Haniha Zolohe Ono Mbanua Lowalangi Iadaʼa?
”Mitörö-törö tödömi zolohe yaʼami andrö.”—HEBERAIʼO 13:7.
1, 2. Me no aefa möi Yesu ba zorugo, hadia zi so ba wangera-ngera ndra sinengenia?
ME BA Hili Wanikha so ndra sinenge Yesu, ba daʼö laʼila hewisa me tefazawa Yesu ba zorugo si no tobali samahaʼö ba awöra, ba hewisa me taya ia ba lawuo. (Halöwö Zinenge 1:9, 10) Ba zi dua fakhe faʼara, no ifahaʼö ira Yesu, ifarou dödöra ba ibeʼe khöra wanuturu lala. Hizaʼi, lö saʼae yaʼia iadaʼa. Hadia nifaluara?
2 Fatua lö möi Yesu ba zorugo, imane khö ndra nifahaʼönia, ”Ba samaduhuʼö ami khögu ba Yeruzalema, ba ba danö Yudaia, maʼasagörö, ba ba Zamaria, ba irugi wondrege danö.” (Halöwö Zinenge 1:8) Hewisa wamaluara halöwö daʼö? Ifabuʼu Yesu wa hasambalö itolo ira eheha niʼamoniʼö moroi khö Lowalangi. (Halöwö Zinenge 1:5) Hizaʼi, haniha zameʼe fanuturu lala khöra ba wanuriaigö ba zi sagörö ulidanö? Aboto ba dödö ndra sinenge wa iʼogunaʼö ndra matua Yehowa ba wondröniaʼö iraono Gizaraʼeli ba götö föna. Börö daʼö, tola manö so ba wangera-ngerara wa ifili Yehowa zondröniaʼö si bohou iadaʼa.
3. (a) Me no aefa möi Yesu ba zorugo, hadia gangetula sabölö moguna nihalö ndra nifahaʼönia si lö faröi? (b) Ba wamahaʼö daʼa hadia manö wanofu-nofu nibeʼeda fanema li?
3 Lö ara me no möi Yesu ba zorugo, lafareso hadia zi no mutanö ba Zura ira nifahaʼönia, mangandrö ira ba laʼandrö wanolo khö Lowalangi, ba lafili Matia tobali sinenge si-12 fangali Yuda mbanua Kariota. (Halöwö Zinenge 1:15-26) Hadia mbörö wa moguna sibai khöra hegöi khö Yehowa wamili daʼa? Aboto ba dödö ndra nifahaʼönia wa moguna so 12 zinenge.a No ifili ndra nifahaʼönia Yesu ba no ifahaʼö ira ba wamalua halöwö sabölö moguna ba nono mbanua Lowalangi. Hadia halöwö daʼö? Hewisa wamaʼanö Yehowa hegöi Yesu yaʼira ba wamalua daʼö? Hadia goi-goi si fagölö khönia iadaʼa? Ba hewisa enaʼö tola ’tatörö-törö tödöda zolohe’ yaʼita andrö, töra-töra ”zawuyu andrö, si lö faröi, satua-tua”?—Heberaiʼo 13:7; Mataiʼo 24:45.
YESU ZONDRÖNIAʼÖ MBOTO SOLOHE
4. Hadia halöwö ndra sinenge hegöi ira satua sokubaloi ba Yeruzalema?
4 Labörögö ira sinenge ba wondröniaʼö mbanua niha Keriso me Fendrakose 33 M. Imane Sura Niʼamoniʼö, ”Maoso Wetero, awö zi Felezara” ba lafahaʼö zindruhu ba wanolo niha enaʼö laʼokhögö waʼauri. (Halöwö Zinenge 2:14, 15) Ato zi no tobali niha Keriso. Aefa daʼö, niha Keriso si bohou andre ”lö tebulö ira nifahaö zinenge”. (Halöwö Zinenge 2:42) Laʼonorogö tödö ira sinenge ba wangogunaʼö kefe ba mbanua niha Keriso. (Halöwö Zinenge 4:34, 35) Lafahaʼö nono mbanua Lowalangi, ba mangandrö ira salahira. Lamane wangumaʼö, ”Lö tebulö ndraʼaga ba wangandrö ba ba halöwö fangombakha taromali.” (Halöwö Zinenge 6:4) Lafatenge niha Keriso satua-tua ba wanuriaigö ba mbanua si bohou. (Halöwö Zinenge 8:14, 15) Ba gafuriatania, fao ndra satua sokubaloi si no mubayoini khö ndra sinenge ba wondröniaʼö mbanua niha Keriso. Ba tobali ira boto solohe sameʼe fanuturu lala ba mbanua niha Keriso.—Halöwö Zinenge 15:2.
Aboto ba dödö niha Keriso siföföna wa iʼodela Yesu Yehowa ba wameʼe fanuturu lala khö ndra boto solohe
5, 6. (a) Hewisa wanolo geheha niʼamoniʼö ndra boto solohe? (Faigi gambara ba wamobörö wamahaʼö.) (b) Hadia zangoromaʼö wa latema wanolo ira boto solohe moroi khö ndra malaʼika? (c) Hewisa wameʼe Daromali Lowalangi fanuturu lala khö ndra boto solohe?
5 Aboto ba dödö niha Keriso siföföna wa iʼodela Yesu Yehowa ba wameʼe fanuturu lala khö ndra boto solohe. Hana wa tola faduhu dödöra ba daʼö? Siföföna, börö me latema geheha niʼamoniʼö ira boto solohe. (Yohane 16:13) Fefu niha Keriso nibayoini latema geheha niʼamoniʼö. Mendrua manö khö ndra sinenge hegöi satua sokubaloi ba Yeruzalema. Eheha niʼamoniʼö zanolo yaʼira ba wamalua halöwö tobali satua. Duma-dumania, me döfi 49 M, ibeʼe wanuturu lala eheha niʼamoniʼö khö ndra boto solohe ba wangai angetula sanandrösa ba wamoto. Laʼoʼö gangetula daʼö ira niha Keriso irege ”itugu sa aro dödö mbanua, wamati, ba ero maʼökhö tedou waʼatora”. (Halöwö Zinenge 16:4, 5) Moroi ba zura si no lafaʼoheʼö ba mbanua niha Keriso sanandrösa ba wamoto, aboto ba dödöda wa mohalöwö geheha niʼamoniʼö khö ndra boto solohe, ba so khöra waʼomasi hegöi famati.—Halöwö Zinenge 15:11, 25-29; Galatia 5:22, 23.
6 Si dua, latema wanolo ira boto solohe moroi khö ndra malaʼika. Duma-dumania, imane samösa malaʼika khö Konelio enaʼö iʼalui zinenge sotöi Fetero. Itutunö duria somuso dödö Fetero khö Konelio hegöi ba nösi nomonia irege latema geheha niʼamoniʼö hewaʼae lö muboto ira. Konelio andre niha siföföna si lö muboto si tobali niha Keriso si tenga niha Yahudi. Ba ginötö larongo daʼa ira sinenge hegöi ira niha Keriso tanö böʼö, faduhu dödöra wa daʼa gangetula Lowalangi ba omasi ira latemaʼö niha si tenga Yahudi si lö muboto ba mbanua niha Keriso. (Halöwö Zinenge 11:13-18) Moroi ba daʼö taʼila wa latuhini halöwö fanuriaigö niʼolohesi ndra boto solohe ira malaʼika. (Halöwö Zinenge 5:19, 20) Si tölu, latema wanuturu lala moroi ba Daromali Lowalangi ira boto solohe. Laʼogunaʼö Zura Niʼamoniʼö si tobali dane-dane ba wangai angetula sanandrösa ba wamahaʼö niha Keriso hegöi ba wameʼe fanuturu lala ba mbanua niha Keriso.—Halöwö Zinenge 1:20-22; 15:15-20.
7. Hezo tola taʼila wa Yesu zondröniaʼö niha Keriso ba götö föna?
7 Hewaʼae na boto solohe zondröniaʼö mbanua niha Keriso, hizaʼi aboto ba dödöra wa Yesu Keriso zi tobali Högö khöra. Hezoso tola taʼila daʼa? Imane sinenge sotöi Faulo wa so ’ösa zinenge’ nifili Keriso. Imane göi wa Keriso andre ”högö”, mazui Sondröniaʼö mbanua niha Keriso. (Efeso 4:11, 15) Lö laʼogunaʼö döira samösa ira sinenge tobali töi gorahua, hizaʼi ”töi nifahaö niha Keriso” daʼö laʼogunaʼö. (Halöwö Zinenge 11:26) Aboto ba dödö Waulo wa abölö sökhi na laʼoʼö wamahaʼö ba Zura Niʼamoniʼö nifaʼema ndra sinenge hegöi ira matua sondröniaʼö yaʼira. Imane Faulo, ”Ba omasido na miʼila; högö ndra matua fefu [hegöi ira boto solohe], ba yaʼia Keriso; . . . ba högö Keriso Lowalangi.” (I Korindro 11:2, 3) Ba daʼa taʼila wa no ifili Yehowa Nononia, Yesu Keriso, tobali sondröniaʼö mbanua niha Keriso.
”TENGA HALÖWÖ NIHA DAʼA”
8, 9. Hadia manö halöwö si tohude nifalua dalifusöda Russell?
8 Iʼotarai döfi 1870, Charles Taze Russell hegöi ira awönia labörögö ba wamosumange Lowalangi moloʼö lala si no tesura ba Zura Niʼamoniʼö ba latolo göi niha ba wamalua daʼö. Me döfi 1884 lafazökhi Lembaga Risalah Menara Pengawal Zion, ba presidennia yaʼia daʼö talifusöda Russell.b Lafalua daʼa enaʼö tola tefazaewe wamahaʼö sindruhu moroi ba daromali ba ngawalö li. Ihaogö wamareso Zura Niʼamoniʼö, ba lö ataʼu ia wamatunö wa lö teʼodane-dane ba Zura Niʼamoniʼö hadia nifahaʼö ba gereja. Duma-dumania, simane Famahaʼö Lowalangi Sambua Tölu hegöi noso si lö mate. Ifahaʼö ia wa lö oroma waʼatohare Yesu ba zi dua kali, ba ba ndröfi 1914 awai ”götö niha baero andrö”. (Luka 21:24) Iʼogunaʼö ginötö, kefe hegöi faʼabölönia talifusöda Russell ba wamahaʼö sindruhu ba niha böʼö. Ba daʼa taʼila wa iʼogunaʼö dalifusöda Russell Yehowa hegöi Yesu tobali sondröniaʼö ba ginötö si tohude ba sejarah.
9 Ifalua fefu daʼa talifusöda Russell tenga enaʼö lafolakhömi ia niha böʼö. Ba ndröfi 1896, isura wa lö omasi ia hegöi ira matua sondröniaʼö tanö böʼö na lasuno ira niha. Lö omasi ira na labeʼe khöra döi si tohude mazui na laʼogunaʼö döira andrö tobali töi ngawawa. Imane, ”Tenga halöwö niha daʼa.”
ʼSawuyu andrö, si lö faröi, satua-tua’ yaʼia daʼö Boto Solohe siʼotarai ba ngawawa side-ide ndra talifusöda nibayoini
10. (a) Hamega ifili Yesu ”zawuyu andrö, si lö faröi, satua-tua”? (b) Tutunö hewisa wa tola tefaböʼöni Mboto Solohe moroi ba Lembaga.
10 Mate dalifusöda Russell me döfi 1916. Tölu fakhe aefa daʼö, me 1919, ifili Yesu ”zawuyu andrö, si lö faröi, satua-tua”. Hana wa ifalua daʼö? Ba wameʼe ’gö ndra [nifahaʼönia], na inötö wemanga’. (Mataiʼo 24:45) Ba ndröfi daʼö, ira talifusöda ngawawa side-ide si no mubayoini si so ba gödo sebua ba Brooklyn, New York, lahenaigö gö wamati khö ndra nifahaʼö Yesu. Ngawua wehede ”boto solohe” ibörötaigö laʼogunaʼö ia ba publikasida me no aefa ndröfi 1940. Ba götö daʼö, boto solohe zi tobali direktur Lembaga Alkitab dan Risalah Menara Pengawal. Hizaʼi, me döfi 1971, teʼombakhaʼö wa boto solohe faböʼö ira ba Lembaga Menara Pengawal, sanorogö tödö ngawalö gabula dödö sanandrösa ba huku. Iʼotarai daʼö, ira talifusöda nibayoini si tenga direktur Lembaga tola tobali ira Boto Solohe. Barö-barö daʼa, ira talifusöda sanorogö tödö ”mbiri-biri böʼö” tobali direktur Lembaga hegöi badan hukum tanö böʼö niʼogunaʼö nono mbanua Lowalangi. Buania, tola laʼosambuaʼö dödöra ira Boto Solohe ba wameʼe famahaʼö hegöi fanuturu lala moroi ba Zura Niʼamoniʼö. (Yohane 10:16; Halöwö Zinenge 6:4) Itutunö Menara Pengawal 15 mbaŵa si Fitu 2013 wa ’sawuyu andrö, si lö faröi, satua-tua’ yaʼia daʼö Boto Solohe siʼotarai ba ngawawa side-ide ndra talifusöda nibayoini.
Boto solohe me döfi 1950-an
11. Hadia nifalua Mboto Solohe ba wangai angetula?
11 Ira Boto Solohe lafalua rafe ero migu ba wangai angetula si tohude. Lafalua rafe andre enaʼö tola labeʼe mbua gera-erara ba laʼosambuaʼö wangera-ngerara. (Gamaedola 20:18) Lö hadöi niha si tohude ba gotalua Mboto Solohe. Andrö wa ero röfi faböʼö-böʼö niha sondröniaʼö na falua rafe. (I Fetero 5:1) Simanö göi zi daönö panitia nifaigi-faigi ndra Boto Solohe. Ero röfi, faböʼö-böʼö niha sondröniaʼö ba wamalua rafe panitia. Lö irai tumbu ba wangera-ngera ndra Boto Solohe wa yaʼira andrö sondröniaʼö ndra talifusöra. Yaʼira andre zanema gö ba wamati moroi khö ndra sawuyu si lö faröi ba satua-tua ba laʼoʼö wanuturu lala nibeʼera.
Iʼotarai me labayoini ira me döfi 1919, ira sawuyu si lö faröi laʼasogö gö ba wamati ba nono mbanua Lowalangi (Faigi ngenoli si-10, 11)
”BA HANIHA ZAWUYU ANDRÖ, SI LÖ FARÖI, SATUA-TUA?”
12. Hadia wanofu-nofu nibeʼeda fanema li?
12 Lö moʼahonoa ndra Boto Solohe. Tola manö lafalua zala ba ginötö latutunö Zura Niʼamoniʼö mazui me labeʼe wanuturu lala ba organisasi. Duma-dumania, ba Indeks Publikasi Menara Pengawal, so artikel ”Pengertian yang Diperjelas”. Ösinia famohouni lala wangera-erada ba wamahaʼö Zura Niʼamoniʼö iʼotarai dröfi 1870. Lö iwaʼö Yesu wa moʼahonoa gö wamati nihenaigö ndra sawuyu si lö faröi andrö. Börö daʼö, hewisa wameʼeda fanema li moroi ba wanofu Yesu, ”Haniha zawuyu andrö, si lö faröi, satua-tua?” (Mataiʼo 24:25) Hadia dandra wa Boto Solohe andre yaʼia daʼö sawuyu si lö faröi? Datatutunö tölu ngawalö zi no irai manolo mboto solohe ba götö ndra sinenge.
13. Hewisa wanolo geheha niʼamoniʼö Mboto Solohe?
13 Latema wanolo moroi ba geheha niʼamoniö ira Boto Solohe. Eheha niʼamoniʼö zanolo Boto Solohe enaʼö aboto ba dödöra zindruhu moroi ba Zura Niʼamoniʼö si lö aboto ba dödöra ba mböröta. Duma-dumania, faigi wamohouni si so ba artikel ”Pengertian yang Diperjelas” simane si no mudunö-dunö. Lö aboto ba dödö niha ba lö laʼila latutunö ’faʼabakha waʼatua-tua Lowalangi’. (Baso I Korindro 2:10.) Larasoi ira Boto Solohe hadia zi no irai irasoi Faulo me imane, ”Ba daʼö göi wehedema, tenga taromali nisöndra ba niha, faʼatua-tua ba niha; no taromali nisöndra khö geheha.” (I Korindro 2:13) Ngaotu fakhe fatua lö döfi 1919, tefazaewe wamahaʼö faya ba lö hadöi fanuturu lala. Andrö, hewisa wa tola aboto ba dödöra wamahaʼö Zura Niʼamoniʼö iʼotarai ba ndröfi daʼö? Ba daʼa taʼila wa iʼogunaö gehehania Lowalangi ba wanolo Mboto Solohe!
14. Moloʼö Famaʼeleʼö 14:6, 7, hadia nifalua ndra malaʼika ba wanolo Mboto Solohe hegöi ono mbanua Lowalangi iadaʼa?
14 Latema wanolo moroi khö ndra malaʼika ira Boto Solohe. Laʼonorogö tödö sibai ira Boto Solohe ba wameʼe fanuturu lala khö ndra sanuriaigö si töra walu zuta faʼato ba wamalua halöwö fanuriaigö ba zi sagörö ulidanö. Mofozu sibai halöwöra andre. Hadia mbörö? Börö me latema wanolo moroi khö ndra malaʼika. (Baso Famaʼeleʼö 14:6, 7.) Oya duma-duma zanutunö hewisa wanolo nirasoi ndra sanuriagö moroi khö ndra malaʼika ba wamalukhaisi niha si no mangandrö fanolo moroi khö Lowalangi!c Itugu tedou halöwö fanuriaigö hegöi famahaʼö, he ba mbanua si lö manema turia nifaʼemada. Alua daʼa ha börö wanolo moroi khö ndra malaʼika.
15. Hadia gamaehutania Boto Solohe hegöi sondröniaʼö ba Gereja? Beʼe duma-duma.
15 Latema wanuturu lala moroi ba Daromali Lowalangi ira Boto Solohe. (Baso Yohane 17:17.) Angeraigö hadia zalua me döfi 1973. So wanofu ba Menara Pengawal 1 mbaŵa si Önö, ”hadia tola tebayagö idanö niha soroko”? Fanema linia tebai! Teʼodane-dane daʼa ba goi-goi Zura Niʼamoniʼö. Niha si lö mamöhöli ba woroko tola laʼefasi ia ba mbanua niha Keriso. Itutunö Menara Pengawal hadia mbörö wa tefalua daʼö, ba so ayati Zura Niʼamoniʼö si tobali dane-danenia. (I Korindro 5:7; II Korindro 7:1) Ba daʼö itutunö wa goi-goi daʼa tenga moroi ba niha, hizaʼi ”fehede moroi khö Lowalangi si no tesura ba Daromalinia”. Lö hadöi organisasi agama tanö böʼö simane daʼa. Na laʼoʼö fefu nösi Daromali Lowalangi tola manö so ba gotalua nono mbanuara si tebai mamalua yaʼia. Imane sambua buku sanandrösa ba agama si so ba Amerika Serikat, ”Asese lawuaini wamahaʼö nifaʼemara ira niha sondröniaʼö ba agama enaʼö tefaudu wamahaʼöra ba nifaduhusi tödö hegöi fangera-ngera si no toʼölö ba gotalua niha sato.” Fanuturu lala moroi ba Daromali Lowalangi niʼoʼö ndra Boto Solohe, tenga hadia zomasi niha. Ba daʼa taʼila wa sindruhunia Yehowa zameʼe fanuturu lala ba nono mbanuania iadaʼa.
”MITÖRÖ-TÖRÖ TÖDÖMI ZOLOHE YAʼAMI ANDRÖ”
16. Hadia sambua lala nifaluada ba wanörö tödö Mboto Solohe?
16 Baso Heberaiʼo 13:7. Iʼandrö khöda Sura Niʼamoniʼö enaʼö ’tatörö-törö tödöda niha solohe yaʼita’. Sambua lala si tola tafalua yaʼia daʼö mangandrö ita salahi ndra Boto Solohe. (Efeso 6:18) Oya sibai noro dödöra. Duma-dumania, moguna laʼasogö gö ba wamati, labeʼe wanuturu lala ba wamalua halöwö fanuriaigö ba zi sagörö ulidanö, lahaogö göi wangogunaʼö dolo-tolo nibeʼe ba organisasi. Börö daʼö, moguna owölö-ölö ita ba wangandrö salahira!
17, 18. (a) Hewisa woloʼöda fanuturu lala moroi khö ndra Boto Solohe? (b) Hana wa tola tatuhini Boto Solohe hegöi Yesu na tafalua halöwö fanuriaigö?
17 Na taʼoʼö wanuturu lala hegöi mene-mene moroi khö ndra Boto Solohe, ba daʼa taforomaʼö wa tatörö tödöda ira. Labeʼe khöda wanuturu lala ira Boto Solohe ba publikasi, gangowuloa, hegöi ba kebaktian. Yaʼira zamili satua samasui. Ba satua samasui zamili satua sokubaloi. Na laʼoʼö wanuturu lala nitemara, ba daʼa laforomaö ira satua samasui hegöi satua sokubaloi wa latörö tödöra Mboto Solohe. Tola tafosumange Yesu si no tobali Sondröniaʼö yaʼita, na taʼoʼö ndra matua si no ifili.—Heberaiʼo 13:17.
18 Lala tanö böʼö si tola tafalua ba wangoromaʼö wa tatörö-törö dödöda ndra Mboto Solohe yaʼia daʼö na owölö-ölö ita ba wanuriaigö. Ifarou niha Keriso Heberaiʼo 13:7 enaʼö laʼoʼö wamati niha sondröniaʼö yaʼira. Owölö-ölö sibai Mboto Solohe ba wanuriaigö hegöi ba wamaʼema turia somuso dödö. Daʼa zangoromaʼö wa laʼokhögö wamati sebua. Hadia tatuhini ira ba wamalua halöwö si tohude andre? Na yaʼia, tatu omuso dödöda me imane Yesu, ”Sindruhu niwaʼögu khömi, ndrege nilaumi ba dalifusögu andrö, fondrege zi numana, haniha ia, ba khögu no milau daʼö.”—Mataiʼo 25:34-40.
19. Hana wa moguna öhalö gangetula ba woloʼö Yesu si no tobali Sondröniaʼö yaʼita?
19 Lö iröi ndra nifahaʼönia Yesu hewaʼae no mangawuli ia ba zorugo. (Mataiʼo 28:20) Aboto ba dödönia wa itolo ia eheha niʼamoniʼö, malaʼika, hegöi Taromali Lowalangi tobali sondröniaʼö me so ia ba gulidanö. Andrö wa hasambalö ibeʼe wanolo simane daʼö khö ndra sawuyu si lö faröi ba götö iadaʼa. ’Laʼoʼö nono mbiri-biri andrö’ yaʼia daʼö Yesu ira Boto Solohe gofu ”heza möi” ia. (Famaʼeleʼö 14:4) Andrö, na taʼoʼö wanuturu lala nibeʼe ndra Boto Solohe eluahania no taʼoʼö Yesu si no tobali Sondröniaʼö yaʼita. Ba zi lö aratö, ibeʼe khöda waʼauri si lö aetu. (Famaʼeleʼö 7:14-17) Lö hadöi samatörö ba gulidanö andre si tola mamabuʼu daʼö!
a Omasi Yehowa na so 12 zinenge si tobali ’öli mbanua andrö, si no felendrua’ moroi ba Yeruzalema si bohou ba zi so miföna. (Famaʼeleʼö 21:14) Börö me lö faröi ndra sinenge irugi waʼamate, andrö wa lö moguna laʼalui wangalira.
b Iʼotarai 1955, badan hukum andrö lafotöi ia Lembaga Alkitab dan Risalah Menara Pengawal Pennsylvania.