Jonge mensen vragen . . .

Wat moet ik ermee dat ik de jongste ben?

Het jongste kind wordt vaak als het „kleintje” van het gezin beschouwd.

„Ik haat het dat ik moet boeten voor de fouten die mijn oudere zussen hebben gemaakt.”

„Mijn grote broer geeft mij ervan langs als hij problemen heeft.”

’IK BEN de jongste van vijf’, schrijft Lilia. ’En dat is geen pretje. Ik word vaak van dingen buitengesloten omdat niemand met de „kleine meid” opgescheept wil zitten. Mijn broers en zussen hebben er gewoon een hekel aan naar mij om te kijken. Ik heb altijd het gevoel dat ik tot last ben. Soms voel ik me enig kind omdat ik me zo vaak alleen moet vermaken.’

Faye was de jongste van vier kinderen. Zij herinnert zich: „Mijn ouders geloofden een oudere broer of zus altijd eerder dan mij. En die oudere broers en zussen hadden hun eigen vrienden. Ik werd een eenling.”

Ben jij de jongste thuis? Dan zul je wel soortgelijke klachten hebben. Anderen vinden het misschien grappig als zij horen dat je de „kleinste” thuis bent. Maar jij vindt het waarschijnlijk helemaal niet grappig om de jongste te zijn.

Wat de nadelen zijn als je de jongste bent

Heb je bijvoorbeeld het gevoel dat je oudere broer of zus voorgetrokken wordt? Misschien is dat ook zo. In bijbelse tijden had de eerstgeborene een unieke bevoorrechte positie; de jongste hing er maar wat bij als het ging om bepaalde voorrechten en verantwoordelijkheden. (Vergelijk Genesis 25:31; 43:33.) In deze tijd hebben ouders gewoonlijk nog altijd hoge verwachtingen van hun oudste kind. Niet dat zij van hem meer houden dan van hun andere kinderen, maar omdat hij ouder is, kunnen zij hem de verantwoordelijkheid voor de zorg voor zijn jongere broertjes en zusjes opdragen. Hij is de eerste die volwassen wordt en als gevolg daarvan worden hem vaak een aantal benijdenswaardige voorrechten en vrijheden verleend.

De jongste wordt echter vaak als het „kleintje” van het gezin beschouwd en kan zowat verstikt worden door ouderlijke genegenheid! Een vrouw die geciteerd wordt in het boek Sibling Rivalry, door Seymour V. Reit, vertelt: „Ik was de jongste thuis . . . Ik werd nogal vertroeteld en betutteld, zelfs door de oudere kinderen. Natuurlijk genoot ik ervan, maar ik denk dat het mijn ontwikkeling wel een beetje in de weg heeft gestaan. Ik ben er misschien door belemmerd volwassen te worden en uitdagingen aan te nemen.”

Je ouders kunnen ook overdrijven bij hun pogingen om je te beschermen. Zij kunnen je oudere broers of zussen toestaan met vrienden of vriendinnen uit te gaan maar erop staan dat jij thuisblijft — of dat je zo vroeg thuiskomt dat je het gevoel hebt dat het eigenlijk weinig zin heeft weg te gaan!

Als jongste kun je ook het slachtoffer zijn van heel wat onrechtvaardige vergelijkingen. „Als het echt mis is of ik gewoon iets doms doe thuis,” klaagt de zestienjarige Karl, „zeggen ze altijd: ’Alan doet zoiets niet’ of: ’Waarom kun je niet net als Alan je kamer opruimen?’” En als je oudere broer of zus op jouw leeftijd een opstandige houding had, pas dan op! Je ouders zullen hun best doen om te voorkomen dat de geschiedenis zich herhaalt. „Ik haat het dat ik moet boeten voor de fouten die mijn oudere zussen hebben gemaakt”, klaagt een meisje. „Alleen omdat mijn zus de auto leende en ergens naar toe ging waar zij niet heen mocht, mag ik de auto niet lenen!”

De strijd met broers en zussen

Waar je echter waarschijnlijk de meeste klachten over hebt, is de manier waarop je door je broers en zussen wordt behandeld. Zij tonen misschien weinig respect voor je privacy of persoonlijke bezittingen. Zij kunnen je tot het mikpunt van constante plagerijen of tot hun zondebok maken. „Mijn grote broer geeft mij ervan langs als hij problemen heeft”, klaagde een jongen.

Susannah geeft precies aan wat er vaak achter zulke onderlinge conflicten schuilt. Zij zegt: „Ik denk dat het bij heel veel ruzies gewoon om de macht gaat en om wie waarop recht heeft.” Het is alleen maar natuurlijk om de genegenheid, erkenning en goedkeuring van een ouder te willen genieten. En aangezien het voor ouders bijna onmogelijk is om al hun kinderen gelijk te behandelen, kunnen er zich conflicten en gevoelens van wrok ontwikkelen. De patriarch Jakob „had Jozef meer lief dan al zijn andere zonen”. De reactie van zijn broers? Zij „gingen . . . hem haten, en zij konden niet op vreedzame wijze tot hem spreken” (Genesis 37:3, 4). Als de jongste krijg ook jij in verhouding misschien meer aandacht en genegenheid van je ouders. In dat geval kan het zijn dat je broers en zussen je vijandig gezind zijn. „Ik dacht dat mijn jongere zus alles kreeg wat zij wilde”, zegt een tienermeisje dat Roseanna heet en de oudste thuis is. „Ik besefte dat ik jaloers op haar was.”

De voordelen

Toch heeft het een aantal voordelen om de jongste thuis te zijn. Je ouders zullen het financieel misschien beter hebben dan toen zij net kinderen kregen. Daardoor geniet je mogelijk materiële voordelen, zoals het hebben van een eigen kamer, iets wat je broers en zussen op jouw leeftijd niet hadden. En hoewel sommige jongeren er absoluut niets voor voelen afdankertjes te dragen, kun je door de kleding die je van oudere broers en zussen geërfd hebt, een veel grotere garderobe rijk zijn dan sommige van je leeftijdgenoten!

Nog een voordeel is de ervaring die je ouders hebben opgedaan met het opvoeden van kinderen. (Vergelijk Hebreeën 5:14.) In feite moesten je ouders toen zij je oudere broers en zussen kregen, ’het vak nog leren’. Doordat je ouders van hun fouten in het verleden geleerd hebben, zullen zij zich meer ontspannen en zeker voelen in hun respectieve rollen en minder geneigd zijn irreële eisen te stellen. Waarschijnlijk beschik je over een mate van vrijheid die je broers en zussen op jouw leeftijd niet hadden.

Oudere broers en zussen hebben is op zich ook een voordeel. Gezien de vijandigheid waarmee broers en zussen elkaar vaak bejegenen, valt het je misschien moeilijk dit te geloven. Maar broers en zussen haten elkaar zelden echt. Een dertienjarig meisje gaf zelfs toe: „Mijn broer zit me altijd dwars. Maar diep in mijn hart hou ik heel veel van hem.” Je oudere broers en zussen kunnen een bron van vriendschap, kameraadschap en raad zijn. Aan een broer of een zus kun je zelfs een goed voorbeeld hebben, vooral als hij of zij God vreest. Ga je naar de eerste klas van de middelbare school? Je grote broer kan je misschien helpen je aan te passen. Hebben je ouders je eindelijk toestemming gegeven om make-up te gebruiken? Misschien kan je oudere zus je laten zien hoe je dat moet doen.

Het is interessant dat het boek Sibling Rivalry verder opmerkt: „Kinderen die thuis de jongste zijn, . . . zijn vaak vriendelijker en socialer dan de oudste of middelste kinderen en zijn populair bij andere kinderen. Omdat zij gewend zijn met mensen van verschillende leeftijden samen te werken en op te schieten, voelen zij zich op hun gemak bij hun leeftijdgenoten buiten het gezin.”

Het beste maken van je situatie

Denk je nog steeds dat de jongste te kort gedaan wordt? Nu, misschien vind je het interessant dat de oudste en de middelste kinderen vaak luid klagen dat hun lot het zwaarst is! Niet je plaats op de stamboom is dus belangrijk, maar de moeite die je doet om bijbelse beginselen toe te passen.

Als je bijvoorbeeld vindt dat je ouders al te beschermend zijn, bespreek dit dan met hen op een volwassen manier. „Plannen zijn tot mislukking gedoemd waar geen vertrouwelijk gesprek is” (Spreuken 15:22). Door ’vredelievend en redelijk’ te zijn, kun je — in plaats van te pruilen als je je zin niet krijgt — onderhandelen en aanvaardbare tussenoplossingen aandragen (Jakobus 3:17, 18). Wordt je een bepaald voorrecht geweigerd dat je broers en zussen wel hebben gekregen, ga dan niet woedend tekeer. Laat zien dat je betrouwbaar en bekwaam bent door je uiterste best te doen bij alles wat je ouders je opdragen. — Vergelijk Lukas 16:10.

Bijbelse beginselen zullen je ook helpen de vrede met je broers en zussen te bewaren. Wil je privacy? Pas dan de Gulden Regel toe en respecteer hun privacy en bezittingen (Mattheüs 7:12). Vind je het vreselijk om geplaagd te worden? Behandel je broers en zussen dan met „eer” en vermijd het degene te zijn die met sarren begint (Romeinen 12:10). Ben je van streek omdat je het gevoel hebt dat zij je negeren of buitensluiten? Leg je er niet bij neer een eenling te zijn. ’Bepleit je zaak’ met hen door er op een kalme, rijpe manier over te praten (Spreuken 25:9). Vaak is het gewoon een kwestie van leren vergevensgezind te zijn (Efeziërs 4:32; Kolossenzen 3:13; 1 Petrus 4:8). Maar als je vindt dat een broer of zus je mishandelt of je constant ’de grond intrapt’, laat dan je ouders weten wat er aan de hand is. Alleen dan kunnen zij zich kwijten van hun taak hun kinderen ’een gezindheid in te brengen’. — Efeziërs 6:4, NW, Studiebijbel, vtn.

Nee, het feit dat je de jongste bent, wil niet zeggen dat je gedoemd bent het „kindje” te zijn. Ook je emotionele of geestelijke groei hoeft er niet door belemmerd te worden. Als de jongste kun je werken aan het ontwikkelen van empathie, onzelfzuchtigheid, bereidheid om te delen en het vermogen om met anderen op te schieten — lessen die je in later jaren goed van pas zullen komen.

[Illustratie op blz. 23]

„Waarom word ik overal buiten gehouden?”