Iloa e Iehova ke Laveaki Haana Tau Tagata

“Kua fioia [e Iehova] ke laveaki e tau tagata mahani Atua mai he kamatamata.”—2 PETE. 2:9.

KAKANO KA MAUOKAFUA A TAUTOLU KO IEHOVA:

Kua iloa e magaaho he tau mena tutupu he gahuahuaaga he finagalo haana?

To fakaaoga e malolō haana ke fakalava mai ke lata mo e tau tagata haana?

Kua iloa ko e puhala fe ka hohoko e tau mena tutupu?

1. Ko e heigoa e tau tutūaga ka matutaki mo e ‘matematekelea lahi’?

KO E fakahoko he fakafiliaga he Atua ke he lalolagi ha Satani to fakatoka fakamafiti mai. (1 Tesa. 5:2, 3) He hoko mai e “aho lahi a Iehova,” ko e kaufakalatahaaga he lalolagi to lauia ke he malaia lahi. (Sefa. 1:14-17) To tutupu e tau mena uka mo e mativa he magaaho ia. To eke mo magaaho tupetupe tuga e “nakai pihia taha mena tali mai he kamataaga he lalolagi, kua hoko ni ke he vaha nai.”—Totou Mataio 24:21, 22.

2, 3. (a) Ko e heigoa ka fehagai e tau tagata he Atua he ‘matematekelea lahi’? (e) Ko e heigoa ka fakamalolō a tautolu ke lata mo e tau mena i mua?

² He hoko ke he tapunu e ‘matematekelea lahi,’ to eke e tau tagata he Atua mo foliaga he totokoaga lahi ha “Koku he motu a Makoku.” Ke he tauaga nei, to hau e “kau lahi mahaki” ke he tau tagata he Atua “ke tuga e aolagi ke ufia ai e motu.” (Eseki. 38:2, 14-16) Nakai fai matakau he lalolagi ka maeke ke papale e tau tagata a Iehova. Ko e fakahaoaga ha lautolu to falanaki ni ke he Atua hokoia. To fēfē e tali ha lautolu ka hoko e fakamahakava lahi mahaki?

³ Kaeke ko koe e fekafekau ha Iehova, tua nakai a koe na maeke a Iehova mo e to fakamomoui e tau tagata haana mai he matematekelea lahi? Ko e aposetolo ko Peteru ne tohi: “Kua fioia [e Iehova] ke laveaki e tau tagata mahani Atua mai he kamatamata, ka e taofi e tau tagata mahani hepehepe ke hoko ke he aho fakafiliaga ke fakahala ai a lautolu.” (2 Pete. 2:9) He manamanatu fakahokulo ke he tau gahua fakamoui ha Iehova i tuai ka fakamalolō a tautolu ke lata mo e tau mena i mua. To fakatutala a tautolu ke he tolu e fifitakiaga ka fakatupu ia tautolu e mauokafua ke he lotomatala a Iehova ke laveaki haana tau tagata.

HAO HE FAKAPUKE HE LALOLAGI KATOA

4. Ko e ha kua aoga e matutakiaga he magaaho mo e Fakapukeaga?

⁴ Fakamua, fakatutala ke he tala he Fakapukeaga he vahā a Noa. Ma e finagalo ha Iehova ke fakamooli kua aoga lahi e magaaho. Ko e gahua makimaki he tā e vaka kua lata ke oti ti kua lata e tau manu ke ta atu fakamitaki ki loto ato hoko e fakapuke. Kua fakakite he tala ia Kenese kua nakai poaki e Iehova ke tā e vaka ti fifili ai e magaaho ke fakahoko e fakapuke, ke tuga kua lata a ia ke hikihiki magaaho ke kamata e Fakapukeaga neke tōtua e talagaaga. Ka e, leva to talahau e ia ha mena ki a Noa hagaao ke he talaga he vaka, ne fakatoka he Atua e magaaho ke kamata e Fakapukeaga. Iloa fēfē e tautolu e mena ia?

5. Ko e heigoa ne tala age e Iehova he fakailoaaga ne fakamau ia Kenese 6:3, ti ko e magaaho fe ne fakatoka mai e poakiaga nei?

⁵ Kua talahau he Tohi Tapu ki a tautolu na fakatoka e Iehova e poakiaga he lagi. Hagaao ke he Kenese 6:3, ne pehē a ia: “Nakai taufetoko tukulagi haku Agaga mo e tau tagata, ha ko lautolu foki ko e tau tagata ni; ka ko e tau aho ha lautolu ko e taha teau he tau tau ia, ti uafulu ni e tau.” Nakai ko e talahauaga anei hagaao ke he loa he moui he tagata. Ko e poakiaga pauaki ne fakatoka mai e Iehova ke he magaaho ka fakameā e ia e lalolagi he tau tagata mahani matahavala.a He kamata e Fakapukeaga he 2370 F.V.N., ne fakahiku e tautolu na taute he Atua e fakailoaaga nei he 2490 F.V.N. He mogoia, kua 480 e tau he moui ha Noa. (Kene. 7:6) Kavi ke he 20 e tau he mole, he tau 2470 F.V.N., ne kamata e tau tama taane ha Noa ke fanau. (Kene. 5:32) Kavi ke he taha e teau tau fakamui ato kamata e Fakapukeaga, ne nakaila fakakite e Iehova ki a Noa e matagahua pauaki ka taute e ia he fakamomoui e magafaoa tagata. Fiha e leva he fakatali e Atua to tala age ki a Noa?

6. Magaaho fe ne poaki a Iehova ki a Noa ke tā e vaka?

⁶ Ne totou hogofulu tau e fakatali ato fakakite e Iehova ki a Noa e mena ka taute e Ia. Matapatu ke he heigoa e fakaotiaga nei ha tautolu? Ko e fakamauaga omoomoi kua fakakite ko e tau tama a Noa ne fitā e lalahi ti fai hoana he mogo ne poaki he Atua ki a Noa ke tā e vaka. Ne tala age a Iehova ki a ia: “Ka e fakamau e au haku a maveheaga mo koe; to hu foki a koe ke he vaka, ko koe, mo e hau a tau tama tane, mo e hau a hoana, katoa mo e tau hoana he tau tama tane hau fakalataha mo koe.” (Kene. 6:9-18) Kua maeke mogoia, he magaaho ne moua e Noa e poakiaga ke tā e vaka, kua 40 po ke 50 ni e tau ne toe ato hoko e Fakapukeaga.

7. (a) Fakatātā fēfē e Noa mo e magafaoa haana e tua? (e) Magaaho fe ne tala age he Atua ki a Noa e magaaho tonu ka kamata e Fakapukeaga?

⁷ He holo ki mua e gahua he tā e vaka, liga manamanatu a Noa mo e magafaoa haana ke he puhala ka fakamooli he Atua e finagalo haana mo e magaaho ka kamata e Fakapukeaga. Pete ne tote e iloaaga ha lautolu ke he tau vala tala nei ne nakai taofi a lautolu mai he tā e vaka. Ko e fakamauaga faka-Tohi Tapu kua pehē: “Ti eke ni e Noa; tuga ne poaki mai he Atua kia ia ke he tau mena oti, ne eke pihia ai e ia.” (Kene. 6:22) Fitu e aho ato hoko e fakapuke—ko e magaaho ni ma Noa mo e magafaoa haana ke tuku e tau manu ki loto he vaka—fakahiku ai ne tala age e Iehova ki a Noa e magaaho tonu ka kamata e Fakapukeaga. He hafagi e tau pa he lagi he “tau ne ono e teau he moui a Noa, ko e mahina ne ua, ko e aho hogofulu ma fitu he mahina,” kua mau e tau mena oti.—Kene. 7:1-5, 11.

8. Maeke fēfē e fakamauaga he Fakapukeaga ke fakatupu e mauokafua na iloa e Iehova e magaaho ke laveaki e tau tagata haana?

⁸ Ko e fakamauaga he Fakapukeaga kua fakamooli e pulotu a Iehova ke nakai ni ko e Leveki Magaaho ka ko e Laveaki foki. He totou hifo e ia ke he fakahikuaga he tau mena he fakatokatokaaga nei, maeke ia tautolu ke mauokafua ke he tau mena oti ne finagalo e Iehova to fakamooli oti ke he magaaho tonu haana, ke hoko ke he “aho ia mo e magaaho ia.”—Mata. 24:36; totou Hapakuka 2:3.

LAVEAKI MAI HE TAHI KULA

9, 10. Fakaaoga fēfē e Iehova e tau tagata haana ke fakataki e tau matakautau ha Aikupito ke he matahele?

⁹ Hoko mai mogonei, kua kitia e tautolu e pule katoatoa ha Iehova ke he magaaho he tau mena tutupu kua gahuahua ke he finagalo haana. Ko e fifitakiaga ke uaaki ka fakakite e tau fakamaamaaga ke he taha kakano foki ka falanaki a tautolu ki a Iehova ke fakahao e tau tagata haana: To fakaaoga e ia e malolō ue atu haana ke kitia mooli kua fakahoko e finagalo haana. Kua moolioli e lotomatala a Iehova ke fakahao e tau fekafekau haana ti fakaaoga ai e ia he falu mogo ke futiaki mai e tau fī ha lautolu ke he matahele. Ko e mena ia ne tupu he o kehe e tau Isaraela mai he tupaaga he tau Aikupito.

¹⁰ Ko e tau Isaraela ne o kehe mai Aikupito ne kavi ke he tolu e miliona tagata. Ne fakaaoga e Iehova a Mose ke takitaki a lautolu ke he puhala ne fakatupu a Farao ke manamanatu kua hehē fano a lautolu. (Totou Esoto 14:1-4.) He nakai maeke ke totoko e matahele, ne takitaki e Farao e tau matakautau haana he tutuli e tau tupa he mogo fakamua, ti hele a lautolu ke he Tahi Kula. Tuga kua nakai fai puhala foki. (Esoto 14:5-10) Ka e nakai hagahaga kelea e tau Isaraela. Ko e ha? Ha kua amanaki a Iehova ke lalago mai a lautolu.

11, 12. (a) Fakalava mai fēfē a Iehova ke lata mo e tau tagata haana? (e) Ko e heigoa e fua he fakalava mai e Atua, ti ko e heigoa ne fakaako mai he fakamauaga nei ki a tautolu hagaao ki a Iehova?

¹¹ Ko e “aolagi fakatupou” ne takitaki e tau Isaraela ne holo ki tua ha lautolu, ti taofi e tau kautau ha Farao mo e fakapouli ai a lautolu. Ka e, ma e tau Isaraela ko e aolagi fakatupou kua fakamaama fakamana e pō. (Totou Esoto 14:19, 20.) Ti veveheua e Iehova e tahi he puhala he matagi malolō ne agi mai he faahi uta, he “eke foki e tahi mo kelekele momo.” Nakai fakauaua e mena nei kua lata ke lahi e magaaho, ha kua pehē e fakamauaga: “Ti o atu ai e fanau a Isaraela ki loto he tahi ke he hala toka momo.” Fakatatai mo e tau matakautau a Farao mo e tau kariota afi ha lautolu, ne o atu fakatekiteki e tau Isaraela. Ka e tuga kua nakai maeke he tau Aikupito ke mumua ia lautolu ha ko Iehova ne tau ma Isaraela. “Ti fakalavelave e ia e tau kau a Aikupito. Ti uta e ia e tau men[a] ne taveli aki e tau kariota ha lautolu, kia matoho uka ni.”—Esoto 14:21-25.

¹² Magaaho ne hoko atu e tau Isaraela ke he taha faahi, ne tala age a Iehova ki a Mose: “Kia fakaolo hau a lima ki luga he tahi, kia liu mai e puke tahi ki luga he tau tagata Aikupito, ki luga hana tau kariota, katoa mo e hana tau kau heke solofanua.” He lali e tau kautau ke fehola he kalepu e vai, “kua liti hifo e Iehova e tau tagata Aikupito ki loto he tahi.” Nakai fai fakahaoaga. “Nakai ni toe taha ia lautolu.” (Esoto 14:26-28) Ne fakakite e Iehova kua ha ha ia ia e malolō ke fakahao e tau tagata haana mai he ha tuaga.

HAO MAI HE MOUMOUAGA HA IERUSALEMA

13. Ko e heigoa e tau fakatonuaga ne foaki e Iesu, ti ko e heigoa kua liga manamanatu e tau tutaki haana ki ai?

¹³ Iloa tonu e Iehova e puhala ke fakahoko e tau mena tutupu ke fakamooli e finagalo haana. Ko e aoga he mena nei kua fakamaama he fifitakiaga ke toluaki ka fakatutala ki ai a tautolu: ko e pātakai ha Ierusalema he senetenari fakamua. Puhala he haana a Tama, ne foaki e Iehova e tau fakatonuaga ma e fakamouiaga ke he tau Kerisiano ne nonofo i Ierusalema mo Iutaia ato hoko e moumouaga he 70 V.N. Pehē a Iesu: “Ka kitia ai e mutolu e mena vihiatia ke moumou aki ne talahaua mai he perofeta ko Tanielu, kua tu ke he mena tapu, . . . ko lautolu ha i Iutaia ke he vaha ia, kia fehola a lautolu ke he tau mouga.” (Mata. 24:15, 16) Ka e mailoga fēfē he tau tutaki a Iesu e magaaho ne fakamooli e perofetaaga nei?

14. Taute fēfē he tau mena tutupu e kakano he tau fakatonuaga ha Iesu ke maaliali?

¹⁴ He kitia ai e tau mena tutupu, ko e kakano he tau kupu a Iesu kua maaliali mooli. He 66 V.N., ko e tau kau Roma i lalo ha Cestius Gallus ne o mai ki Ierusalema ke fakafehagai mo e totokoaga Iutaia. He kumi huaga e tau tagata Iutaia ne totoko, ne iloa ai ko e tau Salote, i loto he faituga, ne kamata e tau kau Roma ke fakatagataga e tau kaupā he faituga. Ma e tau Kerisiano mataala, ko e kakano kua maaliali ke kitia: Ko e kautau pouliuli mo e tau fakatokatokaaga tapuaki tupua (“mena vihiatia”) ne hokotia ke he kaupā he faituga (“mena tapu”). Ko e magaaho ma e tau tutaki a Iesu ke kamata ke ‘fehola ke he tau mouga.’ Ka e maeke fēfē a lautolu ke o kehe mai he maaga ne pātakai? Amanaki ni e tau mena tutupu ti hiki mafiti.

15, 16. (a) Ko e heigoa e fakatonuaga pauaki ne foaki e Iesu, ti ko e ha kua aoga ma e tau tutaki haana ke omaoma ki ai? (e) Matapatu ke he heigoa e fakahaoaga ha tautolu?

¹⁵ He nakai fai kakano, ko Cestius Gallus mo e tau kautau haana ne o kehe mai i Ierusalema ti kamata ke liliu tua. Ne tutuli atu he tau Salote. Mo e tau kautau ne o kehe, ne moua agataha he tau tutaki a Iesu e magaaho ke fehola. Ne hataki pauaki e Iesu a lautolu ke toka e tau koloa tino ha lautolu mo e fehola fakamafiti. (Totou Mataio 24:17, 18.) Kua lata mooli kia ke gahua mafiti? Ko e tali kua maaliali lahi he mogo fakamui. He fai aho, ko e tau Salote ne liliu mai mo e kamata ke fakaohooho e tau tagata ne nonofo i Ierusalema mo Iutaia ke fakalataha ke he totokoaga. Ko e tau tuaga he maaga kua mafiti lahi mahaki e kelea he lali e tau matakau Iutaia ke pule. Ne uka lahi ai ke fehola. He liliu mai e tau Roma he 70 V.N., kua nakai maeke ke fehola. (Luka 19:43) Ko e ha tagata ne takele i ai ne apitia a lautolu! Ma e tau Kerisiano ne fehola ke he tau mouga, he fanogonogo ke he tau fakatonuaga ha Iesu kua momoui a lautolu. Ne kitia fakamua e lautolu ko Iehova kua iloa e puhala ke fakahao e tau tagata haana. Ko e heigoa e fakaakoaga ka ako e tautolu mai he fakamauaga nei?

¹⁶ He fakatoka mai e tau mena tutupu he matematekelea lahi, to lata e tau Kerisiano ke fanogonogo ke he tau fakatonuaga mai he Kupu he Atua mo e fakatokatokaaga. Ma e fakatai, ne poaki a Iesu ke kamata ke ‘fehola ke he tau mouga’ ne aoga agaia ke he vahā nei. Ke he ha puhala ni ke fehola a tautolu, to amanaki ai ke kitia.b Ka e, maeke mooli a tautolu ke iloa to fakamaaliali e Iehova e kakano he tau fakatonuaga ia ka hoko mai e magaaho ke muitua ai e tautolu. Ha ko e fakahaoaga ha tautolu to fakavē ke he omaoma, kua lata mooli ia tautolu ke hūhū hifo: ‘To tali atu fēfē au ke he tau fakatonuaga kua foaki e Iehova ke he tau tagata haana mogonei? Mafiti nakai au ke talia po ke fakauaua au ke omaoma?’—Iako. 3:17.

FAKAMALOLŌ KE LATA MA E TAU MENA NE FAKATOKA MAI MUA

17. Ko e heigoa he perofetaaga ha Hapakuka ne fakakite hagaao ke he tauaga hane hoko mai ke he tau tagata he Atua?

¹⁷ Liliu la tautolu mogonei ke he tauaga ha Koku ne talahau he kamataaga. He perofetaaga ne pihia foki, pehē a Hapakuka: “Ne logona e au ti ofotu ai haku manava, ne vivivivi ai haku a tau laugutu ke he leo; ti hoko mai ai e popo ke he haku a tau hui motua, ti vivivivi ai au; kia okioki ai au ke he aho matematekelea, ka hake a ia [Atua] ke he motu [tau kau fakamatakutaku] ke tatanaki mai ke tau kia [l]autolu.” (Hapa. 3:16) He logona ni e talahauaga he tauaga ke he tau tagata he Atua ne fakatupu e manava he perofeta ke ofotu, ko e tau laugutu haana kua vivivivi, mo e malolō haana kua lolelole. Ko e logonaaga ha Hapakuka kua fakakite e matematekelea lahi he tuaga ha tautolu ka feoho mai e tau kautau ha Koku ki a tautolu. Ka e, ko e perofeta kua makai ke fakatali fakatekiteki ke he aho lahi a Iehova, he falanaki to fakahao e Iehova e tau tagata haana. Maeke ia tautolu ke mauokafua pihia.—Hapa. 3:18, 19.

18. (a) Ko e ha kua fai kakano a tautolu ke nakai matakutaku ke he tauaga hane hau? (e) Ko e heigoa ka fakatutala a tautolu ki ai ka mui mai?

¹⁸ Ko e tau fifitakiaga tolu ne tutala a tautolu ki ai kua fakatātā mooli kua iloa e Iehova e puhala ke fakahao e tau tagata haana. Nakai kaumahala e finagalo Haana; kua kautū mooli. Ka ke fakalataha ke he kautūaga homo ue atu, kua lata ia tautolu ke fakatumau e fakamooli ke hoko ke he fakaotiaga. Lagomatai fēfē e Iehova a tautolu ke fakatumau e mahani fakamooli ha tautolu mogonei? Ko e matakupu a ia he vala tala ka mui mai.

[Tau Matahui Tala]

[Fakatino he lau 24]

Kua hagahaga kelea kia e tau Isaraela mai he kautau ha Farao?