De mondiale gezondheidssituatie — Een breder wordende kloof
DOOR ONTWAAKT!-CORRESPONDENT IN BRAZILIË
TOEN Ali Maow Maalin in 1977 in Somalië de pokken kreeg, werd hij in het ziekenhuis opgenomen, maar hij haalde er ook de krantekoppen mee. Na zijn behandeling en genezing maakte de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) in 1980 bekend dat de pokken — na eeuwenlang miljoenen mensen geteisterd te hebben — van het aardoppervlak verdelgd waren. Ali zou het laatste slachtoffer ter wereld zijn geweest.
In 1992 noemde de WHO in een verslag nog andere terreinen van de gezondheidszorg waarop winst geboekt is: In de jaren ’80 kregen meer mensen in de ontwikkelingslanden toegang tot veilig drinkwater en sanitaire voorzieningen. Daarnaast kreeg een hoger percentage van de bevolking in de minst ontwikkelde landen toegang tot een plaatselijke gezondheidsdienst. Als resultaat daarvan is het aantal sterfgevallen onder kinderen de afgelopen tien jaar in sommige landen gedaald.
Beangstigende feiten
Deze winst weegt echter niet op tegen de verliezen en wordt overschaduwd door dreigende zorgelijke ontwikkelingen. Sta eens stil bij enkele beangstigende feiten.
HIV/aids — Ruim 17.000.000 mensen wereldwijd zijn besmet met HIV, het virus dat aids veroorzaakt. In één recent jaar raakten ongeveer 3.000.000 mensen besmet, zo’n 8000 per dag. Meer dan een miljoen kinderen hebben HIV opgelopen. Mogelijkerwijs zullen de sterfgevallen onder kinderen door aids spoedig de vooruitgang die er de afgelopen decennia bij de bestrijding van kindersterfte is geboekt, meer dan tenietdoen. En de epidemie komt in veel landen, in Azië bijvoorbeeld, nu pas in de vroege explosieve fase. Ruim tachtig procent van alle HIV-slachtoffers, aldus Aids and Development, woont in ontwikkelingslanden.
Tuberculose (tbc) — Hoewel tbc de afgelopen twee decennia nauwelijks aandacht heeft gekregen, waart ze opnieuw over de wereld en eist jaarlijks zo’n drie miljoen doden, waardoor ze mondiaal moordenaar nummer één is onder de infectieziekten. Ruim 98 procent van die sterfgevallen deed zich voor in ontwikkelingslanden. Tot overmaat van ramp ging de tuberkelbacterie samenwerken met HIV — een dodelijke alliantie met desastreuze gevolgen. Verwacht wordt dat tegen het jaar 2000 jaarlijks een miljoen met HIV besmette personen aan tbc zullen sterven.
Kanker — Het aantal gevallen van kanker in ontwikkelingslanden is nu groter dan het aantal in rijkere landen.
Hartkwalen — „Wij zijn een wereldwijde coronaire catastrofe nabij”, waarschuwt dr. Ivan Gyarfas van de WHO. Hartkwalen zijn niet langer alleen in industrielanden een plaag. In Latijns-Amerika bijvoorbeeld zullen er twee à drie keer zoveel mensen aan een hartkwaal sterven als aan infectieziekten. Binnen enkele jaren zullen hartinfarcten en hersenbloedingen overal in de ontwikkelingslanden de voornaamste doodsoorzaak zijn.
Tropische ziekten — De WHO waarschuwt: „Tropische ziekten schijnen woest om zich heen te grijpen: cholera breidt zich uit naar Amerika . . ., gele-koorts- en knokkelkoortsepidemieën treffen nog grotere aantallen en de malariasituatie verslechtert.” Het blad Time schrijft: „In de armere landen van de wereld verloopt de strijd tegen infectieziekten reeds rampzalig.” Alleen al malaria eist nu een jaarlijkse tol aan doden van ongeveer twee miljoen, terwijl de ziekte zo’n veertig jaar geleden als grotendeels uitgebannen werd beschouwd.
Ziekten die met diarree gepaard gaan — De tol onder kinderen in de ontwikkelingslanden is ontstellend. Dagelijks sterven bijna 40.000 kinderen tengevolge van besmetting of ondervoeding; aan diarroïsche ziekten alleen al sterft elke acht seconden een kind.
De samenhang van gezondheid en armoede
Wat vertelt deze gezondheidssituatie ons? „De ontwikkelingslanden hebben het dubbel hard te verduren”, zegt een deskundige. „Ze worden nu getroffen door alle moderne chronische ziekten die de kop opsteken, maar eveneens door de nog bestaande tropische ziekten.” Het gevolg? Er openbaart zich duidelijk een zorgwekkende „geografische kloof”, wordt in het boek Achieving Health for All by the Year 2000 opgemerkt. Zo houdt de gezondheidszorg in zo’n veertig Afrikaanse en Aziatische landen „geen gelijke tred met de rest van de wereld”. De gezondheidskloof is enorm — en wordt breder.
Hoewel er talrijke redenen voor deze breder wordende kloof aan te voeren zijn, is een voorname oorzaak van een slechte gezondheid, aldus het blad World Health, „armoede”. (Vergelijk Spreuken 10:15.) Vaak worden mensen door armoede veroordeeld tot ondeugdelijke woonomstandigheden waar het ontbreekt aan sanitaire voorzieningen en aan veilig en voldoende water, waar de onderkomens overvol en krap zijn. Deze drie factoren zijn niet alleen slecht voor de gezondheid maar werken in feite ziekten in de hand. Voeg daar nog ondervoeding bij, die de weerstand van het lichaam tegen ziekte verzwakt, en u beseft waarom armoede voor de gezondheid is wat termieten voor hout zijn.
Wanneer dodelijke ziekten woningen besmetten, lichamen aantasten en kinderen doden, worden de armen het zwaarst getroffen. Hier volgen enkele voorbeelden. In de arme regio’s van Zuid-Afrika komt honderdmaal zoveel tuberculose voor als in de gebieden van hetzelfde land waar de inkomens hoog zijn. In verarmde delen van Brazilië sterven zesmaal zoveel mensen aan longontsteking en griep als in aangrenzende welvarender buurten. En het aantal baby’s dat in de behoeftige gezinnen van India sterft, is tienmaal zo hoog als dat in de rijkste families van India. Het pijnlijke feit spreekt voor zich: ’Armoede is slecht voor uw gezondheid!’
Geen wonder dat zich van de meer dan een miljard bewoners van sloppenwijken op aarde een gevoel van wanhoop meester heeft gemaakt. De grondoorzaken van armoede liggen buiten hun macht en de ziekmakende gevolgen beheersen hun leven. Indien u de kwalijke gevolgen van armoede aan den lijve ondervindt, hebt u misschien ook het gevoel hopeloos vast te zitten aan de verkeerde kant van de gezondheidskloof. Niettemin zijn er, of u nu arm bent of niet, enkele stappen die u kunt doen om uw gezondheid en die van uw kinderen te beschermen. Welke stappen zijn dat? In het volgende artikel worden enkele suggesties aangedragen.