Jonge mensen vragen . . .

Hoe kom ik van mijn eenzaamheid af?

MAAK je je zorgen wanneer je een verkoudheid opdoet? Waarschijnlijk niet. Je weet dat het wel weer overgaat. Maar als je verkoudheidssymptomen nu eens niet overgaan? Dan heb je misschien iets ernstigers dan een voorbijgaande kou en maak je je met recht ongerust.

Hetzelfde geldt wanneer je je eenzaam voelt. De meeste aanvallen van eenzaamheid zijn tijdelijk.a Maar soms houdt de knagende pijn van eenzaamheid aan en schijnt er geen oplossing voor te zijn.

Ronny, die op de middelbare school zit, vertelt: „Ik ga nu al acht jaar in deze wijk naar school, maar in al die tijd is het me nog nooit gelukt om ook maar één enkele vriend te maken! . . . Niemand weet hoe ik me voel en het kan ook niemand wat schelen. Soms heb ik het gevoel dat ik er gewoon niet meer tegen opgewassen ben!” — Preparing for Adolescence.

Veel tieners hebben net als Ronny te kampen met wat vaak chronische eenzaamheid genoemd wordt. Misschien ken jij dit schrijnende gevoel van leegte ook. Als dat zo is, wanhoop dan niet. Het is waar dat chronische eenzaamheid geen onbeduidend probleem is. Het is ernstiger dan tijdelijke eenzaamheid. In feite, zo zeggen onderzoekers, zijn de twee „net zo verschillend als een verkoudheid en een longontsteking”. Maar evenals een longontsteking genezen kan worden, kan ook chronische eenzaamheid overwonnen worden. De vraag is alleen, hoe?

Of je nu maar zo af en toe eenzaam bent of dat het een droevig stempel op je leven drukt, de eerste stap in de richting van een oplossing is het begrijpen van de oorzaak. Koning Salomo uit de oudheid merkte op: „Een man van verstand is degene die bekwaam beleid verwerft.” — Spreuken 1:5.

De 16-jarige Rhonda geeft nauwkeurig aan waaraan het in de meeste gevallen van chronische eenzaamheid schort door te zeggen: „Ik denk dat ik me erg eenzaam voel omdat . . . nu, je kunt geen vrienden hebben wanneer je negatief over jezelf denkt. En ik geloof dat ik niet zo erg ingenomen ben met mezelf.” — Lonely in America.

Rhonda’s eenzaamheid komt van binnen uit. Haar minderwaardigheidsgevoel vormt voor haar een belemmering om toenadering te zoeken en vrienden te maken. Deel je haar gevoelens? Een onderzoeker zegt: „Gedachten zoals ’ik ben onaantrekkelijk’, ’ik ben oninteressant’ of ’ik ben niets waard’, komen onder de chronisch eenzamen algemeen voor.”

Dit minderwaardigheidsgevoel kan op zijn beurt leiden tot angst om afgewezen te worden. Steven vertelt: „Ik wilde graag over mijn gevoelens van eenzaamheid praten, maar ik wist gewoon niet hoe ik ze onder woorden moest brengen. Ik was bang dat ik uitgelachen of niet serieus genomen zou worden. Het viel me moeilijk mijn hart te luchten.” Sommige tieners sluiten zich daarom af en lijden in stilte. Hoe kan dit proces worden gekeerd?

Kweek zelfrespect aan

De sleutel tot het overwinnen van eenzaamheid ligt in het aankweken van zelfrespect. De apostel Paulus schreef: „Want krachtens de onverdiende goedheid die mij is gegeven, zeg ik tot een ieder onder u, niet meer van zichzelf te denken dan nodig is” (Romeinen 12:3; vergelijk Matthéüs 19:19). Hierdoor wordt te kennen gegeven dat een mate van zelfrespect noodzakelijk is. Daarom waarschuwt de bijbel niet alleen tegen te veel, maar ook tegen te weinig van jezelf denken.

Per slot van rekening begiftigde Jehovah de mens met goddelijke eigenschappen (Genesis 1:26). Tot op zekere hoogte bezit jij die aantrekkelijke eigenschappen dus ook. Ben je nederig, ben je bescheiden, sta je open voor onderwijs? Of ben je gul, meevoelend, vriendelijk? Sluit je ogen niet voor dergelijke waardevolle hoedanigheden. Misschien kun je nog andere nuttige bekwaamheden of eigenschappen ontwikkelen. Er kunnen natuurlijk dingen zijn die je aan jezelf niet bevallen, je uiterlijk bijvoorbeeld. Maar waarom zou je jezelf kleineren om iets wat je niet kunt veranderen? Werk aan ongunstige eigenschappen die je wèl kunt veranderen, zoals ongeduldigheid, een slecht humeur of zelfzucht. Neem de tijd om wat de bijbel „de nieuwe persoonlijkheid” noemt te ontwikkelen, die door goedheid, ootmoedigheid van geest en zachtaardigheid wordt gekenmerkt (Kolossenzen 3:9-12). Dan zal je zelfrespect toenemen!

Terwijl je leert meer om jezelf te geven, zullen anderen zich bovendien om je prettige eigenschappen tot je aangetrokken voelen. Maar net zoals je de volle kleurenpracht van een bloem pas kunt zien nadat ze zich heeft ontvouwd, kunnen anderen jouw eigenschappen pas volledig gaan waarderen wanneer je hun de gelegenheid geeft jou te leren kennen. ’Maar hoe moet ik dat doen?’ vraag je je misschien af.

’Verruim je’ tegenover anderen

Volgens een onlangs verschenen publikatie van het Amerikaanse Nationaal Instituut voor de Geestelijke Volksgezondheid, luidt de beste raad voor iemand die eenzaam is: ’Stel belang in andere mensen.’ Dit advies stemt overeen met de bijbelse raad ’zich te verruimen’ en „medegevoel” of empathie te tonen (2 Korinthiërs 6:11-13; 1 Petrus 3:8). Het mist zijn uitwerking niet. Een in het blad Adolescence gepubliceerd onderzoek onthult dat ’tieners die zich om het welzijn van anderen bekommeren, niet zo eenzaam zijn als jongeren die dat niet doen’. Hoe komt dat? Bezorgdheid tonen voor anderen leidt niet alleen je gedachten af van je eigen eenzaamheid, maar het motiveert anderen ook om belangstelling voor jou op te vatten. Mensen zullen vaak gunstig reageren door op hun beurt vriendelijk tegen jou te zijn (Spreuken 11:25). Dus hoe begin je?

Het ijs breken

De 19-jarige Natalie besloot om meer te doen dan zitten wachten tot iemand hallo zei. ’Ik moet net zo goed vriendelijk zijn’, zegt zij. ’Anders zullen mensen denken dat ik verwaand ben.’ Begin dus met een glimlach. De ander zal misschien terugglimlachen.

De volgende stap, een gesprek aanknopen, is moeilijker. Lillian, die 15 is, geeft toe: „Ik vond het doodeng om voor de eerste keer op onbekenden af te stappen. Ik was bang dat ze me niet zouden accepteren.” Hoe begint Lillian een gesprek? „Ik stel eenvoudige vragen,” zegt zij, „zoals: ’Waar kom je vandaan?’ ’Ken je die en die?’ We hebben misschien een gemeenschappelijke kennis, en al gauw zijn we in gesprek.” Ook dingen die je beiden hebt meegemaakt, kunnen dienen om het ijs te breken. De 18-jarige Anne zegt verder: „Ik begin niet gelijk over vertrouwelijke dingen te praten, omdat de ander dan in verlegenheid wordt gebracht of schrikt en mij gaat mijden.” Het is inderdaad niet verstandig om je direct in een diepgaand gesprek te storten.

Wat echter wanneer je soms gewoon niet weet wat je moet zeggen? Welnu, er zijn altijd dingen die je kunt doen. De bijbel vertelt van een vrouw die Dorkas heette en die „overvloedig [was] in goede daden en gaven van barmhartigheid” voor behoeftige weduwen. Toen zij stierf, huilden de weduwen van verdriet (Handelingen 9:36-39). Dorkas’ goede daden hadden haar geliefd gemaakt. Vriendelijke daden en een edelmoedige geest zullen jou eveneens helpen kostbare vriendschappen op te bouwen.

Wees echter realistisch. Leer aanvaarden dat sommige mensen jouw glimlach en vriendelijke hallo niet zullen beantwoorden. In dat geval zijn zij het die een probleem hebben — niet jij.

Over de ergste moeilijkheden heen komen

Toch worden de meeste tieners zo nu en dan door een gevoel van eenzaamheid gekweld. Bedenk dat het wellicht van tijdelijke aard is en veroorzaakt wordt door omstandigheden die je niet in de hand hebt. Het verstrijken van de tijd zal je dikwijls helpen over de ergste moeilijkheden heen te komen. De eenzaamheid zal geleidelijk verdwijnen.

Chronische eenzaamheid komt echter van binnen uit en kan veroorzaakt worden door een minderwaardigheidsgevoel. Doe er in dat geval iets aan! ’Hervorm je geest’ en ’doe de nieuwe persoonlijkheid aan’, zegt Gods Woord (Romeinen 12:2; Efeziërs 4:23, 24). Ja, kweek zelfrespect aan door de aantrekkelijke eigenschappen die je bezit verder te ontwikkelen. Doe dingen voor anderen, en zij zullen meestal gunstig reageren.

Wat de reactie van mensen echter ook mag zijn, je kunt een vriend hebben die je nooit in de steek laat. Wie is dat? Jezus Christus zei tegen zijn discipelen: „Gij [zult] mij alleen . . . laten; en toch ben ik niet alleen, omdat de Vader met mij is” (Johannes 16:32). Deze intieme verhouding met Jehovah sterkte Jezus op momenten dat hij alleenstond. Jehovah kan ook jouw beste vriend worden. Leer zijn persoonlijkheid kennen door de bijbel te lezen en zijn schepping te observeren. Versterk je vriendschap met hem door gebed. Spoedig zul je ontdekken dat vriendschap met Jehovah God de beste oplossing is voor je eenzaamheid.

[Voetnoten]

[Illustraties op blz. 23]

Je uiterlijke verschijning kan van invloed zijn op de wijze waarop anderen over je denken