiihaa owo hanaakhwaneliwa. 8 Vano mphurelo taani muchu a miruku oreiyeno ompwaha mulolo, naari mphurelo taani mulipa oohaawa onakhaleiyeno asuwela mukhalelo wa okhala?* 9 Ti waphaama ohakalala ni yeeyo miitho anoonaaya opwahana ochimakela soochunachuna. Ela tho henaphuriha echu, ori wiikara echeku.

10 Soothene ikhanle soovahiwa nsina, nave omuchu weeparipari wa muchu woosuweliwa; nave owo hanawerya owana ni yoole ori akuruxa ompwaha yoowo. 11 Masu mancipale,* anneeriha oloca sa siiyo; nave mphurelo taani awo anaruuhaaya wa muchu? 12 Taani onasuwela yeeyo eri yaphaama wa muchu opaka mu okumi variyari va mahiku avakhaani a okumi awe woohiphuriha echu, yaawo anavira ntoko muuruxi? Taani onawerya omuleela muchu yeeyo enahaala weereya vathi va nsuwa amanle orimeela?

7 Nsina naphaama* ti nooreera opwaha makhurwa aphaama, nave nihiku nookhwa ti nooreera opwaha nihiku na oyariwa. 2 Ti waphaama oya vaate orivo makhwelo ohiyana ni oya vaate orivo efesta, woona wi okhwa makuchuwelo a achu oothene, nave yoole ori mukumi onaphwanela wuupuwelelaka yeela. 3 Othanana ti waphaama opwaha otheya, tiwi ethoi yoothanana enneeriha murima okhala phaama. 4 Murima wa achu a miruku ori vaate orivo makhwelo, nto murima wa alolo ori vaate orivo ohakalala.*

5 Ti waphaama owiriyana osamela wa muchu a miruku opwaha owiriyana ncipo na alolo. 6 Tiwi otheya wa mulolo ori ntoko opuphuruwa wa miiwa seiho inavarela vathi va mwaapu; nave ela tho henaphuriha echu. 7 Nto ohooxeya onanwerya omweeriha muchu amiruku opaka ichu moolosowa, nave makhwankwa annananariha murima.

8 Makuchuwelo a echu taphaama opwaha mapacereryo aya. Okhala oopisa murima ti waphaama opwaha okhala awiirumiha.* 9 Ohaakuveleke onanariwa,* woona wi onanariwa onuupariwa ti alolo.*

10 Ohiloce oriki: “Ntakhara heeni ilukuluku sakhalai saaraaya saphaama opwaha samutano?” Woona wi tahi miruku inaweeriha okoha yeeyo.

11 Miruku icharihiwaka ni yoohiyeryiwa echu yaphaama, nave tisamphurelo wa yaale anoona omwaleela wa nihiku.* 12 Tiwi miruku sinnakhapelela, hiihaa ntoko ikhorowa sinakhapelelaaya. Nto mphurelo wa masuwelelo tuula: Miruku sinnakhapelela okumi wa yoole orinono.

13 Muthokororye muteko wa Muluku eeparipari: Taani onawerya wookolola yeeyo owo opankeiye yookhoromana? 14 Mu nihiku naphaama okhaleke aphaama; nyenya mu nihiku na sawuukhula,* wuupuweleke wi Muluku eeparipari topanke oomeeli, wi achu ehiwerye osuwela mwawaakhwanela yeeyo enahaala weereya ni yaawo omwaahiyu.

15 Variyari va mahiku aka oohiphuriha echu, kohoona soothene: Achu awookololowa ekhwaaka mu wookololowa waya nave achu oonanara murima ekhalaka elukuluku yincipale moohipwacha otakhala waya.

16 Ohikhale awookololowaxa, naari amirukuxa. Ntakhara heeni waahaalaawe wiiruuhela epahu?* 17 Ohikhale ootakhalaxa murima, naari mulolo. Ntakhara heeni waahaalaawe okhwa ehaakumve elukuluku aa? 18 Wa soolopola seiha ti waphaama ochariha mmoha nto ohihin’ye mukina; tiwi yoole onamoova Muluku onamuchariha soothene.

19 Miruku sinnamweeriha muchu a miruku okhala ooweryaxa waapwaha alopwana khumi akuru mu epooma. 20 Tiwi, haavo muchu awookololowa veelaponi oneera saphaamaru, ohintoko ocheka.

21 Nave tho, ohiwiriyaneke masu oothene achu analocaaya, waaneerano yeeyo, onanwerya omwiiwa mulapeli aa oolocaka moonanara.* 22 Tiwi, weyaano woosuwela phaama mmurimani mwaa wi ilukuluku sincipale wohaaloca akina moonanara.

23 Miyaano koheererya ichu soothene seiha ni miruku nave kiloca: “Kinamukhala amiruku.” Nto nkiwenrye. 24 Yeeyo yeeren’ye ti yoovila ophwanya nave ti yawiixeelaxa. Taani onawerya wiiwexexa? 25 Kaahiveleela murima aka wi kisuwele, kitholathole ni waavya miruku ni mathowa a ichu, nave wi kiiwexexe otakhala wa ohikhalano miruku ni ololo wa olosowa. 26 Voocharela, kaahoona wi echu yoowaawasa opwaha okhwa ti muthiyana yoowo ori ntoko mulapa woosayano, yoowo murima awe ori ntoko muraakho nave matata awe ari ntoko ikurenti. Yoole onamuhakalaliha Muluku eeparipari oni akophole wa muthiyana yoowo, nto mulipa oocheka onamphariwa ni yoowo.

27 “Moone, ti yeela kiphwannyaaka,” onaloca ti muhusiha.* “Kootholathola echu ti echu wi kiphiyerye makuchuwelo, 28 nto yeeyo kaavyaaka moohihiyererya nkiphwannye. Variyari va achu ncikhwi nimoha kimphwannyevo mulopwana mmoha awookololowa nyenya nkimphwannyeru muthiyana awookololowa variyari va yaawo. 29 Kiphwannye pahiru ela: Muluku eeparipari aapanke achu awookololowa, nto awo achanre iphiro saya.”

8 Taani ori ntoko muchu a miruku? Taani onasuwela orehererya nikacamiho?* Miruku sa muchu sinnamwaleela ethoi awe nave ethoi awe henakhala yoonyeenyeya.

2 Miyo kini: “Wiiweleleke malamulo a mwene wa nthowa na olipela opakiwe wa Muluku. 3 Ohaakuveleke opwahavo vamiithoni vawe. Ohikhaviheryeke echu yeeyo eri yoonanara; tiwi owo onanwerya weera yeeyo onachuneiye, 4 woona wi masu a mwene toowerya; taani onawerya oloca wa yoowo ariki: ‘Tiheeni munapakaanyu?’”

5 Yoole oniiwelela nlamulo harwa ahooxeya ni yoonanara, nave murima wa muchu a miruku onamusuwela weera ichu* mu elukuluku yoophwanelela ni mmukhalelo woophwanelela. 6 Tiwi, wa ichu soothene sookhalano elukuluku aya ni mukhalelo wa weerano,* woona wi makacamiho a achu aatepa waaca. 7 Woona wi haavo onasuwela yeeyo enahaala weereya muhoolo, taani onawerya omuleela yeeyo enahaala weereya?

8 Hiihaa ntoko muchu ohireiyeno owerya ntakhara munepa naari mano ohiiha munepa,* hiihaa tho haavo orino owerya ntakhara nihiku na okhwa. Hiihaa ntoko muchu ohinarowihiweiye variyari va ekhoco, hiihaa tho otakhala hiwaahiya yaale aneerano wi ekophole.*

9 Miyaano kohoona soothene seiha, nave kohuupuwelela muteko woothene oneeriwa vathi va nsuwa. Variyari va elukuluku yoothene, muchu onamulamula muchu mukina wi amuhooxe.* 10 Nave kaawoona oonanara murima evithiwaka, yaawo yaavolowa ni okhuma wiiliwiili mu nipuro naweela, nyenya awo yaanacuwaliwa mwawaakuveya mu epooma yeeyo yaapakaayamo soonanara. Ela tho henaphuriha echu.

11 Wa nthowa na ohithorihiwa mwawaakuveya echu yoonanara, murima wa achu onnasareya olipa murima wi yeere yeeyo eri yoonanara. 12 Naamwi mulipa oocheka apakaka yoonanara ikwaha nsana nave atitelelaka okhala mu ilukuluku sincipale, naari hiihaa, koosuwela wi oothene yaale anamoova Muluku eeparipari sinahaala oweecelaka phaama, woona wi awo annamoova yoowo. 13 Nto hisimweecela phaama yoole ori oonanara murima, naari owo harwa aaceererya mahiku a okumi awe yaawo ari ntoko muuruusi, woona wi owo hanamoova Muluku.

14 Yookhalavo echu yatheru* eneereya veelaponi yavathi: Aakhalavo awookololowa yaawo anakhalihiwa ntoko yeenre yoonanara, nave aakhalavo oonanara murima yaawo anakhalihiwa ntoko wi yeenre yawookololowa. Kinnaloca wi ela tho henaphuriha echu.

15 Mwawiihiiha, kinnacicimiherya ohakalala, woona wi wa muchu hiyaavo yaphaama vathi va nsuwa opwaha olya, owurya ni ohakalala; ela enaphwanela omuhoola vaavaa onalapeiye mwakuru variyari va mahiku a okumi awe, yaawo Muluku eeparipari omvanheiye vathi va nsuwa.

16 Kaahiiveleela ni murima woothene ophwanya miruku ni ovarerya miteko soothene sineereya veelaponi yavathi, ophiyerya kihinarupa othana ni ohiyu.* 17 Vanonto kaathokororya muteko woothene wa Muluku eeparipari nave koona wi achu hanawerya wiiwexexa yeeyo eneereya vathi va nsuwa. Naamwi achu yiilipixeryaka weererya, awo herwa yiiwexexa. Naamwi awo elocaka wi tamirukuxa wi esuwele, mweeparipari awo herwa yiiwexexa.

9 Mwawiihiiha, kohuupuwelela soothene iha nave kiphiyerya makuchuwelo wi achu awookololowa ni amiruku, vamoha ni miteko saya iri mmatani mwa Muluku eeparipari. Achu hanasuwela sa osivela naari mano wiica yoowo waakhanle awo ehaakumve okhala. 2 Oothene arino makuchuwelo mamohamoha: Awookololowa ni oohookololowa, aphaama, aweela ni oothanyeya, yaale anaveleela mikucho ni yaale ahinaveleela mikucho. Muchu aphaama onalikana ni mulipa oocheka, yoole onalipela onalikana ni yoole onapacerya wuupuwela ahaakumve olipela. 3 Echu yoothananiha eneereya vathi va nsuwa tiila: Woona wi oothene arino makuchuwelo mamohamoha, murima wa achu woosareya sootakhala, nave murima aya ti woolosowa variyari va okumi aya, nave voocharela awo annakhwa!*

4 Yookhalavo ewehereryo wa yoole ori variyari va akumi, ntakhara ti waphaama mwanapwa mukumi ompwaha mwaco ookhwa. 5 Tiwi akumi annasuwela wi anahaala okhwa, nto akhwile hanasuwelaru echu, naari mano hanaakhela nchuwelo,* ntakhara awo hanuupuweliwa, aacuwaliwa. 6 Nave tho osivela waya, wiica waya, ni ehace aya soorimeela. Nave awo hanuukaru ni akumi ichu ineeriwa vathi va nsuwa.

7 Hawe, walye yoolyaa moohakalala nave wawurye eviinyu aa ni murima woohakalala, woona wi Muluku eeparipari oosiveliwa ni miteko saa. 8 Ilukuluku soothene soowara saa sikhaleke saweela,* nave ohooceeleke wiicikichela makhurwa awunkhela mmuruni mwaa. 9 Opuheke okumi ni mwaaraa oosiveliwa mahiku oothene a okumi aa watheru, yaawo Muluku oovanheiye vathi va nsuwa, aa, variyari va mahiku aa oothene oohiphuriha echu. Woona wi nla nlivelo* naa mu okumi ni muteko aa wakuru, yoowo oniilipixeryaawe ophara vathi va nsuwa. 10 Echu eri yoothene onaweryaawe opaka, opakeke ni ikuru saa soothene, ntakhara hiwaawo muteko, naari opaka marehereryo,* naari osuwela, naari miruku Mmahiye,* nipuro nenlo onayaawewo.

11 Nave kohoona tho echu ekina vathi va nsuwa: Mmapokha oochimaka tahi wi ilukuluku soothene anavootha ti yaale oochimakaxa, tahi wi ilukuluku soothene awuupa tanavootha ekhoco; tahi wi ilukuluku soothene achu amiruku tanakhalano yoolya, tahi wi ilukuluku soothene achu oosuwela tanakhalano muhakhu, naari tho tahi wi ilukuluku soothene yaale arino masuwelelo tanakhumelela phaama; ntakhara elukuluku ni ichu soohiwehereryeya sinnaaphacuwela oothene awo. 12 Tiwi muchu hanasuwela elukuluku awe. Hiihaa ntoko ihopa inaphariwaaya mmulapa wootoloxa nave ipalame inaheiwaaya va muraakhoni, hiihaa tho anamwane a achu annaphariwa mu elukuluku ya epahu, vaavaa eyo enaaphwanyaaya mootutuxa.

13 Miyaano tho kohoona vathi va nsuwa yootakiherya ela vooloca sa miruku, yeeyo ekitikhininhe: 14 Yaakhalavo epooma ekhaani yeeyo yaarino achu avakhaani. Mwene mmoha oowerya aarwa owanano, arica nave ateka mukuso mutokweene orukurerya epooma yeele. 15 Aakhalamo mulopwana mmoha oohaawa nto amiruku, nave owo aahoopola epooma ni miruku sawe. Nto haavo aamuupuwenle mulopwana yoole oohaawa. 16 Nave kaaloca wa miyo mukhataaka: “Miruku ti saphaama opwaha ikuru; nto naamwiihiiha, miruku sa muchu oohaawa sinnanyemuliwa nave masu awe hanapwachiwa.”

17 Ti waphaama owiriyana masu oomaaleleya a achu amiruku opwaha owiriyana okhuwela wa yoole onalamulela variyari va alolo.

18 Miruku ti saphaama opwaha ikaruma soowanano ekhoco, nyenya muchu mmoha oocheka onanwerya opahula ichu sincipale saphaama.

10 Hiihaa ntoko ikulihi sookhwa inananarihaaya makhurwa awunkhela a mulipa oopaka nave eninkha, hiihaa tho ololo wavakhaani onnananariha miruku ni ncicimiho.

2 Murima wa muchu a miruku onnamuhoolela mu ephiro yaphaama,* nto murima wa mulolo onnamuhoolela mu ephiro yoonanara.* 3 Moohipwacha ephiro taani mulolo oneeceiyemo, owo haniisuwela* nave onnooniherya wa oothene wi mulolo.

4 Esara ya mwene yoonyahuwela,* ohivinyevo vanipuroni vaa, woona wi omaaleleya onnakuphiha soocheka itokweene.

5 Yookhalavo echu yoothananiha koonnaaka vathi va nsuwa, yoohesa yeeyo enapakiwa ni yaale arino owerya: 6 Alolo annavahiwa mirici mincipale mitokweene, nto achu oophwanelela* annatitelela okhala mmirici mikhaani.

7 Koowoona anamuteko yaawenle akavalo, nto asitokweene yeecaka ni meco ntoko wi anamuteko.

8 Yoole onathipa nlici onanwerya omorelamo, nave yoole onakhucula exiri ya maluku onanwerya olummwa ni enowa.

9 Yoole onapwexa maluku, onanwerya ophoreihiwa ni yaawo, nave yoole onathala mawuuni oniihela va yawoopiha.*

10 Epaso yaturya nave ehinoliwa, okhulumula. Nto miruku sinnakhaviherya okhumelela phaama.

11 Enowa yaluma ehaakumve weepereryiwa, mulipa aweepererya* hanaphuravo echu.

12 Masu anakhuma mwaano mwa muchu a miruku annahakalaliha, nto iyano sa mulolo sinnamutoloxa yoowo: 13 Masu awe oopacerya toololo, nave masu awe ookuchula toolosowa nave annaruuha epahu. 14 Nto mulolo onnatitelela oloca.

Muchu hanasuwela yeeyo enahaala weereya; taani onawerya omuleela yeeyo enahaala weereya owo amanle okhwa?

15 Muteko wakuru wa mulolo onnamvelaveliha, woona wi owo naari mano hanasuwela ophwanya mphiro wooyano opooma.

16 Chiri, epahu etokweene wa elapo yeeyo enalamuleliwa ni mwaana nave asitokweene aya anapacerya olya efesta woosiiselo ene! 17 Chiri, yoohakalala elapo yeeyo mwene aya ori mwaana a achu oovuwa nave asitokweene analya mu elukuluku yoophwanelela wi ephwanye ikuru, ohiya wi ehapaliwe!

18 Wanthowa na oporora woopwaha mphimo iviika sa empa sinnacamwa, nave nthowa na oyere empa ennaconya.

19 Yoolya* enneeliha murima, nave eviinyu ennahakalaliha okumi; nto ikhorowa sinnaakhwaniherya soothowa soothene.

20 Ohimuulumele mwene, naari mano mmuupuweloni mwaa,* nave ohimuulumele muchu ooreela okwartu waa; tiwi mwaapalame* onanwerya oteexa masu aa,* nave yoopatuxiwa erino moophelo enanwerya olokoha yeeyo oloncaawe.

11 Orihele* epaau aa mmaahini, woona wi emanle mahiku mancipale onarwa ophwanya wanaawiili. 2 Waakawele yeeyo oryaaweno achu athanu napiili naari athanu nararu, woona wi honasuwela epahu taani enahaala weereya veelaponi ya vathi.

3 Wakhala wi mahuruku aasareya ni maahi, awo annamorihela epula veelaponi ya vathi; nave wakhala wi mwiri wohuuwela makupa oohico naari oomoko, weiwo mwiri wuuwenlaayawo, onakhala weiwo.

4 Yoole onavarerya echeku haala mmiso, nave yoole onavarerya mahuruku hahepha.

5 Hiihaa ntoko ohinasuwelaawe mukhalelo munepa onalapaaya mmakhuvani a mwaana yoowo ori mmirimani* mwa muthiyana orupanle, hiihaa tho honasuwela muteko wa Muluku eeparipari, yoowo onapaka ichu soothene.

6 Waale mmiso aa woosiiselo nave ohiichuuwihe matataa ophiyerya osekuwa; ntakhara wi hosuwenle mmiso taani oni wunnuwe phaama, waari ole wa woosiiselo naari ole woosekuwa naari waakhanle wi soomiili sinahaala winnuwa phaama.

7 Omwaleela ti woosiva, nave ti waphaama wa miitho woona nsuwa. 8 Mwawiihiiha, wakhala wi muchu ookhala mu iyaakha sincipale, owo onaphwanela opuha soothene seiha. Nto onaphwanela wuupuwela wi mahiku a epiiphi akhweya tatempe waaca; soothene sinarwa muhoolo hasinaphuriha echu.

9 Mmiravo we, ohakalaleke vaavaa oryaawe mmiravo, nave murimaa ochapeke mmahiku a omiravo aa. Ochareke iphiro sa murimaa nave oyeeke weiwo miitho aa anookerihaayawo. Nto, osuwele wi Muluku eeparipari onamoothoriha* wa ichu soothene seiho. 10 Mwawiihiiha, oviihemo sawuukhula mmurimani mwaa, nave orapelihe ichu sootakhala mwiili aa, woona wi omiravo ni ikuru soomiravo hasinaphuriha echu.

12 Vano, omuupuweleke Mpatuxa aa Mutokotoko mahiku a omiravo aa, ehaakumve ophiya mahiku a sawuukhula* nave ihaakumve ophiya iyaakha oneeraawe oloce, oriki: “Hiyaavo enakisivela mookumini”; 2 nsuwa, omwaleela, mweeri ni itheneeri ihaakumve oriipa, nave mahuruku ehaakumve okookelawo emanle orupa epula;* 3 vaavaa alipa oowehererya* empa anathukumelaaya, alopwana akuru anakhoromanaaya, athiyana anamaalaaya oxila nthowa na okhala avakhaani, nave asimwali anathurumela mmaxanelani anoonaaya epiiphi; 4 vaavaa milako inaweha oramphani inawaleyaaya, vaavaa oruma wa nxilo onavukuwaaya, vaavaa muchu onavinyeiye ni wiipa wa palame, nave wiipa wa anamwane oothene aasithiyana onavololaaya. 5 Nave tho vaavaa muchu onooveiye mapuro oocukhuwa ni onakhalaayamo sawoopiha muramphani. Vaavaa mwiri* onarweelaaya ithutu saweela, vaavaa musope oniipurulaaya nave osiva wa yoolya* onachawaaya, woona wi muchu oneeca ayaaka owannyawe weiwo onayeiye wiichuuwawo mu iyaakha sincipale, nave yaale anooniherya othanana anneeca muramphani; 6 ohaakumve opaseya mukoi wa eparata, ehipwen’ye etixela ya ooru, ohipwen’ye muno ori waacamela veehimeni nave ehime ehaakumve okhucuwela. 7 Voocharela, muchu yoowo orwiile onchupini onnakookela onchupini, nave munepa* onnakookela wa Muluku eeparipari, yoowo omvanhe.

8 “Chiri honaphuriha echu!” Onaloca ti muhusiha.* “Ichu soothene ti satheru.”

9 Muhusiha* haakhanle pahiru muchu a miruku, nyenya tho aatitelela ohusiha muloko yeeyo aasuwenleiye; owo aahuupuwelela nave apaka otholathola wawiixeela wi arehererye masiposipo mancipale. 10 Muhusiha* ohaavya ophwanya masu ooreera nave arepa masu eeparipari mmukhalelo wawaakhwanela.

11 Masu aachu amiruku ari ntoko ekopo yoohoma,* nave sooloca saya ithukumanyiwe iri ntoko ipereko ikhommwe phaama; masu aya avahiwe ni mukukhula mmoharu. 12 Mwanaka, vooloca sa echu ekina opwaha seiha, kinnoolopola: Opakiwa wa aliivuru ancipale honakota, nave vaavaa muchu oniiveleeleiye waahuserya yaawo, onnakoma.*

13 Simanle owiriyaniwa soothene, makuchuwelo taala: Omooveke Muluku eeparipari nave wiiweleleke malamulo awe, ela echu yoochuneyaxa mookumini wa muchu. 14 Tiwi, Muluku eeparipari onamuthoriha soothene, ophitaanyerya ichu soothene soovitheya, nave onamulakelela saari saphaama naari soonanara.

Mu Ehepiri, “mulipa awaathukumya achu.”

Mu Ehepiri, “mulipa awaathukumanya achu.”

Masu awi “vathi va nsuwa,” mu liivuru yoola anataphulela “veelaponi ya vathi” nave annaphariheliwa ikwaha 29.

Mu Ehepiri, “erimweemela.”

Naari: “ninnaarya.”

Mu Ehepiri, “mulipa awaathukumanya achu.”

Naari: “ololo woopwahererya.”

Naari: “onyeenyeya.”

Naari: “ohakalala.”

Naari: “ohakalala.”

Naari: “ntakhwa.”

Naari: “sookhalano sa.”

Naari: “Muthiyana ooreera, aa, athiyana ancipale ooreera.”

Mu Ehepiri, “yeeyo miitho aka yaavekaaya.”

Naari: “ohakalala.”

Naari: “nikupa.”

Mu Ehepiri, “ookhalano miitho vamuru.”

Naari: “makupa awe.”

Naari: “epahu etokweene.”

Mu Ehepiri, “ni wiilipixerya wa murima awe.”

Naari: “ni weeriha okumi awe woona yeeyo eri yaphaama mu.”

Mu Ehepiri, “ocupha.”

Naari: “oleva yeeyo erimeenle.”

Naari: “mwaphaama; mwawaakhwanela.”

Mu Ehepiri, “Ophiyerya wi Owo oohela ilukuluku soohimala mmurimani mwaya.”

Naari akhweya: “yeele erimeenle.”

Naari: “nikupa.”

Naari: “muteko wakuru.”

Mu Ehepiri, “nave onnakhuura ethai awe ene.”

Naari: “mphurelo mutokweene.”

Naari: “mwawaakuveya.”

Akhweya onaahiwa mmiravo a miruku.

Mu Ehepiri, “mwiili aa.”

Naari: “namichaka.”

Naari: “epahu etokweene.”

Naari: “epahu etokweene.”

Naari: “nikupa.”

Naari: “nikupa.”

Naari: “epahu etokweene.”

Naari: “enamuhalela ntakhara okumi awe.”

Naari: “nave naamwi mahiye ehikhanle awawe.”

Mu Ehepiri, “ookhalano wiichuuwa wawaaca.”

2.000.

Mu Ehepiri, “asuwela mukhalelo wa weeca ohoolo wa akumi.”

Naari akhweya: “Ichu sincipale.”

Naari: “Ovuwa waphaama.” Mu Ehepiri, “Nsina.”

Naari: “efesta.”

Mu Ehepiri, “opwaha okhalano murima wa wiirumiha.”

Mu Ehepiri, “Ohaakuveleke onanariwa mmunepani mwaa. ”

Naari akhweya: “okhala oonanariwa eneneeryo ya alolo.”

Ela tiwi, yaale ari akumi.

Naari: “epahu.”

Naari: “wiinanariha.”

Mu Ehepiri, “awuulumelaka.”

Mu Ehepiri, “mulipa awaathukumanya achu.”

Naari: “otaphulela mwaha.”

Naari: “othoriha.”

Naari: “othoriha.”

Naari: “nwiya; echeku.”

Naari akhweya: “onanara wa achu ootakhala honawerya waavuluxa.”

Naari: “amweerele yoonanara.”

Naari: “yoonyeenyeiha.”

Naari akhweya: “wi achu hanawerya ophwanya ikhove, naari mano othana naari mano ohiyu.”

Mu Ehepiri, “voocharela, wa alipa ookhwa.”

Naari: “nlivelo.”

Ela tiwi, soowara sawaarya, seiho inooniherya ohakalala, ohiya soowara sa makhwelo.

Naari: “nikupa.”

Naari: “apalanu.”

Naari: “o Seyoli,” ela tiwi, nipuro achu oothene anavithiwaayawo. Moone Masu Atharihiwe.

Mu Ehepiri, “eri makupa oolopwana.”

Mu Ehepiri, “eri makupa oothiyana.”

Mu Ehepiri, “murima awe honiisuwela.”

Mu Ehepiri, “Munepa wa mwene woonyahuwela; Nwiya wa mwene woonyahuwela.”

Mu Ehepiri, “ooreela.”

Naari akhweya: “onaphwanela okhalano ekaasoope ni yaawo.”

Mu Ehepiri, “mwaneene a nlumi.”

Naari: “Epaau”

Naari akhweya: “vakaamani vaa.”

Mu Ehepiri, “yoopatuxiwa enavavaa wirimu.”

Naari: “michaka.”

Naari: “Orumihe.”

Mu Ehepiri, “mmakhuva mmirimani.”

Naari: “onamookeriha omilacuni.”

Naari: “makacamiho.”

Naari akhweya: “okookelawo ni epula.”

Naari: “alipeleli.”

Ela tiwi, mwiri wa amentoweira.

Mu Eheepiri enaahiwa yawiima yeeyo enaphariheliwa wi etannye nchuno na olya.

Naari: “ikuru sa okumi; nwiya.”

Mu Ehepiri, “mulipa awaathukumanya achu.”

Mu Ehepiri, “mulipa awaathukumanya achu.”

Mu Ehepiri, “mulipa awaathukumanya achu.”

Ekopo yoohoma, enaahiwa ekopo yeeyo yaaphariheliwa wi akukhuliweno mwaaxinama.

Naari: “onnavelavela; onnaphweeleya.”

    Soolaleeryiwa sa Lomwe (1995-2024)
    Okhumavo
    Ovolowa
    • Elomwe
    • Ovaha
    • Orehererya
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malakiheryo a Opharihela
    • Malakiheryo a Sookhuweya
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Ovolowa
    Ovaha