WAÖ-WAÖ WAʼAURI
Oya Nifalua Lowalangi Khöma ba Wangoromaʼö Faʼebua Dödönia si Tenga Sinangea Mutema
TÖI bapagu yaʼia daʼö Arthur. Iʼotarai me ono matua ia, ohitö dödönia yaʼia daʼö tobali sanuriaigö ba Metodis börö me iʼomasiʼö sibai Lowalangi. Hizaʼi, tebulö wangera-ngerania me ibaso mbuku moroi khö ndra Ono Zekola Zura Niʼamoniʼö hegöi me fariawö ia khöra. Me döfi 1914, tebayagö idanö bapagu me 17 fakhe ndröfinia. Sagötö Wasuwöta Gulidanö I, lakaoni ia wefao ba wasuwöta, hizaʼi lö fao ia. Lua-luania, lakuru ia fulu waŵa waʼara ba Gurunga Kingston, Ontario, Kanada. Me no aefa laʼefasi ia, tobali ia kolportir. Iadaʼa tefotöi daʼö perintis.
Me döfi 1926, mangowalu bapagu khö Hazel Wilkinson. Tefahaʼö nina Hazel Wilkinson ba zindruhu me döfi 1908. Tumbu ndraʼo me 24 mbaŵa si Öfa 1931. So daöfa ndraʼaga zi fatalifusö ba ono numero dua ndraʼo. Iʼomasiʼö ba iʼameʼegö tödö sibai Zura Niʼamoniʼö bapagu, ba ifahaʼö göi ndraʼaga ba wamalua daʼö. Famosumange Yehowa zabölö maʼofönaiʼö ba waʼaurima. Yaʼaga si sambua omo, asese mafalua halöwö fanuriaigö ba nomo-omo misa.—Halöwö Zinenge 20:20.
SIMANE BAPAGU, LÖ FAʼAWÖ NDRAʼO BA GULIDANÖ BA ULAU MERINTIS
Me döfi 1939, alua Wasuwöta Gulidanö II. Ba ndröfi aefa daʼö, tebai saʼae mufalua halöwö ndra Samaduhuʼö Yehowa ba Kanada. Lafaso ndraono sekola ba wamazawa tangara ba mandrera ba laʼanunöisi zinunö kebangsaan ba kalasira. Si toʼölönia, latehegö möiga baero daruaga gaʼagu ira alawe sotöi Dorothy ba ginötö tefalua daʼö. Hizaʼi, samuza inötö, iʼailasi ndraodo gurugu ba iwaʼö khögu wa yaʼodo andre niha sataʼu. Lua-luania, me no aefa zekola, laböbözi ndraʼo ira awögu sekola irege tölögudo ba danö. Iʼotarai daʼö, itugu uʼaroʼö gangetulagu ba ’woloʼö khö Lowalangi, moroi ba woloʼö ba niha’.—Halöwö Zinenge 5:29.
Ba mbaŵa si Fitu 1942, me 11 fakhe ndröfigu, tebayagö ndraʼo idanö ba zi sambua tangki nidanö ba nahia wanguri gurifö. Ero na libur zekola, tobali ndraʼo perintis liburan. Iadaʼa tefotöi ia perintis ekstra. Döfi waʼara faodo khö ndra talifusöda si datölu ba weʼamöi manuriaigö ba Ontario tanö yöu ba niha zaneso eu.
Me 1 mbaŵa si Lima 1949, ibörötaigö ulau merintis. Aefa daʼö, lakaoni ndraʼo ba wanolo halöwö konstruksi ba gödo ndraha Kanada. Aefa daʼö, tobali ndraʼodo ösi nomo Mbetieli ba daʼö. Tebeʼe halöwögu ba percetakan, ba daʼö ufahaʼö ndraʼo ba wangogunaʼö mesin cetak. Itörö tödögu wa no irai mohalöwödo irugi talu mbongi ba zi hauga migu, börö wo cetak risalah sanandrösa ba wolohi salua ba nono mbanua Yehowa ba Kanada.
Ba gafuriata, mohalöwö ndraʼodo ba Departemen Dinas. Halöwögu yaʼia daʼö ba wameʼe fanofu-nofu khö ndra talifusöda perintis sangai halöwö ba Quebec. Sindruhu-ndruhu tebai tefalua halöwöda ba daʼö. Samösa moroi ba gotalua ndra perintis nibeʼegu wanofu-nofu yaʼia daʼö Mary Zazula moroi ba Edmonton, Alberta. Satuania ösi Gereja Ortodoks. Me ladouʼö ira ba wamahaʼö Zura Niʼamoniʼö, yaʼia hegöi gaʼania ira matua lafofanö ira moroi ba nomo. Tebayagö idanö Mary hegöi gaʼania ira matua ba mbaŵa si Önö 1951, önö waŵa aefa daʼö labörögö merintis. Sagötö ulau manofu-nofu khö Mary, uʼila wa sindruhu-ndruhu iʼomasiʼö Yehowa. Iwaʼö tödögu wa daʼa ndra alawe somasido uhalö tobali foʼomogu. Siwa waŵa aefa daʼö, me 30 mbaŵa si Sara 1954, mangowalu ndraʼaga. Samigu aefa daʼö, matema wamomaha ba wamalua halöwö famasui. Dua fakhe aefa daʼö, mafalua halöwö famasui ba Ontario tanö yöu.
Itugu tedou manö halöwö fanuriaigö irege moguna ato zi tobali utusan injil. Maʼila wa tola manuriaigö ndraʼaga gofu hezoso manö börö me tola mataögö waʼokafu ba Kanada ba tola göi mataögö waʼoya ndri na baŵa lökhö. Tobali, lakaoni ndraʼaga ba wefao ba Sekolah Gilead kelas 27, ba lulus ndraʼaga ba mbaŵa si Fitu 1956. Ba mbaŵa si Felezara, ofeta ndraʼaga ba Brasil si tobali omoma si bohou.
TOBALI UTUSAN INJIL BA BRASIL
Me marugi ba Brasil, ibörötaigö mafomaha ndraʼaga ba li Portugis. Si oföna sibai, mafomaha ndraʼaga hewisa na awena fahuhuo ba niha. Aefa daʼö, matanö ba dödöma hewisa wameʼe majalah. Ba me malau manuriaigö, falukha ndraʼaga khö zi samösa ndra alawe sadöni tödö. No mahalö wahasara dödö wa na falukha ndraʼaga ba niha sadöni tödö, mabaso khönia ayati sanutunö hewisa waʼauri barö wamatörö Mbanua Lowalangi. Tobali, ubaso Wamaʼeleʼö 21:3, 4, lö ara aefa daʼö lita khögu danö! Lö sagu khögu waʼaukhu hegöi faʼabazö-bazö ba daʼö. Tobali abula dödö daʼa khögu.
Labeʼe ndraʼaga ba mbanua Campos. Iadaʼa, so 15 mbanua niha Keriso ba daʼö! Hizaʼi me awena marugi, ha sambua ngawawa si so ba mbanua daʼö, ba sambua nomo utusan injil niʼiagö zi daʼöfa ndra talifusöda ira alawe. Töira, Esther Tracy, Ramona Bauer, Luiza Schwarz, ba Lorraine Brookes (iadaʼa Wallen). Halöwögu ba nomo utusan injil yaʼia daʼö utoloni wanasa nukha ba uʼowuloi geu ba wondrino. Samuza inötö, ba zi bongi luo Sinaya, me no aefa Wamahaʼö majalah Manuriaigö, ileagö ia Mary ba gurusi gabus, ba mafadunö-dunö halöwöma ba zi maʼökhö daʼö. Me musindro Mary, iʼanemaiʼö kalua gulö moroi ba narö dandraya gurusi gabus daʼö! Kaliru ndraʼaga fefu ba ba gafuriatania ubunu gulö daʼö.
Me no aefa mafomaha ndraʼaga ba li Portugis ba zi döfi faʼara, ibörötaigö mafalua halöwö famasui. Mohalöwö ndraʼaga ba mbanua si lö listrik. Ha tufo nahia wemöröma ba maʼogunaʼö kudo hegöi gureta kudo ba wofanö-fanöma. No göi irai mafalukhiasi mbanua side-ide ba hili, matörö kereta api. Maʼokosi sambua mbateʼe ba daʼö. Aefa daʼö, ifaʼoheʼö 800 majalah gödo ndraha niʼogunaʼöma ba wanuriaigö. Mafangörö-ngöröga ba wangaʼi majalah si no tohare ba kantor pos.
Me döfi 1962, mufalua Sekolah Pelayanan Kerajaan ba zi hauga nahia ba Brasil. Ba zi önö waŵa, ha yaʼodo lafatenge weʼamöi ba zi hauga sekola daʼa. Mamahaʼö ndraʼo ba kelas-kelas ba Manaus, Belém, Fortaleza, Recife, hegöi Salvador. Me ba Manaus, yaʼo zo-organisasi Kebaktian distrik ba zi sambua gedung opera si tehöngö. Hizaʼi, börö me abölö-bölö deu, lö masöndra nidanö si tola nibadu, ba lö hadöi nahia wemanga khö ndra talifusöda sagötö kebaktian. Tobali, ufatunö daʼa khö zi samösa sohalöwö ba militer. Si fao faʼasökhi dödö iʼalui lala enaʼö tola sogöma nidanö sagötö kebaktian. Ifatenge göi ösa ndra saradadu ba wamesindro tendra segebua si tola maʼogunaʼö tobali naha nawu hegöi nahia wemanga.
Me ufalua daʼa fefu, manuriaigö Mary ba nahia bisnis ba lö hadöi sadöni tödö ba Zura Niʼamoniʼö. Niha si so ba daʼö tohare moroi ba Portugal ba wamalua bisnis ba Brasil. Andrö wa so waʼide-ide dödö khö Mary. Imane khö ndra awö-awönia, ”Gofu hadia zalua, ba lö omasido toröi ba Portugal.” Lö ara aefa daʼö matema zura. Ösinia fogaoni ba wamalua halöwö ba mbanua si lö manehegö halöwö nifaluada, yaʼia daʼö Portugal. Tokea sibai Mary! Hizaʼi, matema halöwö daʼö ba findra ndraʼaga ba Portugal.
HALÖWÖMA BA PORTUGAL
Marugi Lisbon, Portugal me baŵa si Walu 1964. Tefakao waʼauri ndra talifusöda labeʼe ira agen rahasia. Daʼö mbörö wa lö mahubungi ndra Samaduhuʼö ba daʼö me awena marugi. Maʼokosi sambua mbateʼe tobali nahiama. Tobali, me matema visa-ma, maʼokosi sambua apartemen. Me no aefa lima waŵa, me no saʼae ibörötaigö ahono zi fasuima, mahubungi ndra talifusöda si so ba gödo ndraha. Omuso sibai dödöma me ba gafuriatania tola möiga ba gangowuloa!
Börö me lö mutehegö halöwöda, muduhö fefu Balai Mbanua Lowalangi ba mufalua gangowuloa ba nomo ndra talifusöda. Asese lafareso nomora ira folisi. Ngaotu ndra talifusöda niraʼu ba laʼohe ira ba gödo folisi ba woʼanofugö yaʼira. Lö sökhi wolaura khöra ba lafaso ira enaʼö lafatunö döi ndra talifusö sondröniaʼö halöwö. Si tobali folumöʼö khöma, ba ginötö makaoini döi nawöma tenga madora nitötöima hizaʼi töira side-ide.
Maʼandrö sibai saohagölö ba zi no irai matörö ba wangai halöwö khö Yehowa si töra 60 fakhe faʼara
Ohitö dödöma siföföna yaʼia daʼö enaʼö lö aetu latema publikasi ira talifusöda si tola manolo yaʼira enaʼö anau gölöra. Mohalöwö Mary ba woketik artikel Manuriaigö hegöi publikasi tanö böʼö ba garate si tohude si no muhenaigö. Aefa daʼö, muʼogunaʼö garate daʼö tobali stensil mazui cetakan enaʼö tola oya majalah si tola mubeʼe khö ndra talifusö.
MANGOʼAWÖGÖ TURIA SOMUSO DÖDÖ FÖNA ZANGUHUKU
Me baŵa si Önö 1966, mufalua sambua persidangan fondrege zoguna ba Lisbon. Laböbögö zi lö duhu khö ndra si-49 nono mbanua niha Keriso Feijó, wa no laʼondrasi gangowuloa si lö moloʼö huku ba nomo zi samösa niha. Si tobali fohenaigö ba wamalua sidang daʼa, uʼositobali pengacara ndraʼo sangalui lala enaʼö tola aekhu ndraʼaga. Hizaʼi, simane si no matahö tödöma, kala ndraʼaga. Labeʼe ba gurunga ndra talifusöda si-49 waʼato. Ba faböʼö-böʼö ginötö waʼara wanaha yaʼira, iʼotarai 45 hari irugi lima waŵa amatonga. Hizaʼi, tobali sambua famaduhuʼö si sökhi daʼa. Töra-töra, ba persidangan daʼö, iʼogunaʼö pengacarama ngawua wehede Gamalieli moroi ba Zura Niʼamoniʼö. (Halöwö Zinenge 5:33-39) Aefa daʼö, tefaʼanö zalua andre ba berita. Ba omuso sibai dödöma me ibörötaigö ifahaʼö ia pengacarama ba Zura Niʼamoniʼö ba ibörötaigö möi ia ba gangowuloa.
Me baŵa si Felendrua 1966, labeʼe halöwögu tobali satua ndraha. Oya kasus hukum nitanganigu. Oya nifaluama ba wangalui huku si tobali dane-dane enaʼö tola lafalua halöwö ba wamati ira Samaduhuʼö Yehowa ba Portugal. (Filifi 1:7) Ba gafuriatania, me 18 mbaŵa si Felendrua 1974 latehegö saʼe halöwöda. Laʼondrasi ndraʼaga ira talifusöda Nathan Knorr hegöi Frederick Franz moroi ba gödo sebua ba wefao ba waʼomuso dödö andrö. Mafalua waʼowulo si tebai muʼolifugö ba Oporto hegöi Lisbon, ba faʼato zangondrasi yaʼia daʼö 46.870.
So göi wanolo moroi khö Yehowa enaʼö alua halöwö fanuriaigö andre ba hulo-hulo sangogunaʼö li Portugis, simane, Azore, Tanjung Verde, Madeira, São Tomé hegöi Príncipe. Börö me itugu monönö waʼato Zamaduhuʼö ba nahia andre, moguna khöma gödo ndraha sabölö ebua. Me no aefa mufazökhi, ifaʼema huhuo penahbisan talifusöda Milton Henschel me 23 mbaŵa si Öfa 1988. So 45.522 zangondrasi, fao ba daʼö göi ira utusan injil si 20 niha si no irai mohalöwö ba Portugal.
MAʼOʼÖ DUMA-DUMA NIHA SI LÖ FARÖI
Omuso dödögu hegöi Mary me tola mafahaʼö ndraʼaga ba duma-duma niha si lö faröi ba zi haʼuga fakhe faʼara. Duma-dumania, so wamahaʼö si sökhi sibai si tola uhalö me falulu fohalöwö ndraʼodo khö dalifusöda Theodore Jaracz me ifalua kunjungan zona. So gabula dödö sebua salua ba gödo ndraha niʼondrasima, ba no laʼoigö dödöra ira Panitia Ndraha ba wamalua gofu hadia ia enaʼö tola teʼasiwai daʼö. Hizaʼi, börö me lö tola laʼasiwaisi gabula dödö daʼö, itahi-tahigö ira tödöra. Andrö wa ibeʼe wondrara dödö khöra talifusöda Jaracz. Imane, ”Iadaʼa datatehegö mohalöwö geheha niʼamoniʼö.” Lö irai olifudo wehede dalifusöda Franz niwaʼönia ba zi no hauga fakhe silalö me möiga Mary ba wangondrasi Brooklyn. Yaʼaga hegöi ira awöma tanö böʼö maʼandrö khönia mene-mene, ba imane khöma, ”Moloʼö ndraʼo gofu hadia ia zalua, böi faröi ba woloʼö organisasi Yehowa si so ba gulidanö. Ha daʼa organisasi samalua hadia niwaʼö Yesu khö ndra nifahaʼönia yaʼia daʼö ba wanuriaigö turia somuso dödö sanandrösa ba Mbanua Lowalangi!”
Fefu daʼö möi fangomusoiʼö dödögu hegöi Mary. Oya göi zi sökhi si lö aetu itörö tödöma me maʼondrasi gödo ndraha si so ba zi sagörö ulidanö ba wamalua kunjungan zona. Omasiga sibai wamalukhaisi fefu zamosumange Yehowa si no faböʼö-böʼö ndröfi hegöi ba wamarou tödöra wa laʼameʼegö tödö halöwö nifaluara khö Yehowa. Mafarou dödöra enaʼö lö faröi ira ba wamosumange Yehowa.
Itugu numalö ginötö, ba no 80-an fakhe ndraʼaga saʼae. Oya wökhö nirasoi Mary. (II Korindro 12:9) Oya göi wanandraigö tanö böʼö nitaögöma. Hizaʼi, fefu daʼö möi fangaʼaro wamatima, ba itugu maʼosambuaʼö dödöma ba wondrorogö faʼalöfaröima khö Yehowa. Na ifuli itörö tödöma ndröfi-döfi niʼogunaʼöma ba wamosumange Yehowa, ba daʼö maʼila wa oya lala nifalua Yehowa ba wamahowuʼö ndraʼaga ba waʼebua dödönia si tenga sinangea mutema andrö.a
a Fatua lö awai muhaogö artikel daʼa, mate Douglas Guest me 25 mbaŵa si Fulu 2015. Lö faröi ia khö Yehowa.