Veveheaga 5
Ha Hai e Tapuaki ne Talia he Atua?
1. Ko e heigoa he fifine Samaria ne manako ke iloa hagaao ke he tapuaki?
KUA manamanatu nakai a koe, ‘Ko e ha hai e tapuaki ne talia he Atua?’ Kua liga ha ha he fifine e huhu pihia he manamanatuaga hana he magaaho ne vagahau a ia mo Iesu Keriso he tata atu ke he Mouga ko Keresema i Samaria. He vagahau atu ke he fekeheaki he vahaloto he tapuaki he tau Samaria mo e tau Iutaia, ne pehe a ia: “Ko e tau matua ha mautolu ne tapuaki ke he mouga nai; ka kua talahau mai e mutolu, ko Ierusalema e mena ke tapuaki ai ke lata ai.” (Ioane 4:20) Tala age nakai e Iesu ke he fifine Samaria ko e talia he Atua e tau tapuaki oti? Po ke talahau nakai e ia ko e fai mena pauaki ne kua lata ke fakafiafia e Atua?
2. He tali atu ke he fifine Samaria, ko e heigoa ne talahau e Iesu?
2 Ko e tali fakaofo ha Iesu ko e: “To hoko mai e vaha, ti nakai ko e mouga nai, ti nakai ko Ierusalema ke tapuaki ai a mutolu ke he Matua.” (Ioane 4:21) Kua leva e matakutaku e tau Samaria ki a Iehova mo e fita he tapuaki ke he falu atua foki he Mouga ko Keresema. (2 Tau Patuiki 17:33) He mogonei kua talahau e Iesu Keriso to nakai aoga e kavi ia po ko Ierusalema ke he tapuaki moli.
TAPUAKI MO E AGAGA MO E FAKAMOLI
3. (a) Ko e ha ne nakai iloa mitaki he tau Samaria e Atua? (e) To maeke fefe e tau Iutaia tua fakamoli mo e falu ke o mai ke iloa e Atua?
3 Kua fakaholo atu a Iesu ke tala age ke he fifine Samaria: “Kua tapuaki fakahaupo na mutolu, ka kua tapuaki a mautolu mo e iloa, ha ko e mena mai Iutaia e fakamouiaga.” (Ioane 4:22) Kua ha ha he tau Samaria e tau manamanatu he tau lotu fakavai mo e talia ni e tau tohi fakamua ne lima he Tohi Tapu ko e omoi mai he agaga—mo e ko e fakaliliuaga ni ha lautolu ne kua iloa ko e Penetatuka Samaria. Ti ko e mena haia, ne nakai iloa mitaki e lautolu e Atua. Ka e, kua tuku age ke he tau Iutaia e iloilo faka-Tohiaga Tapu. (Roma 3:1, 2) Kua foaki age he tau Tohiaga Tapu ke he tau Iutaia tua fakamoli mo e falu foki ne fanogonogo, e mena ke lata mo lautolu ke iloa e Atua.
4. He hagaao atu ki a Iesu, ko e heigoa he tau Iutaia mo e tau Samaria ne kua lata tokoua ke taute kaeke ke talia he Atua e tapuaki ha lautolu?
4 Kua moli ai, he fakakite e Iesu kua lata tokoua he tau Iutaia mo e tau Samaria ke hiki e tau puhala tapuaki ha laua ke fakafiafia e Atua. Kua pehe a ia: “Ke hoko mai e vaha, kua hoko nai foki ki ai, ko lautolu ne tapuaki fakamoli, to tapuaki a lautolu ke he Matua mo e agaga mo e fakamoli; ha ko e mena kumi e Matua kia pihia a lautolu ne tapuaki kia ia. Ko e Atua ko e agaga ni a ia; ko lautolu foki ne tapuaki kia ia, kua lata ke tapuaki atu ki ai mo e agaga mo e fakamoli.” (Ioane 4:23, 24) Kua lata ia tautolu ke tapuaki ke he Atua “mo e agaga,” ne kua omoi he tau loto ne pukeina he tua mo e fakaalofa. Kua maeke ai ke tapuaki e Atua “mo e fakamoli” he fakaako ke he Kupu hana, ko e Tohi Tapu, mo e tapuaki atu ki a ia ha ko e kupu moli hana kua fakakite. Kua manako lahi nakai a koe ke taute e mena ia?
5. (a) Ko e heigoa e kakano he “tapuaki”? (e) Ko e heigoa ha tautolu kua lata ke taute ka manako a tautolu ke talia he Atua e tapuaki ha tautolu?
5 Kua pehi e Iesu kua manako e Atua ke he tapuaki moli. Kua fakakite ai he mena nei kua ha ha e tau faga tapuaki ne nakai talia e Iehova. Ke tapuaki ke he Atua ko e kakano a ia ke foaki ki a ia e lilifu tokoluga mo e ke tuku age e fekafekauaga tapu ki a ia. Kaeke kua manako a koe ke fakakite e lilifu ke he pule malolo, kua tuga ai to manako a koe ke fekafekau ki a ia mo e taute e tau mena ne fakafiafia a ia. Ti moli ai, mogoia, kua manako a tautolu ke fakafiafia e Atua. He nakai talahau noa ni, ‘Kua lata e lotu haku mo au,’ kua lata ai ia tautolu ke iloa tonu ko e felauaki ha tautolu a tapuakiaga mo e tau poakiaga he Atua.
TAUTE E FINAGALO HE MATUA
6, 7. Ko e ha ne nakai fakailoa e Iesu e falu ne talahau ke eke mo hana a tau tutaki?
6 Ki a o mai a tautolu ke totou a Mataio 7:21-23 ke kitia ko e maeke nakai a tautolu ke kitia e mena uho lahi ne fifili ko e talia nakai he Atua e tau tapuaki oti. Kua pehe a Iesu: “Nakai hohoko ke he kautu he lagi a lautolu oti kua pehe mai kia au, Ko e Iki na e, ko e Iki na e; ka ko ia ni kua eke e finagalo he haku a Matua ha ha he lagi. Tokologa ke pehe mai kia au ke he aho ia, Ko e Iki na e, ko e Iki na e, nakai kia ko e mena perofeta age a mautolu ke he hau a higoa, ko e hau a higoa foki ne vega ai e mautolu ki fafo e tau temoni [tau mena momoui fakaagaga kelea], ko e hau a higoa foki ne eke aī e mautolu e tau mana loga. Ati tala age ai e au kia lautolu, nakai iloa ni e au a mutolu, kia o kehe a a mutolu ia au, ko mutolu ne eke e tau mahani kelea.”
7 Ke fakailoa ko Iesu Keriso ko e Iki ko e mena aoga lahi a ia he tapuaki moli. Ka e to fai mena ka galo mai he tapuaki he tokologa ne talahau ko e tau tutaki a Iesu. Kua talahau e ia to taute he falu e “tau mana loga,” ke tuga e fakamaulu fakamana. Ka e, to kaumahala a lautolu ke taute e mena ne talahau e Iesu kua mua atu e aoga. To nakai taute e lautolu “e finagalo he [hana] Matua.” Kaeke ke manako a tautolu ke fakafiafia e Atua, kua lata ia tautolu ke ako ko e heigoa e finagalo he Matua mo e taute ai.
ILOILO TONU—KO E PUIPUIAGA
8. Kaeke ke taute e tautolu e finagalo he Atua, ko e heigoa kua lata ke taute, mo e ko e manamanatu hehe fe kua lata ke kalo kehe mai a tautolu?
8 Ke taute e finagalo he Atua kua lata ke moua e iloilo tonu ne ua ke he Atua ko Iehova mo Iesu Keriso. Kua takitaki he iloilo pihia ke he moui tukulagi. Kua moli, mogoia, kua lata ia tautolu oti ke manako ke fakamalolo atu ke he mouaaga he iloilo tonu mai he Kupu he Atua, ko e Tohi Tapu. Kua talahau he falu kua nakai lata ke manamanatu ki ai ka loto fakamoli mo e makutu ke he ha tautolu a tapuaki. Kua talahau he falu, ‘Ka tote e mena hau ne iloa, kua tote e mena ne kua amanaki mai ia koe.’ Ka e, kua fakamafana mai e Tohi Tapu ki a tautolu ke tupu ke he iloilo ke he Atua mo e ke he hana a tau finagalo.—Efeso 4:13; Filipi 1:9; Kolose 1:9.
9. Puipui fefe he iloilo tonu a tautolu, mo e ko e ha ne kua lata ia tautolu ke puipui?
9 Ko e iloilo pihia ko e puipuiaga mai he takiva ke he ha tautolu a tapuaki. Ne vagahau e aposetolo ko Paulo hagaao ke he taha mena moui fakaagaga ne kua fakatupua ke eke mo “agelu he maama.” (2 Korinito 11:14) Ha kua fakatupua ai, ko e mena moui fakaagaga nei—ko Satani—kua lali ke fakahehe a tautolu ke taute e tau mena ne nakai ko e finagalo he Atua. Falu mena moui fakaagaga ne fakalataha mo Satani kua takiva foki e tapuaki he tau tagata, ha kua talahau e Paulo: “Kua keli mo poa he tau motu kehe, kua keli mo poa ai e lautolu ke he tau temoni, ka e nakai ke he Atua.” (1 Korinito 10:20) Kua tuga ai, tokologa ne manatu kua tapuaki a lautolu ke he puhala hako, ka e kua nakai taute e lautolu e tau mena ne manako e Atua. Kua fakahehe a lautolu ke he tapuaki kiva fakavai. To ako atu a tautolu ki a Satani mo e tau temoni he magaaho fakamui, ka ko e tau fi nei he Atua kua takiva moli e tapuaki he tau tagata.
10. Ko e heigoa hau ka taute ka fakakona pauaki he taha tagata e hala vai hau, mo e ko e heigoa ne tauteute he iloilo tonu a tautolu ke he Kupu he Atua ke taute?
10 Kaeke ke iloa e koe kua fakakona pauaki he taha tagata e hala vai hau, to fakatumau nakai a koe ke inu mai i ai? Moli ni, to mafiti a koe ke taute taha mena ke moua e punaaga he vai ne nakai haofia, mo e tavanavana. E, ko e iloilo tonu ke he Kupu he Atua ka tauteute a tautolu ke kitia e lotu moli mo e tiaki e tau mena kiva ne taute e tapuaki ke nakai talia ke he Atua.
FAKAAKO E TAU POAKIAGA HE TAU TAGATA
11. Ko e heigoa ne kua hehe ai e tapuaki he tokologa he tau Iutaia?
11 He magaaho ne nofo a Iesu he lalolagi, tokologa e tau Iutaia ne nakai taute hagaao ke he iloilo tonu ke he Atua. Ti kua galo ai ia lautolu e fifiliaga ke moua e tuaga mea ki mua ha Iehova. He hagaao atu ki a lautolu, ne tohi he aposetolo ko Paulo: “Ha kua talahau au kia lautolu, ha ha ia lautolu e fakamakutu ke he tau mena he Atua ka e nakai lata mo e maama.” (Roma 10:2) Kua fifili ni e lautolu ma lautolu e puhala tapuaki ke he Atua ka e nakai fanogonogo ke he mena ne talahau e ia.
12. Ko e heigoa ne takiva aki e tapuaki a Isaraela, mo e ko e heigoa e fua?
12 Ke he kamataaga kua taute he tau Isaraela e lotu mea ne foaki he Atua, ka e kua takiva aki e tau fakaakoaga mo e tau talahauaga he tau tagata. (Ieremia 8:8, 9; Malaki 2:8, 9; Luka 11:52) Pete ni kua manamanatu e tau takitaki lotu Iutaia ne kua iloa mo tau Farasaio kua talia he Atua e tapuaki ha lautolu, ne tala age a Iesu ki a lautolu: “Kua lata mitaki ni e kupu ne talahau e Isaia kia mutolu e tau tagata fakavai tuga ne tohi mai, Kua fakaheke mai e motu nai kia au ke he tau laugutu ha lautolu, ka ko e tau loto ha lautolu kua fakamamao ni kia au. Kua tapuaki noa mai a lautolu kia au, kua fakaako atu e lautolu e tau puaki he tau tagata.”—Mareko 7:6, 7.
13. Liga to taute fefe a tautolu ke tuga e tau mena ne taute he tau Farasaio?
13 To liga maeke nakai ia tautolu ke taute foki e tau mena tuga ne taute he tau Farasaio? Maeke foki he mena nei ke tupu ka muitua a tautolu ke he tau mahani toka tuai ne hifo mai ki a tautolu ka e nakai kumikumi e mena ne talahau he Atua hagaao ke he tapuakiaga. Kua hataki mai ke he mena hagahaga kelea lahi nei, ne tohi e Paulo: “Ka kua talahau fakatonu mai he Agaga, to o kehe e falu mai he tua ke he tau aho fakamui, to fanogonogo a lautolu ke he tau agaga ke fakahehe ai, mo e tau kupu he tau temoni.” (1 Timoteo 4:1) Ti kua nakai lata ke manamanatu noa ko e fiafia e Atua ke he tapuaki ha tautolu. Ke tuga e fifine Samaria ne feleveia mo Iesu, kua liga moua e tautolu e puhala tapuaki mai he ha tautolu a tau mamatua. Ka e kua lata ia tautolu ke iloa tonu kua taute e tautolu e tau mena ke moua e taliaaga he Atua.
PUIPUI MAI HE FAKAITA E ATUA
14, 15. Pete ni ka moua e tautolu e falu iloilo ke he finagalo he Atua, ko e ha kua lata ia tautolu ke fakaeneene?
14 Ato fakaeneene mai a tautolu, to liga taute e tautolu e taha mena ne nakai talia ke he Atua. Ke fakatai ki ai, ne fakaveli e aposetolo ko Ioane ke he tau hui he agelu “mo e hufeilo kia ia.” Ka e hataki age e agelu: “A koe, aua ia; ko au ko e hau a matakainaga a fekafekau, ko e taha foki he hau a tau matakainaga ne toka ai e talahauaga kia Iesu; kia hufeilo ke he Atua.” (Fakakiteaga 19:10) Ti kua kitia nakai e koe e lata ke iloa tonu ko e hau a tapuaki kua nakai takiva he ha faga tapuaki tupua?—1 Korinito 10:14.
15 He magaaho ne kamata e falu Kerisiano ke taute e tau mahani fakalotu ne nakai fiafia e Atua ki ai, ne huhu age a Paulo: “Ko e ha kia ne liliu foki hagao atu ai a mutolu ke he tau kupu fakamau kua mama mo e fakateaga, kua liu foki loto a mutolu ke liu foki fakatupa ki ai? Kua omaoma a mutolu ke he tau aho, mo e tau mahina, mo e tau tau, mo e tau vaha. Kua matakutaku au kia mutolu, neke teao e gahua ne eke ai e au kia mutolu.” (Kalatia 4:8-11) Ko lautolu takitaha ia kua moua e iloilo ke he Atua ka e ke he magaaho fakamui kua hehe ai he taute e tau mahani fakalotu mo e tau aho fakatapu ne kua nakai talia ki a Iehova. Tuga ai ne talahau e Paulo, kua lata “kia kumikumi a [tautolu] e tau mena kua fiafia e Iki ki ai.”—Efeso 5:10.
16. Lagomatai fefe he Ioane 17:16 mo e 1 Peteru 4:3 a tautolu ke fifili ko e fiafia nakai e Atua ke he tau mahani fakamotu mo e tau aho okiokiaga?
16 Kua lata ia tautolu ke iloa tonu kua puipui mai a tautolu he tau aho okioki fakalotu mo e falu mahani motu ne kua moumou e tau matapatu fakaakoaga he Atua. (1 Tesalonia 5:21) Ke tuga ia, kua pehe a Iesu hagaao ke he hana a tau tutaki: “Nakai ko e tau tagata he lalolagi a lautolu, ke tuga foki au, nakai ko e tagata he lalolagi au.” (Ioane 17:16) Kua putoia nakai e lotu hau ke he tau fiafiaaga mo e tau okiokiaga ne kua moumou e matapatu fakaakoaga ke he tu kehe mai he tau mena he lalolagi nei? Po ke fakaauloa atu nakai e tau faoa he lotu hau he falu magaaho ke he tau mahani motu mo e tau kai galue ne kua putoia mo e tau mahani ne fakatatai atu ke he mena ne talahau he aposetolo ko Peteru? Kua tohi e ia: “Ko e mena fakahiku ke he tau aho kua mole atu he mouiaga nai he eke ai e tautolu e manako he tau motu kehe, ne mahani ai a tautolu ke he tau mahani matahavala, mo e tau manako lahi, mo e inu lahi ke he uaina, mo e tau tafeaufi, mo e tau inuaga he kava, mo e hufeilo ke he tau tupua ke holifono ai.”—1 Peteru 4:3.
17. Ko e ha kua lata ia tautolu ke kalo kehe mai he ha mena ne fakaata e agaga he lalolagi?
17 Kua pehi mai e aposetolo ko Ioane ke lata ke kalo kehe mai he ha gahua ne kua fakaata e agaga he lalolagi nakai mahani Atua ne agaagai ki a tautolu. Kua tohi e Ioane: “Aua neke fakaalofa a mutolu ke he lalolagi, po ke tau mena ha ha he lalolagi; kaeke kua fakaalofa taha ke he lalolagi, nakai nofo e fakaalofa ke he Matua ke he loto hana. Ha ko e tau mena oti ha ha he lalolagi, ko e manako lahi he tino, mo e manako lahi he tau mata, katoa mo e tau mena he mouiaga nai ke hula ki ai, nakai mai he Matua ia, ka e mai he lalolagi. Ha ne mole atu foki e lalolagi katoa mo e hana tau manako lahi; ka ko e tagata kua eke e finagalo he Atua to tumau a ia tukulagi.” (1 Ioane 2:15-17) Mailoga nakai e koe ko lautolu ka “eke e finagalo he Atua” to tumau tukulagi? E, kaeke ke taute e tautolu e finagalo he Atua mo e kalo kehe mai he tau gahua ne fakaata e agaga he lalolagi nei, to moua e tautolu e amaamanakiaga he moui tukulagi!
TAOFI MAU E TAU MATAFAKATUFONO MUA UE ATU HE ATUA
18. Kua hehe fefe e falu Kerisiano ke he tau mahani, mo e ko e heigoa kua lata ke ako e tautolu mai he mena nei?
18 Manako e Atua ke eke a lautolu ne taofi mau atu ke he tau matafakatufono mitaki mua ue atu hana mo tau tagata tapuaki hana. Kua hehe e falu Korinito i tuai he manamanatu to fakauka e Atua ke he tau mahani kelea ha lautolu. Kua kitia e tautolu e hehe lahi ha lautolu he totou ke he 1 Korinito 6:9, 10. Kaeke ke tapuaki a tautolu ke talia he Atua, kua lata ia tautolu ke fakafiafia atu ki a ia ke he tau kupu mo e tau gahua. Kua taute nakai he faga tapuakiaga hau a koe ke taute e mena ia?—Mataio 15:8, 23:1-3.
19. Lauia fefe e tapuaki moli ke he puhala ne taute atu e tautolu ke he falu?
19 Kua lata he ha tautolu a tau fehagaiaga mo e falu tagata ke fakaata foki e tau matafakatufono he Atua. Kua fakamafana mai a Iesu Keriso ki a tautolu ke taute atu ke he falu ke tuga he fia loto a tautolu ke taute mai e lautolu ki a tautolu, ha ko e vala he tapuaki moli a nei. (Mataio 7:12) Mailoga kua talahau foki e ia hagaao ke he fakakiteaga he fakaalofa fakamatakainaga: “Ko e mena ia ke iloa ai he tau tagata oti kana, ko e haku a tau tutaki a mutolu, ka feofanaki a mutolu.” (Ioane 13:35) Kua lata e tau tutaki a Iesu ke feofanaki ke he taha mo e taha mo e taute e mena kua mitaki ke he tau faoa tapuaki mo e falu foki.—Kalatia 6:10.
TAPUAKI MO E LOTO KATOATOA
20, 21. (a) Ko e faga tapuaki fe ne manako e Atua ki ai? (e) Ko e ha ne tiaki e Iehova e tapuaki a Isaraela he vaha a Malaki?
20 Mai he loto hau, kua liga manako a koe ke tapuaki e Atua mo e fai taliaaga. Ka pihia, kua lata ia koe ke moua e onoonoaga ha Iehova ke he tapuakiaga. Kua pehi mai he aposetolo ko Iakopo ko e onoonoaga he Atua ne kua mua e aoga, nakai ha tautolu. Kua pehe a Iakopo: “Ko e hanai e oma kehe Atua kua mitaki mo e fakamoli ki mua he Atua e Matua, ke ahi e tau tagata kua mamate e tau matua, mo e tau fifine takape ke he ha lautolu a matematekelea, kia leveki foki e ia a ia neke ilaila a ia he lalolagi.” (Iakopo 1:27) Fakalataha mo e manako ke fakafiafia e Atua, kua igatia a tautolu ke lata ke kumikumi hifo ke he ha tautolu a tapuakiaga ke iloa tonu kua nakai takiva he tau gahua nakai mahani Atua po ke kua nakai tiaki e tautolu e falu mena ne kua aoga ki a ia.—Iakopo 1:26.
21 Kua talia ni e Iehova e tapuaki kua mea mo e solu katoatoa. (Mataio 22:37; Kolose 3:23) He magaaho ne foaki age he motu ko Isaraela ke he Atua e mena tote mai ai, ne pehe a ia: “Kua fakalilifu e tama tane ke he hana matua tane, kua fakalilifu foki e fekafekau ke he hana a iki; kaeke ko e matua tane au ko fe kia haku a lilifu? kaeke foki ko e iki au ko fe kia e matakutaku kia au?” Kua fakaita e lautolu e Atua he foaki e lautolu ki a ia e tau manu mata pouli, kulikuli mo e gagao ke poa, mo e nakai talia e ia e tau tapuaki pihia. (Malaki 1:6-8) Kua lata a Iehova ke moua e faga tapuaki tavanavana mo e talia ni e fakamoliaga katoatoa.—Esoto 20:5; Tau Fakatai 3:9; Fakakiteaga 4:11.
22. Kaeke ke manako a tautolu ke talia he Atua e tapuaki ha tautolu, ko e heigoa ka kalo kehe mai a tautolu, mo e heigoa ha tautolu ka taute?
22 Ko e fifine Samaria ne vagahau mo Iesu kua fiafia ai ke tapuaki e Atua ke he puhala kua talia faka-Atua. Kaeke kua pihia e manako ha tautolu, to kalo kehe mai a tautolu he tau fakaakoaga mo e tau gahua kiva oti. (2 Korinito 6:14-18) He nakai pihia, to eke taha a tautolu ke moua e iloilo tonu ke he Atua mo e taute e finagalo hana. To tapiki fakalahi atu a tautolu ke he tau poakiaga hana ke moua e talia ke he tapuaki. (1 Timoteo 2:3, 4) Kua fakamakamaka e Tau Fakamoli a Iehova ke taute e mena ia ni, mo e fakamafana atu a lautolu ki a koe ke fakaauloa atu mo lautolu ke tapuaki e Atua “mo e agaga mo e fakamoli.” (Ioane 4:24) Kua pehe a Iesu: “Ko e mena kumi e Matua kia pihia a lautolu ne tapuaki kia ia.” (Ioane 4:23) Kua amanaki ai ko koe e tagata pihia. Ke tuga e fifine Samaria ia, kua nakai fakauaua kua manako foki a koe ke moua e moui tukulagi. (Ioane 4:13-15) Ka e kitia e koe kua fuakau e tau tagata mo e mamate. To fakamaama he veveheaga ne mui mai ko e ha.
KAMATAMATA HAU A ILOILO
Ke tuga ne fakakite mai ia Ioane 4:23, 24, ko e tapuaki fe ne talia he Atua?
Maeke fefe ia tautolu ke iloa ko e fiafia e Atua ke he tau mahani fakamotu po ke tau kai galue?
Ko e heigoa e falu fakatonutonuaga kua lata ma e tapuaki ne kua talia?
[Lau Katoa he fakatino he lau 44]