De kerken doen belijdenis

„Paus klaagt de Kerk aan”. „Inquisitie en antisemitisme — De Kerk bereidt haar Mea Culpaa voor”. „Mea Culpa voor de Holocaust”. „Methodisten bieden de Indianen uit het verre Westen hun verontschuldigingen aan”.

HEBT u zulke krantekoppen gezien? Het lijkt erop dat kerken steeds vaker de verantwoordelijkheid op zich nemen en zich verontschuldigen voor wat zij door de eeuwen heen hebben gedaan. De media vestigen voortdurend de aandacht op nieuwe ’mea culpa’s’ van de paus.

Wanneer de paus om vergeving vraagt

Tussen 1980 en 1996 heeft Johannes Paulus II ten minste 94 maal ’de fouten die de Kerk in het verleden heeft gemaakt, erkend of om vergeving gevraagd’, zegt Luigi Accattoli, commentator op Vaticaanse aangelegenheden, in zijn boek Quando il papa chiede perdono (Wanneer de paus om vergeving vraagt). Volgens Accattoli „kan in de Katholieke Kerk alleen de paus terecht een mea culpa uitspreken”. En dat heeft hij ook gedaan, refererend aan de meest controversiële bladzijden uit de katholieke geschiedenis — de kruistochten, oorlogen, steun aan dictaturen, verdeeldheid in de kerken, antisemitisme, de inquisities, de mafia en racisme. In een memorandum dat in 1994 aan de kardinalen werd gestuurd (en dat door sommigen als het belangrijkste document van het pontificaat wordt bezien) deed Johannes Paulus II een voorstel tot „algemene belijdenis van zonden die gedurende dit millennium begaan zijn”.

Verschillende prelaten hebben het voorbeeld van de paus gevolgd. In december 1994 berichtte de Italiaanse krant Il Giornale: „Veel Amerikaanse bisschoppen verschenen op de televisie en vroegen in het openbaar om vergeving.” Waarvoor? Voor het onderschatten van het probleem van pedofiele priesters, tot nadeel van veel jonge slachtoffers. In januari 1995 berichtte de krant La Repubblica over „een gebaar dat in de geschiedenis van het hedendaagse katholicisme nog niet eerder is gemaakt” — het probleem van het zwijgen van paus Pius XII in verband met de Holocaust werd aan de orde gesteld. In januari 1995 berichtte dezelfde krant dat het Duitse episcopaat vergeving had gevraagd voor de „vele fouten” van rooms-katholieken die de misdaden van de nazi’s hebben gesteund. Ook verschillende protestantse kerken hebben zich aan zelfkritiek onderworpen.

Waarom?

De bijbel moedigt ons aan vergeving te vragen wanneer wij fouten hebben begaan, en velen juichen het toe wanneer de kerken zich aan zelfkritiek onderwerpen (Jakobus 5:16). Maar waarom doen de kerken dit? Hoe dient dit de manier waarop wij ze bezien te beïnvloeden?

[Voetnoot]