Harde realiteiten voor de werkende vrouw

DE HOGE kosten van levensonderhoud hebben een verandering gebracht in de levenswijze van miljoenen vrouwen. Er zijn dingen die het gezin misschien moet hebben maar die het zich niet kan veroorloven, ja, en nog veel meer dingen die zij graag zouden willen hebben. Wanneer het inkomen van het gezinshoofd niet meer toereikend is voor de levensstijl waaraan zij gewend zijn geraakt, moet er een keus gemaakt worden — hetzij hun inkomen verhogen doordat meer gezinsleden gaan werken, of genoegen nemen met een lagere levensstandaard.

Misschien brengt de vrouw tijdens een kliekjesmaal het onderwerp ter tafel: „Schat, waarom zou ik geen baantje gaan zoeken? Moeder heeft gezegd dat zij dan wel met de kinderen zal helpen.”

Van Groot-Brittannië tot Zuid-Korea, over de gehele aarde, staan de mensen onder een economische druk. Zoals één bron het uitdrukte: „Het voornaamste kenmerk van de wereldeconomie in 1979 was een versnelde inflatie.” En de kosten van levensonderhoud zijn er in 1980 niet lager op geworden.

Vrouwen gaan werken

In de Verenigde Staten zijn in de afgelopen tien jaar miljoenen huisvrouwen in het arbeidsproces opgenomen — een toevloed die ongekend is genoemd. Er werken thans meer Amerikaanse vrouwen dan op enig ander tijdstip in de geschiedenis van die natie — 51 procent van alle vrouwen van 16 jaar of ouder! Maar deze ontwikkeling blijft allerminst beperkt tot de Verenigde Staten. In Zweden heeft 60 procent van alle vrouwen met kinderen een baan, een zelfs nog hoger cijfer dan voor de VS. Heden ten dage bestaat een derde van alle betaalde arbeidskrachten in de wereld uit vrouwen.

Over het algemeen worden de banen ook steeds meer toegankelijk voor vrouwen. In veel landen, vooral ontwikkelingslanden, nemen grote ondernemingen, „op zoek naar een reservoir van goedkope arbeidskrachten, onveranderlijk hun toevlucht tot vrouwen. In Singapore bijvoorbeeld is het percentage vrouwen dat in de exportindustrie werkzaam is . . . met 118 procent toegenomen, terwijl in hetzelfde tijdsbestek het percentage mannelijke werkers in deze industrieën met slechts 36 procent is toegenomen”. — World Press Review, juni 1980.

Moet ik gaan werken?

Als u een vrouw bent, is het waarschijnlijk dat u al buitenshuis werkt of anders wel werk zou kunnen vinden als u dat wilde. Hoewel u vermoedelijk niet zo goed betaald zult worden als uw echtgenoot of uw vader, bent u misschien toch van mening dat een baan nemen in deze tijd van inflatie het enige is wat erop zit om het gezinsbudget te redden.

Het zou onverstandig en oneerlijk zijn te beweren dat een vrouw, ook al is zij dan getrouwd en heeft zij kinderen, onder geen enkele omstandigheid behoort gaan werken. Maar het is al even onverstandig een baan te gaan zoeken zonder een realistisch idee van wat het u gaat kosten als u gaat werken. Alleen door voordelen van uw baan of toekomstige baan te vergelijken met wat het u zal kosten, kunt u een goed beeld krijgen van uw baan u werkelijk oplevert. Hoewel omstandigheden natuurlijk van land land zullen verschillen, is het wellicht alleszins de moeite waard als u aandacht schenkt aan enkele van de volgende factoren wanneer u als vrouw overweegt baan te nemen.

Financiële kosten

Veronderstel dat een getrouwde vrouw met een kind dat nog niet naar school gaat, een baan aangeboden krijgt die ƒ 30.000 per jaar betaalt. Hoeveel van dat geld brengt zij dan in werkelijkheid thuis? De helft? Een derde? In veel landen kon het antwoord wel eens een vijfde blijken te zijn!

Moeilijk te geloven? Kijk dan eens naar het financiële verslag van één zo’n geval, een Amerikaanse vrouw met een bruto jaarsalaris van $15.000, zoals dat gepubliceerd werd door de uitgevers van het tijdschrift Changing Times, hier afgedrukt onder het kopje „Werken kost geld”.

Als u een werkende vrouw bent, waarom zou u er dan niet eens een paar minuten voor uittrekken om een lijstje te maken van waar uw geld heengaat? Neem dagelijkse uitgaven, zoals kosten voor bus en lunch op het werk, en vermenigvuldig die met 250 als u vijf dagen per week werkt of met 300 als u zes dagen werkt. Moet u voor uw werk een auto bezitten en onderhouden die u anders niet nodig zou hebben? Tel die kosten er dan bij. Hebt u voor kantoor speciale kleding nodig? Kinderoppas? De totale kosten van uw werk konden wel eens een verrassing voor u blijken te zijn.

Zoals u kunt zien was de grootste afzonderlijke uitgave voor deze vrouw de belasting. Natuurlijk is het mogelijk dat de belastingen in uw land niet zo hoog zijn als in de Verenigde Staten. Maar als u in Europa woont, zijn ze naar alle waarschijnlijkheid zelfs nog hoger. Merk ook de extra kosten op voor vervoer en kleding die deze vrouw voor haar werk kwijt was. Dergelijke onkosten zijn heel gewoon.

Het gezin van deze werkende vrouw mag zelfs haar netto-inkomen van $3037 niet helemaal als winst beschouwen. Het moet afgewogen worden tegen het verlies van wat zij als full-time echtgenote en huisvrouw voor het gezin kan doen. Hoeveel zijn die diensten waard? Meer dan menige vrouw denkt!

„U betaalt met uw trots”

Een onderzoek heeft uitgewezen dat er in 1972 $6417 voor nodig was om iemand een jaar lang te huren voor al de werkzaamheden in en om het huis die een gemiddelde huisvrouw van dertig jaar verricht. In dollars van 1980 betekent dat ongeveer $12.000. Natuurlijk verzet een werkende vrouw toch nog heel wat werk in huis, maar zij heeft beslist niet de tijd of de energie om te doen wat zij vroeger deed.

„Het is gewoon onmogelijk om je voor honderd procent aan je werk te geven en dan ook nog het huishouden zo te doen als je dat voor die tijd deed”, zei een werkende moeder. „Zelfs met een erg behulpzame echtgenoot zoals de mijne is het toch onvermijdelijk dat je huishoudelijke werk iets in kwaliteit vermindert. Je betaalt met je trots.” Hoewel het moeilijk zal zijn de waarde van een stiefmoederlijk bedeelde huishouding in geld uit te drukken, bestaat er toch weinig twijfel aan dat de kwaliteit van het leven er voor het gezin op achteruitgaat.

Vooral wanneer zowel man als vrouw een baan buitenshuis hebben, zullen beiden rijpheid moeten bezitten en is een goede communicatie noodzakelijk. De eenheid in het gezin kan er bijvoorbeeld onder lijden, wanneer de man het gevoel heeft dat zijn positie als gezinshoofd bedreigd wordt door het inkomen van zijn vrouw, vooral wanneer zijn vrouw evenveel verdient als hijzelf of misschien zelfs meer. Dat wordt er niet beter op, wanneer de vrouw het standpunt inneemt van: „Ik heb dat geld zelf verdiend en ik bepaal hoe ik het uitgeef.”

Ook kan het huwelijk eronder lijden wanneer de vrouw haar baan voornamelijk ziet als een mogelijkheid om te ontsnappen aan de „verveling” thuis. Zonder dat zij het beseft, kan zij zo veel van haar energie in haar werk steken dat haar huishouden er de dupe van wordt en haar echtgenoot bezwaar maakt. Aan de andere kant kan het zijn dat het niet tot de echtgenoot doordringt dat zijn vrouw meer hulp nodig heeft in huis, nu zij werkt. Communicatie is voor beiden belangrijk. De moeilijkheid is dat de communicatie eronder te lijden kan hebben wanneer beiden uitgeput zijn na een dag van hard werken, gevolgd door het „overwerk” van wat nog in het huishouden gedaan moet worden.

Het helpt, wanneer man en vrouw het er al van tevoren over eens worden waarom de vrouw werkt en wat er gedaan gaat worden met het geld dat zij inbrengt. De afspraak kan flexibel en voor herziening vatbaar zijn, maar ze is een waardevolle veiligheidsmaatregel tegen latere misverstanden.

Emotionele kosten

„Ik heb moeilijkheden op mijn werk met mannen die dubbelzinnige opmerkingen maken”, klaagde een werkende vrouw. „Dat soort dingen kan maken dat je met een slecht humeur thuiskomt.” Vele werkende vrouwen beamen deze klacht. „Het is een voortdurend gevecht”, zei een jonge vrouw die op een bank werkt. „Die kerels proberen echt bijna alles om mijn weerstand te breken. Dat varieert van een uitnodiging om te gaan lunchen tot een voorstel om er met hen vandoor te gaan naar Florida. Wat mij het meest dwarszit, is dat het steeds erger lijkt te worden.”

Hoewel vrouwengroeperingen wel juridische gevechten tegen dergelijk gedrag winnen, „gelooft geen mens dat wettelijke bepalingen een eind zullen maken aan seksuele avances”, zoals het tijdschrift Newsweek onlangs opmerkte. De emotionele kosten kunnen hoog zijn: „In één onderzoek meldden vrouwen die zich seksueel belaagd voelden, dat zij aan hoofdpijn, misselijkheid en slapeloosheid leden.” Dat zijn kosten die goed overwogen moeten worden, zelfs als een vrouw in een „nette omgeving” werkt — zoals een bank.

Jonge moeders, die naar hun baan teruggaan, bemerken dat zij voor onverwachte emotionele kosten komen te staan. „Ik was zo naïef te denken dat het makkelijk zou zijn om terug te gaan”, zei Margaret, die slechts vijf weken na de geboorte van haar zoon weer aan het werk ging. „Ik had mij er helemaal op ingesteld om terug te gaan en toen begon Justin voor het eerst te glimlachen — hij was toen een maand oud — en plotseling vond ik het moederschap zo geweldig dat ik alleen nog maar kon denken: ’Ik kan niet teruggaan en al die fantastische dingen mislopen die er zo stilletjes tussendoor met hem gebeuren. . . . Ik kan niet teruggaan naar mijn werk omdat ik hem er schade mee zou kunnen berokkenen.’ Enfin, ik ben wel teruggegaan en het was hartverscheurend.”

De kosten voor de kinderen

Sarah, een jonge moeder van twee kinderen, gaf haar werk op na de geboorte van haar tweede kind. „Ik ben opgehouden ter wille van de kinderen”, zegt zij. „Ik ben er heel diep van overtuigd dat een moeder zo veel mogelijk tijd met haar eigen kinderen moet doorbrengen. Ik wil de eenheid van mijn gezin niet op het spel zetten voor een paar centen extra.”

Op de vraag of zij het gevoel had dat haar gezinsleven veranderd was doordat zij niet meer werkte, antwoordde zij nadrukkelijk: „Ik heb een groot verschil bij mijn kinderen kunnen waarnemen sinds met werken opgehouden ben. Zij uiten zich veel vrijer tegen mij. Wij hebben een betere communicatie. Toen ik werkte, zag ik hoe mijn dochtertje van mij verwijderd raakte. Wat wil je ook? Zij was de hele dag bij haar grootmoeder thuis. Ik zie nu een werkelijk verschil tussen mijn spruiten en de kinderen van werkende moeders die ik ken.”

Natuurlijk moest er het een en ander aangepast worden toen deze werkende moeder ophield met werken. „Wij moesten op een paar dingen bezuinigen”, geeft zij toe. „Mijn grote zwak is kleren en ik heb moeten leren op de uitverkoop te wachten in plaats van zomaar iets te kopen als ik er zin in heb. Mijn man neemt nu een lunchpakket mee naar zijn werk in plaats van buiten de deur te eten, en dat scheelt ook.”

Toegegeven, niet alle werkende moeders kunnen het zich veroorloven met werken op te houden en meer tijd met hun kinderen door te brengen. In sommige gevallen hebben economische schommelingen de man zijn baan gekost en vormt de baan van de vrouw het enige inkomen voor het gezin. Met het stijgende echtscheidingscijfer in de meeste landen komen steeds meer moeders voor de taak te staan kinderen groot te brengen zonder de hulp van een partner en met een ontoereikende alimentatie.

Niettemin werken in vele gevallen vrouwen en moeders — niet om het gezin drijvende te houden maar eenvoudig om de levensstandaard die het gezin gewend is, te handhaven. Hier vooral moet de vraag gesteld worden: Is het dat waard?

De kinderpsychiater Robert Coles merkt het volgende op over het gezinsleven in de Verenigde Staten: „Het gezinsleven is voor veel mensen een kwestie van materialisme geworden: Hoeveel bezit dit gezin en hoeveel ziet het kans te behouden? De mensen leven zeer comfortabel in de zin dat men ettelijke auto’s en airconditioning en televisie heeft; toch rijten zij elkaars ziel aan flarden.” Wijst dit er niet op dat de prioriteiten nodig herzien moeten worden?

Een beter alternatief

Niemand wil arm zijn of verhongeren. Als het alternatief schrijnende armoede of ondervoeding is, zou het dwaasheid zijn niet te werken voor een behoorlijke levensstandaard. Maar veel mensen werken op het ogenblik niet voor hun eerstvolgende maal, zij werken voor hun tweede auto, hun stereo, hun zomerhuis — en rijten hun ziel aan flarden om er bepaalde materiële bezittingen op na te houden.

Dit brengt het voortreffelijke, van gezond verstand getuigende advies van meer dan 2500 jaar geleden in de herinnering: „Geef mij noch armoede noch rijkdom” (Spr. 30:8). Net zoals armoede leidt tot frustratie, vernedering en ellende, zo kan ook het andere uiterste van te veel materiële dingen ertoe leiden dat belangrijkere waarden in iemands leven, zoals het gezin of de aanbidding van God, verdrongen worden. Wanneer mensen zich uitputten om te betalen voor een levensstijl die hen berooft van de tijd voor hun geliefden, of van belangstelling voor zaken die de menselijke geest verkwikken — zijn zij dan beter af dan personen die zich in de klauwen van de armoede bevinden?

In plaats van wanhopig te vechten om een welvarender levensstijl te behouden, zult u waarschijnlijk veel gelukkiger zijn indien u wat extraatjes laat schieten en genoegen neemt met een eenvoudiger leefwijze. In veel gevallen verdwijnen er, wanneer de vrouw niet meer werkt, een aantal door het werk veroorzaakte onkosten. Daarom hoeft de buikriem minder strak aangehaald te worden dan misschien werd verwacht, alhoewel dit van geval tot geval verschillen zal.

Waarom zou u niet uw voordeel doen met de uitdaging waarvoor u staat, door als gezin samen te werken aan het besparen, aan het terugdringen van de uitgaven? De psychiater Coles merkt op: „Ouders vergeten dat wat kinderen misschien harder nodig hebben dan wat ook, het leren van zelftucht is en het besef dat zij deel uitmaken van iets dat groter is dan zijzelf. Kinderen hebben er evenzeer behoefte aan dat er iets van hen gevraagd wordt als dat zij iets krijgen.” Waarom zou u de kinderen dus niet betrekken bij de gezinsinspanningen om onnodige uitgaven te beperken of om zorgvuldiger om te gaan met de bezittingen van het gezin? Er kan een besef van een gemeenschappelijk doel en samenwerking in gezinsverband worden aangekweekt.

Daar waar het nodig is dat allen hun bijdrage leveren om te voorzien in de werkelijke behoeften van het gezin, schenkt het voldoening wanneer men zijn aandeel levert. Maar de uitwerking is wel heel anders, wanneer het nemen van een baan alleen maar de weerspiegeling vormt van een rusteloze geest of een bezorgdheid die hoofdzakelijk op de eigen persoon gericht is.

Werkelijk geluk spruit niet voort uit veel geld verdienen zodat elk volwassen gezinslid zijn eigen auto kan hebben. Een tv of een stereo in uw eigen kamer hebben of wat makkelijker nieuwe kleren kunnen kopen, verschaft geen wezenlijke tevredenheid. Het leven heeft veel meer te bieden. Geestelijke interesses verrijken iemands leven op een manier waar materiële bezittingen niet aan kunnen tippen. Of u nu als vrouw een wereldse baan moet hebben of niet, uw grotere geluk spruit voort uit het feit dat u rijk bent aan dergelijke geestelijke bezigheden. — Luk. 12:20, 21; Matth. 13:18-23.

[Tabel op blz. 13]

WERKEN KOST GELD

bruto inkomen $15.000

federale belasting 5.238

sociale verzekeringen 908

staatsbelasting 862

kinderoppas 2.080

huishoudelijke hulp $25/p.w. 1.250

lunch op werkdagen $15/p.w. 750

vervoer $7,50/p.w. 375

Totale onkosten 11.963

Netto inkomen $3.037 = 20,2% van $15.000