De echtscheidingsval

ANDREW en Ann vormden een geweldig paar. Ann was de rustigste en bedachtzaamste van de twee, maar haar opgewekte kalmte scheen het ideale tegenwicht te zijn voor Andrews meer extraverte persoonlijkheid, zijn ontembare energie en humor. Haar ogen lichtten op in zijn aanwezigheid. En iedereen kon zien dat hij dol op haar was.

Na zeven jaar ging het echter mis met hun huwelijk. Andrew kreeg een nieuwe baan, die veel van zijn tijd opslokte. Ann ging het hem kwalijk nemen dat hij zich zo door zijn werk in beslag liet nemen en vaak ’s avonds laat thuiskwam. Zij probeerde, zoals ze zei, „alle leegte op te vullen” door zich op haar eigen carrière te storten. Maar het duurde niet lang of Andrew rook bij zijn thuiskomst naar alcohol en legde dan uit dat hij met zakenrelaties uit was geweest. Zijn drankprobleem werd erger en ten slotte trok Ann uit hun flat. Met Andrew ging het bergafwaarts en hij kreeg last van neerslachtigheid. Enkele maanden later waren zij gescheiden.

Velen zal dit verhaal maar al te bekend in de oren klinken. Zoals wij hebben gezien, zijn de echtscheidingscijfers over de hele wereld sterk gestegen. En het is waar dat sommige echtscheidingen onvermijdelijk of nodig zijn. De bijbel verbiedt echtscheiding niet categorisch, zoals velen aannemen. De bijbelse maatstaven zijn fair en redelijk en laten echtscheiding toe als er sprake is van overspel (Mattheüs 19:9); de bijbelse beginselen laten ook scheiding van tafel en bed toe onder bepaalde extreme omstandigheden, zoals lichamelijke mishandeling.a (Zie Mattheüs 5:32; 1 Korinthiërs 7:10, 11.) Maar dat waren niet de beginselen achter de echtscheiding van Andrew en Ann.

Andrew en Ann waren christenen en hadden het huwelijk eens als iets heiligs beschouwd. Maar zoals wij allemaal leven zij in een wereld die een heel andere ethiek predikt — dat het huwelijk een wegwerpartikel is en echtscheiding het middel om zich ervan te ontdoen. Elk jaar brengt deze manier van denken duizenden paren ertoe te scheiden om redenen die nauwelijks steekhoudend zijn en zeker niet schriftuurlijk. En velen gaan — te laat — beseffen dat hun „moderne”, „verlichte” opvattingen over echtscheiding hen in een val hebben gelokt.

Een val? ’Een nogal onheilspellend woord’, zullen sommigen zeggen. Misschien denkt u, zoals zo veel mensen tegenwoordig, dat een echtscheiding gewoon een geciviliseerde manier is om uit een ellendig huwelijk te ontsnappen. Maar bent u zich bewust van de nadelige kanten van een echtscheiding? En hebt u gezien hoe subtiel de hedendaagse wereld onze ideeën over echtscheiding kan omvormen — zonder dat wij het beseffen?

De verlokking van zelfontplooiing

Bij Andrew en Ann was een onderdeel van het aas dat hen tot een echtscheiding verlokte, de verleidelijke belofte van zelfontplooiing door een succesvolle loopbaan. Hun huwelijk werd het slachtoffer van de ’je carrière gaat voor’-mentaliteit. Het was zeker niet het eerste slachtoffer. In het blad Family Relations werd al in 1983 opgemerkt: „Individuele zelfontplooiing is het wachtwoord geworden. Bijgevolg wordt er snel een eind gemaakt aan de nauwe banden met de meeste familieleden en zelfs de huwelijksband komt steeds meer onder druk te staan.” Andrew was erg onder de indruk van zijn nieuwe baan en de promotiekansen. Hij nam extra projecten op zich en had na werktijd gezellige omgang met zijn collega’s om hun respect te winnen en geaccepteerd te worden. Intussen verblindde Anns carrière haar met visioenen van succes door een verdere opleiding.

Het najagen van het lokkende succes had een tweeledig effect. Allereerst betekende het dat Andrew en Ann minder tijd voor elkaar hadden. Ann zei het zo: „Wij werden in verschillende richtingen getrokken. Dus hadden wij ’s avonds onze tien-uur-gesprekken niet meer waarbij wij altijd uitgebreid over van alles zaten te praten. Hij bereidde zich voor op zijn volgende werkdag en ik ook. De communicatie hield op.”

Het tweede effect lag op het geestelijke vlak. Door hun carrière op de eerste plaats te laten komen, schoven zij hun band met God naar de achtergrond, juist toen zij hem het hardst nodig hadden. Gezamenlijke doelbewuste pogingen om bijbelse beginselen toe te passen, hadden Andrew kunnen helpen zijn drankprobleem aan te pakken en Ann de kracht kunnen geven om haar man in deze moeilijke beproeving bij te staan.

In plaats dus dat zij aan hun huwelijksproblemen werkten, gingen zij echtscheiding zien als een doenlijk alternatief, misschien zelfs als een bevrijding van alle druk. Na de scheiding zetten zij uit schaamte en schuldgevoel hun geestelijke leven helemaal aan de kant. Zij beleden niet langer christenen te zijn.

De „deskundigen” doen hun deel om de val van lokaas te voorzien

Veel echtparen wenden zich als zij met huwelijksproblemen te kampen hebben tot huwelijksadviseurs en -therapeuten of tot boeken die door zulke autoriteiten zijn geschreven. Maar helaas zijn sommige hedendaagse huwelijks-„deskundigen” bedrevener gebleken in het stimuleren van echtscheiding dan in het redden van huwelijken. De afgelopen decennia hebben „deskundigen” talrijke verwoestende meningen op het huwelijk losgelaten.

De psychotherapeuten Susan Gettleman en Janet Markowitz bijvoorbeeld klagen in The Courage to Divorce: „Nog steeds bestaat de onzinnige gedachte dat gescheiden mensen zijn afgeweken van iets heilzaams, ’een normaal gezinsleven’ genoemd.” Zij protesteren fel tegen de „wettelijke barrières en morele waarden” die een echtscheiding in de weg staan en die zijn „gebaseerd op godsdienstige beginselen die eeuwen geleden ingang hebben gevonden”. Echtscheiding, zo betogen zij, zal er zijn totdat het „geleidelijk in onbruik raken van het huwelijk” echtscheiding „overbodig” maakt. Zij bevelen hun boek aan advocaten en rechters maar ook aan predikanten aan!

’Echtscheiding is niet erg. Echtscheiding werkt bevrijdend. Dat het aantal echtscheidingen hand over hand toeneemt, is geen teken dat er iets mis is met de samenleving; het is een teken dat er iets mis is met het instituut huwelijk.’ Heel wat „deskundigen” hebben dat standpunt verkondigd, vooral op het toppunt van de seksuele revolutie in de jaren ’60 en ’70. Nog korter geleden hebben enkele populaire psychologen en antropologen zelfs het idee geopperd dat de mens „geprogrammeerd” is — door evolutie nota bene — om iedere paar jaar van partner te wisselen. Met andere woorden, buitenechtelijke affaires en echtscheidingen zijn alleen maar natuurlijk.

Het is moeilijk in te schatten hoeveel huwelijken door zulke opvattingen geschaad zijn. Maar menige andere „deskundige” moedigt op subtielere manieren tot echtscheiding aan. Toen Diane Medved onderzoek deed voor haar boek The Case Against Divorce, kwam zij in de plaatselijke bibliotheek vijftig boeken tegen die, als zij echtscheiding dan al niet onmiskenbaar stimuleerden, op zijn minst dienden om ’de lezers bij hun echtscheiding aan te moedigen’. Zij waarschuwt: „Die boeken maken het je gemakkelijk je weer in de vrijgezellenwereld te begeven en prijzen je ’nieuwe vrijheid’ aan alsof die . . . alleenzaligmakend is.”

Andere invloeden

Natuurlijk zijn er naast de misleide „deskundigen” nog heel wat andere echtscheiding-bevorderende invloeden. De media — tv, films, tijdschriften, romans — dragen vaak hun steentje bij tot een voortdurende vloed van propaganda tegen het huwelijk. Soms dragen de media de boodschap uit dat het buiten de saaie sleur van het huwelijksleven een en al opwinding, aangename sensatie en voldoening is en dat aan het einde van deze glinsterende regenboog van ongehuwd en vrij zijn een andere partner wacht, verre superieur aan die thuis.

Eenvoudig sceptisch tegenover zulke ondermijnende denkbeelden staan, kan onvoldoende bescherming ertegen zijn. Medved legt uit: „Je ziet een film, en ondanks al je wereldwijsheid heeft die invloed op je. Daar ontkom je niet aan — de intrige en de interactie zijn erop gericht sympathie te wekken voor de hoofdpersoon (de flirtende echtgenoot?) en afkeer van de naarling (zijn kijfachtige vrouw?). . . . Persoonlijk keur je misschien niet goed wat je ziet, maar louter de wetenschap dat anderen het wel goedkeuren, op duizenden andere manieren door onze hele cultuur versterkt, tornt aan je eigen vastberadenheid en zekerheid.”

Het gedrag van onze medemensen is wel degelijk van invloed op ons. Als dat geldt voor de boodschappen die de media overbrengen, hoeveel te meer dan voor de vrienden die wij kiezen! De bijbel geeft de wijze waarschuwing: „Wordt niet misleid. Slechte omgang bederft nuttige gewoonten” (1 Korinthiërs 15:33). Een goed huwelijk is een van de nuttigste gewoonten. Wij kunnen het bederven als wij vriendschap sluiten met mensen die geen respect hebben voor dit instituut. Veel echtparen merkten dat zij zachtjes naar een echtscheiding toe werden gemanoeuvreerd doordat zij hun huwelijksproblemen toevertrouwden aan zulke „vrienden” — soms zelfs aan mensen die zelf voor een echtscheiding zonder geldige reden hadden gekozen.

Anderen winnen voortijdig juridisch advies in als hun huwelijk onder druk staat. Zij vergeten dat het juridische apparaat in veel landen een goedgeoliede machine is die een echtscheiding moet vergemakkelijken. Per slot van rekening varen advocaten wel bij echtscheidingszaken, niet bij verzoeningen.

Toch zou u zich kunnen afvragen: ’Als al die advocaten, therapeuten, mensen uit de mediawereld en zelfs vrienden en kennissen zich soepeler tegenover echtscheiding opgesteld hebben en dat in wezen propageren, zou er dan niet iets in zitten?’ Kunnen zo veel mensen het over iets zo belangrijks bij het verkeerde eind hebben? Een blik op enkele van de naweeën van een echtscheiding zal ons helpen achter het antwoord te komen.

[Voetnoot]

[Illustratie op blz. 7]

Sommige huwelijks-„deskundigen” zijn bedrevener in het stimuleren van echtscheiding dan in het redden van huwelijken