STUDIEARTIKEL 49
LIED 44 Een gebed van de moedeloze
Lessen uit Job voor wie raad geeft
‘Nu, Job, hoor mijn woorden aan.’ — JOB 33:1.
FOCUS
Wat het boek Job ons leert over het geven van goede raad.
1-2. Voor welke uitdaging staan Jobs drie vrienden en Elihu?
HET nieuws verspreidt zich als een lopend vuurtje. Job, die overal in het Oosten bekendstaat om zijn rijkdom, is alles kwijt. Elifaz, Bildad en Zofar, drie vrienden die horen wat hem is overkomen, reizen naar Uz om hem te troosten. Maar ze zijn niet voorbereid op wat ze daar aantreffen.
2 Stel je eens voor. Zo’n beetje alles wat Job bezat is hem afgenomen. Hij is al zijn schapen, runderen, kamelen en ezelinnen kwijt. Bijna al zijn dienaren zijn afgeslacht. Zijn kinderen zijn omgekomen toen het huis waar ze waren instortte. En alsof dat nog niet erg genoeg is, wordt Job zelf heel ziek. Zijn lichaam zit onder de pijnlijke zweren. Van een afstand zien de drie mannen de treurende Job in de as zitten. Wat doen ze? Zeven dagen lang zeggen ze geen woord tegen de man die zo veel pijn lijdt (Job 2:12, 13). Op een gegeven moment komt een jongere man die Elihu heet erbij zitten. Uiteindelijk verbreekt Job de stilte. Hij vervloekt de dag van zijn geboorte en wil liever dood zijn (Job 3:1-3, 11). Job heeft duidelijk hulp nodig! De mannen hebben de kans om te laten zien dat ze echte vrienden zijn die om Job geven. Wat gaan ze zeggen? En hoe?
3. Waar gaat dit artikel over?
3 Jehovah liet Mozes opschrijven wat Jobs drie vrienden en Elihu zeiden en deden. Het is opmerkelijk dat sommige dingen die Elifaz zei blijkbaar waren ingegeven door een slechte geest. Aan de andere kant waren Elihu’s woorden geïnspireerd door Jehovah (Job 4:12-16; 33:24, 25). Geen wonder dat het boek Job niet alleen heel goede maar ook heel slechte adviezen bevat. Het kan je helpen als je iemand raad moet geven. Laten we eerst stilstaan bij het slechte voorbeeld van Jobs drie vrienden en daarna bij het goede voorbeeld van Elihu. In beide gevallen zullen we zien welke lessen het boek Job bevat voor de Israëlieten en voor ons.
DE RAAD VAN JOBS DRIE VRIENDEN
4. Waarom lukte het de drie vrienden niet om Job te troosten? (Zie ook de afbeelding.)
4 Zoals de Bijbel laat zien, gingen de drie vrienden naar Job ‘om hun medeleven te tonen en hem te troosten’ na alles wat hem was overkomen (Job 2:11). Maar dat is ze niet gelukt. Waarom niet? Om minstens drie redenen. Ten eerste trokken ze overhaaste conclusies. Zo namen ze ten onrechte aan dat Job werd gestraft voor slechte dingen die hij had gedaan (Job 4:7; 11:14).a Ten tweede zeiden ze veel dingen die hem niet hielpen en onvriendelijk of zelfs kwetsend waren. Alle drie deden uitspraken die goed klonken maar nietszeggend waren (Job 13:12). Bildad beschuldigde Job er twee keer van dat hij te veel praatte (Job 8:2; 18:2). En Zofar insinueerde dat hij ‘een leeghoofd’ was (Job 11:12). Ten derde spraken ze tegen Job op een neerbuigend, sarcastisch en beschuldigend toontje, al was het misschien niet met stemverheffing (Job 15:7-11). Uiteindelijk waren ze er meer mee bezig aan te tonen dat Job verkeerd zat dan hem te troosten of op te bouwen.
Vermijd een neerbuigend toontje als je raad geeft. Het moet je doel zijn iemand te helpen (Zie alinea 4)
5. Welke uitwerking had de raad van Jobs vrienden?
5 Het is niet verrassend dat de raad van Jobs vrienden geen goede resultaten had. Hun woorden deden Job veel pijn (Job 19:2). Het is goed te begrijpen waarom hij de behoefte voelde zichzelf te verdedigen. Daardoor ging hij onevenwichtig denken en zei hij onverstandige dingen (Job 6:3, 26). Wat Jobs vrienden zeiden was niet gebaseerd op Jehovah’s gedachten. Bovendien waren ze niet meelevend. Zo werden ze onbewust instrumenten in Satans handen (Job 2:4, 6). Welke lessen bevat dit verslag voor mensen in het verleden en voor ons in deze tijd?
6. Wat konden oudsten in Israël leren van het slechte voorbeeld van Jobs drie vrienden?
6 Lessen voor de Israëlieten. Na de vorming van de natie Israël koos Jehovah bekwame mannen uit om als oudsten recht te spreken volgens zijn rechtvaardige normen (Deut. 1:15-18; 27:1). Ze moesten goed luisteren voordat ze advies gaven of uitspraak deden (2 Kron. 19:6). En ze moesten vragen stellen in plaats van aan te nemen dat ze alles al wisten (Deut. 19:18). Deze raadgevers in Israël mochten niet bot zijn tegen degenen die om hulp vroegen. Als ze namelijk hun irritatie lieten blijken, kon dat een ander ontmoedigen om zich open te stellen (Ex. 22:22-24). De oudsten in Israël konden dus goede lessen halen uit het verhaal van Job.
7. Wie kon in Israël raad geven, en wat kon een raadgever leren van het verhaal van Job? (Spreuken 27:9)
7 Natuurlijk waren het in Israël niet alleen de oudsten die raad konden geven. In feite kon elke Israëliet — jong of oud, man of vrouw — adviezen geven aan een vriend die hulp nodig had bij zijn aanbidding of zijn gedrag moest corrigeren (Ps. 141:5). Zulke oprechte raad is het bewijs van echte vriendschap. (Lees Spreuken 27:9.) Wat Jobs drie vrienden zeiden en deden, was voor de Israëlieten die raad wilden geven een schoolvoorbeeld van hoe het niet moet.
8. Waar moet je op letten als je raad geeft? (Zie ook de afbeeldingen.)
8 Lessen voor ons. Als je broeders en zusters het moeilijk hebben, wil je ze natuurlijk helpen. Maar vermijd dan wat de drie vrienden van Job deden. Ten eerste: trek geen overhaaste conclusies maar zorg dat je alle feiten op een rijtje hebt voordat je raad geeft. Ten tweede: baseer je advies niet op de wankele basis van eigen meningen, zoals Elifaz vaak deed, maar op het solide fundament van Gods Woord (Job 4:8; 5:3, 27). En ten derde: wees niet hard of kritisch. Het is goed te bedenken dat niet alles wat Elifaz en de andere twee zeiden verkeerd was. Eén van hun uitspraken werd zelfs door een geïnspireerde Bijbelschrijver geciteerd. (Vergelijk Job 5:13 met 1 Korinthiërs 3:19.) Maar het meeste van wat ze zeiden gaf een verkeerd beeld van God en deed Job pijn. Daarom oordeelde Jehovah dat ze niet de waarheid hadden gesproken (Job 42:7, 8). Goede raad geeft anderen nooit het gevoel dat Jehovah onredelijk is of dat hij niet van ze houdt. Laten we nu eens kijken wat we van Elihu kunnen leren.
Als je raad geeft, (1) zorg dan dat je de feiten kent, (2) gebruik Gods Woord en (3) spreek op een vriendelijke toon (Zie alinea 8)
DE RAAD VAN ELIHU
9. Waarom had Job na de discussies hulp nodig, en hoe voorzag Jehovah daarin?
9 Aan het eind van de discussies tussen Job en zijn vrienden moet de sfeer om te snijden zijn geweest. Wat ze zeiden is genoeg om 28 hoofdstukken van de Bijbel mee te vullen. Veel daarvan was uit woede of frustratie gezegd. Geen wonder dat Job nog steeds ontmoedigd was! Hij had nog steeds troost en correctie nodig. Hoe hielp Jehovah hem? Hij gebruikte Elihu om hem raad te geven. Waarom had Elihu niet eerder iets gezegd? ‘Ik ben jong’, zei hij, ‘en jullie zijn oud. Dus hield ik me respectvol op de achtergrond’ (Job 32:6, 7). Elihu besefte dat oudere mensen de levenservaring en wijsheid hebben die jonge mensen vaak missen. Maar nadat hij geduldig naar Job en zijn vrienden had geluisterd, kon hij niet langer zwijgen. Hij zei: ‘Leeftijd alleen maakt nog niet wijs en niet alleen oude mannen begrijpen wat juist is’ (Job 32:9). Wat had Elihu te zeggen en hoe zei hij het?
10. Wat deed Elihu voordat hij Job raad gaf? (Job 33:6, 7)
10 Voordat Elihu Job raad gaf, probeerde hij de juiste sfeer te creëren. Om te beginnen zorgde hij ervoor dat hij zijn eigen emoties onder controle had. Dat weten we omdat de Bijbel zegt dat hij aanvankelijk boos was (Job 32:2-5). Toch heeft hij Job nooit uit frustratie aangevallen. Hij sprak hem juist geruststellend toe. Zo zei hij: ‘Ik ben voor de ware God precies als jij.’ (Lees Job 33:6, 7.) Vervolgens maakte Elihu duidelijk dat hij goed naar Job had geluisterd. Hij herhaalde zelfs enkele hoofdpunten van wat Job had gezegd (Job 32:11; 33:8-11). Later ging hij op een vergelijkbare manier te werk (Job 34:5, 6, 9; 35:1-4).
11. Hoe gaf Elihu Job raad? (Job 33:1)
11 Toen Elihu Job raad gaf, toonde hij respect voor die trouwe man. Hij gebruikte bijvoorbeeld Jobs naam, wat de andere drie kennelijk niet deden. (Lees Job 33:1.) Elihu was ook zo attent Job de kans te geven om te reageren op zijn raad, misschien omdat hij nog wist hoe graag hij zelf iets had willen zeggen tijdens de discussies tussen Job en zijn vrienden (Job 32:4; 33:32). En Elihu waarschuwde Job hoe gevaarlijk sommige van zijn redenaties waren en herinnerde hem vriendelijk aan Jehovah’s wijsheid, kracht, rechtvaardigheid en loyale liefde (Job 36:18, 21-26; 37:23, 24). Ongetwijfeld heeft Elihu’s goede raad Job voorbereid op de raad die hij van zijn Schepper zou krijgen (Job 38:1-3). Welke lessen bevat dit verslag voor mensen in het verleden en voor ons in deze tijd?
12. Hoe gebruikte Jehovah profeten, en wat konden de Israëlieten van Elihu leren?
12 Lessen voor de Israëlieten. Door de hele geschiedenis van Israël heen heeft Jehovah profeten gebruikt om zijn wil en voornemens bekend te maken. In de tijd van de rechters bijvoorbeeld gaf Debora het volk geestelijke leiding als een moeder en diende Samuël al vanaf jonge leeftijd als Jehovah’s woordvoerder (Recht. 4:4-7; 5:7; 1 Sam. 3:19, 20). In de tijd van de koningen zorgde Jehovah voor een bijna ononderbroken lijn van profeten om zijn volk te sterken en raad te geven aan degenen die van de zuivere aanbidding afweken (2 Sam. 12:1-4; Hand. 3:24). Het voorbeeld van Elihu kon trouwe mannen en vrouwen leren hoe ze raad moesten geven: wat ze konden zeggen en hoe ze het konden zeggen.
13. Hoe kun je je broeders en zusters bemoedigen?
13 Lessen voor ons. Ook wij maken Gods wil bekend. Dat doen we door te vertellen wat in zijn Woord staat. Daarnaast letten we erop dat onze woorden opbouwend en bemoedigend zijn voor onze broeders en zusters (1 Kor. 14:3). Vooral ouderlingen moeten bewust moeite doen om anderen ‘te bemoedigen’, ook degenen die geïrriteerd zijn of geneigd zijn ‘in het wilde weg’ te spreken (1 Thess. 5:14; Job 6:3).
14-15. Laat met een voorbeeld zien hoe een ouderling Elihu kan navolgen.
14 Stel je de volgende situatie eens voor. Een ouderling hoort dat een zuster in de gemeente in de put zit. Samen met een andere broeder gaat hij bij haar op bezoek om haar te bemoedigen. In het gesprek vertelt ze over haar negatieve gevoel. Ze zegt dat ze nog wel naar de vergaderingen en in de dienst gaat, maar dat ze er weinig vreugde bij voelt. Hoe zal de ouderling reageren?
15 Ten eerste zal hij erachter proberen te komen waarom de zuster zich zo voelt. Daarvoor moet hij geduldig luisteren. Heeft ze het gevoel dat ze Jehovah’s liefde niet verdient? Gaat ze gebukt onder ‘de zorgen van het leven’? (Luk. 21:34) Ten tweede zal de ouderling proberen haar te prijzen. Ze gaat tenslotte nog steeds naar de vergaderingen en in de dienst, ook al is ze zo down. En ten derde zal de ouderling, zodra hij haar situatie begrijpt en weet waarom ze ontmoedigd is, de Bijbel gebruiken om haar ervan te verzekeren dat Jehovah van haar houdt (Gal. 2:20).
BLIJF LESSEN HALEN UIT HET BOEK JOB
16. Hoe kun je je voordeel blijven doen met het boek Job?
16 Het boek Job staat vol met goede lessen. Zoals het vorige artikel liet zien, leert het ons waarom God lijden toelaat en hoe we kunnen volharden. En zoals dit artikel laat uitkomen, kunnen het slechte voorbeeld van Jobs drie vrienden en het goede voorbeeld van Elihu ons veel leren over het geven van raad. Als je in de toekomst iemand raad moet geven, zou je de lessen uit Job nog eens kunnen doornemen. En als het al een tijdje geleden is dat je het bijzondere boek Job hebt gelezen, zou je er nu weer eens aan kunnen beginnen. Je zult merken dat het nu nog net zo waardevol is als toen het werd geschreven.
LIED 125 Gelukkig zijn degenen die barmhartig zijn
a Blijkbaar liet een slechte geest Elifaz geloven dat geen mens in Jehovah’s ogen rechtvaardig is en dat het daarom onmogelijk is zijn goedkeuring te krijgen. Dat verkeerde idee ging zijn denken beheersen. Het komt in alle drie zijn toespraken voor (Job 4:17; 15:15, 16; 22:2).