Kumi ki a Iehova ma e Fakamafanaaga

“Kia foaki atu kia mutolu he Atua hana e fakauka, mo e fakamafanaaga, ke fakalataha ha mutolu a tau loto ke lata mo e finagalo a Keriso Iesu.”​—ROMA 15:5.

1. Ko e ha e tau aho takitaha ne tamai ai e manako lahi ma e fakamafanaaga?

KO E tau aho takitaha ne mole atu kua hau ai fakalataha mo e manako lahi ke he fakamafanaaga. He talahau he tagata tohia Tohi Tapu he molea ai e 1,900 tau tau i tuai, “kua oi fakalataha mo e mamahi fanau fakalataha e tau mena oti ne eke kua hoko ni ke he vaha nai.” (Roma 8:22) Ke he vaha ha tautolu ko e “oi” mo e “mamahi” kua mua atu ke nakai la pihia ia taha mena. Tali mai he Felakutaki I he Lalolagi, kua matematekelea e tau tagata ha ko e putuputui he hagahaga kelea ke he puhala he tau felakutaki, holifono mo e tau mena tutupu pauaki ne kua fa tutupu ai ha ko e takitakiaga hehe he tagata ke he lalolagi.​—Fakakiteaga 11:18.

2. (a) Ko hai ke tukumale lahi ma e tau malaia he tagata he magaaho nei? (e) Ko e heigoa e fakamoliaga ne foaki mai ki a tautolu e fakaveaga ma e fakamafanaaga?

² Ko e ha ne loga ai pihia e matematekelea he vaha ha tautolu? He fakamaama e liti hifo ha Satani mai he lagi ne mui mai e fanauaga he Kautu he 1914, kua tali he Tohi Tapu: “Oi fakaalofa kia mutolu kua nonofo ke he fonua mo e tahi, ha kua hifo kia mutolu e tiapolo kua ita lahi, ha kua iloa e ia kua tote hana vaha.” (Fakakiteaga 12:12) Ko e fakakiteaga mahino he fakamoliaga he perofeta ia kua kakano kua teitei hohoko tuai a tautolu ke he fakaotiaga he pule mahani kelea a Satani. Ko e mafanatia ha ia ke iloa to nakai leva ti liuaki mai e moui he lalolagi ke he tuaga mafola ne fakatu ai ato takitaki e Satani e tau mamatua fakamua ha tautolu ke he totokoaga!

3. Magaaho fe ne nakai lata e tau tagata mo e fakamafanaaga?

³ Ke he kamataaga, kua foaki he Tufuga he tagata e paaka fulufuluola ko e kaina ma e hoa tagata fakamua. Kua tuku ai ke he matakavi ne fakahigoa ko Etena, kakano “Fiafia” po ke “Olioli.” (Kenese 2:8, NW, matahui tala) Lafi ki ai, kua olioli e Atamu mo Eva e malolo tino mitaki katoatoa, mo e amaamanakiaga ke nakai mamate. Manamanatu la ke he tau puhala loga ne kua liga ke fakatupu ha laua a tau lotomatala​—tuga e taute katene, ta fakatino, tufuga, mo e leo kofe. Manatu foki e tau gahua oti he tufugatiaaga ne kua lata ke kumikumi e laua he fa e fakamoli e laua ha laua a poakiaga ke fakapuke e lalolagi mo e taute ai ke he parataiso. (Kenese 1:28) Moli lahi, to puke ai e tau momoui a Atamu mo Eva, nakai ke he oi mo e mamahi, ka e ke he fiafia mo e olioli. Maaliali ai, to nakai lata a laua mo e fakamafanaaga.

4, 5. (a) Ko e ha ne kaumahala a Atamu mo Eva ke he kamatamata he omaoma? (e) Maeke fefe he tagata ke lata mo e fakamafanaaga?

⁴ Ko e mena ne lata moli ma Atamu mo Eva, ke feaki he fakaalofa hokulo mo e fakaaue ke he ha laua a Matua totonu he lagi. Ko e fakaalofa pihia ka fakaohooho a laua ke omaoma ke he Atua i lalo he tau tutuaga oti. (Fakatatai Ioane 14:31.) Momoko ai, ko e tau mamatua fakamua ha tautolu kua kaumahala ke omaoma ke he ha laua a Pule Katoatoa tonu, ko Iehova. Ka e, kua fakaata e laua a laua ke hulalo ke he pule mahani kelea he agelu tutokolalo, ko Satani ko e Tiapolo. Ko Satani ne kamatamata a Eva ke agahala mo e kai e fua akau fakatapu. Ti agahala ai a Atamu he magaaho ne kai foki e ia e fua he akau mai he akau hagaao ke he mena ne hataki fakamaaliali he Atua: “Ha ko e aho ka kai ai e koe to mate ai ni a koe.”​—Kenese 2:17.

⁵ Ke he puhala nei, ko e hoa tokoua agahala kua kamata ai ke mamate. He fakatoka age e fakahala mate, ne talahau foki he Atua ki a Atamu: “Ko e mena ia ni kua malaia ai e kelekele ha ko koe; to kai ai e koe mo e mamahi ke he tau aho oti he moui hau; to tutupu mai ai māu e tau akau talatala, mo e mahukihuki; to kai foki e koe e tau akau ikiiki he fonua.” (Kenese 3:17, 18) Ti galo ai e amaamanakiaga a Atamu mo Eva ke taute ai e lalolagi talutalu ke he parataiso. He vega mai i Etena, ne kua hagaaki ha laua a tau malolo ke gahua mo e kavakava ma e tau mena kai mai he kelekele ne kua malaia. Ko e ha laua a tau magafaoa, kua moua ai e tuaga agahala mo e mate nei, ne kua manako lahi ma e fakamafanaaga.​—Roma 5:12.

Kua Fakamoli Ai e Maveheaga Mafanatia

6. (a) Ko e heigoa e maveheaga mafanatia ne taute he Atua he hoko atu e tagata ke he agahala? (e) Ko e heigoa e perofetaaga hagaao ke he fakamafanaaga ne taute e Lameko?

⁶ He fakahala ai a ia ne fakaohooho ko e totokoaga he tagata, ne talahau moli a Iehova ko e ‘Atua foaki fakamafanaaga.’ (Roma 15:5) Ne taute pihia e ia he mavehe ke fakafano mai e “tega” ka fakahao mai e tau fanau a Atamu he magaaho fakamui mai he tau lauiaaga matematekelea he totokoaga a Atamu. (Kenese 3:15, NW) Kua fai magaaho ai, ne foaki tuai foki he Atua e maamaaga he fakahaoaga nei. Ma e fakatai, ne fakaohooho e ia a Lameko, ko e magafaoa mamao a Atamu mai he hana a tama tane ko Setu, ke perofeta hagaao ke he mena ka taute he tama tane a Lameko: “To fakamafanatia e ia a tautolu ke he ha tautolu a tau gahua moe e mamahi he tau lima ha tautolu, ha ko e kelekele kua fakamalaia e Iehova.” (Kenese 5:29) He lagotatai ai ke he maveheaga nei, ko e tama tane kua higoa ai ko Noa, ne kua maama ai ke kakano “Okioki” po ke “Fakamafanatia.”

7, 8. (a) Ko e heigoa e tuaga ne takitaki a Iehova ke tokihala e logonaaga he tufugatia e tagata, mo e ko e heigoa ne finagalo e Ia ke taute he tali atu? (e) Moui fefe a Noa ke he kakano he hana a higoa?

⁷ Ke he magaaho ia ni, kua moua e Satani e tau tutaki mai he falu he tau agelu he lagi. Kua fakafaliu fakatino tagata a lautolu nei mo e uta ai e tau fifine fulufuluola ne tupu mai ia Atamu mo tau hoana. Ko e tau fakamauaga nakai lata pauaki pihia kua moumou e fakalatahaaga he tagata mo e moua mai e magafaoa nakai mahani Atua ko e tau Nefalimi, “ko e tau tagata,” ne fakapuke aki e favale e lalolagi. (Kenese 6:1, 2, 4, 11; Iuta 6) “Ne fioia e Iehova kua lahi ni e mahani kelea he tau tagata ke he lalolagi . . . Ti kua tokihala a Iehova he eke e ia e tau tagata ke he lalolagi, ti mamahi foki hana finagalo.”​—Kenese 6:5, 6.

⁸ Ne finagalo a Iehova ke moumou e lalolagi mahani kelea ia he tamai e fakapukeaga ke he lalolagi katoa, ka e fakamua ne fekau e ia a Noa ke ta e vaka ke fakahao aki e tau momoui. Ti, ko e magafaoa he tagata mo e tau vahega manu kehekehe kua fakahao ai. Kua liga totoka e tau logonaaga ha Noa mo e hana a magafaoa he mole atu e Fakapukeaga he o mai a lautolu ki fafo he vaka ke he lalolagi kua mea! Ko e mafanatia ha ia ke kitia kua uta kehe e malaia he kelekele, mo e kua taute e gahua fonua ke lahi mahaki e mukamuka! Moli lahi, ko e perofetaaga a Lameko kua fakamoli ai, mo e kua moui ai a Noa ke he kakano he hana a higoa. (Kenese 8:21) Ko e fekafekau tua fakamoli he Atua, kua fakakanavaakau a Noa he tamai ai e fuafuaaga he “fakamafanaaga” ke he tau tagata. Pete ia, nakai oti he naia e fakaohoohoaga mahani kelea ha Satani mo e hana a tau agelu temoni he Fakapukeaga, mo e kua fakatumau e tau tagata ke oi i lalo hifo he kavega he agahala, gagao, mo e mate.

Ko e Tagata ne Mua Atu ia Noa

9. Kitia moli fefe a Iesu Keriso ke eke mo lagomatai mo e fakamafanaaga ma e tau tagata tokihala?

⁹ He magaaho fakamui, ke he fakaotiaga he kavi ke 4,000 he tau tau he fakamauaga tuai he tagata, kua hoko mai e Tega ne mavehe. Ha kua omoi ai he fakaalofa lahi mahaki ma e tau tagata, kua fakafano mai he Atua ko Iehova e hana a Tama fuataha ke he lalolagi ke mate mo lukutoto ma e tau tagata agahala. (Ioane 3:16) Kua tamai e Iesu Keriso e totokaaga lahi mahaki ke he tau tagata tokihala ne fakagahuahua ai e tua ke he poa lukutoto he hana mate. Ko lautolu oti ne tukulele ha lautolu a tau momoui ki a Iehova mo e ke eke mo tau tutaki papatiso he hana a Tama kua kitia ai e fakamaloloaga mo e mafanatia tumau. (Mataio 11:28-30; 16:24) Pete ni he nakai mitaki katoatoa ha lautolu, kua moua e lautolu e olioli hokulo he fekafekau ke he Atua mo e manamanatuaga mea. Ko e mafanatia ha ia ma lautolu ke iloa kaeke ke fakatumau a lautolu ke fakagahuahua e tua ki a Iesu, to palepale a lautolu aki e moui tukulagi! (Ioane 3:36; Heperu 5:9) Kaeke ha ko e lolelole kua taute e lautolu e agahala kelea ue atu, to ha ha ia lautolu e lagomatai, po ke fakamafanatia, ki a ia ne liu tu mai ko e Iki ko Iesu Keriso. (1 Ioane 2:1, 2) He talahau ai e agahala pihia mo e taute ai e tau lakaaga faka-Tohiaga Tapu ke hola kehe mai he taute e tau agahala, to moua e lautolu e totokaaga, he iloa kua ‘fakamoli mo e mahani tututonu e Atua ke fakamagalo ai e tau hala ha lautolu.’​—1 Ioane 1:9; 3:6; Tau Fakatai 28:13.

10. Ko e heigoa ne fakaako e tautolu mai he tau mana ne taute e Iesu he magaaho ne nofo a ia ke he lalolagi?

¹⁰ He nofo ke he lalolagi, kua tamai foki e Iesu e fakahauhauaga he uta kehe e hu-temoni, he fakamaulu e tau gagao kehekehe, mo e fakaliu momoui mai e tau fakahelehele ne mamate. Moli, ko e tau mana pihia kua aoga fakaku ni, ha ko lautolu ne kua fakamonuina kua fuakau ai mo e mamate ai ke he magaaho fakamui. Pete ia, kua tuhi ai a Iesu ke he tau fakamonuinaaga tukulagi mai i mua ka liligi hifo e ia ke he tau tagata oti. He mogonei, ko e Patuiki mua ue atu he lagi, to nakai leva ti taute e ia taha mena lahi mahaki mai he fakahala noa ni e tau temoni. To tolo e ia a lautolu ke he pahua fakalataha mo e takitaki ha lautolu, ko Satani, ke he tuaga nakai fai gahuahua. Ti to kamata ai e lilifu ue atu he Pule Afe Tau he Keriso.​—Luka 8:30, 31; Fakakiteaga 20:1, 2, 6.

11. Ko e ha ne ui ai e Iesu a ia ko e ‘Iki he sapati’?

¹¹ Ne pehe a Iesu ko ia ko e ‘Iki he sapati,’ mo e loga he tau fakamaulu hana kua taute ai ke he aho Sapati. (Mataio 12:8-13; Luka 13:14-17; Ioane 5:15, 16; 9:14) Ko e ha ne taute ai e mena nei? Ko e Sapati ko e vala he Matafakatufono he Atua ki a Isaraela ti eke ai mo “ata he tau mena mitaki ne tatali.” (Heperu 10:1) Ko e tau aho gahua ne ono kua fakamanatu mai ki a tautolu e 6,000 tau he tagata kua mole ne fakatupa ai ke he pule vale a Satani. Ko e aho Sapati he fakahikuaga he fahi tapu kua tamai ke he manamanatuaga e okiokiaga mafanatia ka moua he tau tagata ke he magahala he Pule Afe Tau ha Noa ne Mua Ue Atu, ko Iesu Keriso.​—Fakatatai 2 Peteru 3:8.

12. Ko e heigoa e tau mena tutupu mafanatia ka amanaki atu a tautolu ki ai?

¹² Ko e fakatotoka ha ia e logonaaga he tau tagata he lalolagi ke he pule he Keriso ka hokotia ai ke moua e lautolu a lautolu kua tokanoa katoatoa mai ai he fakaohoohoaga mahani kelea a Satani! Ko e fakamafanaaga atu foki ka moua e lautolu ko e fakamauluaga he ha lautolu a tau kulikuli fakatino, logonaaga, mo e manamanatuaga. (Isaia 65:17) Ti, manamanatu la ke he ha lautolu a fiafia lahi mahaki he kamata a lautolu ke fakafeleveia e tau fakahelehele kua tutu mai he mamate! Ke he tau puhala nei “to holoholo kehe he Atua e tau hihina mata oti mai he tau mata ha lautolu.” (Fakakiteaga 21:4) Ha ko e tau lagomatai he poa lukutoto a Iesu kua lahi mahaki ai e fakaaogaaga, ko e tau tagata omaoma he Kautu he Atua to tupu ke he mitaki katoatoa, to eke ai ke tokanoa katoatoa mai he tau lauiaaga kelea oti he agahala a Atamu. (Fakakiteaga 22:1-5) Ti vevete mai a Satani “ke he tau aho gahoa.” (Fakakiteaga 20:3, 7) To palepale aki e moui tukulagi e tau tagata oti ne toto hake fakamoli e pule katoatoa tonu a Iehova. Manamanatu la ke he olioli mo e totokaaga ofoofogia he fakakatoatoaaga ke “toka noa ai e tau mena ne eke mai he tupaaga ke he mena popo vave”! Ti to olioli ai he tau tagata omaoma e “tokanoaaga ha ha he monuina he fanau he Atua.”​—Roma 8:21.

13. Ko e ha e tau Kerisiano moli kua lata mo e fakamafanatiaaga ne foaki he Atua?

¹³ Ke he magaaho ku, kua fakatumau a tautolu ke fakalataha ke he oi mo e mamahi ne fa mahani ke he tau tagata oti ne momoui he vahaloto he fakatokaaga mahani kelea a Satani. Ko e tupu lahi he gagao fakatino mo e tau logonaaga tupetupe kua lauia e tau tagata kehekehe, fakalataha mo e tau Kerisiano tua fakamoli. (Filipi 2:25-27; 1 Tesalonia 5:14) He lafi ki ai, kua fa mahani a tautolu ko e tau Kerisiano ke matematekelea ha ko e eke fakakelea nakai tonu mo e favaleaga ne tapehi e Satani ki luga ha tautolu ha ko e “mua e omaoma ke he Atua ke he omaoma ke he tau tagata.” (Gahua 5:29) Ti, kaeke ke fakauka a tautolu he taute e finagalo he Atua ke hoko ke he fakaotiaga he lalolagi a Satani, kua lata a tautolu mo e fakamafanaaga, ­lagomatai, mo e malolo ne foaki e Ia.

Kumiaga he Fakamafanaaga

14. (a) Ko e heigoa e maveheaga ne taute e Iesu ke he po ato mate a ia? (e) Ko e heigoa kua lata kaeke ke aoga katoa a tautolu mai he fakamafanatia he agaga tapu he Atua?

¹⁴ Ke he po ato mate a ia, ne taute fakamaama e Iesu ke he tau aposetolo tua fakamoli hana to nakai leva ti toka e ia a lautolu mo e liu atu ke he hana a Matua. Kua fakaatukehe mo e fakamaanu he mena nei a lautolu. (Ioane 13:33, 36; 14:27-31) He mailoga ai e lata ha lautolu ma e fakamafanaaga tumau, ne mavehe e Iesu: “To tala age foki au ke he Matua, ati foaki mai ai e ia kia mutolu e taha [“fakamafanaaga,” NW, matahui tala], kia nofo mau a ia ia mutolu tukulagi.” (Ioane 14:16) Kua fakahagaao a Iesu he mena nei ke he agaga tapu he Atua, ne kua liligi mai ke he tau tutaki hana ne 50 e aho he mole hana a liu tu mai.a Ke he falu mena foki, kua fakamafanatia he agaga he Atua a lautolu ke he magahala he tau kamatamata ha lautolu mo e fakamalolo a lautolu ke fakatumau ke taute e finagalo he Atua. (Gahua 4:31) Pete ia, ko e lagomatai pihia kua nakai lata ke kitekite ki ai ko e mena hau noa. Ke aoga katoa mai ai, ko e Kerisiano kua lata ke fakatumau ke liogi ma e lagomatai mafanatia ne foaki he Atua puhala mai he hana agaga tapu.​—Luka 11:13.

15. Ko e heigoa falu he tau puhala ne foaki e Iehova ma tautolu fakalataha mo e fakamafanaaga?

¹⁵ Ko e taha puhala ne kua foaki he Atua e fakamafanaaga kua mai he hana a Kupu, ko e Tohi Tapu. Ne tohi e Paulo: “Ko e tau mena oti ne tohi mai i tuai, ne tohi ia, ke fakaako ai a tautolu; kia moua ai e tautolu e amaamanaki ha ko e fakauka mo e fakamafanatia mai he tau Tohi.” (Roma 15:4) Kua fakakite he mena nei e lata ha tautolu ke fakaako tumau mo e manamanatu fakahokulo ke he tau mena ne tohia he Tohi Tapu mo e tau tohi fakave ke he Tohi Tapu. Kua lata foki a tautolu ke fakalataha tumau ke he tau feleveiaaga Kerisiano, ne ha ha ai e tau manatu fakamafana ne moua mai he Kupu he Atua. Ko e taha he tau matapatu pauaki he fakalatahaaga pihia ko e fefakamafanaaki.​—Heperu 10:25.

16. Ko e heigoa e tau foakiaga mafanatia he Atua ne kua lata ke omoi a tautolu ke taute?

¹⁶ Ko e tohi ha Paulo ke he tau Roma kua hoko atu ke fakakite e tau fua mitaki ka moua e tautolu he fakaaoga fakamitaki e tau foakiaga fakamafanatia he Atua. “Kia foaki atu kia mutolu he Atua hana e fakauka, mo e fakamafanaaga,” ne tohi e Paulo, “ke fakalataha ha mutolu a tau loto ke lata mo e finagalo a Keriso Iesu. Kia fakaheke atu a mutolu ke he Atua, ko e Matua he Iki ha tautolu ko Iesu Keriso, mo e loto taha, mo e kupu taha.” (Roma 15:5, 6) E, he fakaaoga katoatoa ai e tau foakiaga fakamafanatia he Atua, to eke a tautolu ke tuga e Takitaki malolo ha tautolu, ko Iesu Keriso. To omoi he mena nei a tautolu ke fakaaoga tumau ha tautolu a tau gutu ke fakatokoluga e Atua ke he gahua fakamatala ha tautolu, ke he tau feleveiaaga ha tautolu, ke he fetutalaaki tokoua mo e tau tagata tua fakalataha, mo e ke he tau liogi ha tautolu.

Ke he Tau Magaaho he Kamatamata Mamahi

17. Fakamafanatia fefe e Iehova hana a Tama, mo e ko e heigoa e fua?

¹⁷ Kua eke a Iesu ke “mānu lahi” mo e “momoko lahi” ke he po ato hoko e mate mamahi lahi hana. (Mataio 26:37, 38) Ti toka e ia hana a tau tutaki ka e fano a ia ke liogi ke he hana a Matua ma e lagomataiaga. “Kua fanogonogo foki a ia kia ia he maimaina a ia.” (Heperu 5:7) Kua talahau he Tohi Tapu “kua fakakite mai ai kia [Iesu] e agelu mai he lagi, kua fakamalolo a ia.” (Luka 22:43) Ko e puhala fakamalolo mo e malolo lahi ne hokotia atu a Iesu ke fehagai mo e hana a tau tagata totoko kua fakamoli ai ko e puhala fakamafana he Atua ke he hana Tama kua mua atu e hufia mitaki.​—Ioane 18:3-8, 33-38.

18. (a) Ko e heigoa e magahala he moui he aposetolo ko Paulo ne mua atu e hagahaga kelea? (e) Maeke fefe a tautolu ke fakamafanatia atu ke he tau motua gahua malolo mo e fakaalofa hofihofi?

¹⁸ Kua hokotia foki e aposetolo ko Paulo ke he tau magaaho kamatamata mamahi. Ma e fakatai, ko e fekafekauaga hana i Efeso kua fakamailoga aki e “tau hihina mata loga, mo e tau mena kamatamata ne hoko kia [ia] he tau takahao he tau tagata Iutaia.” (Gahua 20:17-20) He fakahikuaga, ne toka e Paulo a Efeso he mole atu e go lahi he tau tagata he maaga ne lago ke he atua fifine ko Tiana ha ko e gahua fakamatala ha Paulo. (Gahua 19:23-29; 20:1) He fano a Paulo hala tokelau ke he maga i Tiroa, fai mena foki ne fakatupetupe lahi aki a ia. He fai magaaho ato go lahi i Efeso, kua moua e ia e hokotaki fakaatukehe. Ko e fakapotopotoaga fou i Korinito kua lauia ai he feveheveheaki, mo e kua fakauka ai ke he mahani feuaki. Ti mai i Efeso, ne tohi e Paulo e tohi fakatonutonu malolo he amaamanaki ai ke fakahako e tuaga. Nakai ko e mena mukamuka a nei ki a ia ke taute. “Ha ko e matematekelea lahi mo e fakaatukehe he loto ne tohi atu ai au kia mutolu mo e tau hihina mata loga,” ne fakakite e ia fakamui he tohi ke ua aki. (2 Korinito 2:4) Tuga a Paulo, ko e tau motua fakaalofa kua nakai mukamuka ke foaki e fakatonutonuaga kua tonu mo e fakahako, ha ko e taha vala kua mataala ni a lautolu ke he ha lautolu ni a tau lolelole. (Kalatia 6:1) Ti kua lata, mogoia, ia tautolu ke fakamafana ki a lautolu ne takitaki a tautolu he mautali ke talia ke he fakatonuaga fakaalofa ne fakave ke he Tohi Tapu.​—Heperu 13:17.

19. Ko e ha ne toka ai e Paulo a Tiroa ka e fano ki Maketonia, mo e moua fefe e ia e totokaaga he mogo fakamui?

¹⁹ He ha ha ai i Efeso, ne nakai ni tohi a Paulo ke he tau matakainaga i Korinito ka e fakafano atu foki e ia a Tito ke lagomatai a lautolu, poaki ki a ia ke liuaki mai e hokotaki ke he tali ha lautolu ke he tohi. Ne amanaki a Paulo ke taofi a Tito i Tiroa. Kua fakamonuina a Paulo i ai aki e tau kotofaaga mitaki ke taute tutaki. Ka e nakai okihia ai hana loto ha kua nakai la hoko mai a Tito. (2 Korinito 2:12, 13) Ti fina atu a ia ki Maketonia, mo e amanaki ai ke feleveia mo Tito i ai. Ko e tuaga nakai okihia a Paulo kua mamafa ha ko e totokoaga malolo ke he hana a fekafekauaga. “Ha ko e mena ne o mai a mautolu ki Maketonia,” ne fakamaama e ia, “nakai okihia ha mautolu a tau tino, ka kua matematekelea a mautolu ke he tau mena oti, ko e tau tau i fafo, ka ko loto ko e matakutaku. Ka ko e Atua, ko ia kua fakamafana e tau loto holoilalo, ne fakamafana mai e ia a mautolu he hoko mai a Tito.” (2 Korinito 7:5, 6) Ko e fakamalolo ha ia he hoko mai a Tito ke tala age ki a Paulo hagaao ke he tali mitaki he tau Korinito ke he tohi hana!

20. (a) Ke he mena tupu ki a Paulo, ko e heigoa e taha puhala aoga ne foaki e Iehova e fakamafanaaga? (e) Ko e heigoa ka manamanatu ki ai ke he vala tala ka hau?

²⁰ Ko e mena tupu a Paulo kua mafanatia ke he tau fekafekau he Atua he vaha nei, ne kua tokologa foki kua fehagai mo e tau kamatamataaga ne fakatupu a lautolu ke “loto holoilalo,” po ke “fakaatukehe.” (Phillips) E, ‘ko e Atua ne foaki e fakamafanaaga’ kua iloa e tau manako ha tautolu takitokotaha mo e maeke ke fakaaoga a tautolu ke fefakamafanaaki, tuga ni ne moua e Paulo e fakamafanaaga mai he hokotaki a Tito ke he aga tokihala he tau Korinito. (2 Korinito 7:11-13) Ke he vala tala ha tautolu ka hau, to manamanatu a tautolu ke he tali mafanatia a Paulo ke he tau Korinito mo e puhala ke lagomatai a tautolu ke eke mo tau tagata hufia mitaki ke he mafanatia he Atua he vaha nei.

[Matahui Tala]

Maeke Nakai a Koe ke Tali?

◻ O mai fefe e tau tagata ke lata mo e fakamafanaaga?

◻ Talahau moli fefe kua mua atu a Iesu ki a Noa?

◻ Ko e ha ne ui ai e Iesu a ia ko e ‘Iki he sapati’?

◻ Foaki fefe he Atua e fakamafanaaga he vaha nei?

[Mepe/Fakatino he lau 24]

(Ma e puhala katoa ne tohi aki, kikite e tohi)

Ne moua e Paulo e fakamafanatiaaga lahi ne puhala mai he hokotaki a Tito ke he tau Korinito

MAKETONIA

Filipi

HELENI

Korinito

ASIA

Tiroa

Efeso