Manako e Tau Tagata Oti Kana ke Tokanoa
“Kua fanau e tagata mo e tokanoaaga, mo e ke he tau mena oti kua ha ha a ia ke he tau filifili,” he tohi he pulotu Falani ko Jean-Jacques Rousseau he 1762. Kua fanau mo e tokanoaaga. Ko e manatu homo ue atu ha ia! Ka e tuga he kitia e Rousseau, ne totou miliona e tau tagata he magahala he fakamauaga tuai ne kua nakai la iloa e tokanoaaga. Ka ko e moui ni a ia ha lautolu ke he “tau filifili,” kua fakapagota he fakatokaaga ne fofo e fiafia tukulagi mo e moui mauokafua ha lautolu.
TOTOU MILIONA agaia he vaha nei ne mailoga “kua pule ai e taha tagata ke he taha, ke kelea ai e ia ni.” (Fakamatalaaga 8:9) He eketaha a lautolu ke fai pule, ko e tau tagata tane mo e tau fifine ukufakina kua fakatumau ke fakakite e tama vala tote po kua nakai mafai he pepela hifo e tokanoaaga he falu. “Ne tamate he matakau keli tagata fakahaupo 21 e tagata,” he talahau he taha hokotaki. Kua talahau mai foki taha ke he “kelipopo fakalialia,” mo e matakau puipui ne ‘tamate e tau fifine, tau fanau mo e tau tagata momotua ne nakai totoko mo e nakai fahia, he helehele e tau kakia, fana e tau ulu he tau pagota, mo e muitua ke he fakaholoaga ke moumou tiaki e tau maaga mo e tolo fana e tau mena oti.’
Ko e mena ia ne manako lahi ai e tau tagata mo e, moli, ke tau ke tokanoa mai he ekefakakelea! Ko e moli kua momoko ai, ha ko e mena ka tau ke tokanoa e taha tagata kua mahani ni ke hoholi hifo e tau tonu mo e tokanoa he falu. Ko e tau tane, tau fifine, mo e tau fanau kua matematekelea ke he tau gahua ia, ka kua talahau ke “hakotika” e mamate ha lautolu he kua fakakite e tonuhia he matagahua. He tau kua mole i Ailani, ke fakatai ki ai, ne tuku he “tau tagata tau ke tokanoa” e pomu he motoka, he tama taone tote i Omagh, ti 29 e tagata noa ne mamate mo e molea e teau ne pakia.
Ha ha Agaia “he Tau Filifili”
Ka oti e latau, ko e heigoa mogoia ka moua? Ka eke ke kautu e “tau tagata tau ke tokanoa,” liga to fai tokanoa ka moua. Ka e, kua tokanoa moli nakai a lautolu? Nakai kia moli ke he tau kaufakalatahaaga tokanoa he lalolagi ne talahau ke tokanoa, kua ha ha agaia i ai foki e tau tagata “he tau filifili” ke he tau iki fakamatematekelea tuga e mativa, nakai mitaki katoatoa, gagao, mo e mate? Maeke fefe taha tagata ke talahau kua tokanoa moli a ia ka e tumau e tau mena pihia ke fakatupa a ia?
Kua tonutika e fakamaamaaga he tagata tohia Tohi Tapu he vaha i tuai ko Mose ke he moui he tokologa he magahala he fakamauaga tuai mo e pihia agaia ni he vaha nei. Tuga ni to momoui a tautolu ke 70 po ke 80 e tau tau, he talahau e ia, “ka ko e malolo ha lautolu ha i ai e mamahi mo e matematekelea.” (Salamo 90:10) To hiki nakai e mena nei? To fakai nakai a tautolu oti ke moua e tau momoui makona katoatoa, ne tokanoa mai he mamahi mo e tau kapeletu ne matematekelea e tokologa ki ai he vaha nei?
Kua pehe e Tohi Tapu e! Kua vagahau ai hagaao ke he “tokanoaaga ha ha he monuina he fanau he Atua.” (Roma 8:21) Kia kikite fakamakutu atu a tautolu ke he tokanoaaga, ne vagahau e aposetolo ko Paulo ki ai he senetenari ke fakamua aki he tohi ne tohia e ia ke he tau Kerisiano i Roma. I loto he tohi nei ne fakamaama fakalapalapa mai e Paulo e puhala ka maeke ia tautolu takitokotaha ke moua e “tokanoaaga ha ha he monuina” moli mo e tukulagi.
[Fakatino Credit Line he lau 3]
Mai he tohi Beacon Lights of History, Vol, XIII