Tefolakhömi Yehowa Na Ölulu Waʼaurimö!
”No aoha gölö zato, misuno Yehowa!”—ZANGUHUKU 5:2.
1, 2. (a) Hadia niwaʼö Elifasi hegöi Bilidado sanandrösa ba wamaigi Lowalangi famosumangeda? (b) Hewisa zindruhunia wamaigi Yehowa daʼö?
NGAHÖNÖ fakhe silalö, so datölu ndra matua si fahuo-huo khö zi samösa samosumange Lowalangi si lö faröi sotöi Yobi. Samösa ba gotaluara, Elifasi banua Dema, ibeʼe wanofu sadöni dödö khö Yobi, ”Hadia, khö Lowalangi moguna wolau niha? Tenga sa khönia, sambua yaʼia, moguna nilau zatua-tua. Hadia, si lö ambö faʼabölö zohare, na satulö tödö ndraʼugö? Hadia, harenia, na lö sinegu khöu ba nitörömö andrö?” (Yobi 22:1-3) Iʼila Elifasi wa fanema linia yaʼia daʼö löʼö. Niha tanö böʼö yaʼia daʼö Bilidado mbanua Zua, iwaʼö göi wa lö hadöi niha satulö föna Lowalangi.—Baso Yobi 25:4.
Moroi khö Yehowa fefu mbua-bua si sökhi hegöi faʼabölö niʼokhögöda, ba ifaigi-faigi hewisa wangogunaʼöda daʼö
2 Elifasi hegöi Bilidado, omasi ira na so ba wangera-ngera Yobi wa lö eluahania ba wamosumange Yehowa. Omasi ira na faduhu dödö Yobi wa na ba wamaigi Lowalangi, lö töra ita moroi ba hama, guö-kuö mazui elewazi. (Yobi 4:19; 25:6) Hadia börö me so khöra wangide-ngideʼö wa lawaʼö daʼö? (Yobi 22:29) Sindruhusa wa Yehowa andre fondrege zalawa ba yaʼita no fondrege zide-ide na tafagölösi ita khönia. Na ba zuzu hili so ita mazui na tafaigi moroi yawa ba göfa sihombo, tola taʼila hewisa waʼide-ide hegoi falöʼeluahada. Hizaʼi, hadia daʼö nirasoi Yehowa ba niha samorege ba wamosumange yaʼia hegöi ba wanuhini Famatörönia? Tenga! Imane Yehowa wa falimosa fefu niwaʼö Elifasi, Bilidado, hegöi Sofari. Aefa daʼö iwaʼö Lowalangi wa omuso dödönia khö Yobi ba ifotöi ia ’enonigu’. (Yobi 42:7, 8) Andrö wa tola faduhu dödöda wa ’moguna khö Lowalangi’ niha si lö moʼahonoa.
”HADIA GAMEʼELAU KHÖNIA?”
3. Hadia niwaʼö Elihu sanandrösa ba wamorege nifaluada ba wamosumange Yehowa, ba hadia geluahania daʼö?
3 So samösa nono matua sawuyu-wuyu sotöi Elihu samondro-ndrongo wahuhuosa Yobi hegöi ira awönia si datölu. Me no awai fahuhuo ira, isofu Elihu khö Yobi sanandrösa khö Yehowa. Imane, ”Na satulö ndraʼugö, ba hadia gameʼelau khönia, ba hadia nitemania ba dangau?” (Yobi 35:7) Hadia daʼö geluaha ngawua wehede Elihu wa zaya-zaya gölö na tafosumange Lowalangi? Tenga. Lö ikataʼö Elihu Yehowa simane nifaluania ba niha si datölu andrö. Faböʼö geluaha niwaʼö Elihu. Imane wa hewaʼae tafosumange Yehowa, hizaʼi lö manötöna ia khöda. Lö faʼambö khö Yehowa. Lö hadöi si tola tafalua sonönö faʼakayo mazui faʼabölönia. Sindruhunia, moroi khö Lowalangi fefu mbua-bua si sökhi hegöi faʼabölö niʼokhögöda, ba ifaigi-faigi hewisa wangogunaʼöda daʼö.
4. Hewisa dödö Yehowa na tafalua zi sökhi ba niha böʼö?
4 Na taforomaʼö waʼomasi si lö faröi ba niha samosumange Yehowa, iʼamaedolagö wa no khönia tafalua daʼö. Na tabaso ba Gamaedola 19:17 imane, ”Sohakhösi tödö si numana, ba khö Yehowa ibeʼe nifalali, ba yaʼia zanulöni khönia faʼebua dödönia andrö.” Sindruhunia, iʼila Yehowa ero na taforomaʼö waʼakhakhö dödö ba niha böʼö. Hewaʼae yaʼia andre Somböi ulidanö maʼasagörö, hizaʼi ba wamaigi Yehowa hadia nifaluada andrö no amaedola ömönia, ba hasambalö ibuʼa daʼö ba ifahowuʼö ita. No ifaduhuʼö daʼa Yesu, Ono Lowalangi.—Baso Luka 14:13, 14.
5. Hadia wanofu-nofu nitutunöda iadaʼa?
5 Ba götö föna, ikaoni zamaʼeleʼö sotöi Yesaya Yehowa enaʼö tobali sosalahini yaʼia hegöi ba wamosumange yaʼia ba lala si tohude. (Yesaya 6:8-10) Itemaʼö Yesaya wogaoni daʼö ba imane, ”Yaʼe ndraʼo, fatenge ndraʼo.” Iadaʼa göi ibeʼe ginötö ba niha si lö faröi Yehowa enaʼö tobali ira sohalöwö khönia. Ngahönö niha zamosumange Yehowa sangoromaʼö faʼaterou dödö simane niʼokhögö Yesaya. Latehegö waʼaurira ba wanemaʼö halöwö tobali samosumange Yehowa ba ngawalö lala hegöi ba nahia si faböʼö-böʼö, ba oya göi ngawalö gabula dödö ba fanandraigö nitaögöra. Hizaʼi, te so zangumaʼö, ’Uʼandrö sibai saohagölö ba ginötö nitehögö khögu ba wolulu faʼaurigu ba wamosumange Yehowa, hizaʼi hadia so gunania nifaluagu andre? Hadia tebai ifalua halöwönia Yehowa na lö hadöi yaʼo?’ Hadia simane daʼö nirasoimö? Datatutunö hadia zalua ba waʼauri darua zamosumange Yehowa ba götö föna, Debora hegöi Baraki, sanolo yaʼita ba wameʼe fanema li ba wanofu-nofu andrö.
IHETA WAʼATAʼU LOWALANGI BA IBALIʼÖ FAʼABARANI
6. Hana wa aoha ba zaradadu Yabino ba wokalaisi ndraono Gizaraʼeli?
6 Baraki, samösa saradadu ndraono Gizaraʼeli. Debora, samösa samaʼeleʼö ira alawe. Ba zi 20 fakhe faʼara, razo Ganaʼana sotöi Yabino ”iforege wamakao” ndraono Gizaraʼeli. Sindruhu-ndruhu fondrege waʼalösökhi ba afaito zaradadu Yabino irege toröi ndraono Gizaraʼeli ba mbanua ba ataʼu möi ira baero ba nomo. So 900 gureta wasuwöta si so sabi ziʼöli niʼokhögö zaradadu Yabino, hizaʼi lö hadöi fakake niʼokhögö ndraono Gizaraʼeli si tola laʼogunaʼö ba wasuwöta mazui ba wolumöʼö yaʼira samösa.—Zanguhuku 4:1-3, 13; 5:6-8.a (Faigi nisura ba gahe zura.)
7, 8. (a) Hadia wanuturu lala si oföna nibeʼe Yehowa khö Baraki? (b) Hewisa wa tola lakalaisi zaradadu Yabino iraono Gizaraʼeli? (Faigi gambara ba wamobörö wamahaʼö.)
7 Na lafaehusi ira ba zaradadu Yabino, lö hadöi faʼabölö ndraono Gizaraʼeli ba aoha sibai wokalasi yaʼira. Hizaʼi, iʼogunaʼö zamaʼeleʼö ira alawe sotöi Debora Yehowa ba wamarou dödö Mbaraki. Imane, ”Labu, ae ba Hili Dabora ba ohe awöu zi 10.000 niha, mado Nafetali ba mado Zebuloni; ba uʼohe Zisera andrö, kumandro andrö khö Yabino, awö gureta andrö khönia, awö zato khönia, ba wamaondragö yaʼugö, ba zinga mbombo Kizono, ba ubeʼe ba dangau ira.”—Zanguhuku 4:4-7.
8 Laʼalui niha zanehegö faʼaurira, ba so 10.000 niha zowulo ba Hili Dabora. Baraki hegöi niha si fao khönia, möi ira fasuwö ba wolawa udura ba danö nifotöi Daʼanakhi. (Baso Zanguhuku 4:14-16.) Hadia itolo ndraono Gizaraʼeli Yehowa? Itolo. Ba zi lö mudöna-döna, tohare deu sabölö-bölö irege tanö sabeʼe ba nahia wasuwöta tobali tambu sombuyu. So mbuania ba ndraono Gizaraʼeli daʼa. Igohi zaradadu Zisera Mbaraki faʼaröunia 24 kilometer irugi ba danö nifotöi Haroseti. Ba zi sambua nahia, tetaha gaolo-gaolo gureta wasuwöta Zisera bakha ba dambu. Möi ia tou ba fagohi ia ba Zaʼanaʼi, sahatö ba Gedesi. Ba daʼö, ibiniʼö ia ba tendra samösa ira alawe sotöi Yaʼela. Erege sibai dödö Zisera irege alau hörönia. Me no mörö ia, lö faʼataʼu khö Yaʼela ba ibunu Zisera irege mate. (Zanguhuku 4:17-21) Möna ndraono Gizaraʼeli ibeʼe Yehowa ba wolawa udura!b (Faigi nisura ba gahe zura.)
LALA WANGERA-NGERA SI FABÖʼÖ SIBAI SANANDRÖSA BA WOLULU FAʼAURI
9. Hadia wamahaʼö si tola tahalö ba Zanguhuku 5:20, 21 sanandrösa ba wasuwöta ba wolawa Zisera?
9 Oya nasa wamahaʼö si tola tahalö ba zalua nidunö-dunö ba Zanguhuku faza 4 na tabaso faza ganetenia. Itutunö khöda ba Zanguhuku 5:20, 21, ”Moroi ba mbanua si yawa fasöndra ndröfi; moroi ba lalara andrö fasöndra ira khö Zisera andrö. No ahani ira ba mbombo Kizono andrö.” Hadia daʼö geluahania wa fao ndra malaʼika ba wanolo ndraono Gizaraʼeli sagötö wasuwöta, mazui hadia teu kara zalua andrö? Lö itutunö khöda Sura Niʼamoniʼö. Hizaʼi, lö fasala na so ba wangera-ngerada wa ilumöʼö nono mbanuania Yehowa me iʼasogö deu sabölö-bölö ba nahia hegöi ba ginötö si tefaudu, irege lö mofanö gureta wasuwöta zi 900 waʼoya andrö. Ba Zanguhuku 4:14, 15, tölu kali itutunö ba daʼö wa Yehowa zameʼe faʼamöna ba ndraono Gizaraʼeli ba wasuwöta. Tenga börö zi 10.000 ndraono Gizaraʼeli sanehegö faʼaurira wa tola möna ira.
10, 11. Hadia Merosi andrö? Ba hana wa laʼelifi ia?
10 Iadaʼa, datatutunö sambua zadöni dödöda. Me no möna ndraono Gizaraʼeli, lasuno Yehowa ira Debora hegöi Baraki. Lalau manunö, ”’Miʼelifi Merosi andrö,’ iwaʼö malaʼika Yehowa andrö, ’miʼelifi mbanuara, me lö si möi ira manolo Yehowa, me lö nitolora Yehowa, awö zabölö sökhi.’”—Zanguhuku 5:23.
11 Hadia Merosi andrö? Lö taʼila sibai. Hizaʼi, sindruhu-ndruhu no alua wangelifi ba Merosi irege lö taʼila hadia ia sanandrösa khönia. Tola manö, Merosi andre sambua banua niʼiagö niha si lö manehegö faʼaurira ba wefao khö Baraki ba wasuwöta. Me so 10.000 niha zanehegö faʼaurira ba wasuwöta ba wolawa niha Ganaʼana, te no larongo niha Merosi wa laʼalu-alui niha sanehegö faʼaurira. Mazui, Merosi andre sambua banua nitörö Zisera me igohi ia Mbaraki. Tola menaʼö laraʼu Zisera, hizaʼi lö lafalua daʼö. Tola manö göi no laʼila zaradadu si tehöngö andre me itörö mbanuara! Tola menaʼö lafalua hadia ia zangoromaʼö wa latuhini gohitö dödö Yehowa. Na lafalua daʼö, hasambalö tefahowuʼö ira. Hizaʼi, me tebeʼe khöra ginötö ba wanuhini Yehowa, lö hadöi lafalua daʼö. Niha Merosi no aröu faehu ira ba waʼabarani niʼokhögö Yaʼela.—Zanguhuku 5:24-27.
Moguna taʼangeraigö hadia tatehegö waʼaurida tobali sohalöwö khö Lowalangi
12. Hadia zi faehu moroi ba mbua-bua niha si no tesura ba Zanguhuku 5:9, 10? Hadia lua-luania khöda?
12 Ba Zanguhuku 5:9, 10, taʼila wa no aröu faehu mbua-bua zi 10.000 niha sanehegö faʼaurira moroi ba niha si lö manehegö faʼaurira. Debora hegöi Mbaraki, lasuno ’zolohe ndraono Gizaraʼeli, si no aoha ölö ba zato andrö’. No aröu faehu ira ba niha ”si fakudo ba hulu galide si alawe soyo-oyo”, si lö manehegö faʼaurira, nifoʼamaedolagö simane niha ”si dadao ba dufo” ba ”sanörö lala”, somasi mangokhögö faʼauri si sökhi. No aröu faehu ira ba niha si no manehegö faʼaurira si fao khö Mbaraki ba wasuwöta ba hili Dabora hegöi ba ndraso si so ba Kizono. Lamane ba niha si lö omasi marase andrö, ’Angeraigö!’ Moguna laʼameʼegö tödö ba laʼangeraigö ginötö si lö niʼogunaʼöra ba wanehegö faʼaurira ba wohalöwö khö Yehowa. Iadaʼa, moguna taʼangeraigö hadia tatehegö waʼaurida tobali sohalöwö khö Lowalangi.
13. Hadia gamaehuta mbua-bua soi Rubeno, Dano, hegöi Gaseri moroi ba soi Zebuloni hegöi Nafetali?
13 Si 10.000 niha sanehehegö faʼaurira, no laʼila samösa hadia nifalua Yehowa, Samatörö Fondrege Zabölö. Tola latutunö ba niha böʼö daʼa na ladunö-dunö ’fefu nifalua Yehowa si sökhi ba satulö’. (Zanguhuku 5:11) Hizaʼi, soi Rubeno, Dano, Gaseri abölö laʼofönaiʼö ba woʼangeraigö gokhötara samösa simane urifö, göfa, hegöi pelabuhan, moroi na laʼangeraigö halöwö khö Yehowa. (Zanguhuku 5:15-17) Lö fefu soi simane daʼö. Soi Zebuloni hegöi Nafetali, ’lö ataʼu ira mate’ ba wanolo Debora hegöi Baraki. (Zanguhuku 5:18) Tola tahalö wamahaʼö si sökhi moroi ba mbua-bua si faböʼö ba wanehegö faʼauri.
”MISUNO YEHOWA!”
14. Hewisa wangoromaʼöda wa tatuhini wamatörö Yehowa iadaʼa?
14 Iadaʼa, lö moguna fasuwö ita ba wanuhini famatörö Yehowa. Hizaʼi, tola taforomaʼo wa tatuhini ia na owölö-ölö ita hegöi na lö khöda faʼataʼu ba wanuriaigö. Iadaʼa, moguna sibai niha sanehegö faʼaurira ba wangai halöwö khö Yehowa. Zuta ndra talifusöda ira matua, ira alawe, hegöi sagawuyu boto sanehegö faʼaurira ba wangai halöwö safönu inötö ba ngawalö lala. Duma-dumania, ato zi tobali perintis, sohalöwö ba Mbetieli, sangehaogö Balai Mbanua Lowalangi, ba so göi zanehegö faʼaurira tobali sohalöwö na so kebaktian. So ösa ndra satua sokubaloi samorege wohalöwö tobali Panitia Penghubung Rumah Sakit hegöi sanolo ba wamalua kebaktian. Tola faduhu dödöda wa iʼameʼegö tödö Yehowa fefu nifaluada ba wamosumange yaʼia ba lö irai iʼolifugö hadia nifaluada.—Heberaiʼo 6:10.
Fatua lö öhalö gangetula, angeraigö hadia lua-luania ba nösi nomou hegöi ba mbanua niha Keriso (Faigi ngenoli si-15)
15. Hewisa enaʼö lö taya waʼowölö-ölöda ba wamosumange Yehowa?
15 Moguna taʼangeraigö hadia tatehegö waʼaurida ba wangai halöwö. Tola tasofu khöda samösa, ’Hadia utehegö oya nifalua niha böʼö moroi ba nifaluagu? Hadia abölö ebua dödögu ba wangalui kefe moroi ba wamosumange Yehowa? Mazui, hadia uʼoʼö wamati hegöi falöʼataʼu Mbaraki, Debora, Yaʼela hegöi si 10.000 niha sanehegö faʼaurira enaʼö uʼogunaʼö fefu niʼokhögögu ba wamosumange Yehowa? Hadia no irai so ba wangera-ngeragu findra ba mbanua mazui ba soi böʼö enaʼö tola usöndra gefe sebua ba itugu sökhi waʼaurigu? Na simanö, hadia no uʼangeraigö lua-luania ba nösi nomogu, ba gangowuloa, ba hadia no uʼohe ba wangandrö daʼa?’c (Faigi nisura ba gahe zura.)
16. Hewaʼae no iʼokhögö fefu hadia ia Yehowa, hadia zi tola tabeʼe khönia?
16 Ibeʼe khöda ginötö si tohude Yehowa ba wanuhini famatörönia. Iʼotarai ba götö Gadamo hegöi Khawa, omasi Gafökha na fao khönia niha gulidanö ba wolawa Yehowa. Hizaʼi, na tatuhini wamatörö Yehowa, taforomaʼö khö Zatana haniha nifilida. Famati hegöi faʼalöfaröi zamarou tödöda ba wolulu faʼaurida ba wamosumange Yehowa, ba omuso sibai dödönia na tafalua daʼö. (Gamaedola 23:15, 16) Tola iʼogunaʼö Lowalangi waʼalöfaröida ba wanuhini hegöi foloʼöda khönia, ba wameʼe fanema li moroi ba wangailasi nibeʼe Zatana. (Gamaedola 27:11) Iʼameʼegö tödö sibai Yehowa woloʼöda khönia ba owua-wua sibai dödönia.
17. Hadia wamahaʼö si tola tahalö ba Zanguhuku 5:31 sanandrösa ba zalua ba zi so miföna?
17 Lö aratö, afönu gulidanö niha sanuhini famatörö Yehowa. Tadöna-döna sibai ginötö daʼö! Tarasoi hadia nirasoi Debora hegöi Baraki, sanunö: ”Simanö zinangea waʼatekiko zi faʼudu khöu fefu, yaʼugö Yehowa! Ba sangomasiʼö yaʼia, ba no hulö waʼatumbu luo, ba lakhöminia andrö.” (Zanguhuku 5:31) Alua daʼa na ihori gulidanö si lö sökhi nifatörö Zatana Yehowa. Na no tebörögö wasuwöta ba Hamagedo, lö iʼogunaʼö Yehowa niha sanehegö faʼaurira ba wolawa nudu. Sinangea tafalua yaʼia daʼö ’mozizio’ ba ’tafaigi wangorifi moroi khö Yehowa’. (II Ngaʼötö 20:17) Gasa-gasa ba wombaloida inötö andrö, tola taʼogunaʼö ginötöda iadaʼa ba wanuhini famatörö Yehowa si fao faʼabarani ba faʼowölö-ölö.
18. Hadia mbua nitema niha böʼö na ölulu waʼaurimö ba wangai halöwö?
18 Debora hegöi Baraki labörögö zinunö faʼamöna ba wamolakhömi Yehowa tenga niha gulidanö. Lalau manunö, ”Wa no aoha gölö zato, misuno Yehowa!” (Zanguhuku 5:1, 2) Simanö göi, na tafosumange Yehowa ba ngawalö lala niʼogunaʼö, tola tefarou dödö niha böʼö ba ’wanuno Yehowa!’
a Sabi andre sambua fakake satarö sibai, anau, ba tola abila. Laʼogunaʼö ia ba gureta wasuwöta, lafasa ia ba gotalua gaolo-gaolo, irege tobali fakake si tola mamakiko hadia ia.
b Tola öbaso abölö oya nasa ba zalua andre ba Menara Pengawal 1 Mbaŵa si Walu 2015, ngaʼörö 12-15, tuhonia ”Aku Bangkit Sebagai Ibu di Israel”.
c Faigi artikel ”Faʼaombö-aombö Dödö ba Gefe” ba Manuriaigö 1 Mbaŵa si Fitu 2015.