Tau Miliona Kua Mamate he Magaaho nei To Liliu Ke Momoui

TAU miliona kua mamate he magaaho nei to liliu ke momoui mai​—ko e amaamanakiaga fakaofoofo loto lahi, ha a ia! Ka ko e moli kia? Ka e maeke he heigoa ke tali tonu ai a koe? Ke tua ke he taha maveheaga, kua lata ia koe ke iloa moli ko e manako mo e maeke ia ia ne taute e maveheaga ia ke fakamoli ai. Ko hai, mogoia, ne mavehe ko e tau miliona kua mamate to liliu ke momoui?

He vaha tau tupu he tau 31 he Vaha Nei, ne talahau fakamalolo a Iesu Keriso kua foaki age he Atua ko Iehova ki a ia e malolo ke fakaliliu tutu mai a lautolu ne mamate. Ne mavehe a Iesu: “Ha ko e mena, ke tuga e fakamatike mo e fakamomoui he Matua a lautolu kua mamate, ke pihia foki e Tama kua fakamomoui foki e ia a lautolu kua loto a ia ki ai. Aua neke ofo a mutolu he mena ia, ha ko e mena hoko ke he aho ke logona ai ke he hana [Iesu] leo a lautolu katoa ha he tau tukuaga, mo e o mai ai.” (Ioane 5:21, 28, 29) E, ne mavehe a Iesu Keriso ko e tau miliona kua mamate to liliu ke momoui ke he lalolagi nei mo e moua e amaamanakiaga ke nonofo tumau tukulagi i ai. (Ioane 3:16; 17:3; fakatatai ki a Salamo 37:29 mo e Mataio 5:5.) Ha kua taute e Iesu e maveheaga, kua mitaki ni ke tua kua manako a ia ke fakamoli e mena ia. Ka e maeke nakai ia ia ke taute pihia?

Hagaao ke he fakamauaga he Tohi Tapu, hoko atu ke he magaaho ne taute e Iesu e maveheaga ia, nakai la fakaliu tu mai e ia e taha tagata. Ka e tote mai he ua e tau tau fakamui, ne fakakite mai e ia ke he puhala malolo lahi ko e manako mo e maeke ia ia ke taute e liliu tutu mai.

“Lasalo Na e, Ati Hau a Ki Fafo”!

Ko e onoonoaga aamohia a nei. Ne gagao lahi ke mate a Lasalo. Ko e hana tau mahakitaga tokoua, ko Malia mo Mareta, ne fakafano kupu ki a Iesu, ko ia ne nofo he taha fahi he Vailele ko Ioritana: “Ko e Iki na e, kitiala, kua gagao, tuai a ia ne ofania e koe.” (Ioane 11:3) E, kua fakahele lahi e Iesu e magafaoa nei. Ne feleveia atu a ia ke he ha lautolu a kaina ia Petania, liga fa mahani tumau. (Luka 10:38-42; fakatatai ki a Luka 9:58.) Ka ko e magaaho nei kua gagao lahi e kapitiga fakahelehele ha Iesu.

Ka ko e heigoa kia, ne fia loto a Malia mo Mareta ke taute e Iesu? Nakai ole a laua ke hau a ia ki Petania. Ka e iloa e laua ko e fakahele e Iesu a Lasalo. Nakai kia manako a Iesu ke kitia hana kapitiga gagao? Nakai ha i ai ha fakauaua, kua amaamanaki a laua ke mana fakamalolo e Iesu a ia. Ha ko e mena, he magaaho nei he hana fekafekauaga, ne taute e Iesu loga e tau mana fakamalolo, mo e nakai pehe ko e vaha mamao ke mataofi ai a ia. (Fakatatai Mataio 8:5-13.) Ato tote mai ka, hana tauteaga, ma e hana kapitiga fakahelehele? Ka e kehe ni, kae nakai fano fakaave ki Petania, ne nofo na Iesu ke he mena ne ha ha i ai a ia fakamua ke he tau aho ke ua.​—Ioane 11:5, 6.

Ne mate a Lasalo he taha magaaho ne kua mole atu he fakafano atu e fekau ia, liga he magaaho ne moua e Iesu e fakailoaga nei. (Fakatatai ki a Ioane 11:3, 6, 17.) Ka e kua nakai fai fekau foki kua lata. Ne iloa e Iesu e magaaho ne mate a Lasalo, mo e loto pauaki a ia ke taute taha mena. Kua vagahau a ia hagao ke he mate ha Lasalo, ne talaage a ia ke he hana tau tutaki: “Kua mohe tuai ha tautolu a kapitiga ko Lasalo; ka e fano au ke fafagu a ia.” (Ioane 11:11) He tau magaaho fakamua kua fakatutu mai e Iesu ua e tagata he mate, ke he tau mena ua nei, kua ku e magaaho ne mole e mate he tagata.a He magaaho nei, kua kehe mai foki. He magaaho ne hoko atu a Iesu ki Petania, kua fa e aho ne mole he mate hana kapitiga fakahelehele. (Ioane 11:​17, 39) Kua maeke nakai a Iesu ke liuaki mai e moui he taha kua leva pihia e mate mo e tino hana kua fita e kamata ke popo?

He magaaho ne logona kua hau a Iesu, ko Mareta, ko e fifine makaukau, kua poi atu ke feleveia mo ia. (Fakatatai Luka 10:38-42.) He magaaho ia ni ne hoko atu a ia ki a Iesu, ne fakaave he loto hana a ia ke vagahau: “Ko e Iki na e, ane nofo a koe i hinai, po kua nakai mate haku tugane.” Ka e pete ni, kua fakailoa e ia hana tua: “Kua iloa e au ko e tau mena oti ke ole e koe ke he Atua to foaki mai he Atua kia koe.” Ha kua aamohia ai hana momoko, kua fakamafana atu a Iesu kia ia: “To tu mai ni hau a tugane.” He magaaho ne fakakite e ia hana tua ke he liliu tu mai a anoiha, kua talaage fakahako a Iesu ki a ia: “Ko au nai ko e liu tu mai, mo e moui; ko ia ke tua mai kia au, pete ni he mate a ia, ka to moui ni a ia.”​—Ioane 11:20-25.

Magaaho ne hoko atu ke he tukuaga maka kua fekau e Iesu ke uta kehe e maka ne ponoti aki e gutuhala. Fakamua kua nakai fiafia a Mareta: “Ko e Iki na e, kua elo tuai a ia, nukua po fa tuai a ia.” Ka e fakamafana atu a Iesu ki a ia: “Ka e nakai kia ko e mena tala atu e au kia koe, Kaeke ke tua a koe, ti kitia ai e koe e lilifu he Atua?” Ti kua mole atu e liogi fakaleo lahi, ne poaki a ia: “Lasalo na e, ati hau a ki fafo”! Ke he poakiaga a Iesu kua hau ki fafo a Lasalo, pete ni kua mate a ia ke fa e aho!​—Ioane 11:38-44.

Ne Tupu Moli Kia?

Ko e tohiaga ke he lagaki hake ha Lasalo ne fakakite mai he Tala Mitaki ha Ioane, ko e fakamauaga tuai moli a ia. Ko e tohi fakamatafeiga kua lahi mahaki e tatai ke he moui moli ke eke ai mo tala fakatai. Ke huhu atu ke he fakamauaga tuai he fakamauaga ko e huhu foki na ia ke he moliaga he tau mana he Tohi Tapu, fakalataha foki ke he liu tu mai hana ni, ko Iesu Keriso.b Mo e, ka fakatikai e liu tu mai ha Iesu ko e fakatikai na ia e tua faka-Kerisiano katoa.​—1 Korinito 15:13-15.

Moli hanai, kaeke kua talia a koe ko e fai Atua, kua lata tuai a koe ke nakai fai fakalavelave ke gahuahua e tua ke he liu tu mai. Ke fakatai: Maeke e tagata ke poki vitio hana poakiaga fakahiku mo e fakamauaga, mo e ka mole mai he mate a ia, ti maeke he hana tau matakainaga mo e tau kapitiga ke kitia mo e logona moli a ia, he fakamaama e ia ko e taute fefe hana tau koloa. Ke he teau e tau tau kua mole, ko e tau mena pihia kua nakai fakaai ke hoko ha manatu ki ai. Mo e ke he falu a tau tagata he magaaho nei ne nonofo he tau fahi toka mamao he lalolagi, ko e “mana” he poki vitio kua nakai fakaai ke iloa. Kaeke ke fakaaoga e tau matapatuaga iloilo ne fakatu he Tufuga ke maeke he tau tagata ke liu ke fakakite e tau fakatino mo e tau leo, nakai kia maeke he Tufuga ke taute mo e mua atu ki a lautolu? Nakai kia kua hataki mitaki, ke maeke ia Ia ne tufugatia e moui ke maeke ke fakaliu tu mai e tagata mo e liu taute fakafifitaki hana a mahani i loto he tino kua talaga fou?

Ko e mana he liuaki atu he moui ha Lasalo kua aoga ke fakaholo ki mua e tua ki a Iesu mo e ke he fakaliu tu mai. (Ioane 11:41, 42; 12:9-11, 17-19) Ke he puhala aamohia, kua fakakite foki e manako lahi mo e loto lahi ha Iehova mo e hana Tama Tane ke taute e fakaliu tu mai.

‘To Manako Lahi e Atua’

Ko e tauteaga ha Iesu ke he mate ha Lasalo kua fakakite e mahani loto molu he Tama Tane he Atua. Ko e hana logonaaga hokulo he magaaho nei kua fakakite maaliali hana manako lahi mahaki ke fakaliu tutu mai a lautolu ne mamate. Kua totou e tautolu: “Kua hoko foki a Maria ke he mena kua nofo ai a Iesu; kua kikite atu kia ia, ti fakaveli ai ke he hana tau ve, kua pehe age kia ia, Ko e Iki na e, ane nofo a koe i hinai, po kua nakai mate haku tugane. Ti kua fioia e Iesu a ia ha ne tagi, mo e tau tagata Iutaia, ne o mai mo ia, ha ne tagi hake, ati mamahi ai hana finagalo, mo e fakaatukehe. Ati pehe age ai, Ko e fe ne tuku ai e mutolu a ia? Kua pehe age a lautolu kia ia, Ko e Iki na e, haele mai a koe ke kitia. Kua tagi a Iesu. Ati pehe age ai e tau tagata Iutaia, Kitiala, e lahi he hana fakaalofa kia ia!”​—Ioane 11:32-36.

Ko e loto fakaalofa hofihofi noa ha Iesu ne fakakite mai he magaaho ke he tau talahauaga tolu nei: “mamahi,” “mo e fakaatukehe,” mo e “kua tagi.” Ko e tau kupu he vagahau fakamua ne fakaaoga he aposetolo ko Ioane he tohi fakamau e onoonoaga aamohia nei, kua fakakite mai e hokoaga ke he ha Iesu a logona he momoko.

Ko e kupu Heleni ne tohia “mamahi” ko e tupu mai he kupu fakakakano ke he taha faga gahuahuaaga (em·bri·maʹo·mai) ne fakakite ai ko e mamahi lahi, poke hokulo lahi, e logonaaga. Kua tohi e William Barclay ko e fakahokohoko kupu Tohi Tapu: “He vagahau tohia tuai Heleni ne fakaaoga tumau kua fa mahani ke fakaaoga e [em·bri·maʹo·mai] ka fagu e solofanua. Ko e maeke ni he mena nei ke kakano ko e pihia e hokulo e logonaaga ne hoko ki a Iesu, ko e nakai pauaki e mamahi ne hopo mai he Hana a loto.”

Ko e talahauaga ne liliu “fakaatukehe” ne moua mai he kupu Heleni (ta·rasʹso) ne fakakite kua nakai okioki e fakaatukehe. Hagaao ke he The New Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament, kua kakano ke “maeke ke fakaofo e loto he taha, . . . ke logona e mamahi lahi poke momoko.” Ko e talahauaga “kua tagi” mai he kupu fakakakano faga gahuahua Heleni (da·kryʹo) ne kakano “ke hihina e tau mata, tagi aue e loto.” Hanei e kehe ke he “tagi hake” ha Malia mo e tau Iutaia ne fakalataha mo ia, ne talahau mai he Ioane 11:33. Haia e kupu Heleni (mai he klaiʹo) ne fakaaoga kua kakano ke tagi aue poke fakaleolahi.c

Ko Iesu, he magaaho ia, kua hokulo lahi hana logonaaga ke he mate he hana kapitiga fakahelehele ko Lasalo mo e onoono atu ke he mahakitaga ha Lasalo he tagi aue. Kua puke namo e logonaaga mo e momoko ke he loto ha Iesu ati kua puke e tau mata hana he tau hihina mata. Ko e mena ke ofo lahi ai ha ko e tokoua fakamua ne fakaliliu tutu mai e Iesu. Ti ko e magaaho nei kua manako tuai a ia ke taute pihia foki ki a Lasalo. (Ioane 11:11, 23, 25) Ka e, “kua tagi” tuai a ia. Ha ko e liuakiaga he moui ke he tau tagata, ia, nakai ni ko e tauteaga mena tote a ia ki a Iesu. Ko e hana loto molu mo e logonaaga hokulo ne kitia ai he mena nei ne fakakite maaliali hana loto lahi mahaki ke uta kehe e moumouaga he mate.

Ha ko Iesu ko e ‘fakatai moli ni ke he logonaaga he Atua ko Iehova,’ kua tonu foki a tautolu ke tua ke nakai tote hifo mai he ha tautolu a Matua he lagi. (Heperu 1:3) Ha ko e manako lahi ha Iehova ke taute e fakaliliu tutu mai, ne pehe e tagata fakamoli ko Iopu: “Ka mate e tagata to liu moui mai kia a ia? . . . Kia ui mai a koe, ti tali atu au kia koe; kia manako lahi a koe ke he gahua he hau a tau lima.” (Iopu 14:14, 15, NW) Ko e kupu he vagahau fakamua ne fakaaoga “kia manako lahi” kua fakakite ai e fia loto moli mo e manako lahi. (Kenese 31:30; Salamo 84:2) Kua maaliali lahi, ko e fakatalitali lahi a Iehova ke he liliu tutu mai.

Maeke moli nakai a tautolu ke tua ke he maveheaga he liliu tutu mai? Moli, kua nakai fai fakauaua kua manako lahi mo e maeke a Iehova mo e hana Tama Tane ke fakamoli e mena nei. Ko e heigoa kia e kakano he mena nei ki a koe? Kua ha ha ia koe e amaamanakiaga ke liu ke fakalataha mo e tau fakahelehele ne mamate, i hinai he lalolagi, i lalo hifo he tutuaga mafola!

Ko e hanai e amaamanaki ha Roberta (ne talahau mai he tala fakamua). Kua mole ai falu a tau tau he mate hana matua fifine, kua lagomatai he tau Fakamoli a Iehova a ia ke fakaako fakamitaki ke he Tohi Tapu. Kua talahau e ia hana tau manatu tuai: “He mole ai e fakaako ke he amaamanaki ke liliu tutu mai, ne tagi a au. Kua homo atu e mitaki ke iloa ko e to liu ke kitia e au haku a matua fifine.” Kaeke kua manako pihia hau a loto ke liu ke kitia taha fakahele, liga kua nakai fakauaua hau a manako ke iloa foki falu mena hagao ke he amaamanaki mitaki lahi nei. Ko e ha, kua nakai huhu atu ai a koe ke he tau Fakamoli ha Iehova hagao ke he falu a mena he fakamoliaga he amaamanaki nei?

[Tau Matahui Tala]

[Fakatino he lau 5]

Ko e liu fakatu hake e Iesu e tama fifine ha Iairo kua foaki mai e fakaveaga he tua ke he liliu tutu mai ha lautolu kua mamate ke he tau aho i mua

[Fakatino he lau 6]

Kua hokulo e logonaaga ha Iesu ke he mate ha Lasalo

[Fakatino he lau 7]

Ko e fiafia ha lautolu ne kitia moli e liliu tutu mai to tuga e fiafia he takape ha Naina he magaaho ne fakaliu tu mai e Iesu hana a tama tane ne kua mate