Navolgenswaardige voorbeelden van nederigheid

„Uw eigen deemoed zal mij groot maken.” — PSALM 18:35.

1. Hoe gaf een voormalige president van het Wachttorengenootschap van nederigheid blijk?

JOSEPH F. RUTHERFORD was een indrukwekkende verschijning; hij was meer dan 1.80 meter lang en woog ruim 90 kilo. Bovendien had hij een krachtige stem, die hij niet alleen gebruikte om als nooit tevoren Jehovah’s naam bekend te maken, maar ook om de dubbelhartigheid van de religieuze leiders van de christenheid aan de kaak te stellen, wier religie hij „een valstrik en afpersing” noemde. Maar hoe krachtig zijn toespraken ook waren, als hij de Bethelfamilie op het hoofdbureau in gebed voorging, klonk hij net als een kleine jongen die met zijn vader sprak, waarmee hij niet alleen blijk gaf van zijn intieme verhouding met zijn Maker, maar ook van zijn nederigheid. Ja, hij was zo nederig als een klein kind. — Mattheüs 18:3, 4.

2. In welk opzicht vooral steken Jehovah’s dienstknechten sterk af bij mensen uit de wereld?

² Ongetwijfeld zijn alle ware dienstknechten van Jehovah God nederig. In dit opzicht steken zij sterk af bij mensen uit de wereld. In deze tijd wordt de wereld meer dan ooit tevoren gekenmerkt door trotse personen. De aanzienlijken en de machtigen, de rijken en de ontwikkelden, en zelfs vele armen en in andere opzichten misdeelden zijn trots.

3. Wat kan er over de vruchten van trots worden gezegd?

³ Trots is een voortdurende bron van tweedracht en ellende. Ja, alle leed in het universum is begonnen doordat een zekere engel trots werd en aanbeden wilde worden op de manier die enkel en alleen de Schepper, Jehovah God, toekwam (Mattheüs 4:9, 10). Bovendien is degene die zichzelf tot Duivel en Satan maakte, erin geslaagd de eerste vrouw, Eva, te verleiden door een beroep te doen op haar trots. Hij beloofde haar dat zij indien zij van de verboden vrucht zou eten, als God zelf zou kunnen zijn, kennend goed en kwaad. Als zij nederig was geweest, zou zij gezegd hebben: ’Waarom zou ik als God willen zijn?’ (Genesis 3:4, 5) Wanneer wij bedenken in wat voor erbarmelijke toestand de mensheid zich in fysiek, mentaal en moreel opzicht bevindt, is trots van de zijde van mensen niet te verontschuldigen! Geen wonder dat wij lezen dat Jehovah „zelfverheffing en trots” haat! (Spreuken 8:13) Sterk afstekend bij alle trotse personen zijn de voorbeelden van nederigheid die in Gods Woord, de bijbel, te vinden zijn.

Jehovah God is nederig

4. Uit welke schriftplaatsen blijkt dat Jehovah nederig is?

⁴ Jehovah God — de Allerhoogste, de Universele Soeverein, de Koning der eeuwigheid — is nederig (Genesis 14:22). Is dat wel mogelijk? Ja zeker! Koning David zei, zoals in Psalm 18:35 staat opgetekend: „Gij zult mij uw schild van redding geven, en uw eigen rechterhand zal mij schragen, en uw eigen deemoed zal mij groot maken.” Het is duidelijk dat koning David het aan Jehovah’s deemoed toeschreef dat hij, David, groot werd gemaakt. Verder lezen wij in Psalm 113:6 over Jehovah: „Hij verwaardigt zich om naar de hemel en de aarde te zien.” Andere vertalingen zeggen: „Diep buigt hij zich om te kijken” (Groot Nieuws Bijbel), „die neder wil zien op dit laagland”. — Willibrordvertaling.

5. Welke voorvallen getuigen van Jehovah’s nederigheid?

⁵ Jehovah God boog zich beslist diep toen hij zich verwaardigde Abraham te woord te staan en zich door hem te laten ondervragen over Zijn rechtvaardigheid met betrekking tot Zijn voornemen de goddeloze steden Sodom en Gomorra te vernietigen (Genesis 18:23-32).a En toen Jehovah zei dat hij geneigd was de natie Israël te verdelgen — één keer wegens afgoderij en een andere keer wegens opstandigheid — redeneerde Mozes in beide gevallen met Jehovah alsof hij tot een medemens sprak. Bij elk van die gelegenheden reageerde Jehovah gunstig. Dat hij aan Mozes’ smekingen betreffende Zijn volk Israël gehoor gaf, getuigde van deemoed (Exodus 32:9-14; Numeri 14:11-20). Andere voorvallen waarbij Jehovah zich als het ware op een „van mens tot mens”-basis nederig inliet met mensen, vinden wij in zijn betrekkingen met Gideon en Jona, zoals in Rechters 6:36-40 en Jona 4:9-11 staat opgetekend.

6. Welke eigenschap van Jehovah laat zijn nederigheid nog meer uitkomen?

⁶ Over Jehovah wordt trouwens ten minste negenmaal gezegd dat hij „langzaam tot toorn” is.b Dat Jehovah in zijn bemoeienissen met onvolmaakte menselijke schepselen duizenden jaren lang lankmoedig en langzaam tot toorn is geweest, vormt een verder bewijs van zijn nederigheid. Trotse personen zijn ongeduldig, ontsteken snel in toorn en zijn verre van lankmoedig. Hoe wordt de trots van onvolmaakte mensen door Jehovah’s nederigheid tot iets absurds gemaakt! Aangezien ons gezegd wordt dat wij „navolgers van God, als geliefde kinderen,” dienen te zijn, moeten wij nederig zijn, zoals ook hij nederig is. — Efeziërs 5:1.

Christus’ voorbeeld van nederigheid

7, 8. Wat zegt de Schrift over de nederigheid van Jezus Christus?

⁷ Het op één na treffendste voorbeeld van nederigheid dat wij dienen na te volgen, wordt in 1 Petrus 2:21 genoemd: „Gij werdt trouwens tot deze loopbaan geroepen, want ook Christus heeft voor u geleden, u een model nalatend opdat gij nauwkeurig in zijn voetstappen zoudt treden.” Lang voordat hij als mens naar de aarde kwam, werd in Zacharia 9:9 over hem geprofeteerd: „Juich in triomf, o dochter van Jeruzalem. Zie! Uw koning zelf komt tot u. Hij is rechtvaardig, ja, gered; nederig en rijdend op een ezel.” Als Jezus Christus trots was geweest, zou hij het aanbod van de Duivel om hem in ruil voor één daad van aanbidding alle koninkrijken der wereld te geven, misschien wel hebben aangenomen (Mattheüs 4:9, 10). Ook toonde hij zijn nederigheid door alle eer voor zijn onderwijs aan Jehovah toe te schrijven. Hij zei namelijk: „Wanneer gij de Zoon des mensen eenmaal omhooggeheven hebt, dan zult gij weten dat ik het ben, en dat ik niets uit eigen beweging doe; maar deze dingen spreek ik zoals de Vader mij heeft geleerd.” — Johannes 8:28.

⁸ Terecht kon hij tot zijn toehoorders zeggen: „Neemt mijn juk op u en leert van mij, want ik ben zachtaardig en ootmoedig van hart, en gij zult verkwikking vinden voor uw ziel” (Mattheüs 11:29). En wat een voortreffelijk voorbeeld van nederigheid gaf hij door de voeten van zijn apostelen te wassen op de laatste avond dat hij als mens bij hen was! (Johannes 13:3-15) Heel passend geeft de apostel Paulus christenen in Filippenzen 2:3-8 de raad ’ootmoedig van geest’ te zijn, waarbij hij Jezus Christus als voorbeeld aanhaalt: „Bewaart die geestesgesteldheid in u welke ook in Christus Jezus was, die, alhoewel hij in Gods gedaante bestond, geen gewelddadige inbezitneming heeft overwogen, namelijk om aan God gelijk te zijn. Neen, maar hij heeft zichzelf ontledigd en de gedaante van een slaaf aangenomen en is aan de mensen gelijk geworden. Meer nog, toen hij zich in de hoedanigheid van een mens bevond, heeft hij zich vernederd en is gehoorzaam geworden tot de dood, ja, de dood aan een martelpaal.” Toen hij de grootste crisis van zijn leven doormaakte, bad hij nederig tot zijn Vader: „Niet zoals ik wil, maar zoals gij wilt” (Mattheüs 26:39). Willen wij navolgers van Jezus Christus zijn en nauwkeurig in zijn voetstappen treden, dan moeten wij zeer beslist nederig zijn.

De apostel Paulus, een voortreffelijk voorbeeld van nederigheid

9-12. Op welke manieren gaf de apostel Paulus een voortreffelijk voorbeeld van nederigheid?

⁹ De apostel Paulus schreef: „Wordt navolgers van mij, zoals ik het ben van Christus” (1 Korinthiërs 11:1). Volgde de apostel Paulus Jezus Christus na door ootmoedig van geest te zijn, waardoor hij ons nog een navolgenswaardig voorbeeld van nederigheid gaf? Ja zeker. Om te beginnen erkende hij nederig dat hij een slaaf van Jezus Christus was (Filippenzen 1:1). Hij vertelde de ouderlingen van Efeze hoe hij ’met de grootste ootmoedigheid des geestes de Heer als slaaf had gediend, onder tranen en met beproevingen die hem overkwamen door de komplotten van de joden’ (Handelingen 20:17-19). Als hij niet nederig was geweest, zou hij nooit de woorden hebben opgetekend die in Romeinen 7:18, 19 te vinden zijn: „Ik weet dat er in mij, dat wil zeggen in mijn vlees, niets goeds woont . . . Want het goede dat ik wens, doe ik niet, maar het slechte dat ik niet wens, dat beoefen ik.”

¹⁰ Dat Paulus nederig was, blijkt ook uit wat hij aan de christenen te Korinthe schreef, zoals in 1 Korinthiërs 2:3 opgetekend staat: „Ik kwam tot u in zwakheid en in vrees en met veel beving.” Nederig sprekend over zijn vroegere levenswandel voordat hij een christen werd, schreef hij: „Vroeger [was ik] een lasteraar en een vervolger en een onbeschaamd mens . . . . Christus Jezus [is] in de wereld . . . gekomen om zondaars te redden. Van hen ben ik de voornaamste.” — 1 Timotheüs 1:13, 15.

¹¹ Een verdere aanwijzing voor zijn nederigheid is dat hij al het succes van zijn inspanningen aan Jehovah God toeschreef. Over zijn bediening schreef hij: „Ik heb geplant, Apollos heeft begoten, maar God bleef het wasdom geven, zodat noch hij die plant iets is, noch hij die begiet, maar God, die het wasdom geeft” (1 Korinthiërs 3:6, 7). Ook vroeg hij zijn broeders voor hem te bidden dat hij een goed getuigenis mocht geven, zoals wij in Efeziërs 6:18-20 lezen: „Blijft bidden . . . voor mij, dat mij bekwaamheid om te spreken gegeven mag worden . . . opdat ik in verband [met het heilige geheim van het goede nieuws] vrijmoedig mag spreken zoals ik behoor te spreken.”

¹² Ook toonde Paulus zijn nederigheid door de wijze waarop hij met de andere apostelen samenwerkte: „Jakobus en Cefas en Johannes . . . [reikten] mij en Barnabas de rechterhand van gezamenlijke deelneming, opdat wij naar de natiën zouden gaan, maar zij naar de besnedenen” (Galaten 2:9). Verder toonde hij zich bereid om met de ouderlingen van de gemeente in Jeruzalem samen te werken door vier jonge mannen naar de tempel te vergezellen en voor hen de kosten te betalen die gemoeid waren met de beëindiging van hun geloften. — Handelingen 21:23-26.

13. Wat maakte Paulus’ nederigheid zo opmerkelijk?

¹³ De nederigheid van Paulus is des te opmerkelijker wanneer wij er nota van nemen op welk een geweldige wijze hij door Jehovah God werd gebruikt. Wij lezen bijvoorbeeld: „God bleef buitengewone krachtige werken door de handen van Paulus verrichten” (Handelingen 19:11, 12). Meer nog, hij ontving bovennatuurlijke visioenen en openbaringen (2 Korinthiërs 12:1-7). Ook dienen wij niet over het hoofd te zien dat hij ertoe werd geïnspireerd 14 van de 27 boeken (in feite brieven) van de christelijke Griekse Geschriften te schrijven. Dat alles steeg hem om zo te zeggen niet naar het hoofd. Hij bleef nederig.

Hedendaagse voorbeelden

14-16. (a) In welk opzicht was de eerste president van het Wachttorengenootschap een voortreffelijk voorbeeld van nederigheid? (b) Wiens voorbeeld steekt daar sterk bij af?

¹⁴ In Hebreeën 13:7 lezen wij de volgende raad van de apostel Paulus: „Houdt hen in gedachtenis die onder u de leiding nemen, die het woord van God tot u hebben gesproken, en volgt hun geloof na, lettend op het einde van hun wandel.” In overeenstemming met dit beginsel kunnen wij als een hedendaags voorbeeld de eerste president van de Watch Tower Bible and Tract Society, Charles Taze Russell, nemen, wiens geloof wij mogen navolgen. Was hij een nederig mens? Ja beslist! Zoals terecht is opgemerkt, heeft hij in zijn Studies in the Scriptures, zes delen met in totaal zo’n 3000 bladzijden, niet eenmaal de aandacht op zichzelf gevestigd. De publikaties van het Wachttoren, Bijbel- en Traktaatgenootschap in deze tijd volgen dit beginsel door de schrijvers van de artikelen niet met name te noemen en aldus de aandacht niet op mensen te vestigen.

¹⁵ Russell schreef eens in de Watch Tower dat hij niet zoiets kende als „Russellisme” en „Russellist”, uitdrukkingen die zijn tegenstanders gebruikten maar die hij categorisch verwierp. Hij schreef: „Ons werk . . . is geweest, deze zo lang overal verspreide waarheidsfragmenten bijeen te brengen en ze aan het volk van de Heer aan te bieden — niet als nieuw, niet als van onszelf, maar als van de Heer. . . . Het werk in verband waarmee het de Heer heeft behaagd onze nederige talenten te gebruiken, is niet zozeer een oorspronkelijk werk als wel een werk van reconstructie, in orde brengen en harmoniseren.” Hij vertolkte werkelijk de gevoelens van de apostel Paulus, zoals die in 1 Korinthiërs 3:5-7 te vinden zijn.

¹⁶ Zijn houding was volkomen tegengesteld aan die van Charles Darwin. In zijn eerste uitgave van The Origin of Species (De oorsprong der soorten) in 1859 sprak Darwin herhaaldelijk over „mijn” theorie, daarmee negerend wat anderen vóór hem over evolutie hadden gezegd. Een bekende schrijver uit die eeuw, Samuel Butler, laakte Darwin door erop te wijzen dat vele anderen de evolutiehypothese al eerder naar voren hadden gebracht; ze was in geen geval aan Darwins geest ontsproten.

17. Wat zijn nog meer voorbeelden van broeder Rutherfords nederigheid?

¹⁷ Nog een getrouwe dienstknecht die in de huidige tijd op geweldige wijze door Jehovah God werd gebruikt, was de aan het begin van dit artikel genoemde Joseph F. Rutherford. Hij was een moedig voorvechter van de bijbelse waarheid en in het bijzonder van de naam Jehovah. Hoewel hij wijd en zijd bekendstond als rechter Rutherford, was hij in zijn hart een nederig mens. Zo had hij bijvoorbeeld eens enkele dogmatische uitspraken gedaan aangaande datgene wat christenen in 1925 konden verwachten. Toen de gebeurtenissen niet aan zijn verwachtingen beantwoordden, deelde hij de Bethelfamilie in Brooklyn nederig mee dat hij zich belachelijk had gemaakt. Een gezalfde christen die nogal nauw met hem omging, getuigde dat hij herhaaldelijk had gehoord dat broeder Rutherford zowel in het openbaar als onder vier ogen in de geest van Mattheüs 5:23, 24 zijn verontschuldigingen aanbood omdat hij door een onbezonnen uitlating een medechristen had gekwetst. Er is nederigheid voor nodig om als men een positie van autoriteit bekleedt, zijn verontschuldigingen aan ondergeschikten aan te bieden. Broeder Rutherford was daarin een prachtig voorbeeld voor alle opzieners, hetzij in een gemeente, in het reizende werk of op een van de bijkantoren van het Genootschap.

18. Welke uitspraak die een nederige geesteshouding onthult, deed de derde president van het Genootschap?

¹⁸ De derde president van de Watch Tower Bible and Tract Society, Nathan H. Knorr, heeft er eveneens blijk van gegeven dat hij, al had hij nog zo’n vooraanstaande positie onder Jehovah’s volk, zich daarom nog niet verheven voelde. Hoewel hij een uitmuntende organisator en openbare spreker was, had hij groot respect voor wat anderen deden. Zo zocht hij eens een lid van de schrijversafdeling in diens kantoor op en zei: „Hier wordt zowel het belangrijkste als het moeilijkste werk verricht. Daarom houd ik mij er zo weinig mee bezig.” Ja, hij paste nederig de raad uit Filippenzen 2:3 toe door ’met ootmoedigheid des geestes anderen superieur aan zichzelf te achten’. Hij besefte dat hoewel het verrichten van dienst als president van het Genootschap belangrijk was, andere taken ook belangrijk waren. Het vergde nederigheid van zijn zijde er zo over te denken en dat ook met zoveel woorden te zeggen. Ook hij was een voortreffelijk voorbeeld ter navolging voor allen, in het bijzonder voor hen die misschien een vooraanstaande positie van opzicht bekleden.

19, 20. (a) Welk voorbeeld van nederigheid gaf de vierde president van het Genootschap? (b) Welke hulp voor het aan de dag leggen van nederigheid zal in het volgende artikel worden geboden?

¹⁹ De vierde president van het Genootschap, Fred W. Franz, was eveneens een voortreffelijk voorbeeld van nederigheid. Gedurende de ongeveer 32 jaar dat hij vice-president van het Genootschap was, heeft hij veel van het materiaal geschreven voor de tijdschriften en de congresprogramma’s; toch bleef hij in dit verband altijd op de achtergrond en was er nooit op uit in het middelpunt van de belangstelling te staan. Een soortgelijk voorbeeld uit de oudheid zou genoemd kunnen worden. Toen Joab de Ammonieten te Rabba versloeg, zorgde hij ervoor dat de eer voor de overwinning naar koning David ging. — 2 Samuël 12:26-28.

²⁰ Er zijn werkelijk vele voortreffelijke voorbeelden uit het verleden en het heden die ons krachtige redenen geven om nederig te zijn. Wij hebben echter nog veel meer redenen om nederig te zijn, en deze alsook de hulpmiddelen die wij hebben om nederig te zijn, zullen in het volgende artikel worden beschouwd.

[Voetnoten]

Kunt u zich dit herinneren?

◻ Welke vruchten heeft trots voortgebracht?

◻ Wie heeft het voortreffelijkste voorbeeld van nederigheid gegeven?

◻ Waaruit blijkt wie het op één na grootste voorbeeld van nederigheid was?

◻ Welk voortreffelijke voorbeeld van nederigheid gaf de apostel Paulus?

◻ Welke in het oog springende hedendaagse voorbeelden van nederigheid hebben wij?

[Illustratie op blz. 15]

Jezus gaf op voortreffelijke wijze blijk van nederigheid

[Illustratie op blz. 16]

Paulus gaf een voortreffelijk voorbeeld van nederigheid

[Illustratie op blz. 17]

Broeder Russell eiste de eer voor wat hij schreef niet voor zichzelf op