VEVEHEAGA LIMA
Kia Fakaako e Tama Hau Mai he Vaha Tote
1, 2. Ko hai kua lata e tau matua ke kumi lagomatai ki ai he feakiaga he tau fanau?
“KO E fanau ko e mena moua ia mai ia Iehova,” ne talahau he matua loto fakaaue he 3,000 he tau tau kua mole. (Salamo 127:3) Moli lahi, ko e olioli he tuaga he matua ko e palepale uho mai he Atua, ko e tuaga ne aoga lahi ke he laulahi he tau tagata ne mau. Ka e taha e mena, ko lautolu ne fai fanau to mailoga mafiti e lautolu, ke fakatauo mo e olioli, ko e tuaga matua kua ta mai e tau kavega loga.
2 Kua mahomo atu ni ke he vaha nei, ko e feakiaga he tau fanau ko e matagahua ukafeke. Ka e pete ni he pihia, tokologa kua taute mo e kautu, mo e kua tuhi mai e salamo e puhala pehe: “Kaeke ke nakai ati hake e Iehova e fale, ti gahua teao a lautolu ke ati hake ai.” (Salamo 127:1) Ka muitua fakatata a koe ke he tau fakaakoaga a Iehova, to eke a koe mo matua mitaki lahi. Kua pehe e Tohi Tapu: “Kia tua a koe kia Iehova mo e hāu a loto katoa; ka e aua neke falanaki a koe ke he hāu a pulotu.” (Tau Fakatai 3:5) Kua talia nakai e koe ke fanogonogo ke he fakatonuaga a Iehova ha kua kamata a koe ke fakatu e matagahua feaki tama 20 tau hau?
TALIA E KITEKITEAGA HE TOHI TAPU
3. Ko e heigoa e kotofaaga ne ha ha he tau matua tane he feakiaga he tau fanau?
3 Ke he loga he tau kaina he lalolagi, kua kitekite e tau tagata tane ko e fakaakoaga he tama ko e matapatu gahua ni he fifine. Moli, ko e Kupu he Atua kua tuhi ke he matagahua he matua tane ko ia ko e takitaki he mouaaga he tau mena kai. Ka e taha e mena, kua pehe mai foki kua ha ha ia ia e tau kotofaaga he kaina. Kua pehe e Tohi Tapu: “Kia taute e koe hāu a tau gahua i fafo, mo e fakalatalata ai ke he vao; ka mole ia ti ta ai e koe hāu a [“magafaoa,” NW].” (Tau Fakatai 24:27) Ke he kitekiteaga he Atua, ko e tau matua tane mo e tau matua fifine ko e tau hoa he fakaako tama.—Tau Fakatai 1:8, 9.
4. Ko e ha ne nakai lata a tautolu ke manatu kua mua e tau fanau tane he tau fanau fifine?
4 Ko e heigoa hau a kitekiteaga ke he hau a fanau? Kua pehe e tau hokotaki i Asia “ko e tau tama mukemuke fifine kua fa fakafeleveia fakakelea.” Ko e matutakiaga totoko ke he tau tama fifine ne hokotaki mai fakahaga kua gahuahua agaia i Amerika Latini, ke hoko foki ke he “tokologa he tau magafaoa ne maama.” Ko e kupu moli, mogoia, ko e tau tama fifine nakai ko e tau fanau he tuaga ke ua aki. Ko Iakopo, ko e matua tane mailoga lahi he vaha i tuai, ne fakamaama oti e ia hana tau fanau, ke hoko ke he tau tama fifine ne fanau mai he magahala ia, ke eke mo “fanau ne foaki fakaalofa mai he Atua [ki a au].” (Kenese 33:1-5; 37:35) Ti pihia ni, ne fakamonuina e Iesu e “tau tama ikiiki” (tau tama tane mo e tau tama fifine) ne ta mai ki a ia. (Mataio 19:13-15) Kua moli ai ki a tautolu ha kua ata mai ia ia e kitekiteaga a Iehova.—Teutaronome 16:14.
5. Ko e heigoa e tau manamanatuaga kua lata ke takitaki aki e tau fifiliaga he tane mo e hoana ke he lahi he magafaoa ha laua?
5 Ko e aga nakai he maaga hau ke fanau e fifine ke he loga ni e tau tama ne loto ki ai? Ke he mena tonu, ko e fiha e fanau he tau hoa tokoua ne mau ka fanau ko e fifiliaga fakatagata ni ha laua a ia. Ka e kua kaeke ke nakai fahia e tau matua ke fagai, fakatui, mo e fakaako e tau fanau tokologa? Ko e moli ni, kua lata he tau hoa tokoua ke manamanatu ke he mena nei he magaaho ka fifili ai ko e lahi fefe e magafaoa ha laua. Ko e falu a hoa tokoua ne nakai maeke ke leveki ha laua a tau fanau kua falanaki ni ke he tau magafaoa laulahi mo e kavega ke feaki falu ha lautolu. Kua fai aoga nakai e tau tauteaga mena pehe nei? Nakai pihia. Mo e kua nakai maeke e mena nei ke fakahagahaga mitaki e matagahua ha laua ko e tau matua ke he ha laua a fanau. Kua pehe e Tohi Tapu: “Kaeke kua nakai leveki e taha hana faoa, ti au atu kia lautolu kua nonofo mo ia, kua fakatikai e ia e tua.” (1 Timoteo 5:8) Kua lata e hoa tokoua ne lago ki ai ke lali ke fakatokatoka e lahi he “magafaoa” ha laua ke maeke ke ‘leveki a lautolu he hana magafaoa.’ Maeke nakai ia laua ke fakaako ke puipui e fanafanau ke taute aki e mena nei? Ko e mena ia foki ko e fifiliaga ni fakatagata, mo e ka maeke he tau hoa tokoua ne mau ke fifili e puhala nei, ko e fifiliaga he puipui he fanafanau mogoia ko e mena ni fakatagata foki a ia. “Ha ko e mena to igatia e tagata mo e fua hana ni a kavega.” (Kalatia 6:5) Ka e taha e mena, ko e puipui fanau ne putoia ai he vahega moumou tama kua totoko atu ia ke he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu. Ko e Atua ko Iehova ko e “puna he moui.” (Salamo 36:9) Ko e mena ia, ke moumou e moui ka oti he talaga kua fakakite ai e hala lahi he nakai fakalilifu ki a Iehova mo e kua tatai ni e mena ia mo e kelipopo.—Esoto 21:22, 23; Salamo 139:16; Ieremia 1:5.
FAKAPUKE E TAU MANAKO HE TAMA HAU
6. Ko e magaaho fe kua lata ke kamata e fakaakoaga he tama?
6 Kua pehe mai e Tau Fakatai 22:6: “Kia fakaako a e tama ke lata mo e hana puhala.” Ko e fakaako he tau fanau ko e taha matapatu gahua ia fakamatua. Ko e magaaho fe, mogoia, kua lata ke kamata ai e fakaako? Kamata tuai. Ne mailoga he aposetolo ko Paulo ne fakaako a Timoteo mai he “vaha tote.” (2 Timoteo 3:15) Ko e kupu Heleni ne fakaaoga he mena nei kua hagaao ke he tama mukemuke tote po ke ke he tama nakai la fanau. (Luka 1:41, 44; Gahua 7:18-20) Ko e mena ia, ne moua mai e Timoteo e fakaakoaga he magaaho ne tote lahi ai—mo e tonu moli. Ko e vaha tote ko e magaaho mitaki lahi ke kamata e fakaakoaga he tama. Pihia foki e tama mukemuke kua logona e hoge ma e iloilo.
7. (a) Ko e ha ne aoga ai ke he tau matua tokoua ke fakatupu e fakafetuiaga tata mo e tama mukemuke? (e) Ko e heigoa e fakafetuiaga ne gahuahua he vahaloto a Iehova mo e hana Tama fuataha?
7 “Ko e magaaho fakamua ne kitia ai e au e tama mukemuke haku,” he talahau he taha matua fifine, “ne logona e au e fakaalofa ki a ia.” Ti pihia foki ni e laulahi he tau matua fifine. Ko e pipikiaga fulufuluola ia he vahaloto he matua fifine mo e tama mukemuke kua tupu ai he tau magaaho ha laua ne nonofo tokoua he oti e fanau. Ko e tau magaaho fakahuhu kua lafi ki ai e tata lahi ia. (Fakatatai 1 Tesalonia 2:7.) Ko e matua fifine ne hofihofi ke he hana tama mukemuke mo e tutala ki a ia kua aoga lahi ke fakapuke aki e tau manako he loto he tama mukemuke. (Fakatatai Isaia 66:12.) Ka e kua hana matua tane? Kua lata foki a ia ke taute e matutakiaga tata mo e hana a hukui fou. Ko ia ko Iehova ko e fakafifitakiaga mitaki he mena nei. He tohi he Tau Fakatai, ne iloa e tautolu e fakafetuiaga a Iehova mo e hana Tama fuataha, ko ia ne hukui aki tuga ne pehe mai “Ne eke e Iehova au, ko e kamataaga, he hana tau puhala . . . Ne eke foki au mo fiafia hana ke he taha aho mo e taha aho.” (Tau Fakatai 8:22, 30; Ioane 1:14) Kua tatai ni, ko e matua tane mitaki kua taute e ia e fakafetuiaga mafana mo e fakaalofa mo e hana a tama mai ni he kamataaga he moui he tama. “Fakakite fakalahi e fakaalofa hohofi,” he talahau he taha matua. “Nakai fai tama kua mate he lopoti mai mo e figifigita.”
8. Ko e heigoa e fakalagalagaaga he manamanatuaga kua lata he tau matua ke age tuai ke he tama?
8 Ka e fai mena foki e tau tama mukemuke ne manako ki ai. Mai he magaaho ne fanau ai, ko e tau uho niu ha lautolu kua mautali ke moua mo e tanaki e vala tala, ti ko e tau matua ko e punaaga fakamua haia he mena nei. Kia taute e vagahau mo fakataiaga. Kua pehe e tau tagata kumikumi ko e puhala mitaki lahi ke fakaako aki e tama ke tutala mo e ke totou ko e “manatu ke he matutakiaga tata he gahuahuaaga fakamua he tama mo e hana tau matua.” Tutala mo e totou ke he tama hau mai he vaha mukemuke. Nakai leva to manako a ia ke fifitaki ki a koe, mo e nakai leva to fakaako e koe a ia ke totou. Kua pihia ni, to maeke a ia ke totou to fano he aoga. To lagomatai pauaki e mena nei kaeke ke nofo a koe he motu ne gahoa e tau faiaoga mo e apiapi e tau poko aoga.
9. Ko e heigoa e foliaga aoga lahi kua lata he tau matua ke manatu?
9 Ko e tau mena fakamua ne tupetupe e tau matua Kerisiano ki ai ko e fakapuke he tau manako fakaagaga he tama ha laua. (Kikite Teutaronome 8:3.) Fakalataha mo e heigoa e foliaga? Ke lagomatai e tama ha laua ke ati hake e mahani fakatagata tuga a Keriso, ko e pehe a ia, ke tapulu “ke he tagata fou.” (Efeso 4:24) Ma e mena nei kua lata ia laua ke fifili fakamitaki e tau koloa talaga fale mo e tau puhala talaga fale fakamitaki.
FAKAAKO TUMAU E KUPU MOLI KE HE TAMA HAU
10. Ko e heigoa e tau fua kua lata e tau fanau ke fakatupu?
10 Ko e mitaki he fale kua falanaki fakalahi ni ke he tau vahega koloa ne fakaaoga ke talaga aki. Ne pehe e aposetolo ko Paulo ko e tau koloa talaga ne mua atu he mitaki ma e mahani fakatagata he Kerisiano ko e “auro, ko e ario, ko e tau maka uho.” (1 Korinito 3:10-12) Kua hukui he tau mena nei e tau aga tuga e tua, pulotu, manamanatu mitaki, fakamoli, fakalilifu, mo e fakaaue mo e fakaalofa ma Iehova mo e hana tau matafakatufono. (Salamo 19:7-11; Tau Fakatai 2:1-6; 3:13, 14) Kua maeke fefe he tau matua ke lagomatai ha lautolu a tau fanau mai he vaha ne ikiiki lalahi ai ke fakatupu e tau fua nei? Ka mumui ke he fakaholoaga ne fakatoka mai he vaha leva kua mole atu.
11. Lagomatai fefe he tau matua Isaraela ha lautolu a tau fanau ke fakatupu e aga fakatagata mahani Atua?
11 Ko e magaaho ku to hoko atu e motu ko Isaraela ke he Motu he Maveheaga, ne tala age a Iehova ke he tau matua Isaraela: “Kia ha i ai foki ke he hau a loto e tau kupu nai kua poaki atu ai e au kia koe ke he aho nai. Kia fakaako atu mau ia ke he hau a fanau, mo e vagahau ki ai, ka nofo a koe ke he hau a fale, ti pihia foki ka fano a koe ke he puhala, ti pihia foki ka takoto a koe, ti pihia foki ka matike ai a koe.” (Teutaronome 6:6, 7) E, kia eke e tau matua mo tau fakafifitakiaga, tau kapitiga, tau tagata matutaki, mo e tau faiaoga.
12. Ko e ha kua lata tonu ai ke eke e tau matua mo tau fakafifitakiaga mitaki?
12 Kia eke mo fakafifitakiaga. Fakamua, ne pehe a Iehova: “Kia ha i ai foki ke he hau a loto e tau kupu nai.” Ka mole ia, ti lafi atu e ia: “Kia fakaako atu ia ke he hau a fanau.” Ti ko e tau fua he mahani Atua kua lata ke ha ha i ai fakamua he tau loto he tau matua. Kua lata e tau matua ke fakaalofa ke he kupu moli mo e momoui ki ai. Ko e mena ia ni ke maeke ke hoko ai ke he loto he tama. (Tau Fakatai 20:7) Ko e ha? Ko e kakano ha ko e tau fanau kua hufia lahi a lautolu he tau mena ne kitia ke he tau mena ne logona e lautolu.—Luka 6:40; 1 Korinito 11:1.
13. He fanogonogo fakamitaki ke he tau fanau ha lautolu, fifitaki fefe he tau matua Kerisiano e fakafifitakiaga a Iesu?
13 Kia eke mo kapitiga. Ne tala age a Iehova ke he tau matua i Isaraela: ‘Kia vagahau ke he fanau hau ka nofo a koe ke he hau a fale mo e ka fano a koe ke he puhala.’ Kua lata e mena nei ke fai magaaho ke nonofo mo e fanau pete ni he lavelave lahi e tau matua. Ne logona moli e Iesu kua lata tonu e tau fanau ke fai magaaho mai ia ia. Ke he tau aho fakahiku he hana fekafekauaga, “ti ta mai e lautolu kia ia e tau tama ikiiki, kia piki age a ia kia lautolu.” Ko e heigoa ha Iesu ne taute? “Ti fakalago e ia hana tau lima ki luga ia lautolu, mo e fakamonuina ai.” (Mareko 10:13, 16) Manamanatu la, ko e tau tula fakahiku he moui a Iesu hane mafiti ne hau. Pete ia, ka e fai magaaho agaia a ia ne age mo e fanogonogo ke he tau fanau nei. Ko e mitaki ha ia he fakaakoaga ia!
14. Ko e ha ne aoga ai ma e tau matua ke fai magaaho ka fakalataha mo e tama ha laua?
14 Kia eke mo tagata matutaki. Ko e tau magaaho ka fakamole ke nonofo mo e tama hau ka lagomatai a koe ke matutaki fakalataha mo ia. Ka lahi e matutaki atu hau, to maama mitaki ia koe ko e fefe e tupu he mahani fakatagata hana. Manatu, mogoia, na lahi mahaki e matutakiaga ke he tutala. “Ne fakaako e au e puhala he fanogonogo,” he talahau he taha matua fifine i Pasili, “ke fanogonogo au mo e haku a loto.” Ko e hana fakauka kua fua mai he magaaho ne kamata ai hana tama tane ke fakakite e tau manatu hana ki a ia.
15. Ko e heigoa kua lata ke toka he loto he magaaho ka hoko ke he fakafiafia tino?
15 Kua manako e tau fanau ke he “vaha ke kata ai . . . mo e vaha ke kolikoli ai,” ko e vaha ma e fakafiafia tino. (Fakamatalaaga 3:1, 4; Sakaria 8:5) Kua mua he fua mitaki e fakafiafia tino kaeke ke loto olioli fakalataha e tau matua mo e tau fanau ki ai. Ko e mena momoko ha ko e loga he tau kaina ko e kakano he fakafiafia tino ko e kitekite televisoni. Ha ko e falu he tau fakaholoaga televisoni kua liga ke fakafiafia, ti loga e tau mena ne moumou aki e tau mena uho, ti ko e kitekite televisoni kua fa mahani ke taofi aki e matutakiaga he magafaoa. Ko e mena ia, ko e ha ne nakai taute ai taha mena aoga mo e fanau hau? Ko e lologo, ko e tau fefeua, lafi mo e tau kapitiga, evaeva atu ke he tau matakavi mahuiga. Ko e tau vala gahua pihia ka fakamalolo aki e matutakiaga.
16. Ko e heigoa he tau matua kua lata ke fakaako ke he ha lautolu a tau fanau hagaao ki a Iehova, mo e maeke fefe ia lautolu ke taute pihia?
16 Kia eke mo faiaoga. “Kia fakaako atu mau [e tau kupu nai] ke he hau a fanau,” he talahau e Iehova. Kua tala atu he vala ia ki a koe ko e heigoa ka fakaako mo e ke fakaako fefe. Fakamua, “kia fakaalofa atu a koe kia Iehova hau a Atua mo e hau a loto katoa, mo e hau a agaga katoa, mo e hau a malolo katoa.” (Teutaronome 6:5) Ka mole ia, ko e, “tau kupu nai . . . kia fakaako atu mau.” Kia tuku atu e fakaakoaga ne tuhi ke he fakatupuaga he fakaalofa he solu katoa ma Iehova mo e hana tau matafakatufono. (Fakatatai Heperu 8:10.) Ko e kakano he kupu ‘fakaako mau’ ke fakaako tumau. Ti ko Iehova, moli, ne tala atu ki a koe e puhala pauaki ke lagomatai aki e fanau hau ke fakatupu e aga fakatagata mahani Atua, ke tutala hagaao ki a ia he tau magaaho oti. Kua lafi atu ke he mena nei e fakaako Tohi Tapu tumau mo lautolu.
17. Ko e heigoa la he tau matua kua lata ke fakatupu ke he tama ha laua? Ko e ha?
17 Kua iloa he laulahi he tau matua ko e mena uka lahi ke fakahoko e tau fakatutalaaga ke he loto he tama. Ne poaki he aposetolo ko Peteru ke he hana tau matakainaga Kerisiano: “Kia manako lahi a mutolu, tuga e tau tama mukemuke kito fanau, ke he puke huhu he kupu nakai fakavai.” (1 Peteru 2:2) Ko e tau kupu “kia manako lahi” ne fakakite mai kua tokologa ne nakai logona e hoge ma e tau mena kai fakaagaga. Kua lata e tau matua ke kumi puhala ke fakatupu e manako lahi ia ke he tama ha laua.
18. Ko e heigoa falu he tau puhala fakaako ha Iesu ne fakamalolo ke he tau matua ke fifitaki?
18 Ne hokotia a Iesu ke he tau loto ha ko e fakaaogaaga he tau fakatai. (Mareko 13:34; Luka 10:29-37) Ko e puhala fakaako nei kua mitaki pauaki ma e tau fanau. Kia fakaako e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu he fakaaoga e tau tala fulufuluola mo e lanu kehekehe, po ke tau tala ne moua mai he tohi My Book of Bible Stories.a Kia ta mai e tau fanau ke gahua auloa. Kia fakaata a lautolu ke fakaaoga e tau lotomatala he tau fakatino mo e fakataitai e tau tala he Tohi Tapu. Ne fakaaoga foki e Iesu e tau huhu. (Mataio 17:24-27) Kia fifitaki hana tau puhala he magaaho ka fakaako ai e magafaoa. Ke talahau ni he matafakatufono he Atua, huhu e tau huhu tuga e, Ko e ha ne tuku mai e Iehova ki a tautolu e matafakatufono nei? Ko e heigoa ka tupu kaeke ke taofi e tautolu? Ko e heigoa ka tupu kaeke ke nakai taofi e tautolu? Ko e tau huhu pihia ka lagomatai aki e tama ke maama mo e kitia ko e tau matafakatufono he Atua kua gahuahua ia mo e mitaki.—Teutaronome 10:13.
19. Kaeke ke muitua e tau matua ke he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ka fakafehagai mo e tau fanau ha lautolu, ko e heigoa e tau lakaaga mahomo atu ka olioli ki ai e tau fanau?
19 Ke eke mo fakafifitakiaga, ko e kapitiga, ko e tagata matutaki, mo e faiaoga, kua maeke ke lagomatai e koe e tama hau he hana tau tau fakamua ke ati hake e fakafetuiaga tata fakatagata mo e Atua ko Iehova. Ko e fakafetuiaga nei ka fakamalolo aki e tama hau ke fiafia he eke mo Kerisiano. To fakamakamaka a ia ke moui fakatatai atu mo e hana a tua pete ni he feleveia mo e malolo kelea he atuhau taha mo e tau kamatamata. Kia lagomatai tumau ki a ia ke fakaaue ke he fakafetuiaga uho nei.—Fakatai 27:11.
KO E AOGA LAHI HE AKONAKI
20. Ko e heigoa e akonaki, mo e kua lata ke fakaaoga fefe?
20 Ko e akonaki ko e fakaakoaga ne fakahako aki e manamanatuaga mo e loto. Kua lata tumau mo e tau fanau. Kua fakatonu e Paulo e tau matua tane ke “leveki ai e [tau fanau ha lautolu] ke he tau kupu akonaki mo e tau kupu fakamafana he Iki.” (Efeso 6:4) Kua lata e tau matua ke akonaki mai he fakaalofa, tuga he taute e Iehova. (Heperu 12:4-11) Ko e akonaki ne fakave ke he fakaalofa kua maeke ke fakahoko aki e fakamaamaaga. Ko e mena ia, ne tala mai ai ki a tautolu ‘ke fanogonogo ke he akonakiaga.’ (Tau Fakatai 8:33) Kua lata ke tuku age fefe e akonakiaga?
21. Ko e heigoa e tau matapatu fakaakoaga kua lata he tau matua ke toka he tau loto he magaaho ka akonaki ai e tau fanau?
21 Ko e falu he tau matua kua manatu ko e akonakiaga he tau fanau ha lautolu kua putoia ai e vagahau noa ni ki a lautolu he leo fakamatakutaku, vagahau vale ki a lautolu, po ke ekefakakelea a lautolu. Ka e taha e mena, ke he fakaakoaga taha ia ni, kua puipui mai e Paulo: “Ko mutolu foki, ko e tau matua tane, aua neke fakahogohogomanava ke he tau fanau ha mutolu.” (Efeso 6:4) Kua poaki mai ke he tau Kerisiano oti ke “mahani molu a ia ke he tau tagata oti . . . kia akonaki atu mo e mahani molu kia lautolu kua totoko mai.” (2 Timoteo 2:24, 25) Ko e tau matua Kerisiano, ha kua mailoga e lautolu e lata tonu ke fakamao, lali ke toka e tau kupu nei he loto he magaaho ka akonaki ai e tau fanau ha lautolu. Ko e falu a magaaho, mogoia, kua nakai lata e fakamaama, ti kua lata ni mogoia mo e taha vahega fakahala.—Tau Fakatai 22:15.
22. Kaeke ke fakahala e tama, ko e heigoa kua lata ke lagomatai aki a ia ke maama?
22 Kua kehekehe e tau fanau ti kehekehe e tau vahega akonaki ke lata ai. Ko e falu kua nakai mafai “he akonaki a ia ke he tau kupu.” Ma lautolu, ko e fakahala he falu a magaaho ha ko e nakai omaoma kua eke mo laveakiaga moui. (Tau Fakatai 17:10; 23:13, 14; 29:19) Ko e tama, mogoia, kua lata ke maama ko e ha ne fakahala ai a ia. “Ko e akau mo e akonakiaga ke tupu ai e iloilo.” (Tau Fakatai 29:15; Iopu 6:24) Ko e falu mena foki, ko e fakahala kua ha ha i ai e tau fakakaupaaga. “To akonaki fakalata e au a koe,” he tala age e Iehova ke he hana tau tagata. (Ieremia 46:28e) Kua nakai fakaata mai he Tohi Tapu ha hunu vale po ke tafolo, ke unoko po ke pakia e tama.—Tau Fakatai 16:32.
23. Ko e heigoa he tama kua lata ke mailoga he magaaho ka fakahala he tau matua hana a ia?
23 Ko e magaaho ne fakailoa e Iehova ke he hana tau tagata ha ko e akonaki hane fai e ia a lautolu, ne pehe fakamua a ia: “Aua neke matakutaku a koe . . . ha kua fakalataha au mo koe.” (Ieremia 46:28a, NW) Kua pihia ni, ko e akonakiaga fakamatua, ke he vahega fe ni kua tonu, kua nakai lata ke toka e tama mo e logonaaga kua tiaki. (Kolose 3:21) Ka kua lata, ke maeke he tama ke logona hifo ko e kakano he akonakiaga ne age ha kua fakalataha e matua ‘mo ia,’ ke he hana fahi.
PUIPUI E TAMA HAU MAI HE MATEMATEKELEA
24, 25. Ko e heigoa taha matakutaku fakalialia ne kua lata ai e tau fanau ke fai puipuiaga he vaha nei?
24 Kua tokologa e tau tagata lalahi ne ono ki tua ke he ha lautolu a vaha tama ko e vaha fiafia. Ne manatu e lautolu e mafana mo e haohao mitaki, ko e logona moli to leveki he tau matua ha lautolu a lautolu ke he ha mena ni. Na manako e tau matua ke logona pihia he tau fanau ha lautolu, ka ko e lalolagi kelea muitui he vaha nei, kua mua atu e uka mai he mena fa mahani ke leveki e tau fanau ke haohao mitaki.
25 Taha e mena matakutaku fakalialia ne tupu lahi he tau tau nakai la leva he mole ko e fakapilo he mahani fakatane mo e fifine ke he tau fanau. I Malaisia, ko e tau hokotaki he fakapilo tama kua fakalahi fa he magahala he molea e hogofulu tau. I Sihamani matakavi ke he 300,000 he tau fanau ne ekefakakelea he mahani fakatane mo e fifine he tau tau takitaha, ka ko e motu i Amerika Toga, hagaao ke he taha kumikumiaga, kua fuafua ai ko e numela he taha e tau kua ofogia ke 9,000,000! Ko e mena fakateteki, ha ko e laulahi he tau fanau nei kua fakapilo he mahani fakatane mo e fifine ni he tau kaina ha lautolu he tau tagata ne iloa mo e falanaki a lautolu ki ai. Ka kua lata e tau fanau ke fai puipuiaga malolo mai he tau matua ha lautolu. Maeke fefe e tau matua ke eke mo tau tagata leoleo?
26. Ko e heigoa falu puhala ne maeke ke leveki aki e tau fanau, mo e maeke fefe e iloilo ke puipui e tama?
26 Ha kua fakakite mai he tau mena tutupu ko e tau fanau ne iloa tote ke he mahani fakatane mo e fifine ko lautolu ia ne mua atu e mukamuka ke he tau tagata fakapilo tama, ti ko e lakaaga he matapatu he puhala puipui mogoia ke fakaako e tama, pete ni he tote agaia a ia. Ko e iloilo ke moua mai ai e puipuiaga “mai he puhala he tagata mahani kelea; mai he tagata kua vagahau ke he mena fakavai.” (Tau Fakatai 2:10-12) Ko e iloilo fe? Ko e iloilo he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu, ke he tau mena hako mo e hepe. Ko e iloilo foki kaeke ke taute mena kelea falu he tau tagata lalahi ko e tau fanau ikiiki kua nakai lata ke omaoma ka fakaohooho he tau tagata ke taute e tau gahua kua nakai lata. (Fakatatai Tanielu 1:4, 8; 3:16-18.) Ua fakakaupa e fakaakoaga pihia ke lagataha ni e tutala. Ko e laulahi he tau fanau ikiiki kua lata ke fatiaki lagaloga e fakaakoaga to manatu mitaki e lautolu. Kaeke ke lalahi fakahaga e tau fanau, kua lata e matua tane ke fakalilifu fakamitaki e tonuhia he hana tama fifine ke he tau mena fufu, mo e matua fifine ke he hana tama tane—ko e mena ia ke fakamalolo aki e manamanatuaga he tama ke he mena kua hagahaga mitaki. Haia, ko e taha puhala puipui mitaki lahi ke totoko ke he ekefakakelea ko e leveki fakatata e mua ko e tau matua.
KUMI E TAKITAKIAGA FAKA-ATUA
27, 28. Ko hai e Punaaga lagomatai mua atu he tau matua he magaaho ka feleveia a laua mo e paleko he feakiaga he tama?
27 Moli lahi, ko e fakaakoaga he tama mai he vaha tote ko e paleko, ka ko e tau matua talitonu kua nakai ke haga atu tokotaha ke he paleko nei. Liliu ki tua ke he vaha he tau Fakafili, ko e tagata ne higoa ko Manoa he magaaho ne iloa e ia ko e eke hane fai a ia mo matua tane, ti ole a ia ki a Iehova ma e feakiaga he hana tama. Ne tali e Iehova hana liogi.—Fakafili 13:8, 12, 24.
28 Ko e puhala taha ia ni he vaha nei, ha ko e feaki he tau matua talitonu ha lautolu a tau fanau, kua maeke foki ia lautolu ke vagahau ki a Iehova ke he liogi. Ke eke mo matua ko e gahua uka, ka e ha ha i ai e tau palepale lalahi. Kua pehe e hoa tokoua Kerisiano i Hauai: “Ko e 12 e tau hau ke taute e gahua hau ke maeke to hoko ke he vaha kelea he tau tau fuata. Ka e kaeke ke gahua fakamalolo a koe ke fakaaoga e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu, ko e magaaho ke helehele ai e olioli mo e mafola he magaaho ka fifili e lautolu ke fekafekau ki a Iehova mai he loto.” (Tau Fakatai 23:15, 16) Kaeke ke taute he tama hau e fifiliaga ia, to omoi foki a koe ke talahau: “Ko e fanau ko e mena moua ia mai ia Iehova.”
a Fakailoa he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
[Tau Fakatino he lau 57]
Tau matua, eke mo tau fakafifitakiaga, tau kapitiga, tau tagata matutaki, mo e tau faiaoga