Tohi he Tohi Tapu Numera 61—2 Peteru
Tagata Tohia: Peteru
Matakavi Tohia: Papelonia (?)
Katoatoa he Tohia: k. 64 V.N.
HE MAGAAHO ne tohia e Peteru e tohi haana ke uaaki, ne mailoga e ia kua teitei mate fai a ia. Ne manako lahi a ia ke fakamanatu ke he tau matakainaga Kerisiano haana e aoga he iloilo tonu, po ke maama mitaki, ke lagomatai a lautolu ke fakatumau ke he mauokafua he fekafekauaga ha lautolu. To fai kakano nakai ke tuahā ko e aposetolo ko Peteru ne tohia e tohi ke uaaki ne tu e higoa haana? Kua utakehe he tohi e ha tuahā ne liga tupu mai hagaao ke he tagata tohia. Ne pehē e tagata tohia ko ia ko “Simona Peteru, ko e fekafekau mo e aposetolo a Iesu Keriso.” (2 Pete. 1:1) Ne hagaao a ia ke he mena nei he “tohi atu e au e tohi ua.” (3:1) Ne tutala a ia hagaao ki a ia ne ono mata e fakafaliuaga ha Iesu Keriso, ko e kotofaaga mitaki lahi ne moua e Peteru fakalataha mo Iakopo mo Ioane, ti tohia e ia e mena nei mo e tau logonaaga oti kana he tagata ne ono mata ai. (1:16-21) Ne totoku e ia na talahau tuai e Iesu e mate haana.—2 Pete. 1:14; Ioane 21:18, 19.
2 Pete ia, ne fakakite he falu tagata tuhituhi ha kua kehekehe e puhala ne tohi aki e tau tohi ua nei ati pehē kua nakai ko Peteru e tagata tohia he tohi ke uaaki. Ka kua nakai fai lekua e mena nei, ha kua kehekehe e matakupu mo e kakano ati tohi ai. Ke lafi, ne tohia e Peteru e tohi fakamua haana puhala ia “Siluano, ko e haku a manatu ko e matakainaga fakamoli,” ti kaeke ke lahi atu e puhala ne foaki atu e Siluano ke he puhala ne tohi aki e tau alaga kupu, liga ko e kakano hanei ati kehekehe e tau puhala he tau tohi ua ia, ha kua nakai fai vala a Siluano ke he tohiaga he tohi ke uaaki. (1 Pete. 5:12) Kua nakai talia foki ke he fakakanona he tohi ha kua “fakakite fakakelea ke he tau Matua.” Pete ia, he liga kitia ke he “Tau Ketaloko Kehe Lahi Fakamua he Tau Tohiaga Tapu Heleni Kerisiano,” (i loto he bsi05-NN) ko e tohi Ua Peteru ko e vala he ketaloko he Tohi Tapu ne tokologa e tau matakau tohia talahaua ne hagaao ki ai ato hoko ke he Third Council of Carthage.
3 Tohia he magaaho fe e tohi ke uaaki ha Peteru? Ne liga tohia ai he kavi 64 V.N. mai i Papelonia po ke he takatakai ia, he nakai leva e oti e tohi fakamua, ka kua nakai fai fakamooli pauaki, kakano ni ha ko e matakavi. He magaaho ne tohia ai, ne laulahi he tau tohi a Paulo kua tufa fano ke he tau fakapotopotoaga ti iloa foki e Peteru mo e mailoga e ia kua omoomoi he Atua ti tuku fakalataha ai mo e “falu a Tohi.” Ne fakamataulu e tohi ke uaaki ha Peteru “kia lautolu kua moua e tua kua fakatau mitaki mo e ha mautolu,” ti putoia a lautolu ia ne fakamataulu he tohi fakamua ne fakamatala a Peteru ki ai. Tuga ni he tufa fano e tohi fakamua ke he tau matakavi loga, ti pihia foki e tohi ke uaaki.—2 Pete. 3:15, 16; 1:1; 3:1; 1 Pete. 1:1.
KAKANO NE AOGA AI
8 Kua aoga mooli ha e iloilo tonu! Ne putoia e Peteru ke he tau matakupu haana e iloilo tonu ne kua moua e ia mai he tau Tohiaga Tapu Heperu. Ne fakamooli e ia kua omoomoi ai he agaaga tapu: “Ha ko e mena nakai ko e loto he tau tagata ne tuku mai ai e tau perofetaaga i tuai, ka ko e tau tagata tapu he Atua ne vagavagahau mai he omoi a lautolu he [a]gaga [t]apu.” Ne fakakite foki e Peteru kua “foaki atu kia ia” ko Paulo e iloilo. (1:21; 3:15) Kua aoga lahi ma tautolu ke manamanatu ke he tau Tohiaga Tapu oti nei ne omoomoi mo e tapiki mau ke he iloilo tonu. Ti nakai fakateaga mogoia a tautolu, ke tuga a lautolu ne fakamaama e Peteru he pehē: “Kua tumau agaia e tau mena oti tali mai he fakatoka eke.” (3:4) Mo e kia nakai mokulu a tautolu ke he tau matahele he tau faiaoga fakavai tuga a lautolu ia ne fakamaama e Peteru he veveheaga 2 he tohi haana. Ka kua lata ia tautolu ke manamanatu tumau ke he tau kupu fakamanatu ne foaki mai e Peteru mo e falu tagata tohia Tohi Tapu. Kua lagomatai he tau mena nei a tautolu ke “fakatumau ke he tau kupu moli” mo e fakauka mo e mauokafua he “tutupu a mutolu ke he fakaalofa noa mo e maama ke he Iki ha tautolu, ko e Fakamoui ia ko Iesu Keriso.”—1:12; 3:18.
9 Ke lagomatai ke tupu ki mua e “maama mitaki [iloilo tonu] ke he Atua, mo e Iki ha tautolu ko Iesu,” ne talahaua mitaki e Peteru e laliaga fakamalolō ke atihake e tau aga faka-Kerisiano ia ne tohi he veveheaga 1, kupu 5 ke he 7. He 1 kupu 8 mogoia ne lafi e ia: “Ha ko e mena ka ha ia mutolu e tau mena ia, mo e fakaloga, ti uta ai a mutolu mo tau tagata kua nakai teva, po ke teao ke he maama mitaki ke he Iki ha tautolu ko Iesu Keriso.” Mooli ni ko e fakamalolōaga kua mua e mitaki anei ke he gahua he tau fekafekau he Atua he tau aho uka nei!—1:2.
10 Kua aoga ha ke eketaha fakalahi e tagata ke moua e mafanatia he fakalataha ke he “tau talahauaga he tau mena lalahi ue atu mo e aoga lahi” ha Iehova ko e Atua! Ko e mena ia ni ati fakamalolō e Peteru e tau Kerisiano fakauku ke mamata tumau ke he foliaga he Kautu, he pehē: “Kia au atu ai he lalilali a mutolu ke fakamau ha mutolu a uiaga mo e ha mutolu a fifiliaga, ha ko e mena ka eke e mutolu e tau mena ia, ti nakai tuai veveli a mutolu. Ha ko e mena ka pihia, ti tuku mai kia mutolu ke hao mo e atā ke he hala he kautu tukulagi he Iki ha tautolu ko e Fakamoui ia ko Iesu Keriso.” Ti talahau e Peteru e homo ue atu he lilifu he Kautu ha Iesu, ne kua maeke ia ia ke ono mata ke he fakakiteaga he fakafaliu, ti lafi: “Ha ia tautolu foki e kupu he perofetaaga kua mua hana mauoka.” Mooli, ko e tau perofetaaga oti hagaao ke he Kautu he Atua ne homo ue atu to hoko ke fakamooli ai. Ko e mena ia, kua fakapuloa e tautolu mo e mauokafua e tau kupu ha Peteru ne fatiaki mai he perofetaaga ha Isaia: “Ka e fakatalitali a tautolu ke he lagi fou mo e lalolagi fou, tuga ne hana talahaua mai, ke nofo ai e tututonu.”—2 Pete. 1:4, 10, 11, 19; 3:13; Isaia 65:17, 18.