FAZA FELEZIWA
Yaʼia Zolumöʼö, Yaʼia Zangaʼasogö, Lö Awuwu Ia
1, 2. (a) Hadia zalua si faböʼö ba waʼauri Yosefo hegöi ba nösi nomonia? (b) Hadia duria si lö baga si lö tola lö ifaʼema Yosefo khö Maria?
IBEʼE ba hulu galide noro safuria Yosefo. Khalaigö me ifakhölö ia wamaigi Betilekhema si no ogömi, aefa daʼö idaʼi-daʼi wamözi hulu galide sabölö ba side-ide andrö enaʼö mofanö. Tatu iʼangeraigö waʼaröu nitöröra miföna. Miserai! Lö si faʼila khöra, faböʼö lira hegöi si toʼölö lafalua—hewisa zi sambua omo andre tola lafaogö ira ba ngawalö zalua?
2 Abua khö Yosefo wanutunö turia si lö baga andre khö Maria, foʼomo niʼomasiʼönia, hizaʼi iʼaroʼö dödönia. Ifatunö khö Maria wa no mangifi ia, samösa malaʼika zamaʼema oroisa daʼa moroi khö Lowalangi: Edöna Razo Herode wamunu onora! Andrö laʼaliokö wofanö. (Baso Mataiʼo 2:13, 14.) Ataʼu sibai Maria. Hewisa wa so zedöna mamunu ononia si lö faʼabölö ba si lö sala? Lö aboto ba dödö Yosefo faoma Maria. Hizaʼi, börö me faduhu dödöra khö Yehowa, andrö lafaʼanö ira.
3. Tutunö hewisa wofanö Yosefo faoma Maria moroi ba Mbetilekhema. (Faigi göi gambara.)
3 No mörö niha Mbetilekhema me mofanö Yosefo, Maria hegöi Yesu moroi ba mbanua andrö ba zi talu mbongi. Sagötö fofanöra miraya ibörögö oroma haga luo moroi ba gatumbukha, tatu manö ikhala-khalaigö Yosefo hadia zalua. Hewisa wa tola ilumöʼö nösi nomonia tuka geu moroi khö razo sebua kuaso? Hadia tola iʼasogö zoguna khöra? Hadia sagu khönia wamalua halöwö sabua andre moroi khö Lowalangi Yehowa ba wondrorogö ono si faböʼö moroi ba ndraono tanö böʼö? Oya wanandraigö nitaögö Yosefo. Na tafaigi hewisa wolawania ero sambua fanandraigö, ba daʼö taʼila hewisa zatua iadaʼa hegöi yaʼita fefu—woloʼöda famati Yosefo.
Ilumöʼö Nösi Nomonia Yosefo
4, 5. (a) Hewisa wa no aröu faböʼö waʼauri Yosefo? (b) Hewisa zi samösa malaʼika wangaʼaroʼö tödö Yosefo enaʼö itema halöwö sabua?
4 Töra döfi silalö, ba mbanua si tumbu yaʼia sotöi Nazareta, faböʼö sibai waʼauri Yosefo me no famatua ia khö nono Heli. Iʼila Yosefo wa Maria andrö ono alawe samati ba si sökhi amuata. Hizaʼi, ba zi lö arara no manabina Maria! Tumbu ba dödönia wondröi Maria, ilau zi lö hede-hede faböi aila ia.a Tohare samösa malaʼika wangombakha khönia ba wangifi wa manabina Maria andrö börö geheha Yehowa. Inönö nasa wangombakha wa ono si so ba dalu Maria ’yaʼia zangefaʼö banua Lowalangi moroi ba horöra’. Ibeʼe göi waʼahono dödö khö Yosefo, ”Böi ataʼufi wangai Maria andrö, nihamö.”—Mat. 1:18-21.
5 Börö me ira matua satulö tödö Yosefo, andrö wa iʼoʼö. Itema halöwö sabua andrö soroi ba dödö ba wangebua hegöi ba wondrorogö ono si tenga ononia samösa, hizaʼi sebua böli khö Lowalangi. Ba gafuriata, börö fareta kaizaro, iʼohe woʼomonia Yosefo ba Mbetilekhema ba wamasuraʼö töira. Ba daʼö tumbu nono andrö.
6-8. (a) Hadia zalua samaböʼöni faʼauri Yosefo awö nösi nomonia? (b) Hadia dandra wa moroi khö Zatana ”ndröfi” daʼö? (Faigi nisura ba gahe zura.)
6 Lö ifuli iʼohe nösi nomonia Yosefo ba Nazareta, hizaʼi toröi ira ba Mbetilekhema, mato hauga kilometer moroi ba Yeruzalema. Tosasa ira, hewaʼae simanö iforege wohalöwö Yosefo enaʼö tebönökhi zoguna khö Maria hegöi Yesu. Lö ara aefa daʼö, toröi ira ba nomo side-ide. Me no ebua-bua Yesu—te töra döfi waʼebuania—izumaigö faböʼö zui waʼaurira.
7 Tohare ndra matua yaʼia daʼö sanahö döfi moroi ba Gatumbukha, te moroi ba Mbabilona saröu. Wa ofeta ira ba nomo Yosefo andrö, börö me lagoʼö-goʼö ”ndröfi” ba laʼalui nono si tobali razo niha Yahudi. Sökhi sibai gamuatara.
8 He na laʼila he na löʼö, yaʼira sanahö döfi andrö mbörö wa teʼala waʼauri Yesu. ”Döfi” niʼilara andrö tenga ba Mbetilekhema idönisi ira hizaʼi ba Yeruzalema.b Ba daʼö, laʼombakhaʼö khö Razo Herode samuʼi wa laʼalu-alui nono si tobali razo niha Yahudi. Daʼa mbörö wa hulö zakhozi dödö Herode.
9-11. (a) Hadia nifalua wondrege zabölö si tebai ifalua Satana mazui Herode? (b) Hewisa zindruhunia wanörö lala numalö ba Miserai faböʼö ira nitutunö ba hikaya apokrifa?
9 Taʼandrö saohagölö me so zabölö moroi khö Zatana mazui Herode. Hewisa? Me tohare zanahö döfi andrö ba nomo Yesu ba laʼila ia faoma inania, mamuala ira ba lö laʼandrö zulö. Lö ladöna-döna ira Yosefo ba Maria wa so khöra ’ganaʼa, kumöyö ba emuriʼ—gama-gama sebua böli! Ohitö dödö zanahö döfi andre ba wangombakha khö Razo Herode hezo so nono daʼö. Hizaʼi, iʼoromaʼö waʼabölönia Yehowa. Ba wangifi, iwaʼö khö ndra sanahö döfi andrö enaʼö latörö lala böʼö ba wangawuli.—Baso Mataiʼo 2:1-12.
10 Lö ara me no mofanö ndra sanahö döfi andrö, itema Yosefo wamangelama moroi khö malaʼika Yehowa, ”Faoso, ohe nono, awö ninania, ba oloi ba danö Miserai ba ba daʼö iagö, irege muhededo khöu; iʼalui sa dania nono Herode, ba wamakiko yaʼia.” (Mat. 2:13) Simane si no mututunö ba wamobörö, lö itaha-taha wamalua daʼö Yosefo. Iʼofönaiʼö wangorifi ononia hegöi ösi nomonia, iʼohe ba danö Miserai. Buala sebua böli nibeʼe ndra sanahö döfi andrö, daʼö mböli zoguna khöra sagötö faʼatoröira ba danö wekoli.
Alio Yosefo na so zalua ba itehegö marase ia ba wolumöʼö ononia
11 Hikaya hegöi legenda apokrifa, ba gafuriata lanönö waö-waö wofanö ba danö Miserai andrö lamane wa no iʼadogo-dogoiʼö lala Yesu si fao tandra sahöli-höli dödö, ikalaisi zondrabu, ba ifaöndrö döla kurma enaʼö tola iteu mbua inania.c Sindruhuniasa, waʼaröu lala nitörö, marase, ba si lö tatu.
Itehegö marase ia Yosefo börö wolumöʼö ösi nomonia
12. Hadia wamahaʼö nibeʼe Yosefo khö zatua ba wangebua iraono ba gulidanö safönu faʼalösökhi iadaʼa?
12 Oya wamahaʼö si tola lahalö ira satua moroi khö Yosefo. Iʼanemai iröi halöwönia ba itehegö marase ia börö wolumöʼö ösi nomonia moroi ba deʼala. Ba daʼa taʼila wa famaiginia ösi nomonia no sambua halöwö si sökhi moroi khö Yehowa. Simanö göi zatua iadaʼa, laʼebuaʼö ndraonora ba gulidanö safönu faʼalösökhi, sondrönisi tödö ba waʼelungu, samakiko faʼauri zi bohou ebua. Sinangea tasuno zatua soʼameʼegö tödö ba sangai angetula simane Yosefo. Laforege wolumöʼö iraonora!
Ibönökhi Zoguna ba Nösi Nomonia Yosefo
13, 14. Hewisa wa tola toröi Yosefo faoma Maria ba Nazareta ba wangebua iraonora?
13 Te ha sabata toröi ira ba danö Miserai, börö me lö ara aefa daʼö, iʼombakhaʼö khö Yosefo malaʼika wa no mate Herode. Ifuli iʼohe nösi nomonia Yosefo ba mbanuara. Tefaudu daʼa ba zi no ara tefaʼeleʼö wa ikaoni Nononia Yehowa ”moroi ba danö Miserai”. (Mat. 2:15) Fao Yosefo wamalua daʼa, hizaʼi hezo iʼohe nösi nomonia iadaʼa?
14 Ihaogö wamatimbaisi Yosefo. Mangelama ia khö Garikhelaʼo, fogati Herode niha si lö sökhi ba si manga niha. Börö wanuturu lala moroi khö Lowalangi, mofanö Yosefo hegöi ösi nomonia numalö ba gaekhula, fandrö-ndröu moroi ba Yeruzalema hewaʼae so duria fametaʼu, mangawuli ira ba mbanuara sotöi Nazareta ba Galilaia. Ba daʼö, falulu fohalöwö ira Maria ba wangebua iraonora.—Baso Mataiʼo 2:19-23.
15, 16. Hadia halöwö Yosefo ba hadia fakake niʼogunaʼönia?
15 Öna-öna sibai waʼaurira ba tenga lö fangodödögö. Sura Niʼamoniʼö zangombakha wa Yosefo andrö tuka geu, eluaha wehede daʼa sindruhunia molobö eu, monoro, ba itaba enaʼö tobali döla-döla nomo, tundraha, soroso side-ide, goroba, gaolo-gaolo, hea-hea, ba ngawalö fakake niʼogunaʼö wohalöwö ba danö. (Mat. 13:55) Halöwö sabua daʼa. Ba götö Zura Niʼamoniʼö, asese mohalöwö tuka geu föna nomo mazui ba zinga nomonia.
16 Oya fakake niʼogunaʼö Yosefo; te so ösa fakake niröi namania. Tola manö iʼogunaʼö siku, buah lot, tali fanandra, fato side-ide, garagazi, toʼia, fanoko siʼöli, fanoko eu, fahö, fanölaʼö geu, oya ngawalö wamakitö, osö-osö, hewaʼae ebua mbölinia.
17, 18. (a) Hadia wamahaʼö nihalö Yesu moroi khö namania sangebuaʼö yaʼia? (b) Hadia mbörö wa iforege wohalöwö Yosefo?
17 Khalaigö Yesu me ide-ide ia, ifaigi-faigi na mohalöwö namania sangebua yaʼia. Ihaogö wanöngöni hadia nifalua namania; tatu manö ahöli-höli dödönia ba waʼabölö hegöi faʼebolo galisi namania, tangania si no fandroli-ndroli, nekhe-nekhe danga, ba faʼatua-tua soroma moroi ba nono hörönia. Tola manö, ibörögö ifomaha nononia side-ide andre Yosefo, simane ba woʼalösöiʼö eu iʼogunaʼö guli giʼa si no oköli. Ifomaha ia göi ba ngawalö döi-töi geu niʼogunaʼö—duma-dumania, eu gatua, eu ek, mazui eu zaitun.
Ifomaha nononia Yosefo tobali tuka geu
18 Aboto göi ba dödö Yesu wa tanga sabölö si toʼölö molobö, manila eu, manoko, daʼö danga sangomasiʼö yaʼia, inania hegöi ira akhinia. Atulö, itugu monönö waʼato nösi nomo Yosefo faoma Maria si löʼö-löʼönia so khöra daönö tö ndraono baero Yesu. (Mat. 13:55, 56) Iforege wohalöwö Yosefo ba wombönökhi soguna khöra fefu.
Aboto ba dödö Yosefo wa abölö moguna mbalazo wamati ba nösi nomonia
19. Hewisa Yosefo wombönökhi soguna ba wamati nösi nomonia?
19 Hizaʼi, aboto ba dödö Yosefo wa abölö moguna mbalazo wamati ba nösi nomonia. Andrö, ibeʼe ginötönia ba wamahaʼö iraononia sanandrösa khö Lowalangi Yehowa hegöi ngawalö goroisania. Laʼohe ndraonora ba sinagoga sahatö ba daʼö, nahia wombaso hegöi famotokhi Oroisa. Aefa daʼö, te oya wanofu-nofu Yesu ba iʼodödögö wameʼe fanema li Yosefo. Iʼohe göi nösi nomonia Yosefo ba Yeruzalema ba gowasa agama. Ba gowasa Fasa si ero röfi, te laʼogunaʼö ginötö dua migu ba lala numalö ba Yeruzalema, faʼaröunia kira-kira 120 kilometer, aefa daʼö mangawuli ira.
Lö aetu-aetu iʼohe nösi nomonia Yosefo ba wamosumange Lowalangi ba gosali Yeruzalema
20. Hewisa woʼomo ira matua Samaduhuʼö Yehowa woloʼöra duma-duma Yosefo?
20 Lafalua göi zimane daʼö iadaʼa ira matua Samaduhuʼö Yehowa si no tobali högö ba nomo. Latehegö marase ira börö ndraonora, laʼofönaiʼö wamahaʼö ba waʼalowalangi moroi ba wangalui okhöta. Laʼodödögö wamalua famahaʼö ba nomo ba laʼohe ndraonora ba gangowuloa sebua hegöi side-ide. Simane Yosefo, aboto ba dödöra wa daʼö harato sabölö sökhi si tola lafalua ba ndraonora.
”Tobali Dödöra”
21. Hewisa ginötö wangowasaini Fasa ba nösi nomo Yosefo, ba hamega laʼila ira Yosefo faoma Maria wa lö hadöi Yesu?
21 Me no irugi 12 fakhe ndröfi Yesu, simane si toʼölö iʼohe fefu nösi nomonia Yosefo ba Yeruzalema ba wangowasaini Fasa. Fao ira wofanö ba nösi nomo sato, latörö mbanua si sökhi famaigi ba musim semi. Me inötö lasösö hili si lö niha-niha sahatö ba Yeruzalema, ato zoʼanunöisi sinunö si no tehöngö ba wanösö hili. (Zin. 120-134) Ngaotu ribu niha si tohare ba mbanua andrö. Me no awai gowasa andrö, oi zara mangawuli fefu niha. Börö me oya zinangea lafaʼanö ira Yosefo hegöi Maria, lawalingagö no fao Yesu ba nawöra sato. Me no irugi maʼökhö fofanö moroi ba Yeruzalema, awena taraso khöra ba abu dödöra börö me lö hadöi Yesu!—Luk. 2:41-44.
22, 23. Hadia nifalua Yosefo faoma Maria me laʼila lö hadöi Yesu, ba hadia niwaʼö Maria me falukha ira?
22 Fao faʼataʼu, lafuli latörö fefu mbanua si no latörö mege, irege ofeta ira zui ba Yeruzalema. Khalaigö mbanua nitöröra andrö me lö niha-niha ba muʼao-ao ira khö nonora andrö. Hezo so nono andrö? Me no irugi tölu ngaluo laʼalui, te iwalinga no kala ia Yosefo ba wamalua halöwö sebua nibeʼe Yehowa khönia. Ba gafuriata, möi ira ba gosali Lowalangi. Me no laʼalui ba daʼö, falukha ira zagalawa sekola, sonekhe ba Goroisa, no owulo ira ba zi sambua nahia ba no mudadao Yesu si bohou ebua ba gotaluara! Khalaigö hawaʼomuso dödö Yosefo ba Maria!—Luk. 2:45, 46.
23 Ifondro-ndrongo Yesu niwaʼö ndra niha daʼö ba oya nisofu-sofunia. Ahöli-höli dödöra waʼaboto ba dödö ba fanema li nono daʼö, irege tokea dödö Yosefo hegöi Maria. Moloʼö si no tesura, lö hede-hede Yosefo. Hizaʼi, moroi ba wehede Maria oroma hewisa dödöra maʼadarua, ”He onogu! Hana wa ömanö khöma? Faigi, no abu dödöma amau, wangalui yaʼugö.”—Luk. 2:47, 48.
24. Hewisa Zura Niʼamoniʼö wanutunö faʼatobali satua?
24 Ha ba zi hauga ngawua fehede, Taromali Lowalangi zangoromaʼö hewisa zindruhunia na no tobali satua. Tola möi fangabu dödö—hewaʼae moʼahonoa ndraonora! Ba wangebua iraono ba gulidanö soya teʼala iadaʼa, tola ’tobali dödö’ zatua, hewaʼae simanö terara dödöra börö me ifaduhuʼö Sura Niʼamoniʼö gabula dödö nitaögöra andrö.
25, 26. Hewisa Yesu wotema li zatuania, ba hewisa dödö Yosefo ba wehede nononia andrö?
25 Omasi Yesu na toröi ia ba nahia si tola mangahatöʼö yaʼia khö Namania Yehowa, ba iʼodödögö wananö ba dödönia famahaʼö. Börö daʼö, itema li zatuania imane, ”Hadia wa miʼalui ndraʼo? Hadia, lö miʼila, wa lö tola lö sodo ba nahia Namagu?”—Luk. 2:49.
26 Tatu iʼangera-ngeraigö wehede daʼö Yosefo, tola manö si fao faʼomuso dödö. Barö daʼa, no iʼodödögö wamahaʼö ononia enaʼö simane daʼö dödönia khö Lowalangi Yehowa. Ba waʼawuyunia simane daʼö, no aboto ba dödö Yesu hewisa ”nama” si sökhi sebua faʼomasi börö waʼasökhi gotaluara Yosefo.
27. Hana wa sambua töi si sökhi na tobali ama ndraʼugö, ba hana wa moguna ötörö tödöu duma-duma Yosefo?
27 Na samösa ama ndraʼugö, hadia aboto ba dödöu halöwö si sökhi ba wanolo iraonou enaʼö laʼila hewisa zatua sebua faʼomasi ba solumöʼö yaʼira? Simanö göi na so nonou tiri mazui ono nisou, törö tödöu duma-duma Yosefo—ameʼegö tödö ndraonou ba öfaudugö wangumaʼö khöra moloʼö amuatara. Tolo ira enaʼö ahatö khö Namara si so ba zorugo, Lowalangi Yehowa.—Baso Efeso 6:4.
Lö Awuwu Yosefo
28, 29. (a) Hadia zoroma sanandrösa khö Yosefo si tesura ba Luka 2:51, 52? (b) Hadia woʼömö Yosefo ba wanolo ononia enaʼö isöndra waʼatua-tua?
28 Aefa daʼö, ha maʼifu nifatunö Zura Niʼamoniʼö sanandrösa ba waʼauri Yosefo, hizaʼi moguna taʼosisiʼö. Tabaso wa Yesu ’iʼoʼö li’ ndra amania ba inania. Baero daʼö, ”Ba tedou khö Yesu waʼatua-tua ba faʼebua ba faʼebua dödö Lowalangi, awö waʼebua dödö niha.” (Baso Luka 2:51, 52.) Moroi ba wehede daʼö, hadia niʼilada sanandrösa khö Yosefo? So hauga ngawalö. Sökhi wondröniaʼö Yosefo ösi nomonia irege ononia soʼahonoa manö ifosumange namania ba moloʼö ia.
29 Imane ba ayati daʼö wa itugu tedou waʼatua-tua Yesu. Tatu manö fao Yosefo ba wamalua daʼa. Me luo daʼö, so gamaedola niha Yahudi si tola tasöndra ba tabaso iadaʼa. Imane ba gamaedola daʼö, ha niha sohahau tödö zanöndra faʼatua-tua, hizaʼi na sohalöwö ba danö, tuka geu, ba samöbözi siʼöli ”tebai fahuhuo ira sanandrösa ba waʼatulö ba faʼatua-tua; ba lö hadöi yaʼira ba nahia waʼorahu”. Hizaʼi, iforomaʼö Yesu wa fasala gamaedola daʼö. Me ide-ide ia, asese irongo mamahaʼö namania sangebua yaʼia sanandrösa ba ”waʼatulö ba faʼatua-tua” Yehowa, hewaʼae ha tuka geu si öna-öna Yosefo andrö! Lö aombö dödöda, oya ginötönia wamalua daʼö.
30. Hewisa Yosefo wameʼe duma-duma khö ndra matua si no tobali högö yomo ba nomo ba ginötö andre?
30 Taʼila göi wa moʼömö Yosefo ba wangebua Yesu. Börö me muhaogö-haogö wondrorogö yaʼia, ebua Yesu tobali ono matua sabölö ba si lö fökhö-fökhö. Baero daʼö, ifahaʼö nononia Yosefo enaʼö so nekhe-nekhe dangania. Aboto ba dödö niha wa Yesu andrö ’tuka geu’, tenga ha ono tuka geu. (Mrk. 6:3) Mofozu wamahaʼö nibeʼe Yosefo. Enaʼö laʼoʼö duma-duma Yosefo andre ira matua si tobali högö yomo ba nomo, lahaogö wondrorogö iraono ba lafahaʼö enaʼö tola laʼalui lala waʼaurira samösa.
31. (a) Moloʼö tandra niʼilada, hamega mate Yosefo? (Faigi göi kotak.) (b) Hadia duma-duma niröi Yosefo sinangea taʼoʼö?
31 Na tabaso Zura Niʼamoniʼö me tebayagö idanö Yesu me 30 fakhe ndröfinia, lö mutöi-töi Yosefo saʼae. Tandra wa no tobali lakha mbanua Maria me ibörögö halöwönia Yesu. (Faigi kotak ”Hamega Mate Yosefo?”) Hizaʼi, aboto ba dödöda duma-duma niröi Yosefo—ama solumöʼö ösi nomonia, sangaʼasogö soguna khöra, ba anau gölönia irugi gamozua. Ero samösa ama, samösa högö ba nomo, ba ero samösa niha Keriso, enaʼö laʼohiaʼö wamati Yosefo.
a Me luo daʼö, si no famatua arakhagö fagölö ira zi no mangowalu.
b ”Döfi” daʼa tenga döfi si toʼölö manö si so ba dalu mbanua; tenga göi moroi khö Lowalangi. Ba daʼa taʼila wa iʼogunaʼö Satana waʼabölö dalu mbanua si tobali delania ba wamunu Yesu.
c Ifatunö Sura Niʼamoniʼö wa awena ifalua dandra sahöli-höli dödö si oföna Yesu me no aefa tebayagö ia idanö.—Yoh. 2:1-11.