3:1

het 15de regeringsjaar van Tiberius: Caesar Augustus stierf op 17 augustus 14 n.Chr. (volgens de gregoriaanse kalender). Op 15 september liet Tiberius zich door de Romeinse senaat uitroepen tot keizer. Als wordt geteld vanaf de dood van Augustus, liep het 15de regeringsjaar van Tiberius van augustus 28 tot augustus 29. Als wordt geteld vanaf het moment dat hij formeel tot keizer werd uitgeroepen, liep het 15de jaar van september 28 tot september 29. Johannes begon kennelijk in de lente van het jaar 29 met zijn bediening, wat binnen het 15de regeringsjaar van Tiberius valt. In het 15de jaar van Tiberius zou Johannes zo’n 30 jaar zijn geweest, de leeftijd waarop de Levitische priesters hun dienst in de tempel begonnen (Nu 4:2, 3). En volgens Lu 3:21-23 was Jezus ‘ongeveer 30 jaar’ toen hij door Johannes gedoopt werd en ‘met zijn werk begon’. Jezus stierf in het voorjaar, in de maand nisan, dus zijn bediening van drieënhalf jaar begon kennelijk in de herfst, rond de maand ethanim (september/oktober). Johannes was waarschijnlijk een halfjaar ouder dan Jezus en begon zijn bediening kennelijk een halfjaar eerder dan Jezus (Lu hfst. 1). Daarom lijkt het een redelijke conclusie dat Johannes’ bediening begon in de lente van 29. (Zie aantekeningen bij Lu 3:23 en Jo 2:13.)

Herodes: Dat wil zeggen Herodes Antipas, de zoon van Herodes de Grote. (Zie Woordenlijst.)

districtsregeerder: Lett.: ‘tetrarch’, dat wil zeggen een ondergeschikte districtsregeerder of vazalvorst die alleen met toestemming van de Romeinse overheid regeerde. (Zie aantekeningen bij Mt 14:1 en Mr 6:14.)

zijn broer Filippus: Dat wil zeggen de halfbroer van Herodes Antipas. Filippus was een zoon van Herodes de Grote en zijn vrouw Cleopatra van Jeruzalem. Soms wordt hij Filippus de tetrarch genoemd om hem te onderscheiden van zijn halfbroer die ook Filippus heette (ook wel Herodes Filippus genoemd) en die in Mt 14:3 en Mr 6:17 wordt vermeld. (Zie ook aantekening bij Mt 16:13.)

Iturea: Een klein gebied dat ten NO van het Meer van Galilea lag en waarvan de grenzen nogal eens verlegd zijn en niet met zekerheid kunnen worden vastgesteld. Kennelijk lag het vlak bij de bergketens de Libanon en de Anti-Libanon. (Zie App. B10.)

Trachonitis: De naam komt van een Grieks grondwoord dat ‘ruw’ betekent en waarschijnlijk verwijst naar het ruige terrein in dat gebied. Trachonitis hoorde bij het gebied ten O van Iturea dat eerder bekendstond als Basan (De 3:3-14), en het was maar zo’n 900 km² groot. De noordelijke grens van het gebied lag zo’n 40 km ten ZO van Damaskus.

Lysanias: Volgens het verslag van Lukas was Lysanias aan het begin van de bediening van Johannes de Doper districtsregeerder (lett.: ‘tetrarch’) van het Romeinse district Abilene. Een inscriptie die is aangetroffen in Abila, de hoofdstad van Abilene, niet ver van Damaskus in Syrië (zie App. B10), bevestigt dat er een tetrarch met de naam Lysanias aan de macht was in de tijd van de Romeinse keizer Tiberius. Deze vondst weerlegt de bewering van sommige critici dat Lukas deze Lysanias heeft verward met een andere Lysanias, de koning van het nabijgelegen Chalkis (Chalcis) die rond 34 v.Chr. gedood werd, tientallen jaren voor de periode waarover Lukas schrijft.

Abilene: Een Romeins district (tetrarchie) dat was vernoemd naar de hoofdstad Abila en in het gebied van de Anti-Libanon ten N van de berg Hermon lag. (Zie Woordenlijst ‘Libanongebergte’.)