FAZA FELENDRUA
Irara Dödönia Lowalangi
1, 2. Hadia zahöli-höli dödö salua ba waʼauri Gelia?
FAGOHI Gelia itörö dalu deu me arakhagö bongi. Aröu nasa lala itörö awena irugi Yezereʼeli, mendrua manö me no atua ia. Hizaʼi, lö irasoi waʼamarase ba wagohisa, börö me ikhamö ia ”tanga Yehowa”. Lö irai irasoi waʼabölö simane daʼa. Khalaigö atö, awena sibai ihulö gureta Razo Gahabi nidöni kudo nifili ba sagabölö!—Baso I Razo 18:46.
2 Iadaʼa, toröi furi Razo Gahabi ba aröu nasa danö nitörö Gelia. Khalaigö me ifakifu-kifu hörönia Elia börö deu, ilau fagohi ba ikhalaigö zahöli-höli dödö salua ba waʼaurinia. Lö aombö dödöda, daʼa ngaluo waʼamöna sebua khö Lowalangi Gelia sotöi Yehowa, hegöi ba wamosumange satulö. No aröu furi italuʼi Hili Garemeli si no musindro ba tobini ba lawuo saitö. Ba daʼö iʼogunaʼö ia Yehowa wokalaisi niha samosumange Baʼali, iforomaʼö dandra sahöli-höli dödö. Ngaotu zamaʼeleʼö si lö sökhi ba sofaya khö Mbaʼali sinangea tehori. Aefa daʼö, mangandrö Gelia khö Yehowa enaʼö tebato mbaŵa lökhö salua ba zi tölu fakhe a matonga ba danöra. Andrö wa moteu!—I Raz. 18:18-45.
3, 4. (a) Hana wa itugu tedou waʼaro dödö Gelia me fagohi ia numalö ba Yezereʼeli? (b) Hadia wanofu nifatunöda?
3 Me fagohi Gelia wanörö talu deu numalö ba Yezereʼeli, faʼaröunia 30 kilometer, tatu itugu tedou waʼaro dödönia. Tola manö iwaʼö tödönia Elia wa daʼa ginötö nibalo-baloinia. Tatu mangesa dödö Gahabi! Me no oya niʼila Gahabi, lö tola löʼö iröi wanömba Baʼali; lö itehegö saʼae ifatörö ia ratunia sotöi Izebela, ba ibato wamakao ono mbanua Yehowa.
’Elia . . . ihulö Gahabi, irugu Yezereʼeli’
4 Sindruhusa, na so zalua si tefaudu ba zomasi ita, tatu itugu tedou waʼaro dödöda. Takhalaigö wa itugu sökhi waʼaurida ba tola manö tawaʼö, lö saʼae abula dödöda. Andrö lö ahöli-höli dödöda na simane daʼö gera-era Gelia, börö me ”simane amuatada gamuatania”. (Yak. 5:17) Sindruhunia, lö sawai nasa gabula dödö Gelia. Ha ba zi hauga za, ataʼu ia ba awuwu waʼabölönia irege omasi ia mate. Hadia zalua ba hewisa Yehowa wanolo samaʼeleʼö andre enaʼö ifuli so khönia wamati ba faʼabarani? Datafaigi.
Salua ba zi Lö Mudöna-döna
5. Me no aefa zalua ba Hili Garemeli, hadia ifahaʼö ia Ahabi ba wamosumange Yehowa ba hewisa wa taʼila?
5 Me ofeta Gahabi ba gödonia ba Yezereʼeli, hadia no mangesa dödönia? Tabaso, ”Ba iʼombakhaʼö khö Gizebela Ahabi fefu nilau Gelia, awö wa no ahori ibunu siʼöli zamaʼeleʼö andrö.” (I Raz. 19:1) Faigi atö waö-waönia sanandrösa ba zalua me luo daʼö, Ahabi andrö lö itötöi döi Yehowa, Lowalangi Gelia. Moloʼö Ahabi si lö famati, tandra sahöli-höli dödö salua me luo daʼö, no nifalua niha—”nilau Gelia”. Lö ifosumange Lowalangi Yehowa. Ba hadia nifalua woʼomonia somasi fahöʼö andrö?
6. Hadia goroisa nifaʼema Gizebela khö Gelia, ba hadia geluaha goroisa daʼö?
6 Möi yawa ndro Gizebela! Ba wofönunia, ifaʼema goroisa khö Gelia, ”Ndra mulau khögu lowalangi andrö zomasi ira, na tenga mane waʼalaŵa luo mahemolu ufatörö ba nosou nifatörö ba noso zamaʼeleʼö andrö fefu.” (I Raz. 19:2) Sindruhu-ndruhu faʼamate si hokha mbuda daʼa. Tola tamane, fahölu Gizebela wa mate ia na lö aʼozu ibunu Gelia ba zi ha maʼökhö, ba wolau balö zamaʼeleʼö andrö khö Mbaʼalinia. Khalaigö atö ba dalu deu toho me bongi daʼö, tokea Gelia ba naha wemörönia si öna-öna ba Yezereʼeli me irongo duria sataʼu ia moroi khö ngoni-ngoni ratu. Hewisa dödönia?
Ide-Ide Dödö ba Ataʼu
7. Hadia lua-lua wametaʼu Gezibela khö Gelia, ba hadia nifalua Gelia?
7 Na no fakhamö ikhalaigö Elia wa awai saʼae wasuwöta ba wolawa fanömba Baʼali, iʼanemai taya dötönafönia ba ginötö daʼö. Lö tebulö fatandro Gizebela. No ato nawö Gelia nibunu börö faretania ba iadaʼa inötö khö Gelia. Hadia lua-luania wametaʼu Gizebela khö Gelia? Imane Sura Niʼamoniʼö, ”Ataʼu ia.” Hadia ikhalaigö Elia waʼamate sataʼu ia niʼanga-anga Gizebela? Na daʼö manö niʼangeraigönia, lö ahöli-höli dödöda wa taya waʼabaraninia. Si no tatu, ”Ilau mofanö, ba wangorifi yaʼia”—ilau moloi.—I Raz. 18:4; 19:3.
Na lö omasi ita taya waʼabaranida, böi taʼera-era manö ngawalö deʼala sataʼu ita
8. (a) Hadia gabula dödö si fagölö salua khö Gelia faoma Fetero? (b) Hadia wamahaʼö si tola tahalö moroi khö Gelia hegöi Fetero?
8 Tenga ha Elia zi no irai lafetaʼu ba gotalua niha samati. Ara aefa daʼö, alua göi khö Wetero. Duma-dumania, samuza inötö itolo Wetero Yesu enaʼö faoma mowaö-waö ira ba dete nidanö. Hizaʼi, sinenge andrö ibörögö ’itöngö nangi’ irege taya waʼabaraninia ba ibörögö ahöndrö ia. (Baso Mataiʼo 14:30.) So wamahaʼö si sökhi khöda moroi ba duma-duma Wetero andre hegöi Elia. Na lö omasi ita taya waʼabaranida, böi taʼera-era manö ngawalö deʼala sataʼu ita. Moguna taʼosambuaʼö dödöda ba Gumbu dötönafö ba faʼabölö.
”Noa Saʼae”
9. Tutunö hewisa döröwa Gelia ba hadia nirasoinia me ilau moloi.
9 Ataʼu Gelia ba ilau moloi tanö miraya kira-kira 150 kilometer numalö ba Mbere-seba, banua sahatö tanö raya Yehuda. Iröi ba daʼö ngoni-ngoninia ba möi ia ba danö si mate ha yaʼi-yaʼia. Ba waö-waönia imane mofanö ia ”maʼökhö fofanö”, tola takhalaigö me mofanö ia arakhagö moluo, lö niʼohenia gönia. Me tolazi dödönia si fao faʼataʼu, iforege wanörö lala si kaʼaö hewaʼae aukhu zino. Me itugu oyo ba aekhu haga luo tanö ba gaekhula, tebai ia saʼae. Ilau mudadao ba mbörö daʼuli—ha daʼö zi tobali lumö ba danö si mate andrö.—I Raz. 19:4.
10, 11. (a) Hadia geluaha wangandrö Gelia khö Yehowa? (b) Na öʼogunaʼö ayati si no tesura, khalaigö hewisa dödö niha samati tanö böʼö me göna ira faʼide-ide dödö.
10 Börö waʼafatö dödönia, mangandrö Gelia enaʼö mate ia. Imane, ”Tenga si sökhi moroi khö ndra tuʼagu ndraʼodo!” Aboto ba dödönia wa no tobali gawu-gawu ba töla ndra tuania ba lewatö, lö laʼila lafalua zi sökhi gofu haʼökhö. (Zango. 9:10) Iwaʼö tödönia wa lö moguna ia saʼae. Andrö wa muʼao ia, ”Noa saʼae.” Hadia guna waʼauri?
11 Hadia moguna ahöli-höli dödöda na ide-ide dödö ndra matua samati andrö? Tatu manö löʼö. No tesura ba Zura Niʼamoniʼö wa so ösa ndra matua hegöi ira alawe si lö faröi si no irai göna fangabu dödö irege omasi ira mate, duma-dumania Rebeka, Yakobo, Moze, ba Yobi.—I Moz. 25:22; 37:35; IV Moz. 11:13-15; Yob. 14:13.
12. Na ide-ide dödöu, hewisa lala woloʼöu duma-duma Gelia?
12 Ba ginötö andre, no so ita ba ”mbaŵa si lö sökhi”, andrö lö ahöli-höli dödöda na ato niha hegöi ono mbanua Lowalangi si lö faröi, göna ira fangabu dödö. (II Tim. 3:1) Na tolazi dödöu, oʼö duma-duma Gelia: Tutunö nösi dödöu khö Yehowa. Böi olifuʼö, Yehowa andrö ”Lowalangi wondrara dödö”. (Baso II Korindro 1:3, 4.) Hadia irara dödö Gelia?
Ibeʼe Waʼabölö Yehowa
13, 14. (a) Hewisa wangogunaʼö Yehowa samösa malaʼika ba wangoromaʼö faʼomasinia khö zamaʼeleʼö sabu tödö? (b) Hana wa terara dödöda me abölö iʼila ita Yehowa hegöi si tebai tafalua?
13 Moloʼö yaʼugö, hewisa dödö Yehowa ba zorugo me iʼila zamaʼeleʼö niʼomasiʼönia no ileagö ia ba mbörö daʼuli ba danö si mate ba mangandrö-ngandrö faʼamate? Lö moguna tatahö-tahö. Me no mörö Gelia, ifatenge malaʼikania Yehowa. Isusugi Gelia, no ihaogö-haogö wotufa ba imane, ”Faoso, lau manga!” Maoso Gelia ba manga ia, börö me no ihenaigö gönia malaʼika andrö—kue nibogö ba idanö safusi. Hadia iʼandrö saohagölö khö malaʼika andrö? Itutunö ba waö-waönia wa manga ia, ibadu nidanö, ba ifuli ilau mörö. Hadia afatö sibai dödönia irege lö omasi ia fahuhuo? Si no tatu, ifuli zui isusugi ia malaʼika andrö ba zi mendrua, te arakhagö moluo. Sakalitö, ifangaösö Gelia, ”Faoso, a göu,” aefa daʼö ibeʼe wehede omasiö, ”aröu sibai nasa döröwau.”—I Raz. 19:5-7.
14 Börö waʼaboto ba dödö si otarai Lowalangi, iʼila malaʼika andrö hezo edöna möi Gelia. Iʼila göi wa afökhö döröwa Gelia na ha faʼabölönia samösa iʼodaligö. Omuso dödöda me tafosumange Lowalangi sangila ohitö dödöda hegöi si tebai tafalua, si töra moroi ba wangiʼilada! (Baso Zinunö 103:13, 14.) Hewisa me no manga Gelia?
15, 16. (a) Me no itema Elia gö moroi khö Yehowa, hadia nifaluania? (b) Hana wa moguna taʼandrö saohagölö nifalua Yehowa ba wamönökhi ö wamati ba nono mbanuania iadaʼa?
15 Databaso, ”Ba maoso ia, manga ia ba ibadu nidanö, ba mowaö-waö ia ba waʼabölönia ba gö andrö, öfa wulu ngaluo ba öfa wulu mbongi, irugi hili Lowalangi andrö, Horebi.” (I Raz. 19:8) Fuasö Gelia öfa wulu ngaluo ba öfa wulu wongi, simane Moze te önö abad fatua lö yaʼia, hegöi Yesu arakhagö fulu abad aefa daʼö. (II Moz. 34:28; Luk. 4:1, 2) Lö taya waʼabu dödönia ba gö andrö, hizaʼi abölö ia si fao tandra sahöli-höli dödö. Khalaigö atö, itörö tanö woʼanöröi tanö si mate, si lö irai latörö niha, ngaluo numalö ngaluo, migu numalö migu, arakhagö sara waŵa a matonga!
16 Iʼabölöʼö nono mbanuania Yehowa iadaʼa, tenga ba gö si fao tandra sahöli-höli dödö, hizaʼi so zabölö moguna. Ihenaigö khöra gö wamati. (Mat. 4:4) Tola abölö ita ba wamati na tafahaʼö ita sanandrösa khö Lowalangi moroi ba Daromalinia hegöi ba ngawalö nibaso si no mufaʼanö moloʼö Sura Niʼamoniʼö. Ö wamati andre te lö iheta fefu gabula dödö, hizaʼi ibeʼe khöda waʼabölö ba wanaögö si tebai moloʼö yaʼita. Möi nasa fanuturu lalada ba ”waʼauri si lö aetu”.—Yoh. 17:3.
17. Hezo möi Gelia ba hana wa moguna sibai nahia andrö?
17 Itörö tanö Elia arakhagö 320 kilometer ofeta ba Hili Horebi, ba daʼa me mböröta iforomaʼö ia Lowalangi Yehowa khö Moze ba gotalua zaʼa-saʼa mao si hola-hola, iʼogunaʼö samösa malaʼika. Ba daʼa göi ibeʼe Goroisania Yehowa ba ndraono Gizaraʼeli. Ba daʼö isöndra nahania Elia ba dögi gara.
Irara Dödö ba Iʼabölöʼö Zamaʼeleʼö Khönia Yehowa
18, 19. (a) Hadia wanofu nibeʼe malaʼika Yehowa, ba hadia wanema li Gelia? (b) Hadia zi tölu dane-dane niwaʼö Gelia si möi fangide-ngideʼö dödönia?
18 Ba Horebi, ”humede” Yehowa, iʼogunaʼö samösa malaʼika ba wameʼe fanofu si öna-öna: ”Hadia nihalöu ba daʼe, Elia?” Te no ihaogö-haogö wameʼe fanofu daʼa, andrö wa itutunö nösi dödönia Elia. Imane, ”Sindruhu-ndruhu wa olohu ndraʼo khö Yehowa, Lowalangi ngahönö; börö me no laröi mbuʼusa limö andrö iraono Gizaraʼeli, no ladudugö naha wameʼe sumange khöu, ba no labunu siʼöli ndra samaʼeleʼö andrö khöu, irege hatö yaʼo zi toröi, ba laʼalu-alui lala wamunu yaʼo.” (I Raz. 19:9, 10, Terjemahan Dunia Baru [NW]) Moroi ba wehede Gelia andre oroma wa so tölu dane-dane hadia mbörö wa ide-ide dödönia.
19 Si oföna, imane Elia wa zaya-zaya gölö fefu halöwönia barö daʼa. Hewaʼae no hauga fakhe ’olohu ia khö Yehowa’, iʼofönaiʼö wangamoniʼö töi Lowalangi hegöi famosumange yaʼia moroi ba danö böʼö, iʼila Elia wa itugu lö sökhi lagu nono mbanuania andrö. Lö famatira ba omasi ira mamadaö, ba itugu tedou manö wamosumange faya. Si dua, iwaʼö tödönia wa hatö yaʼi-yaʼia. Imane, ”Hatö yaʼo zi toröi”, hulö na yaʼia niha safuria zamosumange Yehowa. Si tölu, ataʼu Gelia. Ato nawönia samaʼeleʼö si no labunu, ba faduhu dödönia wa yaʼia aefa daʼa. Te abua khö Gelia wanutunö ösi dödönia andrö, hizaʼi lö aila ia mazui iʼamoniʼö döinia. Börö me ibokai dödönia khö Lowalangi ba wangandrö, tobali ia duma-duma ba niha si lö faröi.—Zin. 62:9.
20, 21. (a) Tutunö hadia niʼila Gelia ba mbawa dögi gara ba Hili Horebi. (b) Hadia rahu-rahu nihalö Gelia me no iʼila waʼabölö Yehowa?
20 Hadia nifalua Yehowa ba waʼataʼu Gelia hegöi ba waʼaombö-aombö dödönia? Ifarou ia malaʼika wozizio ba mbawa dögi gara. Iʼoʼö daʼö Elia hewaʼae lö iʼila hadia zalua. Ba zi lö mudöna-döna, tohare nangi sabölö-bölö! Abölö-bölö sibai irege fabali hili ba aboto gara ba tatu afökhö dalinga zamondrongo. Khalaigö me iduhö hörönia Elia, igogohe mbarunia sebua ba sabua moroi ba guli gurifö enaʼö lö iʼoloiʼö angi. Iʼalui göi lala enaʼö lö alabu ia börö me ibörögö mohisi danö ba zi fasui yaʼia ba waʼabölö-bölö ndruru danö! Fatua lö ihonogö ia, tohare galitö sebua irege mangawuli ia ba dögi gara enaʼö lö akhozi ia ba waʼaukhu galitö.—I Raz. 19:11, 12.
Iʼogunaʼö waʼabölönia sahöli-höli dödö Yehowa ba wondrara tödö hegöi ba wangabölöʼö Elia
21 Daʼa zamasugi ba dödöda wa lö hadöi Yehowa ba ngawalö zalua moroi ba waʼabölö dalu mbanua sahöli-höli dödö. Iʼila Elia wa Yehowa andrö tenga simane lowalangi dalu mbanua si fao faʼabölö gelemu simane Baʼali ”samofanö lawuo”, mazui solohe teu, nifosumange niha selungu. Yehowa andrö Umbu waʼabölö sahöli-höli dödö ba dalu mbanua, ba abölö nasa ia moroi ba niwöwöi dangania. Lö göi itaha ia sorugo! (I Raz. 8:27) Hewisa wa möi fanolo Gelia daʼa? Törö tödöu waʼataʼunia. Börö me faʼawö khönia Yehowa, Lowalangi fondrege zabölö, lö ataʼu Gelia khö Gahabi hegöi khö Gizebela!—Baso Zinunö 118:6.
22. (a) Ba ”wehede nihaogö-haogö” andre, hewisa wa faduhu dödö Gelia wa moguna sibai ia? (b) Kira-kira hezo moroi ”wehede nihaogö-haogö” andrö? (Faigi nisura ba gahe zura.)
22 Me no taya galitö andrö, izumaigö lö nini-nini ba irongo Elia ”wehede nihaogö-haogö”. Ifuli itutunö nösi dödönia Elia si mendrua.a Te daʼa mbörö waterara dödönia. Tatu manö, monönö waʼaterara dödönia nasa ba ”wehede nihaogö-haogö” andrö. Ifaduhuʼö khönia Yehowa wa moguna sibai ia. Hewisa lalania? Yaʼia me iʼombakhaʼö gohitö dödönia Lowalangi ba zi so föna sanandrösa ba wanuwö sanömba Baʼali ba mbanua Gizaraʼeli. Tenga zaya-zaya gölö hölöwö Gelia barö daʼa börö me lö si tola mombatogö ohitö dödö Lowalangi. Baero daʼö, fao Gelia ba wamalua ohitö dödö andrö börö me ifuli ifatenge ia Yehowa ba wamalua faretania si no izara-zara.—I Raz. 19:12-17, NW.
23. Hadia zi dombua lala niʼasogö Yehowa ba wanolo Elia me hulö zi lö awö-awö ia?
23 Hewisa dödö Gelia me hulö zi lö awö-awö ia? So dombua nifalua Yehowa ba daʼa. Si oföna, ifaretakö Gelia ba wombayoini Elisa tobali samaʼeleʼö fogatinia. Ira matua sawuyu-wuyu moroi khönia andre tobali awönia ba sanolo yaʼia ba zi hauga fakhe. Sindruhu-ndruhu moguna sibai wondrara dödö andre! Si dua, iʼombakhaʼö Yehowa duria somuso dödö, ”Ba fitu ngahönö zi tosai iraono Gizaraʼeli ubeʼe, dozi balöduhi si lö irai aköi föna Mbaʼali andrö, ba dozi bawa, si lö irai faʼago khönia.” (I Raz. 19:18) Sindruhunia tenga ha samö-samösa Gelia. Terara dödönia me irongo so ngahönö niha si lö faröi si lö omasi manömba Baʼali. Moguna khöra wanolo moroi khö Gelia hegöi duma-duma waʼalöfaröinia si lö tebulö khö Yehowa me göna ia faʼogömi dödö. Tatu omuso dödö Gelia me irongo li genoni Yehowa andrö, ’fehede nihaogö-haogö’ moroi khö Lowalangi.
Sura Niʼamoniʼö hulö ”wehede nihaogö-haogö” na tabaliʼö fanuturu lalada iadaʼa
24, 25. (a) Hewisa wa tola tarongo ”wehede nihaogö-haogö” moroi khö Yehowa iadaʼa? (b) Hana wa faduhu dödöda itema Elia wondrara dödö nibeʼe Yehowa khönia?
24 Simane Elia, te ahöli-höli dödöda waʼabölö nösi dalu mbanua soroma ba nifazökhi Lowalangi, ba no sinangea daʼö. Faʼabölö Zamazökhi oroma moroi ba niwöwöinia. (Rom. 1:20) Irugu iadaʼa, iʼogunaʼö Yehowa waʼabölönia si lö ola ba wanolo ono mbanunia si lö faröi. (II Nga. 16:9) Hizaʼi, fahuhuo khöda Lowalangi si oföna ba Zura Niʼamoniʼö, Taromalinia. (Baso Yesaya 30:21.) Tola muwaʼö, Sura Niʼamoniʼö hulö ”wehede nihaogö-haogö” na tabaliʼö fanuturu lalada iadaʼa. Ba ngaʼörö-ngaʼörönia si sökhi andre, ibeʼe khöda wotu Yehowa, famarou dödö, ba enaʼö faduhu dödöda ba waʼomasinia.
25 Hadia terara dödö Gelia zalua ba Hili Horebi andrö? Tatu manö! Ifuli owölö-ölö zamaʼeleʼö si lö faröi andre ba lö ataʼu ia wolawa famosumange faya. Na lö olifu ita ”wondrara dödö andrö, nirongoda ba zura”, yaʼia daʼö Taromali Lowalangi si no iʼehehaini, tola taʼoʼö wamati Gelia.—Rom. 15:4.
a ʼFehede nihaogö-haogö’ andrö te moroi khö malaʼika si fagölö niʼogunaʼö ba wamaʼema ’fehede’ Yehowa ba I Razo 19:9. Ba ayati 15, malaʼika andrö lafotöi ia ”Yehowa”. Te itörö tödöda malaʼika nifatenge Yehowa ba wondröniaʼö iraono Gizaraʼeli ba danö si mate me imane Lowalangi, ”Fangoromaʼö yaʼo saʼae ia.” (II Moz. 23:21) Tatu lö omasi ita fabuʼa-buʼa ba daʼa. Hizaʼi, moguna taʼila fatua lö tobali niha Yesu, mangai halöwö ia tobali ”Taromali”, Salahi Yehowa ba Wahuhuosa ba nono mbanuania.—Yoh. 1:1.