EPIIPILIYOTEKA ya Watchtower
EPIIPILIYOTEKA
ya Watchtower
Elomwe
  • PIIPILIYA
  • SOOLALEERYIWA
  • MITHUKUMANO
  • mwbr20 Akostu ipaax. 1-8
  • Ireferensiya Inaphwanyeya va Yoochariha ya Muthukumano Okumi ni Muteko Ahu Weekristu

Henaphwanyeya exilema mu nikupa nenla.

Munikhurumuwele, yookhala ehesen'ye nichunaka owoonihaani exilema ela.

  • Ireferensiya Inaphwanyeya va Yoochariha ya Muthukumano Okumi ni Muteko Ahu Weekristu
  • Ireferensia Inaphwanyeya va Yoochariha ya Muthukumano—2020
  • Miru Mikhaani
  • 3-9 A AKOSTU
  • MUHAKHU WA MASU A MULUKU | MUKWAHA 13-14
  • “Mukurunushe Murima, Moone Ovulusha wa Apwiya”
  • Mphwanye Muhakhu Woomunepani
  • Mukwaha
  • 10-16 A AKOSTU
  • MUHAKHU WA MASU A MULUKU | MUKWAHA 15-16
  • “Moohakalala Nimucicimihe Yehova ni Macipo”
  • Mphwanye Muhakhu Woomunepani
  • Nyuwaano Mwaanasuwela?
  • 17-23 A AKOSTU
  • MUHAKHU WA MASU A MULUKU | MUKWAHA 17-18
  • “Mwaavyakihe Akina Nave Mwaavahe Mirici”
  • Mphwanye Muhakhu Woomunepani
  • 24-30 A AKOSTU
  • MUHAKHU WA MASU A MULUKU | MUKWAHA 19-20
  • “Mukhalelo Malamulo Khumi Enoovolowelaayani”
  • Mphwanye Muhakhu Woomunepani
  • 31 A AKOSTU–6 A SETEMPURU
  • MUHAKHU WA MASU A MULUKU | MUKWAHA 21-22
  • “Mooneke Ekumi Hiihaa Ntoko Yehova Onooneiye”
  • Mphwanye Muhakhu Woomunepani
Ireferensia Inaphwanyeya va Yoochariha ya Muthukumano—2020
mwbr20 Akostu ipaax. 1-8

Ireferensiya Inaphwanyeya va Yoochariha ya Muthukumano Okumi ni Muteko Ahu Weekristu

3-9 A AKOSTU

MUHAKHU WA MASU A MULUKU | MUKWAHA 13-14

“Mukurunushe Murima, Moone Ovulusha wa Apwiya”

(Mukwaha 14:13, 14) Moose aahaakhula muloko, ariki: “Muhoove. Mukurunushe murima, moone ovulusha wa Apwiya aneeraaya eweereleeni olelo. AYiikuputu yaawo munawoonaanyu hamurwa tho muwoona. 14 Apwiya anarwa ewana ni yaawo mu nipuro nanyu, nto nyu mmaale.”

w13 1/2 epaax. 4

Mose—Mulopwana Anroromelo

Akhweya Mose haanyiherya wi Muluku aachuna okawanya eniya yooxeerya wi Aisarayeli elapuwe. Nyenya owo aanaroromela wi Muluku aamweeravo echu wi aakihe nloko nawe. Nave owo aachuna tho wi Aisarayeli ekhaleno olekecheya omohamoha. “Mose aaloca wa nloko: ‘Muhoove. Mukurunushe murima, moone ovulusha wa Apwiya aneeraaya eweereleeni olelo.’” (Muk 14:13) Apwanne Mose aawerya olipiha nroromelo na Aisarayeli? Aai, woona wi Piipiliya oni: “Ororomelaka, muloko waalapuwa Ephareya ya Ehece ntoko vachayani vawuumavo.” (Ahe 11:29) Nroromelo na Mose naahimukhaviherya yene vamoha ni oothene yaachariha yootakiherya awe.

(Mukwaha 14:21, 22) Moose aathoonya ephareya, nave Apwiya yaaruuha echeku yawuupa, ya weiwo onakhuma nsuwa, yeeyo yaamalinhe ohiyu woothene yoopaka. Yaakawanyeya ephareya, maahi yaahuuma. 22 AIsarayeli yaavolowa mphareya mmo, enavira wawuumavo, nave maahi yaakhala ntoko eshiri, moono woolopwana ni moono woothiyana.

w18.09 ipaax. 24-25 epara. 13

Muluku Aikuru Soothene Toothokororya

Mwaalakhanye Mukwaha 14:19-22. Nkaanyiheryani wi muri vamoha ni Aisarayeli. Nyuwaano mootepa othanana. Akhoco o Yikuputu ari oculi wanyu, nave Eniya Yoophilivila eri ohoolo wanyu. Voocharela Muluku onneeravo echu. Neeku naweemela nenlo naari vahoolo vanyu ninnachikela oculi wa nikhuuru, variyari va nyuwo ni Ayikuputu. Vano awo ari mweepiiphini, nyenya mu nikhuuru nanyu woosareyamo waarya wootikhiniha! Voocharela munnamoona Mose ookolelaka ntata nawe mu eniya, nave echeku yakuru enarweela onakhuma nsuwa ennakhumelela, ehulaka mphiro variyari va eniya. Mwawiihiiha, nyuwaano ni emusi anyu, ni muhuwo anyu munneeca mvolowaka mu eniya mmukhalelo wooreheryeya vamoha ni achu oothene. Nyuwo munnatikhiniheya woona wi vathi hiwaavovo ncokwa naari otherenya. Echaya ti yawuuma navetho yoolipa, mwawiihiiha onnakhala wookhweya wa nyuwo olapuwa. Ntoko yookhumelela, ophiyerya yaale ahinaakuva annaphiya ekhopela ekina mookhapeleleya.

(Mukwaha 14:26-28) Apwiya yaahi wa Moose: “Ni mooni aa othoonye ephareya wi maahi echikele mmapuroni mwaya, yaamirye aYiikupuru, ni ikhaaro saya ni alipa a weeciha aya.” 27 Wooshishelo Moose aathoonya ni moono ephareya, nave maahi yaakumuwa, ekookela mmapuroni mwaya. AYiikuputu ekhwelaka ochawa yaakushiwa ti mahi, vaavaa Apwiya yaawiipha aYiikuputu mphareya. 28 Maahi yaamirya muloko wakhoco wa farawo, ni ikhaaro saya ni akhavalo aya. Haahanleru mmoha mano a yaawo yaavolonwe mphareya.

w09 15/3 epaax. 7

Mwiikasoopeke wi Muhimuhiye Omulapela Yehova

Vaavaa Ayikuputu yaaweiwaaya ni ikaaro sa ekhoco seiho saananara, Aisarayeli oothene yaalapuwela okhopela. Voocharela Mose aatheteya moono awe mu Eniya Yooxeerya. Mwa yeeyo, Yehova aamwarya ixiri sa maahi. Maahi moowali yaamukumuwela Farawo ni anakhoco awe, emiriwa. Haavo wa amwiicani yaale aakophonle. Aisarayeli yaavuluwa!—Muk 14:26-28; Sal 136:13-15.

Michaka vooloca sa yaweereya yeela saaruuha woova wa maloko oorukurerya. (Muk 15:14-16) Iyaakha makhumi maxexe ohoolo waya, Rahapi o Yeriko aaloca wa Aisarayeli eeli: “Achu oothene a muumu ahoopopiheya enathukumela . . . noohiwa Apwiya wuumiha waya Ephareya ya Ehece ohoolo wanyu mukhumaka oYiikuputu.” (Yos. 2:9, 10) Ophiyerya wi achu yaale yahaamulapela Muluku hiyaacuwala mukhalelo Yehova aawooponleiye achu awe. Mwa yeeyo, Aisarayeli yaakhalano mathowa oophwanelela wi ehicuwale.

Mphwanye Muhakhu Woomunepani

(Mukwaha 13:17) Farawo ahiyale muloko wi onapwaha, Muluku haavirihale ephiro ya wa aFilisti, nari yaakhuven’ye, wi achu ehoopopihiwe vawoona ekhoco ni okookela oYiikuputu.

it-2 epaax. 51

Miphiro

Mu elukuluku yakhalai, miphiro sawunlaana, ophitaanyerya mixewe soohiyanahiyana saaviriwa epakiwaka anakoso saanaphiyiha mu ipooma ni wa mamwene o Palestina. (Nam 20:17-19; 21:21, 22; 22:5, 21-23; Yos 2:22; Amut 21:19; 1Sam 6:9, 12; 13:17, 18; moone MUXEWE WAAVIRIWAXA.) Muxewe wooniwa wi waanaviriwaxa, waakhuma Oyikuputu oyaaka ipooma sa Afilistiya o Kasa ni Askalon, ohapuwaka makupa oomoko muchu ayaaka o Mekitu. Onnatitelela ophiyerya o Hasori, omoko wa muhice wo Kalileya, nave voocharela onnapwaha oyaaka o Tamasko. Muxewe yoola, muchu avira Ofilistiya waanakhala wookhuveya ohiya muchu acimula Oyikuputu wi aphiye mu Elapo ya Nlakano. Nyenya Yehova, moosivela aahaahoolela Aisarayeli mu mphiro mukina, wi ehiceecheye ni ohiphela wa Afilisti.—Muk 13:17.

(Mukwaha 14:2) “Waaleele aIsarayeli wi ekookele oculi nave yiichuuwe ohoolo wa Pi-Hayirote veeri wa oMikotole ni ephareya, waacamela wa Paala-Sefoni.

it-2 epaax. 77 ipara. 5-6

Mukwaha

Nipuro taani yaakawanyeyaayavo Eniya Yooxeerya wi Aisarayeli elapuwe?

Ti yawooneya wi, emanle ophiya nipuro nanaawiili yiichuwalaayavo mu mukwaha aya, o Etamu, “onapatxeryawo ntakhwa.” Muluku aamulamulela Mose “wi ekòkele otxuli ni emake ohòlo wa Pi-Hahirothi veri va elapo yo Migdoli ni ephareya, ohòlo w’elapo yo Bayali-Zefoni, vakhiviru vèphareya”. Meecelo yaala a Aisareyeli yaahimweeriya Farawo ororomela wi “àrimèla mukuma w’otakhwani.” (Muk 13:20; 14:1-3, Bibiliya Nsu na Muluku) Alipa oohuserya anavareryela mikwaha el Haj ni akina enaloca wi nsu na Ehepiri nawi “okookela oculi” naari “oya makupa makina,” enataphulela ookookela makupa muchu okhummeiyewo. Awo annaloca wi yaaphiya makupa oomoko a Kolfu Suwesi, Aisarayeli yaahiya mphiro wawookowa, ehapuwela makupa a Jebel ʽAtaqah, makupa a miyaako waacamela o Kolfu. Macikhwi mancipale aachu, ntoko Aisarayeli, hiyaahaala ophwanya mukhalelo woophwanelela wi ekhumewo mwawaakuveya makupa yaawo, wakhala wi ahiikariwa ovinyerya makupa oomoko. Hiihaa yaahaala okacamiheya nthowa na eniya yaawala mphiro.

Sookhovelela sa Ayuta mu nsana noopacerya E.K. ennooniherya moonelo yoola. (Moone PI-HAHIROTHI.) Nto echu yoochuneyaxa, tiwi eniiwanana ni yeeyo enooniheryiwa Mpiipiliyani, enahiyana ni soororomela sa achu. (Muk 14:9-16) Enakhala yawooneya wi olapuwa owo weeren’ye makupa oorakamelaxa o Kolfu (makupa oomoko a Eniya Yooxeerya), wi anakhoco a Farawo eheere moona ohapuwela makupa a Kolfu ni waaphwanya Aisarayeli mookhweya.—Muk 14:22, 23.

10-16 A AKOSTU

MUHAKHU WA MASU A MULUKU | MUKWAHA 15-16

“Moohakalala Nimucicimihe Yehova ni Macipo”

(Mukwaha 15:1, 2) Hiihaa Moose ni aIsarayeli yaahiipa ncipo nla wa Apwiya, eriki: “Kinnawiipela Apwiya ntakhara ahiivuwihasha, ahaarihela mphareya akhavalo ni alipa a weeciha. 2 Apwiya ti ikuru saka ni wiipa waka, yaawo takivulunshe. Yaawo Muluku aka, hiihaa miyo nkanaacicimiha, yaawo Muluku a atiithi aka, vawihiihaa nkanaavuwiha.

w95 15/10 epaax. 11 epara. 11

Ntakhara Heeni Omoova Muluku Eeparipari Hiihaano?

Yehova waatoloxa wawe anakhoco a Ayikuputu waahaahakalaliha achu awe nave nsina nawe naahisuweliwa vancipale. (Yos 2:9, 10; 4:23, 24) Nsina nawe naavuwihiwa, naapwahaka amuluku atheru ni oohikhalano owerya Oyikuputu, yaahiwenrye owoopola achu aya. Waaroromela amuluku aya, ni anakhoco waakumiherya sookhumelela soowaawa. (Sal 146:3) Tahi yootikhiniha wi Aisarayeli yaaceenyeryeya omwiipela macipo oocicimiha ntoko yawooniherya omoova waya Muluku mukumi, yoowo orino owerya woothene wi awoopole achu awe!

(Mukwaha 15:11) Oo! Apwiya, amuluku taani anaphwanaphwana ni nyuwo? Taani ari ntoko nyuwo? Muri ootikhiniha mu weela wanyu, awoopiha mu ncicimiho nanyu, aweerano sa malavi!

(Mukwaha 15:18) Apwiya tanalamula okhala wookhala.

w95 15/10 ipaax. 11-12 ipara. 15-16

Ntakhara Heeni Omoova Muluku Eeparipari Hiihaano?

Waakhanle wi naavuluxiwa vamoha ni Mose, mweeparipari naahaala oceenyeryeya wiipa: “Oo! Apwiya, amuluku taani anaphwanaphwana ni nyuwaano? Taani ari ntoko nyuwo? Muri ootikhiniha mu weela wanyu, awoopiha mu ncicimiho nanyu, elapo yaamirya amwiicani anyu.” (Muk 15:11) Meerelo yaala enahaala wuupuweleliwa ophiyerya muhoolo. Liivuru ookuchula a Mpiipiliyani, murummwa Yohani onnaaloca alapeli oothanliwa ni munepa wa weela ni oororomela oothene a Muluku: “Yaaniipa ncipo na Moose, namuteko a Muluku, ni ncipo na epucepuche, eriki: Miteko sanyu, ti mitokotoko ni sootikhiniha, Apwiya Muluku, mwaneene a ikuru soothene. Iphiro sanyu, ti sawookololowa ni seeparipari, nyuwo mwene a maloko! Taani ohinawoovani nyuwo Apwiya?”—Wup 15:2-4.

Olelo tho aakhalavo alapeli a Muluku anathamalela woopoliwa waya nave ohiya pahiru miteko sa soopatuxa, nyenya tho malakiheryo awe. Achu a maloko oothene annoopoliwa mmakupa oomunepani, naamwi elapo ela eri yooripiheya, awo aneemererya ni opharihela muteko malakiheryo awookololowa a Muluku. Iyaakha soothene, macikhwi macikhweene a achu eelapo yeela yoohookololowa annachawela mu marehereryo aweela nave annavolowa mu nikhuuru na alapeli a Yehova. Moohilekela, emanle otoloxiwa malapelo atheru ni mukhalelo yoola wa ichu, achu anahaala okhalaka okhala wookhala mu elapo evyaani ni yawookololowa.

(Mukwaha 15:20, 21) Miriyamu, mulipa a miririmo a mwaamuthiyana, munna a Aaroni, aakusha ekoma awe, nave athiyana akina yaamuchara ekunshe tho ikoma saya yiinaka. 21 Miriyamu aanawaakhulela, ariki: “Wiipeleeni Apwiya ntakhara ahiivuwihasha, aahaarihela mphareya akhavalo ni alipa a weeciha.”

it-3 epaax. 47 epara. 4

Ncipo

Makupa mancipale a ncipo nimpwa o Isarayeli ntoko nikhuuru, moohipwacha waakhanle wi akooru eeli yaaraceeleliwa moorweela wa wiipa moocharelana, ikwaha ikina nihooleliwaka ni muhooleli a ncipo naari kooru, aakhaviherya wi akina ewerye waakhulela. Mu soorepa, enakhala wi eyo eniichaniwa ‘waakhulela.’ (Muk 15:21; 1Sam 18:6, 7) Mukhalelo yoola wa wiipa onooniheryiwa mu Masaalimu makina yaawo erempwe, ntoko yootakiherya Salumu 136. Otharihiwa wa akooru eeli a othamalela, mu elukuluku ya Nehemiya, ni opakawawe makupa mu weelihiwa empa ya o Yerusalemu, enooniherya wi yimpwa mmukhalelo wooreera.—Neh 12:31, 38, 40-42; moone NCIPO.

it-3 epaax. 339

Mulipa a Miririmo a Mwaamuthiyana

Miriyamu muthiyana oopacerya onalociwa Mpiipiliyani ntoko mulipa a miririmu. Mwawooneya Muluku aahimpharihela wi alokohe muchaka naari michaka akhweya orweela wa macipo ooveereliwa. (Muk 15:20, 21) Ti nthowa nene soorepa inalocaaya wi Miriyamu ni Aroni yaahi wa Mose: “[Yehova] haalonce tho ni hiyo?” (Nam 12:2) Yehova mwaneene, ampharihelaka mulipa a miririmu Mikeya, onaloca wi aamurumiha “Moose, Aaroni ni Miriyamu” wi yaahoolele Aisarayeli okhuma Oyikuputu. (Mik 6:4) Naamwi Miriyamu aarino ekari ya ophariheliwa ti Muluku, onthamwene awe waari wooyeveela ni wa munnawe Mose. Nave vaavaa aapwanheiye mphimo mu meerelo awe, owo aalakiwa ni Muluku.—Nam 12:1-15.

Mphwanye Muhakhu Woomunepani

(Mukwaha 16:13, Bibiliya Nsu na Muluku) Osekuwa nàhòneya nikhùru ntokotoko na ayùrwe; yàtepa wàtxa ophiyerya osareya mmisakalani. Nave mmeloni mwaya, wosìselo ene, nikami nànarukurerya misakala sòthene.

w11 1/9 epaax. 14

Nyuwaano Mwaanasuwela?

Ntakhara heeni Yehova aahaavaha Aisarayeli Ayuurwe ntoko yoolya mutakhwani?

Mu mukwaha wa Aisarayeli ekhumaka Oyikuputu, ikwaha piili Muluku aahaavaha ayuurwe ancipale.—Muk 16:13; Nam 11:31.

Ayuurwe apalame akhaani orakama waya ori wa (18 cm) ni olimela waya (100 g). Enatepa orelanaxa makupa onaneela nsuwa o Asiya ni Europa. Nthowa na okhala asipalame ehiniikhalelaru mpuro mmoharu, elukuluku yeelimwi sinnathaamela makupa enakhumawo echeku ya murupi o Afrika ni Arapiya. Elukuluku ya mikwaha saya, sinnalapuwa makupa onakhuma nsuwa o Eniya Metiteraaneyo nave sinnavava mu miceche sa Sinai.

Mwawiiwanana ni The New Westminster Dictionary of the Bible (Tisiyonariyu Apiipiliya a Westminster), ayuurwe “asipalame amavyakelo ni anavavaxa, anaparihela phaama echeku; nyenya vaavaa echeku enoopelaaya makupa makina, wakhala wi asipalame yaala aavelavela nthowa na omaliha elukuluku yincipale evavaka, makhuuru yaala a ipalame seiya, ti wooweryeya omora nave sikhale soovelavela sene vacheyani”. Ehaakunve ochikela opaka mukwaha aya, iho sinaphwanela omaliha nihiku nimoha naari meeli siichuwaaka nave eyo eneeriha wi alipa oosaya ewerye ophara mookhweya. Omapacereryo wa nsana 20, yaanaphariwa ayuurwe macikhwi mararu Oyikuputu nave eyaakha ti eyaakha yaanakerihiwa mapuro makina wi yatumihiwe.

Ikwaha piili Aisarayeli yaakhuralaaya ayuurwe yaari elukuluku yeelimwi. Naamwi ipalame seiha saari sawunlaana o Sinai mu elukuluku yeeyo, aari Yehova eerinhe wi ‘echeku yoope’ yaahoolelaka asipalame yaala mu mixakala sa Aisarayeli.—Nam 11:31.

(Mukwaha 16:32-34) Moose aahi: “Apwiya talamulenle ela: ‘Mukhapelele iliituru piili sa manaa wi anamwane anyu a muhoolo yoone yoolya yeeyo koophunwaakaanno muri mutakhwani, kooviihakaani oYiikuputu.’” 33 Moose tho aahi wa Aaroni: “Okushe manaa iliituru piili, ohele mweepiyani, okuhe vanipuroni naweela na Apwiya, wi ekhale yawiikuherya ya anamwane anyu a muhoolo.” 34 Ntoko Apwiya yaamulamulenlaaya Moose, hiihaa tho Aaroni aakuha vanipuroni naweela wi ekhapeleliwe.

w06 15/1 epaax. 31

Makoho a Alipa Waalakhanya

Elukuluku vakhaani Aisarayeli emanle woopoliwa Oyikuputu, awo yaapacerya wiikhupanyerya nthowa na yoolya. Ti nthowa nene Yehova aavanheiye mana. (Muk 12:17, 18; 16:1-5) Elukuluku yeeyo, Mose aahi wa Aroni: “Okushe mana iliituru piili, ohele mweepiyani, okuhe vanipuro naweela na Apwiya wi ekhale yawiikuherya ya anamwane anyu a muhoolo.” Yaweereya yeela eni: “Ntoko Apwiya yaamulamulenlaaya Mose, hiihaa tho Aaroni aakuha vanipuroni naweela [nipuro inakhapeleliwavo ichu soochuneyaxa] wi ekhapeleliwe.” (Muk 16:33, 34) Hisaavo minikwa wi Aroni aahenle mana mweepiyani mu elukuluku yeele, hiihaa tho teereiye akuhe mu nipuro naweela, Mose amanle opaka ekaaxa ya Nlakano nave aakunheiyemo maluku meeli.

17-23 A AKOSTU

MUHAKHU WA MASU A MULUKU | MUKWAHA 17-18

“Mwaavyakihe Akina Nave Mwaavahe Mirici”

(Mukwaha 18:17, 18) Vaavaa atataawe Moose yaahi: “Hereenre oneeraa. 18 Kinnaroora wi onamvelavela mwamvayi weyo vamoha ni achu yaala oryaayano. Ela eri yoolimelasha wa weyo, nave weyo howerya weerano.

w13 1/2 epaax. 6

Moose—Mulopwana Oosivela

Moose aahooniherya osivela wa Aisarayeli. Awo yaanasuwela wi Yehova aanampharihela Mose wi ahoolele nloko nawe, ti nthowa nene, yaanaya wa yoowo wi aakhaviherye orehererya milacu saya. Piipiliya onnaloca wi achu yaanakhala ohoolo wa Mose, “opacerya wooshishelo ophiyerya nsuwa oneela”. (Muk 18:13-16) Mwaanyiherye mukhalelo waaryaaya wooveleveliha Mose waathoriha Aisarayeli mu elukuluku yawaaca! Nyenya Mose aanasiveliwa waakhaviherya achu yaawo owo aasiveleiye.

(Mukwaha 18:21, 22) Waathanlele mwa achu alopwana oophwanelela, oomoova Muluku, oororomeleya, oheemererya makhwankwa. Waavahe waahoolela achu miili mmoha, akina achu nsana nimoha, akina achu makhumi mathanu ni akina achu khumi. 22 Yaala yaathoriheke achu yaala elukuluku yoothene. Miyaha soowalamela eruuheke wa weyo, nto miyaha mikina yaawo ekanathoriha. Hiihaa okanoona okhweya nave ekaanookhaviherya.

w03 1/11 epaax. 6 epara. 2

Ororomeleya ti Woochuneya wi Nikhale Oohakalala Mweekumini

Alopwana yaale yaanooniherya mikhalelo saphaama ehaakumve waakhela murici ori woochuneyaxa. Awo yaahooniherya wi yaanamoova Muluku, yaakhalano meecelo oophwanelela wa mpatuxa nave yaanoova omuchekela. Oothene yaanasuwela wi alopwana awo yaanapaka owetha waya wi ekhaviherye malakiheryo a Muluku. Awo yaaniica makhwankwa, yooniherya wi awo yaakhalano meecelo aphaama yahihaala ovuhana ni malamulo. Hiyaahaala onyemula ororomeliwa waya wa akina nthowa na waakhaliha phaama pahiru amusi ni asinthamwene.

(Mukwaha 18:24, 25) Moose aahiiwelela masu a atataawe, eerano hiihaa ntoko yaamuhusihalaaya. 25 Moose aahaathanla alopwana oophwanelela a mwa aIsarayeli oothene, ahavaha okhala asitokweene a muloko wi yaahooleleke ahooleli a achu miili mmoha, achu nsana nimoha, achu makhumi mathanu, ni achu khumi.

w02 15/5 epaax. 25 epara. 5

Achu a Wookololowa Enahooleliwa ni Ororomeleya

Mose aari ororomeleya ni awiiyeviha. Iisoonaka okhala oovelavela nthowa na othoriha milacu sa akina, ataataawe, Yeturo, yaavaha ekano yoophara muteko: “Waavahe achu akina wi ekhale asiitokwene.” Mose, asuwelaka okotakota wawe, mwa miruku aaheemererya ekano. (Muk 18:17-26; Nam 12:3) Muchu awiiyeviha hanakhalela nrima mirici wi aavahe akina, naari hanoova oyeleela murici awe nthowa na waavaha alopwana oophwanelela. (Nam 11:16, 17, 26-29) Opwaha yeeyo, owo onnateteiwa waakhaviherya akina winnuwa makupa oomunepani. (1Tim 4:15) Mpwanne hannaphwanela okhalano moonelo mmohamoha wa Mose?

Mphwanye Muhakhu Woomunepani

(Mukwaha 17:11-13) Moose aviiha miyono awe, aIsarayeli yaanaawerya achu Amaleki. Aakurusheiye, achu a Amaleki tiyaawerya aIsarayeli. 12 Mose avelavenle ni miyono, Aaroni ni Huuri, yaamukilaathiha vanlukuni. Yaapharela miyono sawe, mmoha moono ene, ni mukina moono ene. Vaavaa miyoono sawe saakhalaru saweemela ophiyerya oneela wa nsuwa. 13 Hiihaa Yooshuwa aamuvootha Amaleki ni achu awe okhoconi.

w16.09 ipaax. 6-7 epara. 14

“Oheemererye wi Matata aa Evolole”

Aroni ni Huri yaamukhaviherya Mose olipiha miwono sawe moorweela wa opharelela miwono sawe variyari va ekhoco ni Amaleki. Olelo, nnanwerya tho woona mikhalelo sa waakhaviherya akina. Annihu akina annahooxeya nthowa na wuuluvala, wiiceliwa, wiikariwa ni amusi, wiisoona omeekha naari omuyeleela oosiveliwa aya. Nnanwerya tho waalipiha amiravo yaawo wiiliwiili anakhinyereryiwa okhalano meecelo oonanara naari okhumelela phaama mu elapo yeela. (1Tes 3:1-3; 5:11, 14) Mwaavyaavye mikhalelo wi mooniherye waathokororya akina mu Empa ya Omwene, mmuteko woolaleerya, vaavaa munalyaanyu vamoha, naari vaavaa munalocaanyu mu telefoni.

(Mukwaha 17:14) Vaavaa Apwiya yaahi wa Moose: “Orepele yeela mu liivuruni wi ekhale yawuupusherya, omuleele tho Yooshuwa: ‘Kinarwa kaatolosha achu a Amaleki, ecuwaliwe mweelaponi.’”

it-1 epaax. 422

Kanon

Soorepa seiha sa Mose saarweela wa Muluku, saaveereliwe ti Muluku, Kanon, nave yoohoolela yoophwanelela ya malapelo aweela, hinnaphwanela okhalano minikwa wi sinnaruuha ekamaama yawiiseela. Tahi wi Mose taapacenrye olakelela wi akhale mwene ni muhooleli a Aisarayeli; voopacerya, Mose aakhooca weemererya murici yoola. (Muk 3:10, 11; 4:10-14) Voopaceryani, Muluku aahimvaha Mose owerya opaka sootikhiniha, ophiyerya wi anamiruku a Farawo yaahiceenyeryeya weemererya wi yeeyo Mose aapakeiye sarweela wa Muluku. (Muk 4:1-9; 8:16-19) Echu ekina, Mose hisoonelamo nthowa na okhala mulipa ooloca miyaha ni namarepa. Nyenya, moorweela wa omwiiwelela Muluku, nave ahooleliwaka ni munepa waweela, Mose aaloca ni orepa makupa a Kanon a Mpiipiliyani.—Muk 17:14.

24-30 A AKOSTU

MUHAKHU WA MASU A MULUKU | MUKWAHA 19-20

“Mukhalelo Malamulo Khumi Enoovolowelaayani”

(Mukwaha 20:3-7) “Ohinakhalano muluku mukina, voohikhala miyo. 4 “Ohiniipakela eruku yoopachiwa nari yoophwanaphwananiha ekina ya ichu iri wirimu, nari veelaponi ya vathi, nari sa mmaahini vathi vaya veelapo. 5 Ohinakokhorela seiyo nari othamalela; ntakhara miyo ka Apwiya Muluku aa, Muluku ahace. Kinnawooniha ekoyi yaawo anakichekela ophiyerya wa anamwane, anamwane aya ni anamwane aya tho. 6 Nto kinnawooniha osivela waka woororomeleya wa achu ancipalesha anakikhwela ni ochariha malamulo aka. 7 “Ohinaromola nsina na Apwiya Muluku aa siiyo ene, ntakhara Apwiya anammooniha ekoyi yoowo onaromola nsina siiyo ene nsina naya.

w89 15/11 epaax. 6 epara. 1

Malamulo Khumi Enataphulela Eheeni wa Nyuwaano?

Malamulo maxexe oopacerya anooniherya murici nryaahuno ni Yehova. (Noopacerya) Owo Muluku a ehace. (Mat 4:10) (Nanaawiili) Haavo wa alapeli awe onaphwanela opharihela eruku naari yoophwaniherya. (1Yoh 5:21) (Naneeraru) Mukhalelo nnapharihelaahu nsina na Muluku onaphwanela okhala woophwanelela, woocicimiha, ohiya opharihela moonanara. (Yoh 17:26; Aro 10:13) (Naneexexe) Okumi ahu woothene onaphwanela wiiwananaka ni ichu soomunepani. Eyo enaneeriha wiivaha elukuluku wi niichuuwe wa miteko sahu.—Ahe 4:9, 10.

(Mukwaha 20:8-11) “Wuupuwele weeliha nihiku nawiichuuwa. 9 Mahiku mathanu nanimoha ophare ni okuchula miteko aa yoothene. 10 Nto nihiku na neethanu nawiili ti nihiku na wiichuwa na Apwiya Muluku aa. Ohinaphararu muteko: nari weyo, nari mwaana aa mwaamulopwana nari mwaamuthiyana, nari namuteko aa a mwaamulopwana ni a mwaamuthiyana, nari inama saa nari namarwa ookhala mweelapo mwaa. 11 Tiwi, mwa mahiku mathanu nanimoha Apwiya yaapaka sa wirimu ni seelapo ya vathi, ephareya ni soothesene iri mummo, nave yaahiichuwa nihiku na neethanu nawiili. Vawihiihaa Apwiya yaareeliha nihiku nenle wi nikhale naweela.

(Mukwaha 20:12-17) “Waacicimihe atiithi aa ni amayi aa wi mahiku aa yaace mweelaponi Apwiya Muluku aa anoovahaaya. 13 “Ohiiphe. 14 “Ohiraruwe. 15 “Ohiiye. 16 “Ohinamootherya mukhwaa. 17 “Ohinakhalela nrima empa yamukhwaa. Ohinamukhalela nrima mwaara a mukhwaa, nari namuteko awe a mwaamulopwana, nari a mwaamuthiyana, nari emope awe, nari puuru awe, nari echu ekina yamukhwaa.”

w89 15/11 epaax. 6 ipara. 2-3

Malamulo Khumi Enataphulela Eheeni wa Nyuwaano?

(Naneethanu) Anamwane owiiwelela asitiithi aya, ari mathipelo a wiiwanana veemusini, yeerihaka okhala mareeliho anarwa wa Yehova. Nave ewehereryo yeela yootikhiniha nri “nlamulo noopacerya nnaroromeliha.” Tahi wi pahiru “okhala phaama,” nyenya tho “wi mahiku aa yaace mweelaponi.” (Éfe 6:1-3) Woona wi nnakhala “mmahiku ookuchula” wa mukhalelo yoola ola woonanara, wiiwelela onnaavaha anaamiravo ewehereryo ya muhoolo ya ohikhwa.—2Tim 3:1; Yoh 11:26.

Waasivela wahu amwaacamani onahaala onihiiha oweerela ichu soonanara ntoko (Naneethanu nanimoha) wiipha, (Naneethanu napiili) oraruwa, (Naneethanu nararu) wiiya, ni (Naneethanu naxexe) wootha. (1Yoh 3:10-12; Ahe 13:4; Éfe 4:28; Mat 5:37; Masi 6:16-19) Nyenya hanka vooloca sa soochuna sahu? Nlamulo (Naneekhumi) vooloca sa nrima, ennanuupuxerya wi Yehova onachuna wi saweera sahu ikwaha soothene sikhale sawookololowa vamiithoni vawe.—Masi 21:2.

Mphwanye Muhakhu Woomunepani

(Mukwaha 19:5, 6) Vano mwiiwelelaru masu aka, ni okhwaaniherya waataana waka, vaavaa munarwa mukhala achu aka enesha oothanleya wa achu oothene. Elapo yoothene ya vathi ti yaaka. 6 Munarwa mukhala wa miyo omwene wa alipa a mukucho ni muloko waweela.’ Ti yaala masu oneeraa waaleeleke aIsarayeli.”

it-3 epaax. 488 ipara. 3-4

Mulipa a Mukucho

Onamukucho Weekristu. Yehova aahaaroromeliha Aisarayeli wi wakhala wi aakhapelela nlakano nawe yaahaala okhala wa Yoowo “omwene wa alipa a mukucho ni muloko waweela.” (Muk 19:6) Nthowa na yeeyo, anamwane a Aroni yaahala otitelela okhala ntoko alipa a mukucho ophiyerya aruule yoole yaamweemelelaaya. (Ahe 8:4, 5) Nlakano nenla na Nlamulo naahaala omala vaavaa neeraaya ntikitheryiwe nlakano nivyaani. (Ahe 7:11-14; 8:6, 7, 13) Yoovaha yoopacerya yeereliwe xaxaxa Aisarayeli, wi ekhale alipa amukucho a Yehova, erumeelaka mu marehereryo a Omwene waalaiheryiwe ni Muluku. Moovira wa elukuluku yoovaha yeela yaavahiwa amalapo.—Saw 10:34, 35; 15:14; Aro 10:21.

Yaari pahiru Ayuta avakhaani yaamweemerenrye Kristu, yeerihaka wi achu a maloko opuha omwene wa onamukucho weeparipari ni okhala nloko naweela. (Aro 11:7, 20) Nthowa na ohiroromeleya wa Aisarayeli, Muluku aahaalopola iyaakha masana muculi orweela wa mulipa a miririmo Oseya ii: “Ti wi nyuwo alipa a mukucho mookhooca wi musuwelihe. Vaavaa kinamookhoocaani okhala alipa a mukucho aka. Vawi moocuwala malamulo a miyo, Muluku anyu, kinamwaacuwala tho anamwane anyu.” (Ose 4:6) Mmukhalelo woolikana, Yesu aaloca wa ahooleli a Ayuta wi: “Munamwaakhiwa omwene wa Muluku, ovahiwe muloko yoowo onii ovaheke sawiima saya.” (Mat 21:43) Nyenya Yesu Kristu woona wi aari vathi va nlamulo vaavaa aareiye veelaponi ya vathi, aneemererya wi onamukucho wa Aroni waanaphara muteko, ti nthowa nene elukuluku aapenunseiye alipa a mareca aalonceiye wi awo yaaphwanela oya wa mulipa a mukucho wi yapake yooveleela yaalamuleliwa.—Mat 8:4; Mar 1:44; Luka 17:14.

(Mukwaha 20:4, 5) “Ohiniipakela eruku yoopachiwa, nari yoophwanaphwaniha ekina ya ichu iri wirimu, nari veelaponi ya vathi, nari sa mmaahini vathi vaya veelapo. 5 Ohinakokhorela seiyo nari othamalela; ntakhara miyo ka Apwiya Muluku aa, Muluku ahace. Kinnawooniha ekoyi yaawo anakichekela ophiyerya wa anamwane, anamwane aya ni anamwane aya tho.”

w04 15/3 epaax. 27 epara. 1

Miyaha sa Vasulu Sinarweela mu Liivuru a Mukwaha

20:5—Mmukhalelo taani Yehova aahaavaha “ekoyi” anamwane nthowa na yoocheka ya asitiithi aya? Vaavaa muchu onannuweiye, muchu ti muchu onathoriha mwawiiwanana ni meecelo ni meerelo awe. Nyenya nloko na Aisarayeli naahooxeya vancipale nthowa na olapela soophwaniherya. Ophiyerya Aisarayeli oororomeleya yaahooxeya, nave waari woovila otitelela okhala oororomeleya nthowa na ovolowela woonanara wa malapelo oomwaryeya yaarukurenrye.

31 A AKOSTU–6 A SETEMPURU

MUHAKHU WA MASU A MULUKU | MUKWAHA 21-22

“Mooneke Ekumi Hiihaa Ntoko Yehova Onooneiye”

(Mukwaha 21:20) “Muchu ammana kapuro awe a mwaamulopwana nari a mwaamuthiyana, ophiyerya amukhwela, ola onamoonihiwa ekoyi.

it-2 epaax. 18

Omana

Mwaneene akapuro aaneemereryiwa ommana kapuro awe amwaamulopwana naari amwaamuthiyana ni ekopo, wakhala wi oopaka echu yoonanara naari oomwaryeya. Nyenya, wakhala wi kapuro ookhwa nthowa na omaniwa, mwaneene a kapuro aaphwanela olakiwa. Wakhala wi kapuro ookophola, ahikhwa, amaliha nihiku nimoha naari mahiku meeli, eyo yaahaala wooniherya wi mwaneene akapuro haalakelenle mmurimani mwawe wi amwiiphe. Owo aakhalano ophwanelela omulaka, ntakhara wi aamuthumme “ni ikhorowa sawe.” Mweeparipari, ti woovila muchu olakelela onyaanya sookhalano sawe seiho siri soochuneyaxa, ntakhara wi weerano yeeyo yaahaala omweeriha okhala oohaawa. Nyenya tho, wakhala wi kapuro okhwile nivinre nihiku nimoha naari mahiku meeli, waamukhala woowalamela osuwela waakhanle wi okhwa wawe nthowa na omaniwa naari nthowa na echu ekina. Nyenya, wakhala wi kapuro ookhala mukumi nihiku nimoha naari mahiku meeli, apwiya akapuro hiyaaphwanela olakiwa.—Muk 21:20, 21.

(Mukwaha 21:22, 23) “Yoomwi alopwana ewanaka, emphoreiha tho muthiyana orupanle, yoola ayara wa nthowa noomaniwa, nto mwaana ene akhala mukumi, alipa oommana anarwa eliva ikhorowa. Aiyawe muthiyana owo anarwa eliviwa ntoko anakhwelelaaya ni weemererya wa alipa oothoriha. 23 Nto woomwi ophacuwavo echu ekina, hiihaa onarwa wooneyavo okumi ni okumi,

lvs ipaax. 95-96 epara. 16

Nyuwaano Munnacicimiha Okumi Hiiha Ntoko Muluku?

Okumi wa muchu ori oothene ti woochuneya wa Yehova. Naari tho mwaana orupaliwe toochuneya wa yoowo. Nlamulo na Mose, naanaloca wi wakhala wi muchu omphoreiha muthiyana oorupala nave muthiyana owo aphoreya naari mwaana arupaliwe akhwa, muchu owo aanakhalano nthowa vamiithoni va Yehova. Naamwi yeeren’ye moohilakelela, nave mmoha a yaala akhwa, Yehova aahaala ochuna okumi ni okumi. (Mwaalakhanye Mukwaha 21:22, 23.) Mwaana arupaliwe, Yehova onamoona okhala muchu. Ela ennooniherya wi wa Yehova, omoriha erukulu echu yoonanara. Mwawiihiiha, munoona wi Yehova onoona hai vaavaa onawooneiye athiyana ancipale eyeehaka irukulu eyaakha ti eyaakha?

(Mukwaha 21:28, 29) “Yoomwi emope emukhumula mulopwana nari muthiyana, akhwa, emope ene yeeyo evonyiwe maluku ophiyerya ekhwile, nto ehikhuuriwe. Mwaneene hakhala ni mulacu. 29 Nto yoomwi emope ene mwaneene aasuwenle wi ti yoowali, ahimakelela, yaamukhumula mulopwana nari muthiyana, akhwa, emope ene yeeyo evonyiwe maluku, ni mwaneene tho iiphiwe.

w10 15/4 epaax. 29 epara. 4

Yehova Onachuna wi Mukhale Awaakiheya ni Ovuluxiwa

Vooloca sa olaka waarweela mu malamulo, waanaphariheleya tho wakhala wi mwaaxinama a vaate oophoreiha. Ntoko yootakiherya, wakhala wi emope yoomwiipha muchu, mwaneene a emope aaphwanela wiipha wi ehaaphoreihe achu akina. Woona wi mwaneene haaphwanela okhuura naari otumiha, wakhala wi ehiiphiwa owo hi aphurevo echu. Vano tiheeni yaahaala weereya wakhala wi emope yomphoreiha muchu wanaawiili nthowa nawi mwaneene haamanke? Wakhala wi emope emohamoha ohoolo waya yoomwiipha muchu, mwaaxinama owo ni mwaneene yaaphwanela wiiphiwa. Nlamulo nla naanawuupuserya yaale yaarino yookhovelela ya waahiya axinama aya mwaapure mwaapure.—Muk. 21:28, 29.

Mphwanye Muhakhu Woomunepani

(Mukwaha 21:5, 6) Nto kapuro aloca: ‘Miyo kinamukhwela pwiyaka, amwaara aka ni anamwane aka, nkinchuna okhuma mookapuroni,’ 6 hiihaa pwiya awe amukerihe wa nipuro na Muluku. Ephiyale, pwiya awe onarwa amuthorola naaru ni mucemulo vamulako, nave ola anii akhale kapuro awe mahiku oothene.

w10 15/1 epaax. 4 ipara. 4-5

Ntakhara Heeni Wiiveleela wa Yehova?

Wiiveleela weekristu ori mwaha mutokweene. Eri echu yoochuneyaxa opwaha opaka nlakano nikina. Vano wiiveleela onanikhaviherya hai? Wi nlikanyihe, moone mukhalelo oryaaya wamphurelo opaka nlakano ni muchu. Ntoko yootakiherya, wi mukhaleno onthamwene ni muchu mukina, nyuwaano munaphwanela weemererya murici wa okhala nthamwene. Eyo enavolowela opaka nlakano—nyuwaano munnoona wi ti woochuneya omukhalihaka phaama nthamwene anyu. Onthamwene waphaama onalociwa Mpiipiliyani ti wa Tavite ni Yonata. Awo yaapaka nlakano na onthamwene mukina ni mukhwaawe. (Mwaalakhanye 1 Samuwele 17:57; 18:1, 3.) Naamwi onthamwene wa mukhalelo yoola ori woovila opakiwa, onthamwene onatitelela wakhala wi yaawo ari asinthamwene aapaka yoolakelela naari annaceenyeryeya okhalihana phaama mukina ni mukhwaawe.—Masi. 17:17; 18:24.

Nlamulo na Muluku naavahiwe Aisarayeli ninnaloca mukhalelo mukina wa onthamwene, yoowo achu yaaphuraaya orweela wa opaka nlakano. Ntoko yootakiherya, wakhala wi kapuro aanasiveliwa ni mukhalelo pwiya awe aamukhaliheiye, owo aanwerya opaka nlakano wi aahaala otitelela okhala ni yoowo. Nlamulo nnaloca wi: “Nto kapuro aloca: ‘Miyo kinamukhwela pwiyaka, amwaara aka ni anamwane aka, nkinchuna okhuma mookapuroni,’ hiihaa pwiya awe amukerihe wa nipuro na Muluku. Ephiyale, pwiya awe onarwa amuthorola naaru ni mucemulo vamulako, nave ola anii akhale kapuro awe mahiku oothene.”—Muk. 21:5, 6.

(Mukwaha 21:14) Amwiipha mukhwaawe mwaayiini, nari achawenle onipuroni na mukucho, akushiwe wi akhwe.

it-1 epaax. 497

Manyaka

Masu anaphwanyeya mu Mukwaha 21:14 akhweya anataphulela wi mulipa amukucho aanaphwanela wiiphiwa wakhala wi ohiipha, naari wi meerelo a ophara manyaka va altare hiyaahaala omukhapelela muchu yoowo iiphale mwaayiini.—Mulikanyihe ni 1Mam 2:28-34.

    Soolaleeryiwa sa Lomwe (1995-2024)
    Okhumavo
    Ovolowa
    • Elomwe
    • Ovaha
    • Orehererya
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malakiheryo a Opharihela
    • Malakiheryo a Sookhuweya
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Ovolowa
    Ovaha