ILOA NAKAI E KOE?
Fakaaoga fēfē e tau makaholo he vahā fakamua?
Ne fakaaoga e tau makaholo ke holo aki e saito ke taute e tau falaoa. Ko e gahua he tau fifine po ke tau fekafekau he tau kaina oti ke fakaaoga e tau makaholo ia he tau aho takitaha. Ko e kolī he holo saito kua mahani tumau ke he moui he tau vahā fakamua.—Esoto 11:5; Ieremia 25:10.
Ko e tau koloa tuai mai he vahā fakamua i Aikupito ne kua fakakite e puhala ne fakaaoga ai. Ne tuku e tau saito he makaholo i lalo. Ti fakatokotui e tagata holo saito, totō lima ua e ia e makaholo i luga mo e kamata ke holo e saito. Hagaao ke he taha talahauaga, ko e tau makaholo pihia ne kavi fā ke he hiva e pauna (2 ke he 4 e kilokuleme) he mamafa. Ka fakaaoga ai ko e kanavaakau, ko e makaholo pihia i luga to tamate e tagata.—Tau Fakafili 9:50-54.
Kua uho lahi e gahua holo saito ma e moui he magafaoa ti fakatapu ai he fakatufono he Tohi Tapu ke uta e makaholo ke fakamau aki e kaitalofa. “Aua neke uta e koe e makaholo i lalo, po ke makaholo i luga, he taha tagata ke fakamau aki e fakafua; ha ko e moui he tagata haia kua uta ke fakamau aki e fakafua,” he talahau ia Teutaronome 24:6.
Ko e heigoa e kakano he tala “ha he fatafata”?
Talahau he Tohi Tapu kua nofo a Iesu “ha he fatafata he Matua.” (Ioane 1:18) Ko e talahauaga nei kua hagaao ke he fakafetuiaga fiafia mo e tata ha Iesu mo e Atua. Ko e tau kupu nei ne kua hagaao ke he aga fakamotu he tau Iutaia ka kai auloa.
He vahā ne nofo a Iesu he lalolagi, ne tatakoto e tau Iutaia ke he tau nofoa loloa ne fakatokatoka viko he laulau kai. Igatia e tagata mo e ulu ke he laulau kai ka e fakaloloa e tau hui ki tua, ti fakalago e tulilima hema ke he kusene. Ko e tuaga nei ne atā e lima matau haana. Ha kua tatakoto e tau tagata ke he faahi hema ha lautolu, taha he tapa he taha, “ko e ulu he taha tagata ne tata ke he fatafata he tagata i tua haana,” he fakamaama he taha tohi, “ati pehē ai ‘ne takoto ai ke he fatafata’ he taha.”
Ko e kotofaaga uho ke takoto ke he fatafata he ulu he magafaoa po ke he tagata ne fakatokatoka e galue. Ti, he Paseka fakahiku ha Iesu, ko e “tutaki ia kua ofania e Iesu,” ko e aposetolo ko Ioane, ne takoto ke he fatafata ha Iesu. Ti maeke a Ioane ke “falanaki atu ke he fatafata a Iesu” mo e hūhū ki a ia e hūhū.—Ioane 13:23-25; 21:20.