“Apwiya [Yehova] ti Muluku Ahu, Apwiya Amoharu”
“Wiriyanani atxhu nyu a Isarayele: Apwiya [Yehova] ti Muluku ahu, Apwiya amoharu.”—MALAMULO 6:4.
MACIPO: 138, 112
MUNANWERYA OTHARIHA?
Mmukhalelo taani Yehova Muluku ahu okhanleiye “Apwiya amoharu”?
Nnii nooniherye hai wi nnamulapela Yehova ntoko “Apwiya amoharu”?
Tiheeni nnaphwanelaahu weera wi nikhapelele murecele ni waataana wahu?
1, 2. (a) Ntakhara heeni masu anaphwanyeya mu Malamulo 6:4, 5 aasuweliwa phaama ni Ayuuta? (b) Ntakhara heeni Moose aaloca masu yaala?
MU IYAAKHA nsana, Ayuuta yaapharihela masu anaphwanyeya mu Malamulo 6:4 ntoko makupa oochuneya a nivekelo. Nivekelo nla nniichaniwa Shema, ari masu oopacerya mu eciciri yeela mu Eheepri. Ayuuta ancipale annapaka nivekelo nla mahiku oothene, woosiiselo ni osekuwa wi yooniherye omoova waya Muluku.
2 Masu ala makupa ookuchula a mwaha Moose aavanheiye nloko na Aisarayeli. Mu eyaakha ya 1473 ehaakumve elukuluku ya Kiristu, nloko naari mu elapo ya Mowaape, waacamela Muhice Yoortano wi evolowe mu Elapo ya Nlakano. (Malamulo 6:1) Moose aahaahoolela achu mu iyaakha 40, nave aachuna wi ekhale oolipa murima wi evoothe makacamiho yaahaalaaya okumanano. Yaaphwanela omuroromela Yehova Muluku, ni okhala oororomeleya wa yoowo. Mwawiihiiha, masu ookuchula a Moose yahaaceenyerya weerano yeeyo. Ahaakumve oloca Malamulo Khumi ni makina oorweela wa Yehova, Moose aahaavaha achu yawuupuxerya etokweene yeeyo nnaalakhanyaahu mu Malamulo 6:4, 5. (Mwaalakhanye.)
3. Makoho taani nnahaalaahu othokororya mmwaha yoola?
3 Aisarayeli yaasuwela wi Yehova Muluku ti “Apwiya [aya] amoharu.” Aisarayeli oororomeleya yaanamulapela Muluku mmoharu, Muluku a asitiithi aya. Vano ntakhara heeni Moose aahiwuupuxerya wi Yehova Muluku ti “Apwiya [aya] amoharu”? Olikanela taani orivovo variyari va eparipari yeela ni omusivela Muluku ahu ni murima woothene, okumi woothene ni ikuru soothene? Nave ti mwawiihai masu yaala a Malamulo 6:4, 5 anaphariheleyaaya wa hiyo olelo?
MULUKU AHU TI “APWIYA [YEHOVA] AMOHARU”
4, 5. (a) Teevi eri yootaphulela ya nsu “Apwiya [Yehova] amoharu”? (b) Ti mwawiihai Yehova oreiye oohiyana ni amuluku akina?
4 Mmoharu. Nsu “Apwiya [Yehova] amoharu” nnataphulela wi Yehova mmoharu, eyo ti wi haavo onalikana ni yoowo. Vano ntakhara heeni aapharihela nsu nenla? Vaavaa Moose aalonceiye masu yaala, owo haathokororya nihusiheryo natheru na amuluku araru mu mmoha. Yehova ti Mpatuxa a erimu ni elapo yavathi nave mutokweene a ichu soothene. Owo pahiru tori Muluku eeparipari, nave haavovo onalikana ni yoowo. (2 Samuwele 7:22) Mwawiihiiha, masu a Moose yaanawuupuxerya Aisarayeli wi yaaphwanela omulapelaka Yehova pahiru. Hiyaaphwanela waatakiherya achu oorukurerya, yaawo yaalapela amuluku atheru. Achu awo yaaroromela wi amuluku aya yaahaala ohoolela makupa makina a elapo.
5 Ntoko yootakiherya Ayiikuputu yaanamulapela Ra muluku a nsuwa, Nut muluku amwaamuthiyana, Geb muluku a echaya, muluku Nilo Hapi, ni asinama ancipale. Yehova aahooniherya wi mutokweene waapwaha amuluku atheru vaavaa aarunheiye ipahu khumi. Akaanani muluku aya aari Paala, muluku atheru yaamuroromelaaya wi toruuhale ekumi. Yaanamuroromela tho muluku a echaya, a epula ni muluku a echeku. Mmapuro mancipale, achu yaanamveka Paala wi aakhapelele. (Namarepela 25:3) Aisarayeli yaahuupuxeryiwa wi Muluku aya, ti “Muluku” eeparipari “nave havotho mukina.”—Malamulo 4:35, 39.
6, 7. Teevi eri yootaphulela ekina ya “amoharu,” nave Yehova oonihenrye hai okhala ‘mmoharu’?
6 Hanatorokeya nave Toororomeleya. Nsu “Apwiya [Yehova] amoharu” nnataphulela wi yookhwela ni saweera sawe elukuluku yoothene ti soororomeleya. Yehova tahi Muluku ookawanyeya naari ootorokeya. Elukuluku yoothene toororomeleya, hanatorokeya, nave teeparipari. Ntoko yootakiherya, aahimuroromeliha Aaparahamu wi nloko nawe naahaala ovolowa mu Elapo ya Nlakano. Nave Yehova aapaka sootikhiniha sincipale wi akhwaaniherye yoolaiherya yeela. Naamwi saavinrevo iyaakha masana masese ni iyaakha makhumi mararu amanle ovaha yoolaiherya yeela, yookhwela ya Yehova hiyaatoroken’ye.—Maphatxuwelo 12:1, 2, 7; Mukwaha 12:40, 41.
7 Iyaakha masana ohoolo waya, Yehova aawiichana Aisarayeli ntoko anamoona awe nave aalocano ariki: “Miyanoru kiri Muluku. Otxuli waka hawo Muluku mukina, nari mano oholo waka harwa akhalawo.” Yehova tho aahooniherya vanlakani wi yookhwela awe herwa etorokeya, moorweela wa oloca: “Kiri yoworu mahiku othene.” (Isaiya 43:10, 13; 44:6; 48:12) Ekari ya mukhalelo taani Aisarayeli yaaryaayano omurumeela Muluku ohinatorokeya nave ori oororomeleya mahiku oothene! Hiyaano tho nookhalano ekari emohamoha.—Malakiya 3:6; Tiyako 1:17.
8, 9. (a) Tiheeni Yehova onaweheryeiye wa alapeli awe? (b) Yesu oceenyenrye hai okhweleya waya Masu a Moose?
8 Chiryene, Moose aawuupuxerya Aisarayeli wi osivela ni okhapelela wa Yehova ntakhara yaawo, hiwaahaala otorokeya. Nave tho Yehova aaweherya wi emulapele pahiru yooworu nave emusivele ni murima aya woothene, ni okumi, ni ikuru saya soothene. Asitiithi anaphwanela waahusiha anamwane aya vooloca sa Yehova elukuluku yoothene wi anamwane ewerye omulapela pahiru Yehova.—Malamulo 6:6-9.
9 Yehova hanatoroka yookhwela awe, mwawiihiiha owo harwa atoroka mathipelo a malamulo wa alapeli awe eeparipari. Wakhala wi ninnachuna wi Yehova ahakalale ni malapelo ahu, nnaphwanela omulapela yooworu ni omusivela ni okumi ahu woothene, muupuwelo, ni ikuru sahu soothene. Yesu aaloca wi nla nlamulo nookhweleyaxa. (Mwaalakhanye Marko 12:28-31.) Hankooni nihuserye mukhalelo nnahaalaahu wooniherya mu saweera wi ninneemererya wi “Apwiya [Yehova] ti Muluku ahu, Apwiya amoharu.”
MMULAPELE PAHIRU YEHOVA
10, 11. (a) Mmukhalelo taani omulapela wahu Yehova oryaaya wavameekhaaya? (b) Amiravo araru a Aheepri yoonihenrye hai o Paapulu wi anamulapela pahiru Yehova?
10 Yehova ti Muluku ahu mmoharu. Ninnamvaha ncicimiho vaavaa nnamulapelaahu yooworu pahi. Hinnaphwanela waalapela amuluku akina ophitaanyerya echu naari saweera satheru mu omulapela wahu Yehova. Owo Muluku ooweryaxa aapwanhe amuluku akina. Owo Muluku eeparipari. Nnaphwanela omulapelaka yooworu pahi.—Mwaalakhanye Wupulula 4:11.
11 Mu liivuru a Taniyeli ninnaalakhanya vooloca sa amiravo a Aheepri Taniyeli, Hananiya, Misayeli, ni Asariya. Awo yaahooniherya ncicimiho wa Yehova moorweela wa okhooca soolya seiyo saari soohiphwanelela wa alapeli a Yehova. Nave asinthamwene araru a Taniyeli yaakhooca okokhorela yoophwaniherya ya ewooro ya Napukotonosori. Wa yaawo, Yehova aari oopacerya mu okumi aya. Ororomeleya waya wa yoowo waari wawaakhwanela.—Daniyeli 1:1-3:30.
12. Naariki nimulapele Yehova pahiru, tiheeni nnaphwanelaahu osepa?
12 Yehova onaphwanela okhala oopacerya mu okumi ahu. Wakhala wi ninnamulapela yooworu pahi, nnaphwanela wiikosoopa wi ichu ikina ihikhale va nipuro na Yehova. Ichu taani? Mu Malamulo Khumi, Yehova aaloca wi achu awe hiyaaphwanela waalapela amuluku akina. Naari olapela yoophwaniherya vyakala. (Malamulo 5:6-10) Olelo, sookhalavo soophwaniherya sincipale, nave ikina sa seiyo ti soovila osuwela. Nave Yehova hanatoroka malamulo awe. Nlelo owo ti “Apwiya [Yehova] amoharu.” Hankooni noone mukhalelo nnahaalaahu osepa soophwaniherya.
13. Tiheeni enahaala onanariha onthamwene ahu ni Yehova?
13 Mu Kolosi 3:5 (mwaalakhanye), ninnaalakhanya vooloca sa ichu inahaala onanariha omulapela wahu pahiru Yehova. Nohoona wi miiko naari nrima ori ntoko oweepesa amuluku awootha. Nthowa taani? Vaavaa nnachunaahu ichu, ntoko okhalano ikhorowa sincipale naari okanyaari, ichu iho sinanwerya ohoolela okumi, ntoko muluku akuruxa. Soocheka soothene silociwe mu Kolosi 3:5 ophitaanyerya nrima, ori oweepesa amuluku awootha. Mwawiihiiha, wakhala wi nookhalano nchuno ntokweene mu ichu seiyo, nnampacerya osivela opwaha omusivela Muluku. Voocharela,Yehova hakhala “Apwiya amoharu” wa hiyo. Hinnaphwanela weemererya wi eyo yeereye.
14. Olopola taani murummwa Yohani ovanheiye vooloca sa omusivela wahu Muluku?
14 Murummwa Yohani aaloca ichu imohamoha. Owo aalopola wi wakhala wi muchu onnasivela ichu sa elapo, seiyo siri “minkhela sa mwili, minkhela sa mìtho, ni wikusererya mokhalani,” mmukhalelo yoowo “okhwela wa Atiithi honkhala mwa yowo.” (1 Yohani 2:15, 16) Mwawiihiiha nnaphwanela wiisaalikhela moohihiyererya wi noone waakhanle wi ninnasivela elapo. Nnahaala osuwela waakhanle wi noopacerya osiveliwa ni mathatelo, achu, ni mawarelo a elapo yeela. Naari waakhanle wi ninnachuna okhalano“itxhu itokotoko” moorweela wa waavya okhalano mahusiheryo a vasulu. (Yeremiya 45:4, 5) Elapo yahiihaano yohaacamela. Mwa yeeyo, nnaphwanela wuupuwelela masu a Moose! Wakhala wi ninniiwexexa nave ninnaroromela wi “Apwiya [Yehova] ti Muluku ahu, Apwiya amoharu,” nnahaala omvaha ncicimiho ni omulapela mmukhalelo owo onachuneiye.—Ahebri 12:28, 29.
MUKHAPELELE WAATAANA WEEKIRISTU
15. Ntakhara heeni Paulo aahiwuupuxerya Akiristu wi “Apwiya [Yehova] amoharu”?
15 Nsu “Apwiya [Yehova] amoharu” ninnanikhaviherya wiiwexexa wi Yehova onachuna wi akapuro awe ekhale awaataana nave ekhaleno yookhwela emohamoha mu okumi. Muloko woopacerya Weekiristu, yaakhalamo Ayuuta, Akriki, Aroma ni achu a maloko makina. Awo yaakhalano makhalelo, sookhovelela ni soochuna soohiyanahiyana. Nthowa na yeeyo, waari woovila wa akina weemererya mukhalelo muvyaani wa malapelo naari ohiya saweera saya sakhalai. Mwawiihiiha waanachuneya wi Paulo awuupuxerye wi Akiristu arino Muluku mmoharu, Yehova.—Mwaalakhanye 1 Korinto 8:5, 6.
16, 17. (a) Yooloherya taani enaakhwanela mmahiku ahu, nave ni yookhumelela taani? (b) Tiheeni yaahaala onanariha waataana wahu?
16 Hanka vooloca sa muloko Weekiristu olelo? Mulipa a miririmo Isaiya aaloca wi “omakutxhuwelo wa mahiku,” achu a maloko oothene yaahaala orwa wi emulapele Yehova. Awo yaahaala oloca: “Owo onamunthonyerya iphiro sawe nave hiyano nnamutxhara seiho.” (Isaiya 2:2, 3) Ninnahakalala woona waakhwanela wa yooloherya yeela! Anna ni arokora anarwa mmapuro oohiyanahiyana, annakhalano ilocelo, ni sookhovelela soohiyanahiyana. Nyenya nri awaataana mu omulapela wahu Yehova. Naamwi hiiha, woona wi nri oohiyana, ikwaha ikina anamukhalavo makacamiho.
17 Ntoko yootakiherya, munaakhaliha hai anna ni arokora anarweela mmapuro oohiyana hiyana? Elocelo, soowara, makhalelo ni yoolya aya akhweya sinamukhala soohiyana ni sannyu. Apwanne munnaasepa nave munamaliha elukuluku pahi ni yaale mukhalelo aya onalikana ni wannyu? Munawoona hai atokweene a muloko anyu yaawo ari amiravo woopwahaani nyuwo naari a nloko ni sookhovelela soohiyana ni sannyu? Wakhala wi hanniikasoopa, nnahaala weemererya wi ohiyana weiwo onivolowele ophiyerya onanariha waataana wahu.
18, 19. (a) Ekano taani enalociwa mu Éfeso 4:1-3? (b) Tiheeni nnaphwanelaahu opaka wi nikhaviherye muloko okhala wa waataana?
18 Nnii nsepe hai makacamiho ntoko yaala? Paulo aavaha ekano wa Akiristu yaakhala o Efeso, epooma yooreela ni achu yaarweela mu ilapo soohiyanahiyana. (Mwaalakhanye Éfeso 4:1-3.) Paulo aaloca mikhalelo ntoko wiiyeviha, opisa murima, nthiti ni okhwelana. Mikhalelo seiya siri ntoko mavaca aneemesa empa. Nyenya wi empa ekhale phaama, onnachuneya muteko wakuru. Paulo aachuna wi Akiristu o Efeso elape mwakuru wi ‘ekhapelele wiiwanana onarwa wa munepa.’
19 Oothene ahu nnaphwanela wiilipixerya wi nikhapelele waataana mmulokoni. Nnii neereno hai yeeyo? Woopaceryani, nnaphwanela wooniherya mikhalelo seiyo Paulo olonceiye: wiiyeviha, opisa murima, nthiti ni okhwelana. Yanawiili, nnaphwanela olapa mwakuru wi nikhapelele ‘olucelelana wa murecele.’ Ohiiwanana onalikana ni mithari mikhaani sinapahula waataana wahu; mwawiihiiha, nnaphwanela olapa mwakuru wi nimalihe ohiiwanana wi niwerye okhapelela murecele ni waataana variyari vahu.
20. Nnii niwerye hai wooniherya wi ninniiwexexa wi “Apwiya [Yehova] ti Muluku ahu, Apwiya amoharu”?
20 “Apwiya [Yehova] ti Muluku ahu, Apwiya amoharu.” Ala masu akuru! Yawuupuxerya ela yaahaalipiha Aisarayeli vaavaa yaahoolelaaya makacamiho wi evoothe ni ovolowa mu Elapo ya Nlakano. Masu yaala ananwerya tho onilipiha woona wi ninnaweherya ekoi etokotoko ni ovolowa mu Parataiso onoorwa. Hankooni ntitelele omulapa pahiru Yehova. Nnaphwanela omusivela ni omurumeela ni murima ahu woothene, muupuwelo ni ikuru sahu soothene, nave tho ninnachuna olapa mwakuru wi nikhapelele murecele ni waataana ni annihu. Wakhala wi ninnatitelela weerano ichu seiya, Yesu onahaala onithoriha ntoko epucepuche nave nnahaala woona waakhwanela wa masu awe: “Rwani nyuwo òrèlihiwa a Atithi aka, akhelani omwene woreheriwa wa nyuwano wopatxeryani wa elapo.”—Mateu 25:34.
[Yooleeliherya va epaaxina 16]
Yehova tahi Muluku ookawanyeya naari ootorokeya. Elukuluku yoothene toororomeleya, hanatorokeya, nave teeparipari
[Yooleeliherya va epaaxina 17]
Yehova onaphwanela okhala oopacerya mu okumi ahu
[Yooleeliherya va epaaxina 18]
Yehova onachuna wi akapuro awe ekhale awaataana nave ekhaleno yookhwela emohamoha mu okumi
[Ekaaxa va epaaxina 20]
MASU ATHARIHIWE
Ninnamvaha ncicimiho Yehova vaavaa nnamulapaahu yooworu pahi ni okhala oopacerya mu okumi ahu. Ninnamusivela ni murima ahu woothene, muupuwelo, ni ikuru sahu.