„Gevangengezet om hun geloof”

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN POLEN

TOT op de dag van vandaag staan boven de toegangspoort van het concentratiekamp Auschwitz in het zuiden van Polen, zo’n zestig kilometer van de Tsjechische grens, de woorden Arbeit macht frei te lezen.a Die woorden zijn echter in tegenspraak met wat er is gebeurd met de meesten die in de periode tussen 1940 en 1945 door deze poort het kamp binnengingen. In die jaren stierven in Auschwitz door toedoen van de nazi’s meer dan een miljoen mensen. Maar er was een groep waarvan de leden op elk moment hadden kunnen vrijkomen.

Wat was de prijs voor die vrijheid? Als een gevangene die een Getuige van Jehovah was een verklaring ondertekende dat hij niet langer actief zou zijn als Getuige, kon hij worden vrijgelaten. Wat deden de meesten? De historicus István Deák zegt dat de Getuigen „leken op de eerste christenen die zich liever door leeuwen lieten verslinden dan dat ze een klein offer op het altaar van een Romeinse keizer brachten”. Dat standpunt verdient het beslist te worden herdacht, en dat is ook gebeurd.

In de hoofdzaal van het staatsmuseum Auschwitz-Birkenau werd vanaf 21 september 2004 twee maanden lang een tentoonstelling gehouden die geheel aan de Getuigen gewijd was. De tentoonstelling droeg het passende thema: „Gevangengezet om hun geloof — Jehovah’s Getuigen en het naziregime”. Aan de hand van 27 panelen met historisch materiaal werd een beeld gegeven van de vastberadenheid waarmee de Getuigen tijdens het nazitijdperk hun christelijke neutraliteit hebben bewaard.

Veel bezoekers waren geroerd door de brief die de Nederlandse Deliana Rademakers vanuit de gevangenis had geschreven. Ze schreef aan haar familie: „Ik heb beloofd de wil Jehova’s te doen. . . . Gaat moedig voorwaarts zonder vrees. Jehova is met ons.” Deliana werd in 1942 naar Auschwitz gedeporteerd, waar ze nog geen drie weken later stierf.

In totaal hebben zo’n vierhonderd Getuigen in Auschwitz gevangengezeten. Drie van de overlevenden woonden de opening van de tentoonstelling bij, vertelden over hun ervaringen en beantwoordden vragen van journalisten. Ze straalden dezelfde vastberadenheid uit die hen destijds in staat had gesteld de omstandigheden in het kamp te overleven.

In haar boek Imprisoned for Their Faith — Jehovah’s Witnesses in Auschwitz Concentration Camp, schreef Teresa Wontor-Cichy, onderzoekster van het museum: „De houding van deze kleine groep had een positieve invloed op andere gevangenen, en hun dagelijkse, vastberaden verzet sterkte anderen in de overtuiging dat mensen onder alle omstandigheden trouw kunnen blijven aan de principes die ze aanhan- gen.”

Feitelijk zijn gevangenzetting en de dood niets nieuws voor volgelingen van Jezus Christus, die zelf wegens zijn geloof werd gearresteerd en terechtgesteld (Lukas 22:54; 23:32, 33). Ook Jezus’ apostel Jakobus werd terechtgesteld. De apostel Petrus heeft gevangengezeten en de apostel Paulus werd veelvuldig geslagen en gevangengezet. — Handelingen 12:2, 5; 16:22-25; 2 Korinthiërs 11:23.

De Getuigen van Jehovah in Europa gaven tijdens de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw op eenzelfde manier een schitterend voorbeeld van geloof in God. Het is mooi dat het geloof van deze Getuigen nu in Auschwitz erkenning heeft gekregen.

[Voetnoot]

[Illustratie op blz. 10]

Drie overlevenden van Auschwitz met het affiche van de tentoonstelling

[Illustraties op blz. 11]

Deliana Rademakers en de brief die ze vanuit de gevangenis schreef

[Verantwoording]

Inset photos: Zdjęcie: Archiwum Państwowego Museum Auschwitz-Birkenau

[Illustratieverantwoording op blz. 10]

Tower: Dzięki uprzejmości Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau