Kia Eke ko e tau Taute Kupu, Nakai ko e tau Fanogonogo Hokoia Ni
“Nakai hohoko ke he kautu he lagi a lautolu oti kua pehe mai kia au, Ko e Iki na e, ko e Iki na e; ka ko ia ni kua eke e finagalo he haku a Matua ha ha he lagi.”—MATAIO 7:21.
1. Ko e heigoa, he tau tutaki ha Iesu ke matutaki tumau ke taute?
TUMAU ke ole atu. Tumau ke kumikumi atu. Tumau ke tukituki atu. Fakamalolo ke liogi, fakaako takitokotaha, mo e taute e tau mena ne talahau e Iesu, ne fakamau hifo he Lauga he Mouga. Ne talaage e Iesu ke he hana a tau tutaki, ko e matima he lalolagi a lautolu, mo e toka ai e fekau he fakamouiaga, ne fakakonakona aki e matima, ke nakai lata ke toka ke namu tea, ke galo e kamata mitaki poke malolo he fakamouiaga. Ko e maama he lalolagi a lautolu, kua fakaataata atu e maama mai ia Iesu Keriso mo e Atua ko Iehova, nakai ni ha ko e tau mena ne talahau e lautolu, ka e pihia foki ha ko e tau mena ne taute e lautolu. Kua kikila ha lautolu a tau gahua mitaki, ke tuga he ha lautolu a tau kupu fakamaamaaga—mo e liga ke vagahau fakaleolahi foki, i loto he lalolagi ne mahani ke he fakavai faka-Farasaio he tau takitaki he tau lotu mo e tau politika, ne fa loga e tau mena kua talahau, mo e tote kua fa taute.—Mataio 5:13-16.
2. Ko e heigoa, e fakatonuaga ne foaki mai e Iakopo, ka ko e heigoa e tuaga hagahaga mitaki ne hiki fakahehe e falu ki ai?
2 Ne fakatonu mai a Iakopo: “Kia eke a mutolu mo tau tagata omaoma ke he kupu, ka e aua neke fanogonogo hokoia ki ai, ke fakahehe ai e mutolu a mutolu.” (Iakopo 1:22) Tokologa e tau tagata kua fakahehe ni e lautolu a lautolu, ke he tau matakupu fakaako ‘kua hao, ti kua hao tumau,’ tuga ko e pehe, kua lata a lautolu ke okioki he mogonei mo e fakatali pauaki ke moua e taui he lagi. Ko e matakupu fakaako fakavai mo e amaamanaki gatigati. “Ka ko ia ke tumau ato hoko ke he fakaotiaga,” ne pehe a Iesu, “to fakamoui na ia.” (Mataio 24:13) Ke moua e moui tukulagi, kua lata ia koe ke “fakamoli a koe ato hoko ke he mate.”—Fakakiteaga 2:10; Heperu 6:4-6; 10:26, 27.
3. Ko e heigoa e fakaakoaga ne hagaao ke he fakafiliaga, ne matutaki atu e Iesu mai he Lauga he Mouga?
3 He matutaki atu a Iesu ke he hana Lauga he Mouga, kua loga e tau talahauaga ne tatumu hake, ke lata he tau Kerisiano ke fakamalolo ke muitua ki ai. Taha a nai, ne tuga ko e mukamuka, ka e kua hokotaki kelea ke he taha mahani uka lahi ke tiaki: “Aua neke fakafili atu e mutolu, neke fakafili a mutolu. Ha ko e fakafili ke fakafili atu ai e mutolu, to fakakfili mai ai kia mutolu; ko e fafati foki ka fafati atu e mutolu, to fafati mai ai kia mutolu. Ko heigoa e mena kua kitekite ai e koe ke he mala akau ke he mata he hau a matakainaga, ka e nakai kitia e koe e akau fakalava ke he mata hau. Ke tala age foki fefe e koe ke he hau a matakainaga, Tuku mai a, ke kape kehe e au e mala akau he mata hau; kitiala, ha ha he mata hau foki e akau fakalava? Ko koe na ko e fakavai, ati tiaki a fakamua e koe e akau fakalava he mata hau, ati kitia mitaki ai e koe ke kape kehe e mala akau he mata he hau a matakainaga.”—Mataio 7:1-5.
4. Ko e heigoa a falu fakaakoaga ne lafi mai he fakamauaga tohi ha Luka, mo e ko e heigoa e fua ka moua mai ka taute ai?
4 I loto he fakamauaga ha Luka ke he Lauga he Mouga, ne tala age a Iesu ke he hana tau tagata ne fanogonogo, ke nakai kumi tala tokutoku kelea ke he falu. Ka e, “kia fakamagalo atu,” ko e pehe e mena ia, ke fakamagalo e lautolu e tau mena ne lolelole he taha tagata ki ai. To taute he mena nei e falu, ke tatai e tau mena ne taute, tuga ne pehe a Iesu: “Kia foaki atu ti foaki mai ai kia mutolu; to foaki mai e lautolu ke he tapulu ha mutolu ko e fafatiaga mitaki, kua fofota mo e lulululu ai, puke mo e puā ki tua. Ha ko e fafati ke fafati atu ai e mutolu, to fafati mai ai kia mutolu.”—Luka 6:37, 38.
5. Ko e ha, kua mukamuka lahi ke kitia e tau mena nakai mitaki he falu, ka e nakai kitia ha tautolu ia tautolu ni?
5 He vaha he senetenari fakamua he V.N. ha ko e tau kupu toka tuai, ne famahani e tau Farasaio ke fakafili vale a falu. Ko lautolu oti, he tau tagata ne fanogonogo ki a Iesu, ne famahani ke taute e tau mena ia, kua lata ke fakaoti e tau mena ia. Kua mukamuka lahi ke kitia e ka motie, i loto he tau mata he falu, ke he tau akau fakalava ne toka ai i loto he ha tautolu ni—mo e lahi foki ke liuaki mai hau a matalahi! Tuga he pehe taha tagata: “Ko e manako lahi a au ke eke fakakelea e falu, ha kua taute he mena ia, a au ke mitaki lahi haku a logonaaga!” Ka famahani tumau ke fakafili e falu, liga to moua e tautolu e logonaaga mitaki, ke tuga ke fakamitaki, e tau mena kelea ha tautolu ne manako a tautolu ke fakagalogalo. Ka ko e kaeke kua lata ke fakahako ai, kua lata ke foaki atu mo e agaga he mahani molu. Ko ia kua foaki atu e fakahakoaga, kua lata ke toka tumau he loto hana e tau lolelole hana.—Kalatia 6:1.
Fakamua to Fakafili, Lali ke Maama
6. Kua lata ke matapatu ke he heigoa ha tautolu a tau fakafiliaga, ka taute he tau magaaho kua lata, mo e heigoa e lagomatai kua lata a tautolu ke kumi ke nakai ke to lahi e fakafili tagata?
6 Ne nakai hau a Iesu ke fakafili e lalolagi ka e ke fakamoui ai. Ko e tau fakafiliaga ne taute e ia, nakai ko e hana ni, ka ko e fakamatapatu mai he tau kupu ne age he Atua ki a ia ke talahau. (Ioane 12:47-50) Ti ko e tau fakafiliaga ka taute e tautolu, kua lata foki ke tatai mo e Kupu ha Iehova. Kua lata ia tautolu ke hoholi e mahani fakatagata ke he aga fakafili. Ti ka taute e mena nei, kua lata ia tautolu ke liogi tumau ma e lagomatai ha Iehova: “Kia ole atu a mutolu, ti foaki mai ai kia mutolu; kia kumikumi a mutolu, ti moua ai e mutolu; kia tukituki atu a mutolu ti vevete mai ai kia mutolu. Ha ko ia ka ole to moua e ia, ko e tagata foki ka kumikumi to iloa e ia; to vevete mai foki kia ia kua tukituki atu.” (Mataio 7:7, 8) Tuga ne talahau e Iesu: “Nakai maeke ia au hoko au ke eke taha mena taha; ke fakalata haku a fakafiliaga ke he fanogonogo haku; ti tonu ni haku a fakafiliaga, ha ko e mena nakai fifitaki au ke he haku a loto ni, ka ko e finagalo he Matua ne fakafano mai au.”—Ioane 5:30.
7. Ko e heigoa e tau mahani kua lata ia tautolu ke taute, ke lagomatai a tautolu ke taute e tau Matafakatufono Auro?
7 Kua lata ia tautolu ke taute e mahani fakatagata, ke nakai fakafili e tau tagata, ka e lali ke maama a lautolu, ka tuku e tautolu a tautolu ke he nofoaga ha lautolu—nakai ko e mena mukamuka ke taute, ka ko e mena aoga lahi kaeke ke omaoma a tautolu ke he tau Fakatufono Auro, ne matutaki atu e fakapuloaga ha Iesu: “Ko e tau mena oti kua loto a mutolu ki ai, ke eke he tau tagata kia mutolu; ati eke ā e mutolu e tau mena ia kia lautolu; ha ko e fakatufono haia, mo e tau perofeta.” (Mataio 7:12) Ti kua lata e tau tutaki ha Iesu ke manamanatu mo e iloa e tau tutuaga he tau manamanatuaga, logonaaga he tau loto, mo e tutuaga fakaagaga he falu. Kua lata a lautolu ke kitia mo e maama e tau mena kua lata ma e falu mo e fiafia a ia ni ke lagomatai a lautolu. (Filipi 2:2-4) He loga e tau tau fakamui, ne tohia a Paulo: “Ha ko e mena kua katoatoa e fakatufono oti ke he kupu ne taha, hanai, Kia fakaalofa atu a koe kia ia ne katofia a mua, kia tuga na koe kia koe ni.”—Kalatia 5:14.
8. Ko e heigoa e tau puhala tu ua, ne tutala ki ai a Iesu, mo e ko e ha, ne fifili he laulahi he tau tagata e taha ha laua?
8 “Kia huhū atu a mutolu ke he gutuhala pukilu,” ne pehe e matutaki atu ha Iesu, “ha ko e mena pulahi e gutuhala, ti laulahi foki e hala ke pu atu ke he malaia, kua tokologa foki a lautolu kua huhū atu ki ai. Ko e mena pukilu e gutuhala, ti lautote foki e hala ke pu atu ke he moui, kua tokogaogao foki a lautolu ke moua.” (Mataio 7:13, 14) Tokologa he tau aho ia, ne fifili e puhala ke he fakaotiaga mo e tokologa agaia ne taute pihia. Kua toka he puhala pulahi e tau tagata, ke manamanatu ke he tau mena ne fiafia na lautolu ki ai, mo e nonofo he moui ne fiafia na lautolu ki ai: nakai fai matafakatufono, nakai fai kavega, ko e puhala he moui hauhau ni, mukamuka oti e tau mena. Nakai fai mena pehe nei, “eke taha a mutolu ke huhū atu ke he gutuhala apiapi” ma lautolu!—Luka 13:24.
9. Ko e heigoa, ke maeke ai ke o atu ke he puhala pukilu, mo e ko e heigoa e poaki ne age e Iesu ki a lautolu ne o fano i ai?
9 Ka ko e gutuhala pukilu kua hafagi atu ke he puhala he moui tukulagi. Ko e puhala ne ui atu ma e mahani fakalatalata. Ti liga to fakalataha mai mo e falu akonaki ka veuveu hau a tau manamanatuaga mo e kamatamata e malolo he hau a tukuleleaga. Ka hoko mai e tau favale, ko e puhala tu, kua tule mo e kua lata ke fakauka. Kua poaki mai e Iesu ki a lautolu ne o fano he puhala tu nei. “Kia mataala a, ha ko e tau perofeta pikopiko kua oatu ki a mutolu mo e tau tapulu mamoe, ka ko loto ko e tau luko lotokai.” (Mataio 7:15, NW) Ne katoatoa e lata he talahauaga nei ke he tau Farasaio. (Mataio 23:27, 28) Ko lautolu “kua nonofo . . . ke he nofoa a Mose,” mo e pehe ko e vagahau ma e Atua ka ko e magaaho taha kua muitua ke he tau mahani toka tuai he tau tagata.—Mataio 23:2.
“Pa” Fefe he tau Farasaio “e Kautu he Lagi”
10. Pauaki ke he heigoa e puhala ne kumi e tau tohikupu mo e tau Farasaio ke ‘pa e kautu, mai he tau tagata’?
10 Kua lafi ki ai, ne kumi e vahega fekafekau lotu Iutaia ke pa a lautolu ne kumikumi ke hu atu he gutuhala pukilu. “Oi fakaalofa kia mutolu e tau tohikupu, mo e tau farasaio, ko e tau tagata fakavai! ha ko e mena pa e mutolu e kautu he lagi ke he tau tagata; ha kua nakai huhu a mutolu ki ai, ti nakai toka foki e mutolu ke huhu ki ai a lautolu ha ne huhu ki ai.” (Mataio 23:13) Ko e tau puhala taute mena he tau Farasaio, kua tuga ni ne poaki mai e Iesu. Ko lautolu ne “tiaki ai ha mutolu [hana tau tutaki] a tau higoa, tuga ne mena kelea, ha ko e Tama he tagata.” (Luka 6:22) Ha kua tali tonu e tagata tane ne fanau mai mo e mata pouli, mo e fakamaulu he Keriso, ne tali tonu a ia ko e Mesia a Iesu, ne vega e lautolu a ia mai he sunako. Kua nakai fia loto e tau mamatua hana ke tali e tau huhu ha kua matakutaku a laua neke vega kehe mai he sunako. Kua kakano ke he mena taha ia, ne fakauaua e falu ne tali tonu ko e Mesia a Iesu, ke talahau e mena ia ke he tau tagata oti.—Ioane 9:22, 34; 12:42; 16:2.
11. Ko e heigoa e fakamailoga he tau fua ne moua mai he vahega fekafekau lotu ha Kerisitenitome?
11 “To iloa mali e mutolu a lautolu ke he tau fua ha lautolu,” ne talahau e Iesu. “Pihia foki e tau akau mitaki oti kua takitaha mo e fua mai e tau fua mitaki; ka ko e tau akau kelea kua fua mai e tau fua kelea.” (Mataio 7:16-20) Ti tatai foki e mata fakatufono ia he vaha nei. Tokologa he vahega fekafekau lotu ha Kerisitenitome ne talahau taha mena mo e taute e mena kehe. Pete ni, he talahau ko e fakaako e Tohi Tapu, ne lago atu a lautolu ke he tau mena fakakelea, he Atua Tolu Taha mo e afi i hell. Tokologa ne fakatikai e lukutoto, fakaako e tupu noa, ka e nakai ke he tufugatia, mo e fakamatala e tau manamanatu talahaua ke fakamaineine aki e tau teliga. Ke tuga e tau Farasaio, tokologa he vahega fekafekau lotu he vaha nei ne manako lahi ke he tau tupe, ne hifi e lautolu e fuifui mamoe ke he miliona e tau tala. (Luka 16:14) Ko lautolu oti ne tauhea fakalahi, “ko e Iki na e, ko e Iki na e” ka e pehe atu a Iesu ki a lautolu: “Nakai iloa ni e au a mutolu, kia o kehe a a mutolu ia au, ko mutolu ne eke e tau mahani kelea.”—Mataio 7:21-23.
12. Ko e ha, e falu, ne famahani fakamua ke o atu ke he puhala pukilu, ti ko e ha, he magaaho nei kua oti e taute pihia, mo e ko e heigoa e fua ne moua?
12 He vaha nei, ko e falu ne o fakamua he puhala pukilu, ne kua oti e taute pihia. Kua pehe a lautolu, kua fakaalofa a lautolu ki a Iehova, ka e nakai omaoma a lautolu ke he hana poaki ke fakamatala. Kua pehe a lautolu kua fakaalofa a lautolu ki a Iesu, ka e nakai fagai e lautolu hana tau mamoe. (Mataio 24:14; 28:19, 20; Ioane 21:15-17; 1 Ioane 5:3) Kua nakai manako a lautolu ke hahamo fakalataha mo lautolu ne o atu ke he tau tuaga hui ha Iesu. Ne moua e lautolu, kua pukilu lahi e puhala pukilu. Fakamateafu a lautolu ke taute fakamitaki, ti ko e mena ia “ne o atu a lautolu ia tautolu; ka e nakai ko e tau tagata ha tautolu a lautolu, ha ko e mena kane mai ko e tau tagata ha tautolu, po kua nonofo mau a lautolu fakalataha mo tautolu.” (1 Ioane 2:19) Ne liliu tua a lautolu ke he pouliuli, mo e “lahi ue atu ai e pouli ia!” (Mataio 6:23) Ne nakai fakanogonogo a lautolu ke he olelalo ha Ioane: “Haku fanau ikiiki na e, aua neke fakaalofa a tautolu ke he kupu po ke alelo, ka ko e mahani mo e fakamoli.—1 Ioane 3:18.
13, 14. Ko e heigoa e fakatai ne foaki e Iesu ne hagaao ke he tauteaga ke he hana tau talahau ke he ha tautolu a tau momoui, mo e ko e ha, ne lata lahi ai ki a lautolu i Palesitaina?
13 Ne fakaoti aki e Iesu hana Lauga he Mouga mo e fakatai fakaofo lahi: “Hanai, ka fanogonogo taha ke he haku a tau kupu nai, mo e eke ai e ia, to fakatai e au a ia ke he tagata loto matala ne fakatu e ia hana fale i luga he mena patu. Kua to mai e uha, kua lele mai foki e tau vai, kua agi mai foki e matagi, kua pehi mai ke he fale ia, ka e nakai ni veli a ia; ha ko e mena kua fakave i luga he mena patu.”—Mataio 7:24, 25.
14 I Palesitaina, ne fa to lahi e uha, ti tafe lahi e vai he hifo ki lalo ke he tau fonua tatai mo e magomago, mo e moumou ai he tafia mafiti. Kaeke ke maeke e tau fale ke mau he tutu, kua lata ke fakave ke he tau maka tumau malolo. Kua fakakite he fakamauaga tohi ha Luka, ko e tagata ne “keli fakahokulo ia, kua toka e fakave ki luga he mena patu.” (Luka 6:48) Ko e gahua uka, ka e mitaki e totogi he magaaho ka hoko mai e afa. Ti kia talaga e tau mahani kua lata he tau Kerisiano, ki luga he tau talahauaga ha Iesu, kua mitaki e taui ka moua he magaaho ka hoko mai e fi, he tafia mafiti lahi.
15. Ti ko e heigoa e fua ka moua, e lautolu ne mumuitua ke he tau mahani toka tuai he tau tagata ka e nakai omaoma ke he tau talahauaga ha Iesu?
15 Kua ta e taha fale ki luga he oneone: “Ka fanogonogo foki taha ke he haku a tau kupu nai, ka e nakai eke ai, to fakatai a ia ke he tagata goagoa, ne fakatu hana fale i luga he oneone; Kua to mai e uha, kua lele mai foki e tau vai, kua agi mai foki e matagi kua pehi mai ke he fale ia, ati veli ai, kua malipilipi ai a ia.” Ti to pihia foki ki a lautolu kua pehe “Ko e Iki na e, Ko e Iki na e,” ka e kaumahala ke taute e tau talahauaga ha Iesu.—Mataio 7:26, 27.
“Ka e Nakai Tuga e tau Tohikupu”
16. Ko e heigoa ne tupu ki a lautolu ne logona e Lauga he Mouga?
16 Ti ko e heigoa e mena ne tupu ha ko e Lauga he Mouga? “Kua fakaoti e Iesu e tau kupu nai, ati ofomate ai e lanu tagata ke he hana tau kupu; Ha ko e mena fakaako a ia kia lautolu tuga ne taha ha i ai e pule, ka e nakai tuga e tau tohikupu.” (Mataio 7:28, 29) Ne fakaala lahi a lautolu ke he ha lautolu a hokuloaga, ha ko ia ne vagahau mo e leo he pule, ne nakai iloa e lautolu fakamua.
17. Ko e heigoa ne taute he tau tohikupu ke moua e fakatonuaga moli ke he ha lautolu a tau fakaakoaga, mo e ko e heigoa ne talahau e lautolu hagaao ke he tau tagata tane pulotu ne mamate, ne kua totoku ai?
17 Ne nakai la fai tohikupu, ne vagahau ni ke he hana pule ke tuga he fakakite mai he fakamauaga tuai nei: “Ne tamai he tau tohikupu e talahaua mitaki ke he ha lautolu a tau fakaakoaga, mai he tau mahani toka tuai, mo e tau mamatua tane he tau mena ia: mo e nakai taha he tau lauga he tau tohikupu ke fai pule poke fuafuaaga uho, ka nakai [totoku] . . . Na fai mahani toka tuai e tau Rapai, poke . . . Ko e pehe e tau tagata pulotu; poke a falu talahau tuai he mahani toka tuai ke he tau mena ia. Ne fakaako moli a Hillel kua Mua, mo e mahani toka tuai ne hagaao ke he taha mena ni: ‘Ka e, pete ni ia, he fakamatala a ia ke he aho katoa ke he tau mena ia, . . . ne nakai talia e lautolu e fakaakoaga hana, ato talahau e ia he magaaho fakamui, Ti kua pihia he logona e au mai ia Shemaia mo Abtalion [ko e tau pule fakamua ato ko Hillel].’” (A Commentary on the New Testament From the Talmud and Hebraica, ha John Lightfoot) Ne fa talahau pihia foki e tau Farasaio ke he tau tagata tane pulotu, ne kua leva e mamate: “Ko e tau laugutu he tau tagata tututonu, he tau magaaho ka totoku he taha, e tau fakaakoaga he fakatufono ke he tau higoa ha lautolu—kua gugu foki ha lautolu a tau laugutu i loto he tau tukuaga, mo lautolu.”—Torah—From Scroll to Symbol in Formative Judaism (Torah—Mai he Tohi Vakai ke he Fakatai he Loto Matala faka-Iutaia).
18. (a) Ko e heigoa e kehe he tau fakaakoaga he tau tohikupu mo e ha Iesu? (e) Ko e heigoa e tau puhala ne mua atu e tau fakaakoaga ha Iesu?
18 Ne totoku he tau tohikupu e tau tagata tane ne mamate mo tau pule; ne vagahau a Iesu mo e pule mai he Atua moui. (Ioane 12:49, 50; 14:10) Ne ahu vai tuai, mai he tau vai keli ne papa, e tau Rapai; ne tahake mai e Iesu he vai puna e tau vai mea ne fakagalo e fia inu lahi he loto. Ne liogi a ia mo e manamanatu he po katoa, mo e he magaaho ne vagahau a ia, ne amohia e ia ti hokotia ke he hokulo he tau tagata, ne nakai iloa e lautolu fakamua. Ne vagahau a ia mo e malolo ne maeke ia lautolu ke logona e pule ne matakutaku foki e tau tohikupu, Farasaio, mo e Satukaio ke fia liliu ke totoko atu ki ai. (Mataio 22:46; Mareko 12:34; Luka 20:40) Ne nakai fai tagata foki ne vagahau ke tuga a nei! He fakaotiaga he lauga, ne toka ai e moto tagata mo e ofogia lahi!
19. Ti tatai fefe a falu fakatokatokaaga he tau fakaakoaga ne fakaaoga he tau Fakamoli a Iehova he vaha nei, mo lautolu ne fakaaoga he Lauga he Mouga ha Iesu?
19 Kae fefe he vaha nei? Ha ko e tau fekafekau ne o ke he taha fale mo e taha fale, ne fakaaoga he tau Fakamoli ha Iehova e tau fakatokatokaaga tatai pihia. Kua tala atu he tagata he loto kaina ki a koe: “Na pehe haku a lotu, to vela he afi e lalolagi.” Ti tali a koe: “Ne totou pehe he hau a liliuaga Tohi Tapu, ko e King James ia Fakamatalaaga 1:4: ‘Ko e tumau tukulagi e lalolagi.’ ” Ti ofo e tagata ia. “Ko e ha, ne nakai iloa e au ko e toka he haku a Tohi Tapu e mena ia!” Ne pehe foki taha: “Ne fa logona tumau e au, to tugi e tau tagata agahala he afi i hell.” “Ka e pehe e Tohi Tapu hau ia Roma 6:23; ‘Ko e mate ko e palepale ia he hala,’ ” Poke pehe, he Atua Tolu Taha: “Ne pehe haku a akoako, ne tatai a Iesu mo e hana Matua.” “Ka e mai ia Ioane 14:28 ne totoku he hau a Tohi Tapu, ne pehe a Iesu: ‘Ha ko e mena mua haku a Matua ia au.’ ” Ti pehe taha tagata ki a koe: “Ne logona e au, ko e pehe, ko e ha ha i loto ia koe e Kautu he Atua.” Hau a tali: “He tohi ha Tanielu 2:44 ne pehe hau a Tohi Tapu: ‘Ko e vaha he tau patuiki ia to fakatu ai he Atua he lagi e kautu nakai fakaoti; . . . to tuki malipilipi mo e fakaotioti e tau kautu oti ia, ka ko ia to tumau tukulagi a ia.’ Ti maeke fefe e mena ia ke toka i loto ia koe?”
20. (a) Ko e heigoa e kehe he tau puhala fakaako he tau Fakamoli mo e vahega fekafekau lotu ha Kerisitenitome? (e) Ma e, heigoa, kua lata he magaaho nei?
20 Ne vagahau a Iesu mo e pule mai he Atua. Ne vagahau e tau Fakamoli ha Iehova mo e pule he Kupu he Atua. Ne vagahau e vahega fekafekau lotu ha Kerisitenitome, ke he tau mahani fakalotu toka tuai kua takiva he fakaakoaga tuai ne fakaholo mai i Papelonia mo Aikupito. He tau magaaho ne logona he tau tagata loto fakamoli, ha lautolu a tau taofiaga ne fakakite mai he Tohi Tapu ko e hehe, ne ofo lahi a lautolu mo e pehe: ‘Ne nakai iloa e au ko e toka he haku a Tohi Tapu e mena ia!’ Ka e ha ha i ai ni. Ti ko e magaaho a nei ma lautolu oti kua manamanatu ke he ha lautolu a manako fakaagaga kua lata, ke fanogonogo ke he tau talahauaga ha Iesu he Lauga he Mouga, mo e taute ai ke ati hake e fakaveaga malolo he maka.
Tau Huhu Fakamanatu
◻ Ke hukui aki e fakafili tagata, ko e heigoa kua lata ia tautolu ke lali ke taute, mo e ko e ha?
◻ Ko e ha, kua tokologa he vaha nei kua fifili e puhala laulahi?
◻ Ko e ha, kua kehe lahi e puhala ne fakaako e Iesu, ke he tau tohikupu?
◻ Ko e heigoa e mena ne tupu ke he tau tagata ne fanogonogo ke he Lauga he Mouga?