De strijd tegen een meedogenloze vijand

„DIT was de grootste beproeving van mijn leven”, zei Elizabeth. „Het is heerlijk weer op de been te zijn. Ik heb het gevoel dat ik weer mag leven. Ik ruik nu de rozen!” Deze 42-jarige vrouw had een vijand overwonnen die naar verluidt meer lijden veroorzaakt dan enige andere geestelijke kwaal — depressiviteit.

Alexander was niet zo fortuinlijk. Deze 33-jarige man werd erg depressief, verloor zijn eetlust en wilde maar alleen zijn. „Hij had het gevoel dat zijn hele wereld was ingestort en dat er niets meer was om voor te leven”, legde zijn vrouw, Esther, uit. „Hij geloofde dat hij nergens voor deugde.” In de overtuiging dat hij nooit meer beter zou worden, beroofde Alexander zich van het leven.

Zowel Elizabeth als Alexander behoorden tot de 100.000.000 geregistreerde gevallen per jaar van mensen over de hele wereld die een klinisch herkenbare depressie krijgen. Eén op de vier Amerikanen en één op de vijf Canadezen maakt in zijn leven een periode van zware depressiviteit door. Depressiviteit is volgens berichten ook een veel voorkomende kwaal in Afrika, en het komt steeds vaker voor in de Bondsrepubliek Duitsland. De kans is dan ook groot dat u een vriend of familielid hebt die er een slachtoffer van is geweest of dat nog is.

Alexanders vrouw, die haar uiterste best gedaan heeft om haar man te helpen, waarschuwt: „Als iemand zegt dat hij depressief is en zich waardeloos voelt, neem hem dan serieus.” Een ernstige depressie is daarom meer dan een voorbijgaande neerslachtigheid of alleen maar een zwaarmoedige bui. Deze geestestoestand kan een moordenaar zijn, een meedogenloze vijand die kan beschadigen en verminken. In staat zijn de symptomen te herkennen, zou het verschil kunnen betekenen tussen leven en dood.

„Een plaag in mijn hersenen”

Wij staan allen bloot aan pijnlijke verliezen, frustraties, teleurstellingen. Neerslachtigheid is een natuurlijke reactie. U klapt emotioneel dicht, likt uw wonden en weet uiteindelijk de realiteit van de veranderde situatie tegemoet te treden. U hoopt dat het morgen beter gaat en begint spoedig weer van het leven te genieten. In het geval van ernstige depressiviteit ligt de zaak echter anders.

„Acht maanden lang was er niets, geen middagje winkelen, helemaal niets, wat bewerkte dat ik me beter voelde”, zei Elizabeth. Een andere vrouw die aan depressiviteit leed, Carol, voegde eraan toe: „Het was als een plaag in mijn hersenen, als een enorme wolk die mij overschaduwde. Ze hadden me een miljoen dollar kunnen geven, maar het afschuwelijke gevoel zou er niet door zijn opgehouden.” Eén man zei dat ’je je voelt alsof je een bril op hebt met rookkleurige glazen — alles ziet er onaantrekkelijk uit. De bril heeft ook vergrotende lenzen, zodat elk probleem overweldigend lijkt.’

Depressiviteit is een spectrum van emoties die uiteenlopen van neerslachtigheid tot uitzichtloosheid en zelfmoordneigingen. (Zie het kader op blz. 4.) Het aantal symptomen, hun intensiteit en hoe lang ze aanhouden, zijn allemaal factoren die nauwkeurig aangeven wanneer zwaarmoedigheid overgaat in ernstige depressiviteit.

Niet altijd gemakkelijk te herkennen

Depressiviteit is vaak moeilijk te herkennen omdat degene die eraan lijdt ook fysieke symptomen kan hebben. „Ik had een stekende pijn in mijn benen, en soms had ik overal pijn. Ik bezocht vele artsen”, zei Elizabeth. „Ik was ervan overtuigd dat zij een of andere fysieke kwaal over het hoofd zagen en dat ik doodging.” Ongeveer 50 procent van de depressieve patiënten die medische hulp zoeken, komt evenals Elizabeth eerder met fysieke dan met emotionele klachten.

„Gewoonlijk zullen zij klagen over hoofdpijn, slapeloosheid, gebrek aan eetlust, of chronische vermoeidheid,” schrijft dr. Samuel Guze, hoofd van de afdeling Psychiatrie van de Washington University in St. Louis, „maar zij zullen er met geen woord van reppen dat zij zich neerslachtig, wanhopig of ontmoedigd voelen. . . . Sommige depressieve patiënten lijken zich niet bewust te zijn van hun depressiviteit.” Chronische pijn, gewichtsverlies of -toename en een vermindering van de seksuele verlangens zijn eveneens bekende symptomen.

Dr. E. B. L. Ovuga van het Umzimkulu-ziekenhuis in Transkei (Zuid-Afrika) bericht dat hoewel depressieve Afrikanen zelden melding maken van schuldgevoelens of het gevoel nergens voor te deugen, zij wel klagen over hyperactiviteit, teruggetrokkenheid en lichamelijke pijn. Een in 1983 door de Wereldgezondheidsorganisatie uitgebracht rapport verklaarde dat de overgrote meerderheid van de depressieve personen die men in Zwitserland, Iran, Canada en Japan had bestudeerd, dezelfde basissymptomen van vreugdeloosheid, angst, gebrek aan energie en gevoelens van ontoereikendheid had.

Alcohol- en drugmisbruik, evenals vrij seksueel verkeer, zijn maar enkele van de manieren waarop sommigen trachten depressieve gevoelens weg te duwen. Ja, „zelfs onder het lachen kan het hart smart hebben” (Spreuken 14:13). Dit geldt vooral voor jongeren. „Aan volwassenen ziet u dat zij depressief zijn, maar als een depressief kind de kamer binnenkomt, zult u niets bespeuren”, legde dr. Donald McKnew van het NIMH (National Institute of Mental Health) in een interview met Ontwaakt! uit. „Daarom kon depressiviteit bij jongeren zo lang onopgemerkt blijven. Maar zo gauw je er met hen over praat, zullen zij lucht geven aan hun depressie.”

In de jaren ’80 is er echter een opmerkelijke vooruitgang geboekt op het gebied van het begrip en de behandeling van depressiviteit. De mysteries van de chemische werking van de hersenen worden ontsluierd. Er zijn onderzoekmethoden ontwikkeld om bepaalde soorten depressiviteit vast te stellen. De bestrijding heeft aan kracht gewonnen door het gebruik van antidepressiva en voedingsstoffen zoals bepaalde aminozuren. Bovendien is er doeltreffend gewerkt met kortdurende gesprekstherapieën. Volgens de onderzoekers van het NIMH kan tussen de 80 en 90 procent van alle slachtoffers met de juiste behandeling wezenlijk geholpen worden.

Maar waardoor wordt deze verlammende emotionele stoornis veroorzaakt?

[Tabel op blz. 4]

Het spectrum van depressiviteit

Gewone zwaarmoedigheid Ernstige depressiviteit

Gemoedstoestand

Neerslachtigheid, Overweldigende uitzichtloosheid

normale bedroefdheid Minderwaardigheidsgevoel

Denkwijze

Wroeging of spijt Zelfmoordgedachten

Moeite om zich te concentreren

Tijdsduur

Fysieke symptomen